9.

Uczenie się i pamięć w okresie prenatalnym

• Wpływ środowiska prenatalnego na zdolności poznawcze: Badania wykazują, że już w łonie matki
dziecko jest zdolne do percepcji dźwięków, co sugeruje możliwość uczenia się. Na przykład
noworodki wykazują preferencję do głosu matki oraz mogą rozpoznawać melodie czy rytmy, których
doświadczały przed narodzeniem.

• Kondycjonowanie prenatalne: Istnieją dowody, że płody mogą reagować na bodźce zewnętrzne,

takie jak światło czy dźwięk, co może wpływać na ich późniejsze preferencje i zachowania.

• Długoterminowe skutki prenatalnego uczenia się: Badania nad długoterminowymi skutkami

prenatalnej ekspozycji na różnorodne bodźce są kluczowe dla zrozumienia, jak wczesne
doświadczenia wpływają na rozwój neuronaukowy i kognitywny.

Książka:

W okresie ostatnich trzech miesięcy przed urodzeniem dziecko ma już zdolność uczenia się i
zapamiętywania, tj. przechowywania informacji. Jego mozg strukturalizuje się przez wiązania
synaptyczne miedzy komórkami nerwowymi.

Zmysł równowagi

Pamięć prenatalnego okresu życia dotyczy m.in. poziomu mięśniowego, czego wyrazem jest
przyjmowanie pozycji płodowej. zaraz po urodzeniu, a w późniejszym życiu pozycja ta przynosi
rozluźnienie podczas snu i w chwilach. stresu.

,,Pamięć ograniczonej przestrzeni" wokół ciała z okresu płodowego wyraża się w relaksie, jaki daje
odpoczynek w dużym i miękkim fotelu, a także korzystanie z przytulnych okryć ciała. Dochodzi do
tego jeszcze ,,pamięć Środowiska wodnego", stad ulubiony przez. wielu wypoczynek w wannie, oraz
„pamięć rytmicznego kołysania ciała", stad relaksujące i usypiające działanie kołyski.

Rytm naprzemiennej aktywności

Zostaje on ukształtowany przed urodzeniem, m.in. pod wpływem dobowego rytmu aktywności matki
i powoduje różnice w rytmie snu i czuwania - jedne noworodki śpią regularnie i spokojnie, inne maja
przerywany sen.

Zmysł smaku i węchu

prenatalne doznania węchowe i zapachowe są pamiętane po urodzeniu i pomagają w orientacji w

świecie, zapewniają poczucie bezpieczeństwa. Dzięki nim noworodek niedługo po urodzeniu
rozpoznaje matkę po zapachu i wykazuje preferencje da smaku jej mleka.

Zmysł wzroku

Dziecko rozwija się w mroku matczynego łona i na pamięć tego doświadczenia wzrokowego wskazuje
tendencja do przyciemniania światła. Wzrok znacznie mniej niż słuch bierze udział w strukturalizacji
mózgu przed urodzeniem.

Habituacja i zapamiętanie dotyczy dźwięków często obecnych w otoczeniu, dziecko przyzwyczaja się
do nich i nie reaguje na nie jako na stresor. Zjawiska habituacji i zapamiętania dotyczą szczególnie
tych dźwięków, Które są stałą cechą środowiska śród macicznego - uderzeń serca matki, odgłosów
pracy jej narządów wewnętrznych. Dziecko rejestruje również w pamięci głos matki jej śpiew,
powtarzane frazy oraz słuchana przez nią muzykę. Jeśli ktoś (np. ojciec) często przebywał w otoczeniu
matki przed urodzeniem, to jego glos dziecko przekładało na głos nieznanych mu osób. Pamięć
słuchowa przejawia się i w tym, ze dziecko najszybciej uczy się w Środowisku dwujęzycznym tego
języka, którym matka mówiła w okresie ciąży. Prenatalne ćwiczenia słuchowe umożliwiają
noworodkowi reagowanie a mowę ludzką oraz dostosowywanie swoich ruchów do rytmu mowy osób
z otoczenia.

10. Rozwój więzi

• Reakcje płodu na bodźce: Płody reagują na dotyk i dźwięki, co jest początkową formą komunikacji
między dzieckiem a światem zewnętrznym. Psychologowie biorą pod uwagę te interakcje, aby
zrozumieć, jak rozwijają się więzi.

• Wpływ stanu emocjonalnego matki na dziecko: Stres lub zdrowie emocjonalne matki mogą
wpływać na płód poprzez hormony stresu, takie jak kortyzol. Badania nad tym, jak prenatalny stres
wpływa na rozwój dziecka, są kluczowe dla zrozumienia wczesnych więzi emocjonalnych.

• Wczesne doświadczenia więziowe a przyszłe zdrowie psychiczne: Istnieją dowody, że jakość więzi,
jaka rozpoczyna się już w okresie prenatalnym, może mieć długoterminowy wpływ na zdrowie
psychiczne, zdolności adaptacyjne i umiejętności społeczne dziecka.

Książka:

Warunki optymalizowania rozwoju dziecka w okresie prenatalnym. Kształtowanie przywiązania

rodziców do dziecka

Okres przed urodzeniowego rozwoju dziecka wymaga od rodziców podjęcia działań, które
optymalizują jego rozwój, a jednocześnie kształtują ich przywiązanie do niego. Są nimi:

• Troska o zdrowie dziecka i matki przez prawidłową dietę; wystrzeganie się używek i środków
psychoaktywnych oraz zbytecznych leków; dbałość o higienę, odpowiednią ilość snu, odpoczynku
oraz ruchu; kontakt z lekarzem i stosowanie jego zaleceń; zmiany w trybie życia i organizacji dnia
codziennego - zwolnienie tempa poruszania się (kierowanie się wewnętrznym zegarem); ograniczenie
wyjazdów i intensywnej pracy: unikanie noszenia ciężarów 1 ucisku na brzuch; przygotowanie rzeczy i
mieszkania zgodnie z potrzebami dziecka; zdobycie wiedzy i kompetencji (czytanie książek o rozwoju i
wychowaniu dziecka, ćwiczenia gimnastyczne, oddechowe, relaksacyjne - np. w szkole rodzenia), aby
ciąża i poród oraz karmienie piersią były pozytywnym doświadczeniem rozwojowym.

• Nastawienie na komunikacie z dzieckiem; np. uczenie się rozumienia, co sygnalizują jego ruchy;
rozmowy z dzieckiem (głośne i w myślach); wyobrażeniowe myślenie i fantazjowanie na jego temat
(wizualizacja): pozytywne myślenie o nim; śpiewanie mu, granie na instrumencie lub słuchanie z nim
muzyki; tułanie go przez czule dotykanie, masowanie i obejmowanie brzucha; kołysanie dziecka
oddechem i ruchem; pisanie listów do niego; pisanie pamiętnika lub prowadzenie album jego
prenatalnego rozwoju; różne formy twórczości na jego rzecz, włączanie dziecka w przeżycia duchowe,
np. estetyczne, religijne.

• Zapewnienie matce dobrego samopoczucia przez: odsuwanie niepokojących myśli; stosowanie.

relaksu i humor; otaczanie się ludźmi, których cechuje wewnętrzny spokój i optymizm życiowy;
cierpliwość i wyrozumiałość dla siebie; pozytywne myślenie o sobie i dziecku; dbałość o elegancje
wyglądu zewnętrznego oraz sposobu poruszania się; korzystanie z przysługujących przywilejów i
szukanie wsparcia u innych.
• Wzmocnienie więzi małżeńskiej przez: wspólne rozmowy (również na tematy trudne), wspólne
spędzanie czasu i dzielenie obowiązków oraz odpowiedzialności za dziecko; troskę o miłą atmosferę,
gesty serdeczności jak też różne formy bliskości uczuciowej i fizycznej.

11.Rozwój fizyczny i motoryczny w okresie wczesnego dzieciństwa

Rozwój fizyczny

 Wzrost ciała: Wczesne dzieciństwo to okres szybkiego wzrostu fizycznego. Dzieci rosną w
tempie, które nie jest obserwowane w żadnym innym momencie życia, z wyjątkiem
niemowlęctwa. Regularne pomiary wzrostu i wagi są ważne, aby upewnić się, że wzrost
dziecka przebiega zgodnie z ustalonymi normami zdrowotnymi.

 Rozwój zmysłów: Wzrok, słuch, dotyk, smak i węch rozwijają się, umożliwiając dziecku lepsze
poznawanie i reagowanie na otoczenie. Na przykład, poprawa ostrości wzroku pozwala
dzieciom na lepsze rozróżnianie szczegółów i kształtów.

Rozwój motoryczny

 Umiejętności motoryki dużej: Umiejętności te obejmują chodzenie, bieganie, skakanie,

rzucanie i łapanie. Rozwój tych umiejętności jest kluczowy, ponieważ wpływa na zdolność
dziecka do eksploracji świata i angażowania się w aktywności fizyczne. Nauczanie dzieci
umiejętności motorycznych dużej powinno być zróżnicowane i dostosowane do ich
indywidualnego tempa rozwoju.

 Umiejętności motoryki małej: Zdolności takie jak chwytanie, trzymanie, rysowanie, pisanie i
manipulowanie małymi przedmiotami. Rozwój tych umiejętności jest istotny dla późniejszego
sukcesu w szkole, np. w nauce pisania czy rysowania.

 Koordynacja i równowaga: Rozwój koordynacji ruchowej i zdolności do utrzymania

równowagi są ważne nie tylko dla aktywności fizycznych, ale również dla ogólnej
niezależności dziecka. Ćwiczenia równowagi i koordynacji mogą być włączane do zabaw i
codziennych aktywności.

Wsparcie w rozwoju motorycznym

 Stymulujące środowisko: Zapewnienie dziecku bezpiecznego i stymulującego środowiska,

które zachęca do eksploracji i prób nowych ruchów, jest niezbędne. Przykłady mogą
obejmować bezpieczne plac zabaw, przestrzeń w domu z miejscem do wspinaczki i biegania,
a także różnorodne zabawki wspierające rozwój motoryczny.

 Aktywność fizyczna: Zachęcanie do regularnej aktywności fizycznej jest kluczowe, ponieważ

pomaga to w budowaniu silnych kości i mięśni, a także wspiera zdrowie ogólne.

 Monitoring i interwencja: Regularne kontrole rozwojowe mogą pomóc wczesne wykrycie

wszelkich opóźnień lub problemów w rozwoju fizycznym i motorycznym, co umożliwia
wczesną interwencję.

Książka:

Charakterystyka rozwoju fizycznego i motorycznego

W okresie poniemowlęcym (2.-3. r.ż.) następuje dalszy intensywny rozwój psychoruchowy, chociaż
rozwój fizyczny nie jest już tak dynamiczny. Obserwujemy zwolnienie przyrostu wagi przy nadal
szybko postępującym wzroście. Stąd proporcje ciała ulegają zmianie - sylwetka dziecka ulega
wyszczupleniu. W 3. r.ż. obwód klatki piersiowej staje się wyraźnie mniejszy od obwodu głowy.
Postępuje dalszy proces kostnienia oraz utrwalają się fizyczne krzywizny kręgosłupa. Ostateczne
ukształtowanie się postawy stojącej umożliwia dalszy rozwój lokomocyjny. Zwróćmy uwagę na
podstawowe osiągnięcia w tym zakresie. Pierwsze kroki dziecka są krótkie, nieregularne, brak im
koordynacji. Dziecko roczne przyjmuje charakterystyczną postawę w czasie chodzenia: tułów jest
wyprostowany, głowa pochylona i ręce szeroko rozstawione. U dziecka dwuletniego zauważa się
wyraźne wydłużenie kroku, lepszą koordynację, zanikanie ruchów zbędnych, niższe unoszenie stóp.
Duża aktywność dziecka w wieku poniemowlęcym umożliwia mu ćwiczenie nawyków ruchowych,
naukę biegania (16.-18. miesiąc), wchodzenia po schodach (trzymając się poręczy i dostawiając nogę
w 19.-21. miesiącu), jazdy na trzykołowym rowerku (36. Miesiąc).

Pod koniec wczesnego dzieciństwa dziecko osiąga samodzielność w poruszaniu się w najbliższym
otoczeniu i docieraniu do interesujących je obiektów. Na 2. r.ż. dziecka przypada okres rozwoju
manipulacji specyficznej. Dziecko uczy się dostrajać swoje ruchy do kształtu przedmiotów, ich
wielkości, oddalenia. Ruchy dziecka nabierają precyzji. Osiągnięcia rozwojowe w zakresie manipulacji
widać najwyraźniej w zabawie klockami; kolejne etapy tej zabawy traktowane są jako miary rozwoju.
Dziecko najpierw piętrzy klocki budując wieże (18. miesiąc z 3-4 klocków, 21. miesiąc z 5 klocków, 24.
miesiąc z 6 klocków, 30. miesiąc z 8 klocków) potem zestawia klocki jeden za drugim na płaszczyźnie
budując pociągi (około 21. miesiąca) a w końcu tworzy budowle trójwymiarowe, np. mosty (około 30.
miesiąca). W wieku poniemowlęcym dziecko uczy się posługiwać przedmiotami codziennego użytku.
Podstawą nabywania tych umiejętności jest mechanizm naśladowania wzoru proponowanego przez
dorosłego. Większość dzieci w 2. r.ż. potrafi posługiwać się łyżką, ołówkiem. Dzieci 2,5 roczne potrafią
przenieść szklankę napełnioną w 3/4 płynem, nałożyć części ubrania (np. spodnie). Trzylatek umie
umyć twarz, ręce i wytrzeć się ręcznikiem.