Chiến Dịch

“ Trao yêu thương - nhận về giá trị“

Trước những ảnh hưởng, cũng như mức độ tàn phá

của bão số 4 NORU khi đổ bộ lên mảnh đất miền

Trung gây nên nhiều thiệt hại về vật chất lẫn tinh

thần cho người dân nơi đây. Đội ngũ BlackMamba

Labs mong muốn lan toả niềm yêu thương và sự

ủng hộ dành cho đồng bào miền Trung thông qua

bộ tài liệu này.

Tinh thần đoàn kết dân tộc cùng nhau chung tay giúp

đỡ Miền Trung vượt qua khó khăn hiện tại và sớm ổn

định lại cuộc sống, BML sẽ để địa chỉ ví USDT và Số Tài

Khoản tại đây bạn nhé:

+ Địa chỉ ví USDT Bep-20:

0x93e6B6518B5AcF83761F1396ab253Fb108bAB1E3

+ Số tài khoản: Techcombank 19034837451011

+ Tên : Uông Thị Thục Quyêng

+ Nội dung : Tên + dong gop mien trung

Khoản đóng góp là hoàn toàn tự nguyện, không

b ắt buộc!
Tất cả giao dịch và các khoản đóng góp cho Miền

Trung sẽ được sao kê chi tiết, đầy đủ, minh bạch. Tiền

và nhu yếu ph ẩm sẽ nhanh chóng được đội ngũ BML

gửi tới đồng bào đang gặp khó khăn.
WELCOME TO

CRYPTOCURRENCY
 WELCOME TO

CRYPTOCURRENCY
Phá đảo Crypto cho newbie cùng đội xuất bản "Welcome to
Cryptocurrency” thông qua các buổi chia sẻ trực tuyến về kiến thức,
trải nghiệm, và cả những “nỗi đau” khi tham gia thị trường.

Bộ tài liệu “All-in-one” dành cho “tay mơ” tập làm trader của Black
Mamba Labs nhận được rất nhiều sự quan tâm vì cách truyền tải kiến
thức khá mới lạ, và thân thiện.

Nếu bạn đã nhận được bộ tài liệu, Black Mamba Labs dành riêng
group này cho các bạn
 LỜI Mở Đầu
Trong những năm gần đây, crypto hay còn được gọi với một cái tên phổ
biến là “tiền ảo” đã trở thành một trong những từ khóa được người dùng
quan tâm nhiều nhất. Bên cạnh nhiều ý kiến trái chiều, chúng ta không thể
phủ nhận được sự hấp dẫn của crypto đối với rất nhiều nhà đầu tư hiện nay.

Vậy khi sức nóng của crypto đã lan tỏa một cách mạnh mẽ không chỉ ở
riêng Việt Nam mà rộng khắp trên toàn thế giới, nếu bạn là một nhà đầu tư
mới đứng trước làn sóng đó mà chưa biết bắt đầu từ đâu và như thế nào?
“Welcome to CryptoCurrency” sẽ là câu trả lời!
Bộ tài liệu Welcome to CryptoCurrency được biên soạn bởi đội ngũ
BlackMamba Labs, xuất phát từ niềm đam mê với Blockchain và mong
muốn chia sẻ những kiến thức, trải nghiệm của đội ngũ sau quá trình
nghiên cứu và hoạt động trong thị trường tiền điện tử.

Bạn sẽ học được gì từ bộ sách này?

Sau khi đọc hết bộ tài liệu này, bạn sẽ có góc nhìn tổng quan về thị trường
Crypto và biết cách tận dụng hiệu quả từ những kiến thức cơ bản mà
chúng tôi cung cấp cho bạn trải dài xuyên suốt trong 3 chương này.

01
Từ những mẩu chuyện nhỏ trong hành trình khám phá thế giới Crypto của 2
nhân vật chính là Gấu Nista và Bò Mạc Tini, tác giả sẽ khắc hoạ chi tiết
những khó khăn, thử thách và bài học mà newbie nào cũng gặp phải khi
tham gia thị trường tiền điện tử. Bạn đọc sẽ dễ dàng nắm bắt và hình dung
được những kiến thức công nghệ mà không phải gặp những rào cản và
khó khăn về chuyên môn của thị trường.

Cuối cùng, nếu bạn là người có kinh nghiệm và chuyên môn về công nghệ
hay có bất cứ ý kiến đóng góp nào cho quyển sách, thì bạn có thể phản
hồi qua địa chỉ email contact@blackmamba.ventures
Đội ngũ BlackMamba Labs hy vọng rằng quyển sách này sẽ đem tới những
giá trị thật sự hữu ích cho những ai mong muốn tìm hiểu về thị trường
Crypto - công nghệ Blockchain cũng như mong muốn hòa mình vào nhịp
độ phát triển của công nghệ nói chung trong kỷ nguyên 4.0 mà chúng ta
đang bước vào. Một lần nữa, xin chân thành cảm ơn quý bạn đọc rất nhiều!

02
 CryptoCurrency

TỪ CÁNH ĐỒNG HOANG TỚI

MIỀN ĐẤT HỨA
Ngày 5.10.2009, Bitcoin được ấn định trên sàn giao dịch đầu tiên với giá là
$1 Mỹ tương đương 1.309,03 Bitcoin (hoặc 1 Bitcoin = 0,00076 USD).
Bitcoin gần như không có giá trị trong một vài tháng đầu tồn tại.
Có một câu chuyện hài hước mà cộng đồng crypto thường nhắc lại vào
ngày 22/5 hằng năm, những bài post đăng tải hình chiếc bánh “Pizza
Bitcoin” như một meme để gợi lại câu chuyện vừa vui vừa buồn của người
đàn ông đã dùng 10000 BTC với giá trị khoảng $40 tại thời điểm đó để
mua 2 chiếc PIZZA cỡ lớn.

03
 Altcoin tên gọi chung của các loại
tiền điện tử thay thế, không phải là
Bitcoin lần lượt ra đời vào, nổi bật là
Litecoin, Ripple, Stella,…

Giai đoạn 2014-2016, thời điểm này

vẫn còn nằm trong thời kỳ sơ khai
của tiền điện tử, thậm chí giai đoạn
này còn được coi là “đoạn đường
đen tối” của thị trường tiền mã hóa
khi MT.GOX - sàn giao dịch lớn nhất
thế giới lúc bấy giờ tuyên bố bị “tin
tặc" đánh cắp 850.000 BTC, tương
đương với số tiền là $450tr, tin tức
này đã làm chao đảo làng crypto
thế giới và vẫn gây ảnh hưởng không
nhỏ cho tới hiện tại.

Theo sau là sàn Bitfinex (2016) tiếp tục tuyên bố bị đánh cắp 120.000 BTC.
Trong giai đoạn này, nhiều dự án đa cấp ra đời, cuốn trôi tài sản của rất
nhiều nhà đầu tư.

04
Ở giai đoạn 2016-2017, Bitcoin khuấy đảo thị trường và liên tục lập đỉnh,
đạt ngưỡng cao nhất là $20.000. Kéo theo đó là những triệu phú thậm chí
là tỷ phú xuất hiện khi họ đặt cược niềm tin vào việc nắm giữ BTC. Điều này
như một làn sóng mạnh mẽ giúp vực dậy niềm tin của nhiều nhà đầu tư
trong ngành, cùng với đó là vô số tin tức tốt và bước tiến quan trọng có
thể kể đến như :
Bitcoin được hai sàn giao dịch lớn tại Mỹ là Chicago Mercantitle
Exchange (CME) và Chicago Board Options Exchange (CBOE) chấp
thuận, đồng thời tiến hành giao dịch các hợp đồng tương lai của
Bitcoin hay còn gọi là Margin.
Ethereum (ETH) ra mắt Smart Contract, tạo ra hơn 200.000 dự án xây
dựng và phát triển trên nó. Cũng trong giai đoạn này, thị trường xuất
hiện cơn sóng FOMO khi xu hướng ICO (phát hành tiền số lần đầu) ra
đời, nhiều dự án khi đó x5, x10, thậm chí là x100. Cánh cửa đưa Crypto
đến với đông đảo cộng đồng mở ra từ đây.

05
Mùa đông kéo về vào giai đoạn 2018-2020 sau khi thị trường đạt đỉnh
$20k. Hàng loạt các dự án huy động vốn lần lượt sụp đổ, cá mập liên tục
xả hàng.

Khách quan đánh giá thì Crypto hay Blockchain đều chưa có nhiều ứng
dụng nổi bật để níu giữ niềm tin về thị trường đối với các nhà đầu tư. Các
anh thợ đào “coin” lần lượt đóng máy vì không tạo ra được lợi nhuận.

Thời kỳ ảm đạm của tiền điện tử cứ thế trôi qua hơn hai năm.

06
Sau thời kỳ “ngủ đông” và tích lũy, thị trường bắt đầu xuất hiện những tín

hiệu khởi sắc, đánh dấu một chu kỳ tăng trưởng mạnh mẽ chuẩn bị bắt

đầu. Bước qua kỷ nguyên sơ khai khi nhiều dự án chất lượng hơn về giải

pháp công nghệ, khắc phục nhiều nhược điểm của các Blockchain thời kỳ

trước lần lượt chào sân trong khoảng thời gian 2020.

Cũng trong giai đoạn này, Bitcoin đã nhập cuộc mang theo nhiều hy vọng,

khi sự kiện Halving lần thứ ba diễn ra vào tháng 5, dự kiến sẽ bắt đầu một

đợt tăng giá lớn khác giống như đã xảy ra vào năm 2016.

Thành quả cho những ai vẫn “có quyết tâm không thoái chí nản lòng”, kiên

nhẫn với thị trường, để rồi chứng kiến một siêu chu kỳ uptrend khi BTC đạt

đỉnh $68.000 và hàng loạt mảnh ghép mới ra đời, điển hình là DEFI,

GAMEFI, NFT,…Dĩ nhiên cùng với đó là mức lợi nhuận không tưởng là món

quà dành cho tất cả mọi người luôn đặt niềm tin vào crypto.

Sau quá trình hình thành, phát triển, cải tạo rồi lại phát triển vượt bậc như

thời điểm hiện tại của nền công nghệ Blockchain nói chung và Crypto nói

riêng, chứng minh được rằng trong “mỗi khó khăn đều sẽ mở ra một cơ hội

mới” (câu nói này có vẻ hơi cliché) nhưng các đơn vị phát triển sản phẩm và

nhiều nhà đầu tư đã nắm bắt được chúng.

07
Tuy nhiên, đây không chỉ là may mắn, quá trình này cần những nỗ lực, trau
dồi học tập và không ngừng cọ xát với những rủi ro lớn và nhỏ khác nhau.
Cách nào để tránh lặp lại những điều đó và trở thành người khắc phục
những rủi ro mới, hãy chuẩn bị cho mình một tinh thần sáng suốt, một hành
trang vững chắc trước khi bước vào quá trình thực chiến.

08
 Gấu Nista bước vào xứ sở

“Cryptocurrency“
Chương mới trong cuộc đời của Gấu Nista mở ra khi cô rời khu rừng nhỏ
của mình và vòng tay ấm của ba mẹ để bắt đầu hành trình riêng của mình ở
một vùng đất mới.
“Tháng lương đầu tiên nhất định sẽ là một hũ mật thật lớn, gấp đôi trân
châu trắng và thạch pudding”, Gấu ta thì thầm với chính mình.
Năm đầu tiên cứ thế trôi qua, Nista vừa làm việc, vừa kiếm tiền để theo
học ngành Marketing mà cô mong ước. Gấu cũng bắt đầu thử sức với
công việc viết bài đăng cho các công ty kinh doanh sản phẩm.
Vậy cô Gấu vào xứ sở “Cryptocurrency" như nào?...

09
Chuyện bắt đầu từ khi cô Gấu trúng tuyển vào một công ty kinh doanh sản
phẩm Máy Đào Coin năm 2017. Dù chẳng hiểu mô tê gì, nhưng phải thử mới
biết, Gấu Nista bắt đầu đi làm!
Đám máy móc trước mặt được gọi là máy đào coin, là asic, máy này là
S9, cái kia là L3, cái gần cửa là Giant N, mỗi máy đào một loại coin khác
nhau, giá khác nhau, tìm hiểu nhanh còn đăng bài bán hàng nhé!
Kỳ lạ, sao người ta nói gì Gấu nghe lùng bùng lỗ tai thế nhỉ, tên của cục sắt
này là gì? Trước mắt Gấu ta là một loạt những khối sắt nhìn như những khối
bê tông mà sao lại dùng để đào? Mà đào coin là gì? “ Gấu thắc mắc.

Sau vài ngày vật lộn với đống kiến thức mới, miệt mài tra cứu và ghi nhớ hết
những sản phẩm mà công ty đang có, cuối cùng Gấu ta cũng có được
chút vốn từ đầu tiên trong hành trình của mình:

10
Ngành mà Gấu vừa bước vào được gọi là Blockchain, bản chất của hệ

thống blockchain là phi tập trung và không bị giám sát bởi bên thứ ba,

không thể thay đổi và làm giả bất kỳ thông tin nào trên đó. Một mạng lưới

blockchain muốn hoạt động cần có sự tham gia xác thực của hàng ngàn

node (1) . Người vận hành node sẽ dùng sức mạnh máy tính của mình để

cạnh tranh nhau xác thực một block chứa các giao dịch cần được xử lý. Và

những chiếc máy trước mắt Gấu khi đó chính là những node sẽ tham gia

vào việc xác thực các giao dịch trên Blockchain.

Thông qua việc tham gia xác thực giao dịch rồi sau đó đưa các giao dịch

vào Blockchain, họ sẽ được nhận thưởng tùy theo mạng lưới, phần thưởng

này chính là đồng coin/ token, và nó có giá trị, thợ đào sẽ bán những đồng

này ra để thu về lợi nhuận. Và quy trình sử dụng máy đào để tạo ra lợi nhuận

này được gọi là đào coin theo cơ chế đồng thuận POW (Proof Of Work).

Ví dụ: Các thợ đào của Bitcoin sẽ xác nhận các giao dịch trên Bitcoin, đưa
vào block và nhận về BTC làm phần thưởng.

Khi các máy đào hoạt động và nhận về các đồng coin, thợ đào sẽ lưu trữ
coin vào ví Non-Custodial Wallet (2) rồi sau đó chuyển lên các sàn giao

dịch (3) và bán ra Stable coin (4) hoặc Fiat (5) để thu về lợi nhuận. Thông

thường, các thợ đào sẽ hold (6) một phần coin chờ tăng giá, và bán một

phần để hoàn vốn và chi trả các chi phí để duy trì việc khai thác như tiền

ỡ
điện, phí bảo dư ng, nhà xưởng . …

(1) Node: Node là các nút giúp lưu trữ, truyền tải và bảo quản dữ liệu Blockchain. Nó là yếu tố tạo nên nền tảng cho phép phần công nghệ
blockchain tồn tại và hoạt động. Node có thể là bất kỳ loại thiết bị nào, nó có thể là PC, Laptop, các máy chủ lớn hơn,... Tất cả các node trên

một blockchain được kết nối với nhau, chúng liên tục trao đổi dữ liệu mới nhất với nhau để tất cả các node luôn được cập nhật.

(2) Non-Custodial Wallet: Đây là ví cá nhân mà chỉ bạn mới có quyền quản lý nó. Ví này sẽ có khóa riêng tư, được gọi là private key. Bạn lưu
khóa này ở nơi an toàn vì chỉ cần có nó thì bất cứ ai cũng có thể sử dụng ví của bạn.

(3) Sàn giao dịch: Đây là nền tảng cho phép người dùng tiến hành các hoạt động mua bán, giao dịch coin/ token, có 2 loại sàn giao dịch là
sàn giao dịch tập trung (Centralized Exchange – CEX) và sàn giao dịch phi tập trung (Decentralized Exchange – DEX)

(4) Stablecoin: Là đồng coin ổn định giá, được neo giá = 1 dollar Mỹ
(5) Fiat: Tiền pháp định, ví dụ: VND
(6) Hold: Nắm giữ một đồng coin/ token dài hạn

11
Cô gấu Nista cứ thế trải nghiệm công việc với một thị trường mới đầy thú vị
tại công ty bán máy đào, cho tới một ngày nọ, “ĐÓNG CỬA" - Cô hốt
hoảng khi công ty ngừng hoạt động, với lý do “Thị trường xấu, giá máy
giảm mạnh, miner không còn nhu cầu mua bán máy nữa! “

Tháng 6 năm 2018, Gấu thất nghiệp, nhưng hàng tá câu hỏi vì sao thì vẫn
nằm ở đó.

“Thị trường xấu là sao? Sao giá máy lại giảm mạnh? Rõ ràng mình tìm hiểu
thì máy có thể đào ra coin có giá trị mà?”. Để giải đáp nó, Gấu bắt đầu
gặng hỏi chị Google. Tuy nhiên, chị Google khi đó khó có thể giải đáp
được những gì cô cần.

Sau đó, Gấu bắt đầu kết nối lại với những khách hàng cũ, những người đã
mua máy đào trước đó, để hỏi chuyện, nh ững kiến thức mới cứ thế được
khai phá!

Lúc đó, một người khách nói rằng: “Thị trường giờ xấu lắm đó em, Bitcoin
chia 4 rồi, các con khác còn thảm hơn, chia 5, chia 10, thậm chí là hơn. Thợ
đào coin ra không đủ để chi trả tiền điện, không đủ bù vốn mua máy. Và
giai đoạn này được gọi là Bear Market đó”. Ra là vậy, thị trường xấu là khi
BTC cùng với các đồng coin khác đồng loạt giảm giá những người đầu tư

khó có thể tạo ra được lợi nhuận, thậm chí là nhiều người thua lỗ. Giá coin
giảm mạnh, vốn hóa thị trường bị rút ra ồ ạt do cá mập xả hàng, nhà đầu tư
sợ hãi và bán tháo và rút tiền ra khỏi thị trường. BTC lao dốc từ đỉnh
$20,000 xuống chỉ còn hơn $3000. Altcoin (7) còn thê thảm hơn, có

những đồng Altcoin đã chia hàng chục lần giá so với trước đó.

(7) Altcoin: Các đồng coin còn

lại ngoài Bitcoin! Woaw Bitcoin đúng là một đế chế riêng biệt. Altcoin lại được chia thành nhiều phân khúc,
Topcoin dành cho những đồng coin có vốn hóa lớn, Midcoin dành cho những đồng có vốn hóa tầm trung, Lowcap và shit coin dành cho
những đồng có vốn hóa nhỏ.

12
Sau những buổi trò chuyện đó, Gấu cảm thấy crypto có một sức hút
mãnh liệt với mình và quyết định tìm hiểu kĩ hơn về nó, bên cạnh đó luôn
duy trì kết nối với các khách hàng cũ dù công ty đã không còn hoạt động
để có cơ hội học hỏi thêm kinh nghiệm. Khi đó, các kênh thông tin về thị
trường này còn rất hạn chế, vì thế việc duy trì được những mối quan hệ
này là rất cần thiết
Gấu bắt đầu tìm những cách kiếm tiền khác, nếu không buôn máy đào
coin được nữa, thì Gấu buôn Coin! Gấu bắt đầu tìm hiểu về nơi mà người
ta mua bán, trao đổi và cất trữ Coin. Sau 2 tháng, Gấu cũng đã biết
buôn Coin là gì, tuy nhiên, suýt nữa thì phải bán đi bộ lông Gấu ấm áp
này để trả nợ vì một chút nữa thôi là Gấu bị Scam (8) vì thiếu kinh
nghiệm. Khi đó, Gấu ngây thơ bị một Scammer nọ đóng giả là thương
nhân uy tín trên chợ đen (nơi mua bán VND - Coin), May sao, Gấu đã
được một thương nhân khác giàu kinh nghiệm giúp đỡ, nhận ra đó là
người giả mạo. Sau này khi tham gia thị trường hơn 5 năm, Gấu nhận ra
không chỉ hình thức này, mà những người lừa đảo còn có rất nhiều chiêu
trò và mô hình cũng đa dạng lắm. Với những người mới tham gia thị
trường và muốn dùng Fiat để mua coin thì nên sử dụng sản phẩm P2P
(9) trên các sàn giao dịch uy tín như Binance, Bybit,...

13
Sau 2 năm kinh doanh máy đào và buôn bán Coin, Gấu bắt đầu có thêm
nhiều khách hàng tìm tới. Lúc này, Gấu không chỉ còn mộng tưởng đến hũ
mật của những ngày đầu nữa, cô bắt đầu có nhiều tham vọng hơn bất
chấp sự biến động của thị trường và tìm tới đòn bẩy tài chính: Lending
(10).Và tất nhiên Gấu đã gặp vô vàn rắc rối khi tham gia vào một sân chơi
mà cô gần như chẳng hiểu gì nhiều về nó.

Thời điểm thuận lợi, Gấu được khách hàng ủng hộ nhiều, số lãi kiếm
được cô nhanh trí mua vào những đồng Cointop, như BTC, ETH, ADA. Rồi
sau đó, dùng số Coin đó thế chấp vào nền tảng NEXO – một nền tảng
LENDING.
Đầu tiên, Gấu thế chấp BTC trị giá lúc đó $8000, vay ra 50% giá trị bằng
USDT. Có trong tay $4000, Gấu tiếp tục dùng $4000 mua thêm các
Coin khác, Gấu nghĩ đấy là cách để cô có lãi kép khi thị trường đang
trong đà tăng trưởng. “Chẳng phải mình sẽ thu về một khoản lớn hay
sao" khi đó, Gấu tin chắc vào việc mình đang làm đã đi đúng hướng. Chỉ
cần đợi để mật tự chui vào hũ mà thôi.

14
Tháng 3 năm 2020, BTC Flash dump (11) xuống còn $3800, các Altcoin
khác tụt dốc không phanh, số Coin thế chấp trên NEXO của Gấu bị
thanh lý vì giá trị đã thấp hơn khoản vay. Gấu mất hết coin, khoản USDT
vay ra để mua coin khác thì bị lỗ vì thị trường giảm.
LỖ KÉP !!! Toàn bộ tài sản tích góp 3 năm đã biến mất trong một buổi
sáng. Gấu suy sụp, hoang mang !!! Lúc này, Gấu nhận được bài học lớn
cho bản thân,không quản lý vốn, không ước chừng được những rủi ro sẽ
xảy ra. Và quan trọng nhất, Gấu nhận ra kiến thức của mình còn non nớt.
Gấu cần học hỏi nhiều hơn để không gặp phải những sai lầm như trên!
Hành trình trên mảnh đất này có vẻ không toàn màu hồng và dễ dàng
như Gấu nghĩ !

(10) Lending/ Borrowing: Có nghĩa là vay/ mượn thế chấp, dùng tài sản (Coin) của mình để ký gửi vào nền tảng cho vay, vay ra số coin khác
với một mức lãi suất nhất định.
(11) Flash pump và Flash dump: Thuật ngữ này để chỉ một hành động giá mà đồng tiền tăng cao đột biến hoặc giảm sâu trong vài giây hoặc
vài phút, sau đó giá quay về mức gần như mức giá trước đó. Điều này khiến các nhà đầu tư bất ngờ, thông thường không kịp thực hiện các
hành động bảo vệ (cắt lỗ) hoặc bán ra (chốt lời).

15
Kết bài 1:
Bạn nghĩ xem, hành trình của Gấu Nista có dừng lại sau khi gặp phải thất
bại này không? Nếu bạn là Nista, bạn có tiếp tục ở lại thị trường đầy khắc
nghiệt này không?

Chắc chắn là “Không”, không dừng lại, không buông bỏ vì nếu dừng lại ở
đây thì làm gì còn chương nào ra tiếp theo để bạn đọc. Vì vậy hãy theo
chân cô Gấu Nista tiếp tục khám phá thị trường và gặp nhiều thành viên
“đáng gặp" trong hành trình của cô ấy nhé!

16
 Hành trình

để trở thành Trader

Khoản lỗ “ cháy túi “ có được coi là cú shock đầu đời của cô Gấu Nista
không nhỉ?

Gấu Nista trông gầy đi hẳn, tưởng chừng sẽ làm cho cô chùn bước, nhưng
không, lần thất bại này và quãng thời gian tự suy ngẫm đã giúp Gấu ta
nhận ra được nhiều điều. Về bản thân, về quy luật của thị trường, và những
người xung quanh Gấu.
Và rồi cơ hội mới lại đến với Gấu Nista khi cô được mời vào làm ở một công
ty Trading, một lần nữa xách balo lên và đi, thung lũng mới có tên là Sài
Thành.
Gấu tự nhủ mình cần phải cố gắng nhiều hơn nữa và sẽ thành công ở môi
trường mới!

17
Cơ hội mới- thử thách mới, Gấu bắt đầu công việc xây dựng và phát triển
cộng đồng Trading. Nhiệm vụ của Gấu là cập nhật những tin tức, kiến thức
của thị trường và biến nó thành những thông tin hữu ích cho cộng đồng
của mình. Thời điểm đó, những người tham gia vào thị trường này tìm kiếm
lợi nhuận chủ yếu thông qua việc giao dịch/mua bán trên sàn. Từ đây, Gấu
cũng bắt đầu tập tành giao dịch nhiều loại coin hơn, nhiều mô hình
Trading mà trước đây Gấu chưa biết tới.
Lại mày mò tìm hiểu về các mô hình trading thôi!

18
Mô hình giao dịch coin cũng được chia thành nhiều loại, Gấu tìm hiểu về

mỗi loại và bắt đầu thực hành với chúng:

Lúc đấy, Gấu mua 1 BTC với giá $6000, và sở hữu nó trong ví của mình. Sau

2 tháng, Gấu bán nó với giá thị trường lúc đó là $7000. Lãi được $1000 rồi

đấy! đây được gọi là mô hình Trade Spot! bạn sẽ giao dịch dựa trên số vốn

mà bạn có. Mô hình này đơn giản lắm, chỉ cần mua thấp, bán cao là có lãi.

Ấy vậy mà cứ hễ Gấu mua là nó dump, gấu bán là nó pump… lạ thật! Nhưng

cũng đừng vì vậy mà hoang mang giống cô Gấu, hãy chuẩn bị thật kỹ

càng, các thắc mắc sẽ được giải đáp từ từ. Mô hình này cũng có nhiều

trường phái khác nhau. Có trader nắm giữ đồng coin của họ dài hạn được,

có trader chỉ giao dịch trong ngày, hoặc trong tuần, được gọi là cách

trade ngắn hạn. Dù là trường phái nào cũng có ưu nhược điểm khác nhau,

nhưng nó phù hợp với phong cách và điều kiện của mỗi trader.

19
Ngày đó, công ty Gấu náo nhiệt lắm!

“TOMO chuẩn bị ra News (1) nhé, sẵn sàng short (2) chưa anh em? “

Nhưng Gấu chẳng có đồng TOMO nào trong ví để bán, giờ phải làm sao?

Gấu cầu cứu anh Bò chỉ giáo mình.

Anh Bò nói với Gấu, “ bán TOMO sau khi có tin được gọi là Sell The News

(3)”, rồi anh chỉ Gấu cách đi vay TOMO trên nền tảng Margin để short. “Gấu

chỉ cần bỏ USDT hoặc đồng coin khác có ghép cặp với TOMO vào ví

Margin, chọn vay TOMO với đòn bẩy x2, rồi bán TOMO đi. Khi giá TOMO

giảm sau tin, Gấu mua TOMO vào lại trả cho sàn. Vậy là gấu có lãi ngay nè!

Tuy nhiên nếu giá không giảm như dự tính, Gấu cần phải có điểm chốt lỗ,

để không lặp lại sai lầm như trước đó! “

Cách mà anh Bò chỉ Gấu được gọi là mô hình Margin, hình thức giao dịch

có ký quỹ, hay còn gọi là giao dịch có sử dụng đòn bẩy tài chính, giúp bạn

mở rộng khối lượng giao dịch thông qua việc thế chấp coin/ token mà bạn

đã mua.

(1) News: Những tin tức của dự án, thị trường. Thường những tin tức này sẽ được thông báo từ trước đó. Ví dụ: Ngày 15/9 ETH triển khai The
Merge, thông báo này được đ ăng tải trước đó vài tháng.

(2) Long/ Short: Mua/ bán sử dụng đòn bẩy với vốn của bạn

(3) Buy the Rumor, Sell the News: Mua tin đồn, bán sự thật. Một ví dụ gần đ ây nhất là thời điểm trước khi The Merge ETH được diễn ra,
người dùng liên tục vay ETH trên các nền tảng Lending, và xả mạnh ETH sau khi The Merge kết thúc

20
Nhờ chỉ dẫn của anh Bò, Gấu thu được khoản lợi nhuận nhỏ ngay lần đầu

thực chiến.

Anh Bò tên Mạc Tini là tiền bối vào công ty trước Gấu 1 năm, hiện tại Bò đã

là CEO của một công ty quỹ đầu tư và ươm mầm cho các dự án Crypto.

Anh Bò thích ăn Bánh Cốm Làng Vòng lắm, nên mỗi lần ra Hà Nội, Gấu đều

mua về cho anh ấy vài cặp bánh chưng. Ấy vậy mà từ đó, Bò và Gấu là đôi

bạn thân thiết tới bây giờ.

Cô Gấu bắt đầu thấy Trading thật thú vị, khoái chí khi có những khoản lợi

nhuận đầu tiên từ trade.

“ Anh Bò chỉ Gấu trade nhé! “

Sau câu nói này, cô Gấu Nista bước một chân vào giai đoạn đầu tiên

“Ngây thơ vô số tội" mà bất cứ tay mơ nào mong muốn trở thành Trader

đều sẽ trải qua.

21
Giai đoạn 1: “Tay mơ“ tập trade

Anh Bò Mạc Tini bảo biết trading không xấu, thậm chí nó là một việc tốt vì

tạo ra được khoản thu nhập. Các nhà kinh tế, các triệu phú đều nói về nó…

nhưng lại không dễ dàng như việc ăn một chiếc bánh hay cục kẹo. Sau

nhiều va vấp, Gấu cũng đã bắt đầu có tinh thần phòng vệ hơn trước thị

trường. Gấu biết rằng rủi ro thì luôn ẩn nấp, nhưng sức hút của “ bí mật”

ngành nghề không ngừng khơi dậy mong muốn thay đổi để chuyển hoá và

phát triển mức độ hiểu biết lên một tầng cao mới của cô được.

Lần đầu tiên, được trực tiếp tham gia giao dịch, Gấu hào hứng y hệt mọi

lần với ước mơ về hũ mật đầy chưa bao giờ vơi đi trong cô cả. Gấu tìm hiểu

về các loại biểu đồ nến Nhật, có một một chút kiến thức đầu tay cô nhanh

chóng bắt đầu vào lệnh nhiều hơn. Niềm vui nhân đôi khi Gấu gặt hái được

thành công trong những lần trade đầu. “Ơ, trade thắng dễ như này sao!”,

cô bắt đầu mạo hiểm hơn với các lệnh trade tiếp theo của mình.

Gấu mở một lệnh, thấy nó hơi đi ngược một xíu là thoát ra ngay, rồi lại mở

một lệnh ngược lại ngay sau đó với hy vọng kịp đuổi theo thị trường,... quá

trình đó lặp đi lặp lại. Chưa kể những lần không kịp thoát thì mất. Không

dừng lại, Gấu tiếp tục nhồi lệnh thậm chí là tăng gấp đôi số vốn vào lệnh

với mong muốn gỡ lại khoản “hụt" của lệnh trước.

22
Sau vài tuần bầm dập cùng thị trường thay đổi chóng mặt, Gấu Nista mới
nhận ra, mình chỉ là tay mơ chưa có bất kỳ kỹ năng sinh tồn nào về “ngành"
này. May mắn là cô vẫn sống sót qua được!
Tiềm thức của cô Gấu bừng tỉnh sau cơn mộng. Cũng tự ý thức được tình
trạng yếu kém của bản thân của mình trong trading, nếu bạn cũng như cô
Gấu thì chúc mừng bạn đã dần bước sang giai đoạn thứ hai rồi.

Giai đoạn 2: Thiếu kiên nhẫn

Không đủ kỹ năng về trading và chưa đủ hiểu biết để tìm ra được lợi nhuận,,
Gấu lại bắt đầu công cuộc đi tìm “chén thánh" từ việc tập tàng sử dụng
các indicator (chỉ báo trading).
Người ta gọi những người như cô là “kẻ thử nghiệm" system, Gấu học hỏi từ
các tiền bối trong công ty, anh Bò, anh XiMa ( admin quản lý cộng đồng
trading ) đã dành không ít thời gian để chỉ dạy cho Gấu các kiến thức về
Phân Tích Kỹ Thuật . Thế nhưng, Nista lại là một cô Gấu thiếu kiên nhẫn, cô
liên tục thay đổi phương pháp với mong muốn tìm được phương pháp
thực sự đem lại hiệu quả.
Miệt mài test các hệ thống tự động trên Tradingview (4) , cô Gấu xài đủ
các loại Fibonacci (5), hỗ trợ, kháng cự (7), RSI (8), Bollinger Band (9) và
hàng tá chỉ báo khác với hy vọng rằng hệ thống “thần kỳ” mà cô ấy thử sẽ
hiệu quả ngay tức thì trong ngày hôm đó.
(4) Tradingview: Tradingview là nền tảng cung cấp các công cụ phân tích kỹ thuật, giúp trader phân tích thị trường và dự đoán xu hướng
trong tương lai
(5) Finonacci: Fibonacci là một công cụ phân tích kỹ thuật, Fibonacci gồm rất nhiều loại khác nhau, nhưng thông dụng nhất là Fibonacci
Thoái Lui và Fibonacci Mở Rộng. Đây cũng là một công cụ hữu ích để xác định vùng hỗ trợ hoặc kháng cự.
(6) Hỗ trợ ,Kháng cự: Hỗ trợ và kháng cự là những vùng giá trong quá khứ mà giá đã từng đảo chiều và trong tương lai giá có thể lặp lại hành
động này. Cụ thể hơn thì: Hỗ trợ (support) là vùng giá trong quá khứ mà khi giá giảm đến vùng đó sẽ có xu hướng đảo chiều TĂNG trở lại.
Kháng cự (resistance) là vùng giá trong quá khứ mà khi giá tăng đến vùng đó sẽ có xu hướng đảo chiều GIẢM trở lại.
(7) RSI: RSI là chỉ số đo động lượng, Indicator này sẽ hữu hiệu khi mà xu hướng đã được xác định rõ ràng, là công cụ tốt để tìm các điểm đổi
chiều ngắn hạn trong một xu hướng dài hạn.
(8) Bollinger Band: Bollinger Band là một chỉ báo kỹ thuật được hình thành từ việc kết hợp đường MA (Moving Average) và độ lệch chuẩn.
Trong một số trường hợp, chỉ báo Bollinger Band được dùng như một chỉ báo xu hướng cho biết thị trường đang có xu hướng mạnh hay yếu.

23
Bắt đỉnh, bắt đáy, cố tìm chính xác các điểm đảo chiều với các chỉ
báo và mô hình và có một sự thật rõ ràng Gấu ta tiếp tục thua lỗ, thậm
chí thua lỗ nhiều hơn chỉ vì tin chắc vào hệ thống của mà cô xài sẽ
không bao giờ sai được.
Gấu mon men vào những room chat mà các anh trong công ty thường
xuyên lui tới. Gấu thắc mắc tại sao những trader này liên tục chia sẻ về
những khoản “lời" của họ, họ kiếm được tiền, còn Gấu Nista thì không,
nhưng rõ ràng cô đã học hết những kiến thức, thử hết tất cả các cách.
Thậm chí không ít lần cô còn nghi ngờ cả các anh có đang “bịp" cô hay
không, nhưng thực tế thì tài khoản của họ “không biết nói dối".
Thế rồi, Gấu gửi đi hàng loạt các câu hỏi về những thắc mắc của bản thân
vào room, lúc có trader khác đưa ra lời khuyên, tiềm thức của Gấu phát tín
hiệu “từ chối" vì cô ấy tin chắc vào những gì mà cô đã biết rồi. Không một ai
có thể tác động đến tâm lý của Gấu ngay lúc này. *
Bò Mạc Tini bảo với Gấu, từ kinh nghiệm cá nhân của bản thân cũng như
các anh em khác thì giai đoạn này thường kéo dài từ một năm đến khoảng
gần ba năm. Đây cũng chính là giai đoạn mà nhiều trader hầu như đã muốn
bỏ cuộc vì nản chí khi vẫn thua lỗ dù đã biết và sử dụng nhiều phương pháp
giao dịch.

24
Anh Bò còn liệt kê cho Gấu biết cách mà thị trường tiền điện tử đào thải
trader:
60%* trader chết “yểu" trong 3 tháng đầu. Bất cứ ngành nghề nào
cũng có cái khó của nó, Trader cũng vậy. Nếu dễ dàng chẳng phải
chúng ta đã có một “quý bà Gấu tỷ đô” rồi sao.
20%* trader giống Gấu thời điểm bấy giờ, là cố gắng kiên trì. Nhưng
thường cũng chỉ kéo dài trên 1 năm và tan biến.
20%* còn lại tiếp tục hành trình 3 năm dài hơi, khoan hẳn nghĩ họ sống
sót, thực tế thì chỉ còn vỏn vẹn 5-10% trong số đó là tiếp tục hành trình
trên 3 năm cũng như duy trì sự ổn định về sau.
Theo bạn, phương pháp giao dịch mà cô Gấu sử dụng không hiệu quả,
hay cô Gấu đã sai ở đâu?

Giai đoạn 3: Hiểu bản thân

“ Phương pháp không có lỗi, lỗi ở người sử dụng “
Anh XiMa đã nói với Gấu như vậy sau khi nghe cô kể lể đủ điều để hành trình trải
nghiệm các chỉ báo giao dịch, nhưng vẫn tiếp tục thua lỗ. Anh XiMa nói thêm:
“ Khái niệm về phân tích kỹ thuật trong trading thì vô cùng đơn giản và
ngắn gọn, đó là việc chúng ta nghiên cứu đồ thị giá của đồng coin/token
và đưa ra nhận định về xu hướng của nó trong tương lai, việc phân tích này
sẽ dựa trên những dữ liệu giá trong quá khứ.
Việc học và ghi nhớ các công cụ chỉ báo phân tích kỹ thuật cũng không
khó, nhưng tìm ra được hệ thống giao dịch cho riêng mình được hay
không. Điều này còn tùy thuộc vào mức độ kiên trì, tâm lý, và kỹ năng quản
lý vốn của trader. Hệ thống giao dịch sẽ giúp trader tìm được 3 thứ: Vùng
vào lệnh, vùng cắt lỗ, và vùng chốt lời.

*đây là những số liệu thật đã được nghiên cứu

25
Trader được chia thành 2 trường phái: Scalping (9), và Swing(10)
Chúng ta cần trả lời được câu hỏi: Tôi là ai trong 2 trường phái trên? Rồi sau
đó, sẽ tìm ra được hệ thống phù hợp với mình.
Với trường phái giao dịch ngắn hạn thì các chỉ báo đơn giản cho người mới
như Bollinger Band và RSI ,.... sẽ phù hợp với các trader này.
Với trường phái giao dịch dài hạn, các đường MA (11) , Fibonacci, elliott
(12) sẽ phù hợp.
Mỗi hệ thống đi theo một trường phái sẽ có những giai đoạn mạnh và yếu
khác nhau:
Việc học và ghi nhớ các công cụ chỉ báo phân tích kỹ thuật cũng không
khó, nhưng tìm ra được hệ thống giao dịch cho riêng mình được hay
không. Điều này còn tùy thuộc vào mức độ kiên trì, tâm lý, và kỹ năng
quản lý vốn của trader. Hệ thống giao dịch sẽ giúp trader tìm được 3
thứ: Vùng vào lệnh, vùng cắt lỗ, và vùng chốt lời.
Như Bollinger Band(BB) thì lại phù hợp hơn với việc đánh scalping khi
mà có band trên và band dưới, và cho các điểm chốt lời ngắn trực quan
hơn rất nhiều. Chính vì vậy mà chỉ báo này được sử dụng nhiều trong
giai đoạn thị trường sideway, khi có xu hướng mạnh, thì người dùng BB
lại không thể gồng được lời xa.
Những Indicator về động lượng như RSI thì lại cho tín hiệu ở các khu vực
đảo chiều và sự suy yếu của xu hướng rất tốt.

(9) Scalping: Giao dịch trong khung ngắn hạn

(10) Swing: Giao dịch trong khung ngắn hạn
(11) MA: Moving Average là công cụ làm mượt giá theo thời gian, giúp thể hiện xu hướng của thị trường trên biểu đồ rõ ràng hơn. MA còn
được gọi là đường trung bình động.
(1 ) lli : Sóng lliott là một lý thuyết phân tích kỹ thuật nh m để mô tả các biến động giá của một tài sản theo chu k dựa trên tâm lý đám
2 E ot E ằ ỳ

đông, nh m đưa ra dự đoán tương lai và kế hoạch giao dịch.

ằ

26
Mỗi một hệ thống giao dịch có thể gồm 1 hoặc nhiều Indicator kết hợp lại
với nhau, nhưng cũng có những hệ thống giao dịch không cần tới
Indicator. Chính vì vậy, việc hiểu trường phái và hệ thống của mình vô cùng
quan trọng.

Nên nếu ta cứ thấy một ai đó đang đánh thắng, và muốn học hệ thống đó,
thì lúc mà chúng ta bắt đầu học có khi lại là lúc hệ thống đó yếu đi và không
thể có lợi nhuận được vì mỗi hệ thống phù hợp với một giai đoạn của thị
trường. Mà chúng ta cứ thấy thua lại đi tìm những hệ thống khác đang
thắng trên thị trường, sẽ dẫn tới là vòng luẩn quẩn lúc hệ thống đó mạnh thì
ta đã thấy người ta ăn tiền của thị trường, nhưng tới lúc ta dùng thì nó lại
không tạo ra lợi nhuận, thậm chí còn bị lỗ.“

Qua những chia sẻ của anh Xima, Gấu nhận ra: “Trước khi muốn trở thành
một trader, học về Phân tích kỹ thuật, cô cần xác định mình muốn theo
trường phái nào, rồi sau đó mới chọn hệ thống. Để biết hệ thống đó mạnh
hay yếu ở điểm nào, Gấu cần quản lý vốn và giao dịch với hệ thống đó
trong 6 tháng tới 1 năm, chứ không thay đổi liên tục như trước đây, để biết
giai đoạn nào phù hợp với nó.”

Không có một hệ thống nào là hoàn hảo cả, chỉ có thời điểm nào hệ thống
đó mạnh và thời điểm nào hệ thống đó yếu.

Khi biết được 2 điều này, ta sẽ giao dịch lúc hệ thống mạnh, và nghỉ ngơi
lúc hệ thống yếu.

Không còn cảnh túc tr c trước màn hình theo d i chuyển động của thị
ự õ

trường. Gấu dành thời gian đó để tập trung vào việc mài dũa một hệ thống
cố định theo cách riêng mà cô Gấu cảm thấy phù hợp với bản thân. Cô xác
định được đâu là ngư ng risk rủi ro của mình, t quyết định thời khắc bắt
ỡ ( ) ự

đầu th c hiện các lệnh trade khi hệ thống mà cô Gấu dùng cho thấy tỉ lệ
ự

thắng cao.

27
“ Nhanh chóng đóng lệnh khi thị trường đi ngược hướng, quản lý được
dòng vốn và đòn bẩy, kiên định với hệ thống mình chọn, kỷ luật trong tâm
lý trading “
Một phiên bản Gấu Nista độc lập với phương pháp riêng của mình xuất
hiện, chúc mừng cô Gấu đã bước qua giai đoạn thứ ba trong hành trình trở
thành trader thực thụ.
Trong quá trình hoàn thiện các kỹ năng một cách hoàn thiện. Tin tưởng vào
hệ thống của Gấu vẫn đang làm việc rất hiệu quả, một lệnh trade không
tốt cũng không có nghĩa hệ thống của Gấu đã “già yếu” vô dụng rồi.

Kết bài 2:

Như là một điều không tưởng trong trading - Gấu Nista đã thực sự làm chủ
cảm xúc của mình, có thể chia sẻ những điều mà cô tự chiêm nghiệm đến
với các newbie và thỉnh thoảng lại bắt gặp hình ảnh của mình khoảng 2
năm về trước trong các câu hỏi của họ. “Gấu khuyên họ, nhưng Gấu biết
rằng hầu hết những lời khuyên đó rồi sẽ bị gió cuốn đi vì họ như Gấu đã
từng, đều là những đứa trẻ chưa trưởng thành - một vài người trong số họ
sẽ vươn tới vị trí mà Gấu đang đứng bây giờ - một số đi nhanh và số khác
chậm hơn - thực sự là rất nhiều, rất nhiều người không bao giờ bước ra khỏi
giai đoạn thứ hai, trừ một số ít người.” Gấu ngẫm nghĩ.
Chỉ có 5% thực sự thành công – nhưng lý do thất bại không nằm ở năng lực
mà là ở khả năng chịu đựng, khả năng thay đổi nhận thức và khả năng thay
đổi các hình mẫu khi mọi thứ thay đổi.

28
 Anh Bò Mạc Tini và

vương quốc DEFI

Bước vào thị trường muộn hơn so với nhiều người, khoảng độ năm 2019.
Lần đầu tiên Bò biết đến thị trường crypto cũng là lúc anh đưa ra quyết
định xây dựng hoài bão lớn. Nói lời hoa mỹ để an ủi anh Bò nhưng thật ra
quyết định rời bỏ quê để đến một thành phố xa lạ là vì trong lòng có một
vết thương, cô Bò nhà bên mà Mạc Tini yêu thầm bảy năm cứ thế mà đi lấy
chồng, bỏ ngỏ tiếng yêu của anh.
Nói đi là đi, anh Bò đặt chuyến xe vào Sài Thành, khi trong tay chỉ có vỏn
vẹn 2 triệu và niềm tin, ý chí mạnh mẽ vào bản thân chính là hành trang. Vì
lúc này anh biết chỉ có lòng tin vào bản thân, mới giúp anh loại bỏ được
rào cản về sự tự ti khi kiến thức crypto còn ít ỏi, tư duy về tài chính còn yếu
kém. Cũng trong thời gian đó, công ty không có nhiều nhân sự, nhưng tốc
độ phát triển nhanh chóng của thị trường hối thúc Bò ta phải thật nỗ lực,
thật nhanh để kịp thời nắm bắt xu hướng thị trường.

29
Một năm đầu tiên, anh Bò dồn hết sự nỗ lực của mình để tìm hiểu kiến thức
thị trường. Có những ngày chỉ ăn cơm tấm lề đường, ngủ trên ghế sofa
của văn phòng cũng đã đủ để anh bám trụ lại nơi đất khách, bám trụ lại với
thị trường đầy sự mới mẻ này. Anh Bò và Gấu xuất phát ở vạch khá giống
nhau, phải chăng vì điều này mà tự nhiên tạo nên sự liên kết chăng?...
Tháng 3, 2020, Cuộc gặp gỡ đầu tiên với “Gấu phiền phức” - Bò chẳng kể
gì nhiều với Gấu, chỉ vì cảm thấy cô Gấu nhỏ này thật nhiều chuyện. Vậy mà
có đâu ngờ, anh Bò và cô Gấu lại gắn bó cùng nhau đi qua biết bao nhiêu
“đỉnh" “đáy" của xứ sở Cryptocurrency này.
Mỗi lần nhắc lại, đều mang đến một cảm giác khó tả, còn nhớ mãi lần “mất
tiền” đầu tiên của anh Bò, là do sự thiếu kinh nghiệm trong việc phân tích
cơ bản, nhưng nói đúng hơn là tham lam đã khiến cho toàn bộ số tiền tích
góp hơn nửa năm quá chỉ còn lại cọng dây thun và một bài học lớn dành
cho Bò. Bài học đó đến từ việc anh Bò đã lao vào các dự án có Yield
Farming với con số APY khổng lồ trên hệ sinh thái của Tron, Bò ta nghĩ rằng
cơ hội đổi đời đã thực sự đến gần.
Thời điểm Bò bắt đầu hoạt động trong thị trường Crypto cũng là lúc xu
hướng DeFi (1) nổi lên, thị trường có sự phục hồi từ đầu năm 2020, khởi
đầu với cơn sóng Yield Farming (2) với mức APY khổng lồ và sự bơm thổi
không tưởng với các token Yield Farm . Có người nói, “ cờ bạc đãi tay mới
“, ấy vậy mà đối với anh Bò thì sự “ đãi ngộ “ mà thị trường dành cho anh ấy
lại là một bài học để đời.

(1) DeFi: Decentralized Finance là nền tài chính phi tập trung mà trong đó mọi người đều có thể truy cập và sử dụng nó ở bất kỳ đâu, bất kỳ
khi nào mà không chịu sự chi phối bởi cá nhân, tổ chức tập trung quyền lực nào cả.’
(2) Yield Farming: được hiểu là canh tác lợi nhuận từ số coin/ token của bạn, nói một cách đơn giản là bạn sẽ cung cấp token của mình vào
một dự án Defi và khoá nó lại để tạo thanh khoản cho dự án đó. bạn sẽ nhận về phần thưởng bằng token với mức lợi nhuận ước tính hàng
năm được gọi là APY.

30
Tại sao dự án lại cần người dùng cung cấp thanh khoản cho họ?

Để một nhà đầu tư có thể mua/ bán 1 số lượng lớn token mà không bị trượt
giá, các token trên một sàn giao dịch phi tập trung đòi hỏi dự án phải có
một nguồn thanh khoản cao . Điều họ cần làm là 1 chiến dịch thu hút thanh
khoản dựa trên yield farming để mở rộng kho thanh khoản của dự án.
Người dùng dễ dàng bị thu hút bởi những dự án có mức APY lớn. Khi thanh
khoản lớn, người dùng có thể dễ dàng mua bán số lượng lớn coin/ token
mà không phải chịu mất mát vì yếu tố trượt giá.

Vì sao anh Bò lại mất hết tiền chỉ vì cung cấp thanh khoản cho dự án?

Các dự án Salmon, Tai, Pearl là những dự án mà anh Bò không thể quên.

Những dự án này đã sử dụng yield farm như một mô hình Ponzi, đáng tiếc
anh Bò chưa đủ “chín" để nhận ra điều đó lúc bấy giờ.

31
Các dự án này tạo ra con số APY “phù phiếm", chỉ sau một ngày, giá trị của
số token mà anh Bò đem vào nền tảng đã tăng lên x2 lần đem đến một
khoản lợi nhuận khổng lồ từ Farming, các bạn hiểu cảm giác vui sướng đó
mà đúng không?
Nhưng đâu có ai mà ngờ, khi số tiền mà cộng đồng farm ra càng lớn, thì áp
lực bán xả càng mạnh. Ngày đầu tiên x2, đến ngày hôm sau, giá token đã
ngay lập tức chia 10. Số tiền ngày một bé đi, cho tới khi chia 100 và rồi
chẳng còn giá trị gì nữa.
Anh Bò mất hết hy vọng vào việc đồng coin sẽ phục hồi, mà thật ra cũng
chẳng có lý do để “cứu” nó được nữa.
Giải thích lý do mà Yield Farming lại mang lại lợi nhuận cực lớn cho người
dùng, bạn có thể hiểu đơn giản là khi dự án tạo ra một nơi để bạn canh tác,
“Lãi suất" mà đội ngũ của dự án dùng để trả lãi cho bạn thực ra chỉ là đống
token. Mà thứ token đó thực ra là vô giá trị vì họ có thể tạo ra vô hạn hoặc
chí ít là rất rất nhiều, nhiều hơn con số mà bạn đang nắm giữ rất nhiều lần.
“Người nhà" của dự án sẽ đẩy giá lên rất cao, bạn thì đâm vào mua nó ở giá
đỉnh để canh tác lợi nhuận, nhưng sau một thời gian ngắn thì giá lập tức trở
về thời kỳ đồ đá, dự án liên tục cầm đống token miễn phí mà họ tạo ra để
bán xả liên tục.

32
Mặc dù mùa Ponzi Yield Farming đã qua đi, nhưng điều ở lại chính là bài học
vô cùng đắt giá cho anh Bò vì đã FOMO theo lợi nhuận khổng lồ mà dự án
đưa ra, nhưng lại bỏ qua bước quan trọng nhất là phân tích dự án để tìm ra
dự án uy tín và các nền tảng yield farming bền vững.

Vì Ponzi lừa đảo không kết thúc, mà nó còn biến đổi với những hình thức
tinh vi hơn, chỉ cần một chút sơ hở bạn sẽ lại dễ dàng mắc bẫy. Gần đây
nhất, dự án Luna cho phép bạn canh tác lợi nhuận dựa trên UST là đồng
Stablecoin, tinh vi đến mức mà đến cả những người dày dạn có kinh
nghiệm trong thị trường năm 2022 cũng bị mắc bẫy, số tiền thiệt hại được
thống kê lên đến vài chục tỷ $.

Sau lần đó, Anh Bò nhận ra “mưa nào không tạnh, buồn rồi cũng qua đi
nhưng kiến thức mới đã đến" nhanh chóng sốc lại tinh thần, anh Bò như tìm
thấy được con đường đi mới cho cuộc hành trình chinh phục xứ sở này, đó
là “chuyên tâm tìm hiểu về cách phân tích dự án, thuật ngữ của ngành là
Phân Tích Cơ Bản ”

33
Đây là kim chỉ nam giúp anh Bò đưa ra quyết định đầu tư cho bản thân và

quỹ đầu tư mà anh đang điều hành sau này.

Vậy PTCB được hiểu như thế nào? Anh Bò Mạc Tini Vận dụng nó ra sao?

Phân tích cơ bản (PTCB) hay còn gọi là FA (Fundamental Anlysis) là đánh

giá tất cả các yếu tố từ nội tại của dự án: công nghệ, đội ngũ…; hay các yếu

tố đến từ bên ngoài như xu hướng, dòng chảy của thị trường… tất cả các

yếu tố có thể tác động tới giá trị của dự án.

34
PTCB hay PTKT đều có những ưu nhược điểm riêng và phù hợp với từng đối
tượng sử dụng khác nhau. Đối với PTCB, đối tượng của phương pháp này
thường là những người có xu hướng đầu tư trong khoảng thời gian trung và
dài hạn, thích đi sâu vào giá trị nội tại của dự án như công nghệ, mô hình
kinh doanh, con người…Nhưng đôi khi những yếu tố này cũng dễ dàng
đánh lừa và biến họ thành những “cổ đông dài hạn” theo đúng nghĩa.
Vì thế, việc kết hợp cả 2 phương pháp PTKT – PTCB sẽ tạo ra sự bổ trợ
tuyệt vời vì giảm thiểu được đáng kể rủi ro khi tham gia thị trường Crypto.

Ví dụ như: PTKT sẽ giúp chúng ta nắm bắt được xu hướng chung của thị
trường, vị thế ra vào hợp lý…; PTCB sẽ đánh giá dự án đang được định
giá cao hay thấp so với tiềm năng, có phù hợp với trend của thị trường
hay không…
Khác với các năm trước, bức tranh Crypto từ năm 2019-2020 trở nên
nhiều màu sắc hơn khi các Blockchain mới ra đời và không ngừng xây dựng
đế chế riêng của mình để tạo lập vị thế trên bản đồ tiền điện tử, chúng ta
có thể kể đến như ETH, Binance Smart Chain, Solana, Fantom…Tương ứng
với mỗi Blockchain sẽ đi cùng với một hệ sinh thái riêng, với đa dạng các
mảnh ghép như Defi, GameFi(3)…và luôn có sự cạnh tranh lẫn nhau. Do đó,
để chọn lọc dự án tốt trong hàng ngàn dự án được ra đời liên tục, Bò phải
cẩn thận phân tích và đánh giá trên nhiều yếu tố. Trước khi tìm hiểu sâu về
một dự án nào đó, anh sẽ phải xác định rõ một số điều kiện của dự án:
Dự án được xây dựng trên hệ sinh thái nào? Vị thế và tiềm năng của hệ
sinh thái đó hiện tại ra sao? Bởi vì, môi trường phát triển luôn là yếu tố
cực kỳ quan trọng.
Dự án làm về mảng nào? Có phải mảnh ghép thị trường cần hay không
hoặc ít nhất là trong hệ sinh thái nó đang được xây dựng?
(3) GameFi: Là những tựa game có yếu tố finance ( tài chính ), được xây dựng trên blockchain, cho phép người chơi chơi game và tạo ra lợi
nhuận là token hoặc NFT.

35
Ví dụ: mảng sàn DEX (4) trên BSC đã có nhiều cái tên nổi bật như
Pancakeswap, DODO, MDEX…Vậy một dự án mới làm về mảng này liệu có
còn đáng chú ý không?

Sau khi tìm được câu trả lời cho hai câu hỏi trên, bước tiếp theo là đưa ra
các tiêu chí để bắt đầu đi sâu hơn vào việc tìm hiểu dự án.

1) Thông tin cơ sở của dự án:

Sản phẩm của dự án là gì? Sản phẩm được xây dựng để giải quyết vấn
đề gì
Dự án có thể cung cấp giải pháp để giải quyết các trường hợp nào
Lộ trình của dự án
Đội ngũ xây dựng dự án: đã có kinh nghiệm hay chưa? Đã từng xuất hiện
ở dự án nào? Dự án họ đã xuất hiện có thành công hay không
Backer (Nhà đầu tư): đánh giá danh tiếng, danh mục đầu tư trong quá
khứ và hiện tại, vai trò đối với dự án…của các tổ chức tham gia với vai trò
là nhà đầu tư này.
Đối thủ: xác định các đối thủ mà dự án đang cạnh tranh, đặt chúng lên
bàn cân để so sánh và đưa ra những nhận định khách quan hơn.

(4) DEX: Decentralized Exchange- nghĩa là sàn giao dịch phi tập trung. Tại đây, các giao dịch tiền điện tử được diễn ra ngang hàng (P2P)
giữa những người dùng với nhau trên nền tảng Blockchain, mà không cần thông qua bất cứ tổ chức trung gian nào

36
2) Tokenomics – Xương sống của một dự án

Về cơ bản, chúng ta đều là những nhà đầu tư nhỏ lẻ tham gia vào thị
trường. Do đó, chúng ta không hề tiếp cận cổ phần của dự án mà đầu tư
vào token của dự án đó. Để nói về Tokenomics sẽ tương đối phức tạp,
nhưng cơ bản chúng ta chỉ cần nắm một số thông tin sau:

Total Suppy (tổng cung): tổng số lượng token đang lưu thông và đang
bị khóa (có thể trừ đi token đã được burn, hủy…
Circulating Supply (tổng lưu thông): số lượng token đang lưu hành
trên thị trường
Market Cap và Fully Diluted Valuation (FDV): đây là thông số quan
trọng để chúng ta có sơ sở đánh giá và so sánh tiềm năng tăng giá của
một dự án so với các đối thủ trong cùng mảng hay cùng phân khúc
Token Allocation: tỷ lệ phân bổ token cho cộng đồng, Backer, Đội ngũ
dự án…. nó sẽ thể hiện sự gắn bó của các thành phần này đối với định
hướng của dự án trong dài hạn hay không, tất nhiên sẽ có rất nhiều
mánh khóe trong việc phân bổ token để thuận tiện trong việc thao
túng giá cả trên thị trường.

37
 Token Release: kế hoạch phân phối token ra thị trường của dự án, nếu
như số lượng token được đưa ra thị trường quá nhanh so với tốc độ
phát triển của dự án thì giá trị token thường có xu hướng giảm do ảnh
hưởng trực tiếp tới tâm lý nắm giữ của cộng đồng.

Chúng ta có thể dễ dàng tìm thấy các thông số trên của dự án trên các
trang web như Coinmarketcap, Coingecko, Cryptorank.io, Vestlab.io…

Hãy chú ý tới độ hữu dụng của một đồng token và vai trò của nó đối với dự
án. Điều này không có nghĩa là bản thân dự án không khả thi, nhưng token
của nó có thể không đặc biệt hữu ích hoặc không cần thiết. Do đó, điều
quan trọng là phải xác định xem token của dự án có thực sự mang lại tiện
ích hay không, nó cũng sẽ là một yếu tố ảnh hưởng tới động lực “bơm thổi”
token của dự án đó.

Một số dự án hiện tại chưa có token như Metamask, Opensea…nhưng họ
vẫn có một nguồn doanh thu khổng lồ.

3) Các chỉ số tài chính và tình hình phát triển của dự án

38
 TVL - Total Value Locked (đối với các giao thức Defi
Lượng Holder; Lượng đối tác
Doanh th
Thanh khoản và khối lượng giao dịch

Một số lưu ý khác về phân tích cơ bản?

Các yếu tố về Môi trường – Chính trị – Xã hội: có thể kể đến như dịch
bệnh, chính sách tiền tệ của các Quốc gia đặc biệt là Hoa Kỳ, chiến
tranh…sẽ có tác động không nhỏ tới thị trường
Truyền thông xã hội, cộng đồng tiền điện tử và tiếp thị đều có thể
có tác động lớn đến hành vi của người dùng và những người tham
gia thị trường
PTCB không có nghĩa chỉ đi xem xét tiềm năng của các dự án, mà
còn là phân tích xu hướng của thị trường để có thể nắm bắt những
cơ hội đầu tư từ các xu hướng đó hay không. Một số xu hướng như
Memecoin, Fan Token…

39
Hãy cùng áp dụng những kiến thức anh Bò chia sẻ ở trên để phân tích
một case study: Dự án GAINS NETWORK

Dự án làm được xây dựng trên hệ sinh thái nào? Vị thế và tiềm năng của
hệ sinh thái đó hiện tại ra sao?
Dự án được xây dựng trên Polygon, một sidechain của Ethereum. Kể
từ thời điểm Ethereum thông báo về sự kiện The Merge, Polygon đã
tăng rất mạnh. Ngoài ra, việc update về sự xuất hiện của zkEVM cũng
thể hiện được tiềm năng của Polygon trong tương lai.
Dự án làm về mảng nào? Có phải mảnh ghép thị trường cần hay không
hoặc ít nhất là trong hệ sinh thái nó được xây dựng?
Dự án là một nền tảng giao dịch đòn bẩy tổng hợp. Nói đơn giản thì
dự án khá giống với dYdX. Trong hệ sinh thái của Polygon thì đây là
một mảnh ghép còn thiếu. Ngoài ra dự án không chỉ dừng lại ở thị
trường crypto mà còn có cả forex lẫn stocks, đây là cái mà những dự
án tương tự chưa có..
40
Sản phẩm của dự án là gì? Nó được xây dựng để giải quyết vấn đề gì?

Như đã đề cập ở trên thì dự án là một nền tảng giao dịch đòn bẩy tổng

hợp tích hợp cả thị trường crypto, forex và stocks của mỹ. Cứ tưởng

tượng như Binance Futures, MT4 và Robinhood kết hợp lại vậy.

Lộ trình của dự án

Những thông tin này có thể check trên trang chủ hoặc Medium của

dự án

Độ i ngũ xây dựng dự án: đã có kinh nghiệm hay chưa? Đã từng xuất hiện
ở dự án nào? Dự án họ xuất hiện thành công hay thất bại…

Đây là thông tin không phải lúc nào cũng có thể kiếm ra được nhưng
nếu tìm ra được thì nó là một thông tin giá trị. Ví dụ như Sui thì ai cũng
đã đọc đến thông tin đội dev của họ từng là thành viên cũ của dự án
Diem của Facebook.

B acker – Nhà đầu tư: đánh giá danh tiếng, danh mục đầu tư trong quá
khứ và hiện tại, vai trò đối với dự án…của các tổ chức này.

Được support bởi những tên tuổi lớn luôn là một yếu tố quan trọng,
nhưng nó không phải là tất cả. Có rất nhiều dự án cũng được những
VC lớn đầu tư như Binance Labs hay Alameda và cái kết là cũng không
khác gì shitcoin.

Cộ ng đồng dự án: thông số này có thể không trung thực. uy nhiên,
T

một dự án có cộng đồng sôi nổi, trung thành sẽ luôn được chú ý.

Cái này thì các bạn có thể sử dụng LunarCrush hoặc tìm trực tiếp ở
trên twitter. Chỉ cần type tên dự án hay ticker của token vào thanh
search, bạn sẽ có một cái nhìn ở góc độ social về dự án đó. Bản thân
dự án Gains Network được cộng đồng rất để ý, cũng như những KOL
viết bài phân tích về nó. Cái này cho thấy dự án được cộng đồng rất
để ý.

41
 Đối thủ: xác định các dự án mà nó đang cạnh tranh và đặt chúng lên
bàn cân với nhau.
Nói về đối thủ của GNS thì có thể đề cập đến hai cái tên GMX và dYdX.
Nói về số lượng cặp giao dịch crypto thì GNS nhỉnh hơn, đòn bẩy
cung cấp cũng cao hơn. Chưa kể đến việc GMX và dYdX chỉ phục vụ
cho user của crypto thì GNS đã lấn sang forex và stocks, hai thị
trường này khi so với crypto thì crypto chỉ là một cái chấm rất nhỏ.
Nếu users từ hai thị trường này sử dụng GNS thì tiềm năng của dự án
đến đâu?

Kết bài 3:
Với bất kỳ khoản đầu tư nào, điều quan trọng là bạn phải thực hiện thẩm
định, nghiên cứu kỹ lưỡng và phân tích cơ bản có thể kiếm được lợi nhuận
cao trong thị trường tiền điện tử, đồng thời giảm thiểu rủi ro đầu tư. Bò đã
nhận ra những bài học và kiến thức quan trọng để tiếp tục con đường sự
nghiệp của mình. Vì vậy, hãy tự thực hiện nghiên cứu của bạn và đa dạng
hóa danh mục đầu tư bạn nhé!

K ẾT TRUYỆN
Thị trường vẫn còn dài, cơ hội vẫn còn đó. Không có thời điểm nào được
gọi là “ phù hợp nhất” để tham gia thị trường Crypto, chỉ khi nào bạn thực
sự nghiêm túc để học tập và nghiên cứu về nó, bạn mới tìm thấy con
đường của chính mình. Bò và Gấu vẫn tiếp tục trên con đường chinh phục
những kiến thức mới, những thay đổi mới của vũ trụ Blockchain. Bò và Gấu
sẽ luôn đồng hành cụng các bạn đọc giả, các bạn newbie trong hành trình
đầy thử thách và cơ hội này. Nếu bạn yêu quý hai nhân vật Bò Gấu và những
mẩu chuyện nhỏ của chúng tôi, hãy tiếp tục theo dõi kênh này qua mã QR
ở cuối trang để đón chờ những tập mới nhất nhé!

42
 PHỤ LỤc
Các sàn giao dịch uy tín

để người mới bắt đầu

1.Sàn giao dịch Bybit:

Bybit là một trong những sàn giao dịch lớn nhất về thanh khoản, volume.
Điều này giúp bạn thực hiện các giao dịch dễ dàng, spread thấp, thanh
khoản cao, giúp bạn giao dịch mà không phải lo lắng nhiều về trượt giá.
Bybit chưa từng gặp bất cứ vấn đề nào về bảo mật, với vị thế là sàn top
đầu thế giới cũng giúp bạn yên tâm giao dịch mà không phải lo lắng các
vấn đề về bảo mật.
Bybit có đầy đủ tất cả các sản
phẩm để người dùng trải nghiệm:
Giao dịch spot, futures: Bạn
có thể dễ dàng mua bán
tokens/ coins với giao dịch
spot hoặc giao dịch đòn bẩy
với futures với spread thấp,
thanh khoản cao.
Launchpad, launchpool : Người dùng có thể tham gia để mua tokens
với giá khởi điểm trước khi list sàn.
P2P: Sản phẩm dành cho bạn mua bán trực tiếp USDT/ Coins/ Tokens
với VND.. P2P tại Bybit có đội ngũ thương gia lớn và đội ngũ hỗ trợ
24/7 nếu bạn gặp vấn đề khi giao dịch.
43
2.Sàn giao dịch AAX:
Sàn giao dịch AAX là một trong những sàn giao dịch tiền điện tử hàng đầu
tại Hong Kong, cung cấp các tính năng giao dịch tiên tiến, khối lượng giao
dịch cao và giao dịch thanh khoản tốt.
Phí giao dịch của sàn AAX khá
cạnh tranh so với các sàn giao
dịch khác (0.016 - 0.02 % )
Khi tham gia giao dịch Margin,
AAX có một *Quỹ Mặc định*nhằm
chi trả cho phần chênh lệch của
các giao dịch do thiếu thanh
khoản, dẫn đến việc thanh lý tự
động không diễn ra đúng thời
hạn, tránh việc làm tài khoản của
bạn bị “cháy”.
Bạn cũng dễ dàng tìm kiếm các hướng dẫn chi tiết về tính năng của
sàn trong “ Thư viện của AAX” và được hỗ trợ bởi đội ngũ support
24/7.
Đây là một sàn giao dịch tiền điện tử an toàn và bảo mật cung cấp
nhiều tính năng bảo mật và bảo hiểm. Tiền của người dùng được bảo
vệ cùng với thông tin cá nhân của họ.
AAX có chương trình tặng $5 cho người mới đăng ký. Bạn có thể đăng
ký để nhận thưởng và trải nghiệm sàn giao dịch này.

44
3.Sàn giao dịch BingX
Sàn BingX ( trước đây là Bingbon)
là sàn giao dịch đòn bẩy (Margin
Trading) lớn nhất ở Đài Loan, Giao
diện của BingX được đánh giá là
dễ dàng thao tác giao dịch hơn
các sàn khác trên thị trường.
Riêng với việc thực hiện đặt lệnh
mua/bán, cài đặt cắt lỗ/chốt lời thì
BingX gần như đi đầu về sự đơn
giản.

Tính đến nay, sau 3 năm hoạt động nhưng BingX cho thấy mình là một đối
thủ nặng ký ở mọi phương diện với các sàn giao dịch khác và đến thời điểm
hiện tại vẫn chưa lần nào BingX gặp các lỗi về bảo mật.

Không chỉ cho phép giao dịch các cặp crypto, BingX còn cho phép
trading lĩnh vực khác như: Forex, Commodity, Chỉ số chứng khoán,…

Trong năm 2021, BingX ra mắt tính năng mua Spot giúp người dùng
có nhiều sự lựa chọn hơn khi sử dụng sàn giao dịch này.
Đặc biệt, BingX gửi tặng cho anh em độc giả 300 coupon 80$ để
trải nghiệm sàn, chỉ cần đăng ký thông qua mã QR ở trên

45
4.Sàn giao dịch OKX
OKX là một trong số các sàn giao
dịch phát triển Blockchain riêng.
OKX hiện là sàn giao dịch tiền mã
hóa đứng thứ 3 tính theo khối
lượng giao dịch trong thị trường.
OKX được xếp vào top các sàn
giao dịch có mức phí khá rẻ mà
người mới có thể tham khảo để trải
nghiệm.

OKX cung cấp nhiều cặp giao dịch cho người dùng lựa chọn với hơn 140
loại token và hơn 400 cặp với BTC và USDT với nhiều hình thức giao dịch
như Spot Trading, Trade Margin, OTC, hợp đồng tương lai và quyền chọn.

5.Sàn giao dịch Binance:

Binance là sàn giao dịch quốc dân,
khi hầu hết 100% người mới tham
gia vào thị trường đều biết đến và
lựa chọn cho lần giao dịch đầu tiên
với hệ sinh thái đa màu sắc:
Vừa hỗ trợ sàn giao dịch tập
trung - Binance CEX với nhiều
hình thức giao dịch như
Binance Margin, Future, P2P…
vừa có cả sàn giao dịch phi tập
trung- Binance DEX
46
 Cung cấp mọi kiến thức về thị trường Crypto và Blockchain cho người
mới tại Binance Academy.
Và còn nhiều hơn thế nữa,…
Hiện tại, Binance có phí giao dịch thấp nhất thị trường 0.01% cho
lệnh Taker và đa dạng các loại giao dịch cho bạn skin in the game:
Trade spot, margin, OTC hay P2P trên sàn Binance.

PHỤ LỤc
Các kênh thông tin về dự án và tin
tức thị trường CryptO

1.Coin98.net
Coin98 là trang web về kiến thức Crypto của đội ngũ Việt Nam, sở hữu đội
nghiên cứu chuyên sâu. Nếu bạn là nhà đầu tư F0 mới bước chân vào thị
trường, đặc biệt là những ai chưa quen với các khái niệm căn bản thì trang
Coin98.net sẽ là một “thiên đường” đầy những tin tức và kiến thức thú vị.

2.Coin68.com
Coin68 là cổng thông tin cập nhật những tin tức nhanh chóng về thị trường
bằng Tiếng Việt, giúp người dùng nhanh chóng nắm bắt được những
thông tin nổi bật một cách chính xác.

47
3.Coindesk
Một trang tin tức chuyên nói về Crypto nổi tiếng trên toàn thế giới.

Coindesk cung cấp cho bạn những kiến thức từ cơ bản cho tới chuyên
sâu, các bài phân tích và những tin tức nóng hổi.

4.Coinmarketcal
CoinMarketCal là trang web nổi tiếng, công cụ đầu tiên cho phép người
dùng theo dõi các sự kiện liên quan đến các dự án Crypto.

Coinmarketcal cung cấp nhiều thông tin cho người dùng:

Lịch trình phát triển dự án,
Các sự kiện đã và sắp được diễn ra, các chương trình airdrop/
retroactive
Các buổi meetup, hội nghị
Cập nhật ứng dụng/ sản phẩm mới…

5.CoinGecko
Đây là trang chuyên cung cấp thông tin và dữ liệu thống kê về các đồng
tiền mã hoá. Nội dung thống kê trên trang Coingecko rất đa dạng từ coin,
sàn, cho tới Defi, NFT.

Bạn có thể bấm vào từng đồng tiền để xem chi tiết thông tin về đồng tiền
đó. Ví dụ khi ấn vào tìm kiếm đồng Bitcoin, bạn có thể tra được tất cả các
thông tin được đính kèm trên trang này.

CoinGecko giúp các nhà đầu tư theo dõi tỷ giá và biến động của tiền mã
hoá, cũng như giúp họ tiếp cận các token, coin và những sàn giao dịch tiền
điện tử một cách toàn diện. CoinGecko hiện đang theo dõi 4.800 đồng
tiền và 340 sàn giao dịch.

48
 Các MÔ HÌNH NẾN PHỔ BIẾN
ĐƯỢC SỬ DỤNG

TRONG PHÂN TÍCH KỸ THUẬT

Các đồ thị nến là một trong những công cụ kỹ thuật được sử dụng phổ

biến nhất để phân tích các mô hình giá. Các nhà giao dịch và nhà đầu tư

đã sử dụng chúng trong nhiều thế kỷ để tìm ra các mô hình có thể chỉ ra xu

hướng giá. Bài viết này sẽ đề cập đến một số mô hình nến được biết đến

nhiều nhất với các ví dụ minh họa.

49
CÁCH SỬ DỤNG CÁC MÔ HÌNH NẾN
Có vô số mô hình nến mà các nhà giao dịch có thể sử dụng để giao dịch.
Chúng có thể được sử dụng để giao dịch trong ngày, swing trading và
thậm chí giao dịch giữ vị thế trong dài hạn.

Một số mô hình nến có thể cho cái nhìn sâu về cán cân giữa bên mua và
bên bán, những mẫu khác có thể chỉ ra sự đảo chiều, tiếp tục hoặc do dự.
Điều quan trọng cần lưu ý là các mô hình nến không nhất thiết phải là tín
hiệu mua hoặc bán. Thay vào đó, chúng là một cách để nhìn vào cấu trúc
thị trường và là một chỉ báo tiềm năng về một cơ hội sắp tới. Vì vậy, hãy
luôn xem xét bối cảnh thị trường khi xuất hiện mô hình. Bối cảnh có thể là
mô hình kỹ thuật trên biểu đồ, cũng có thể là diễn biến thị trường và các
yếu tố khác.
Nói tóm lại, giống như bất kỳ công cụ phân tích thị trường nào khác, các
mô hình nến rất hữu ích khi được sử dụng kết hợp với các kỹ thuật khác. Ví
dụ như Phương pháp Wyckoff, Lý thuyết sóng Elliott và Lý thuyết Dow.
Ngoài ra cũng có thể bao gồm các chỉ báo phân tích kỹ thuật (TA), chẳng
hạn như Đường xu hướng, Đường trung bình động, Chỉ số sức mạnh tương
đối (RSI), Stochastic RSI, Dải Bollinger, Mây Ichimoku, Parabolic SAR, hoặc
MACD

50
CÁC MÔ HÌNH ĐẢO CHIỀU BEARISH
Búa
Nến búa có bấc dưới dài tại đáy của một xu hướng giảm, trong đó bấc
dưới dài ít nhất gấp đôi phần thân nến.
Nến búa cho thấy rằng mặc dù áp lực bán cao, bull đã đẩy giá trở lại gần
với giá mở cửa. Nến búa có thể là màu đỏ hoặc màu xanh lá cây, nhưng
nến búa màu xanh lá cây có thể chỉ báo phản ứng bull mạnh hơn.

51
Búa ngược
Còn được gọi là nến búa nghịch đảo, giống như nến búa nhưng có bấc
trên dài chứ không phải bấc dưới. Tương tự như nến búa, bấc trên có kích
thước tối thiểu gấp đôi phần thân nến.
Nến búa ngược xảy ra tại đáy của một xu hướng giảm và có thể chỉ báo
một tiềm năng đảo ngược đi lên. Bấc trên cho thấy giá đã ngừng biến
động đi xuống liên tục, mặc dù bên bán sau cùng đã cố gắng đẩy giá
xuống gần giá mở cửa. Do đó, nến búa ngược có thể gợi ý rằng bên mua
sẽ sớm giành quyền kiểm soát thị trường.

52
Ba chàng lính trắng
Mô hình nến ba chàng lính trắng bao gồm ba nến màu xanh lá cây liên tiếp
với mỗi cây đều có giá mở cửa nằm bên trong thân nến trước đó và có giá
đóng cửa vượt đỉnh của nến trước đó.
Mô hình lý tưởng nhất là khi có các cây nến không có bấc dưới dài, chỉ báo
rằng áp lực mua liên tục đang đẩy giá lên cao. Kích thước của nến và chiều
dài của bấc có thể được sử dụng để đánh giá cơ hội tiếp tục hoặc khả
năng thoái lui.

53
Bullish Harami
Nến Bullish Harami là một cây nến dài màu đỏ được tiếp nối bởi một cây
nến nhỏ màu xanh lá cây có thân nến nằm gọn trong thân của cây nến dài
trước đó.
Nến Bullish Harami có thể lộ rõ ràng qua hai hoặc vài ngày. Mô hình chỉ báo
rằng đà bán đang chậm lại và có thể sắp kết thúc.

54
CÁC MÔ HÌNH ĐẢO CHIỀU BEARISH

Người treo cổ
Mô hình người treo cổ giống với mô hình búa báo xu hướng giảm. Nó
thường hình thành vào thời điểm cuối kỳ của xu hướng tăng với phần thân
nến nhỏ và bấc dưới dài.
Bấc dưới chỉ báo rằng đã có một đợt bán tháo lớn, nhưng bull đã xoay sở

để giành lại quyền kiểm soát và đẩy giá lên cao. Hãy ghi nhớ rằng, sau một
chu kỳ xu hướng tăng kéo dài, việc bán tháo có thể sẽ như là một cảnh báo
rằng bull có thể sẽ sớm mất quyền kiểm soát thị trường.

55
Sao băng
Mô hình sao băng được biểu diễn bằng một cây nến với bấc trên dài, ít
hoặc không có bấc dưới, phần thân nến nhỏ nằm ở phía đáy. Sao băng có
hình dạng tương tự như búa ngược nhưng được hình thành vào cuối xu
hướng tăng.
Mô hình chỉ báo rằng thị trường đạt đỉnh, nhưng sau đó người bán đã kiểm
soát và đẩy giá xuống thấp. Một số nhà giao dịch thích chờ đợi một vài nến
tiếp theo mở ra để xác nhận mô hình.

56
Ba con quạ đen
Ba con quạ đen được tạo thành từ ba nến đỏ liên tiếp, Mô hình ba con quạ
đen bao gồm ba nến liên tiếp nhau, trong đó mỗi nến trong mô hình có giá
mở cửa nằm trong phần thân của nến trước đó và có giá đóng cửa thấp
hơn đáy của nến trước đó.
Mô hình này đối lập với mô hình ba chàng lính da trắng. Mô hình lý tưởng

nhất là khi các cây nến không có bấc trên dài, chỉ báo rằng có áp lực bán

liên tục khiến giá giảm. Kích thước của nến và chiều dài của bấc có thể

được sử dụng để đánh giá cơ hội tiếp tục.

57
Bearish Harami
Mô hình Bearish Harami có một cây nến dài màu xanh lá cây được theo sau
bởi một cây nến nhỏ màu đỏ với thân nến hoàn toàn nằm trong thân của
cây nến trước đó.
Bearish Harami có thể lộ rõ ra trong hai hoặc vài ngày, xuất hiện vào cuối xu
hướng tăng và có thể cho thấy áp lực mua đang giảm.

58
CÁC MÔ HÌNH TIẾP DIỄN XU HƯỚNG

Tăng giá ba bước

Mô hình này xảy ra trong một xu hướng tăng, trong đó ba nến đỏ liên tiếp

có thân nhỏ được theo sau bởi sự tiếp tục của xu hướng tăng. Mô hình thể
hiện rõ ràng khi các nến đỏ thân nhỏ nằm trong thân của nến trước.
Sự tiếp tục xu hướng tăng được xác nhận bằng một cây nến màu xanh lá

cây có thân nến to, cho thấy bull đang quay trở lại kiểm soát xu hướng.

59
Giảm giá ba bước
Là mô hình nghịch đảo của mô hình tăng giá ba bước, chỉ báo sự tiếp tục

của xu hướng giảm.

Doji
Mô hình Doji hình thành khi giá mở và giá đóng như nhau (hoặc rất gần

nhau). Giá có thể di chuyển trên và dưới giá mở nhưng cuối cùng đóng
cửa tại hoặc gần giá mở. Như vậy, một Doji có thể chỉ báo một điểm do
dự giữa mua và bán. Tuy nhiên, việc diễn giải một Doji phụ thuộc nhiều
vào bối cảnh mà nó xuất hiện.
Một số loại Doji thường gặp:

60
Doji bia mộ – Nến đảo chiều tại đỉnhcó bấc trên dài và giá mở/đóng gần

mức giá đáy.

Doji chân dài – Thể hiện sự do dự thiếu quả quyết của nhà đầu tư, nến có

cả bấc dưới và bấc trên và có giá mở/đóng gần điểm giữa.

61
Doji chuồn chuồn – Báo hiệu tăng hoặc giảm (tùy theo ngữ cảnh) với bấc

dưới dài và giá mở/đóng gần mức giá đỉnh.

Theo định nghĩa ban đầu của Doji, giá mở và đóng phải hoàn toàn giống

nhau. Nhưng, điều gì sẽ xảy ra nếu giá mở và đóng không giống nhau mà

thay vào đó là rất gần nhau? Khi đó nó được được gọi là nến quay đầu. Tuy

nhiên, vì thị trường tiền điện tử có thể rất biến động, một Doji chính xác là

rất hiếm. Do đó, nến quay đầu được sử dụng thay thế cho Doji.

62
 Các MÔ HÌNH Giá PHỔ BIẾN
ĐƯỢC SỬ DỤNG

TRONG PHÂN TÍCH KỸ THUẬT

CÁC MÔ HÌNH THƯỜNG DÙNG

Mô hình Vai đầu vai

Mô hình vai đầu vai là một trong những mô hình nến đảo chiều mạnh mẽ
được nhiều nhà đầu tư theo trường phái phân tích kỹ thuật áp dụng. Việc
xác định được mô hình vai đầu vai không phải là một điều đơn giản, với
những trader mới lại càng khó khăn. Để giúp các trader dễ dàng phát hiện
ra mô hình vai đầu vai thì sau đây sẽ là mô tả chi tiết kèm các ví dụ thực tế
cho các bạn tham khảo.
Mô hình vai đầu vai được sử dụng trong thị trường chứng khoán, thị trường
forex hay tiền ảo và thị trường forex thích hợp sử dụng mô hình này hơn cả
bởi biến động giá ở thị trường forex là rất nhanh.
Mô hình vai đầu vai có loại thuận và ngược nhưng trong bài viết này sẽ chỉ
đề cập tới vai đầu vai thuận.
Mô hình vai đầu vai có hiệu quả trong việc báo hiệu sự đảo chiều về giá từ
tăng sang giảm để các nhà đầu tư take profit hay dừng lỗ (Stop Loss)
đúng thời điểm. Mô hình này thường xuất hiện ở xu hướng tăng, bao gồm 3
đỉnh và 1 đường viền cổ như sau
Đỉnh 1 (vai trái): là đỉnh đầu tiên, bắt đầu của mô hình vai đầu va
Đỉnh 2 (đầu): có đỉnh cao hơn đỉnh 1, tượng trưng cho phần đầ
Đỉnh 3 (vai phải): có đỉnh thấp hơn đỉnh 2, tượng trưng cho vai phả
Đường viền cổ: là đường nối giữa đáy của 2 vai với nhau

63
Lưu ý: đỉnh 1 và đỉnh 3 tức vai trái và vai phải không nhất thiết phải cao
bằng nhau và đáy cũng vậy. Tuy nhiên đỉnh 2 (đầu mô hình) phải cao hơn 2
đỉnh còn lại. Đường viền cổ có thể nằm ngang nếu đáy 2 vai bằng nhau,
hoặc xiên nếu 2 vai không bằng nhau.
Mô hình vai đầu vai xác nhận khi giá vượt qua khỏi đường viền cổ
(Neckline), nếu giá không trượt xuống dưới đường neckline thì không
được gọi là mô hình vai đầu vai.
Tên gọi của mô hình này là vai đầu vai để nhà đầu tư dễ tượng tượng nó
giống với bộ phận cơ thể con người, 2 vai thấp và đầu nhô lên.

64
Mô hình 3 đỉnh
Mô hình 3 đỉnh là một mô hình biểu đồ đảo chiều giảm giá, xuất hiện sau
một xu hướng tăng trước đó, được nhiều trader sử dụng để phán đoán sự
đảo chiều giảm giá.
Đặc điểm của mô hình 3 đỉnh là có 3 đỉnh giá cao tương đương nhau giống
như 3 ngọn núi, và có 2 đáy xen kẽ giữa 3 đỉnh.

Đỉnh 1: Thị trường đang trong giai đoạn tăng giá, áp lực mua lớn, đẩy giá
cao lên, tạo đỉnh 1
Đỉnh 2: Khi giá đạt được mức cao (đỉnh 1), nhiều người bắt đầu muốn
chốt lời nên áp lực bán đã xuất hiện, khiến cho giá không thể tăng cao
hơn nữa
Sau đó, vì lực bán nhiều nên giá đã giảm xuống ngưỡng hỗ trợ (đáy 1).
Lúc này lực mua lại xuất hiện đẩy giá lên cao, nhưng vẫn không thể bứt
phá được, và giá lại quay đầu đi xuống (tại đáy 2).

65
 Đỉnh 3: Tương tự như đỉnh 2, giá lại cố bứt phá cao hơn nhưng lại thất bại.
Một số trader sau nhiều lần nhìn thấy giá không thể bứt phá khỏi
ngưỡng kháng cự nên suy đoán rằng thị trường đã đạt đỉnh, vì vậy họ
quyết định bán ra thu lợi nhuận, khiến giá giảm sâu.

Mô hình 3 đáy
Mô hình 3 đáy (Triple Bottom) là một mô hình báo hiệu thị trường sắp đảo
chiều tăng giá. Nó thường xuất hiện ở sau một xu hướng giảm.
Đặc điểm của mô hình 3 đáy là nó sở hữu 3 đáy có độ thấp tương đương
nhau, và có 2 đỉnh xen kẽ giữa 3 đáy.

Khi giá breakout ra khỏi kháng cự (đường nối giữa 2 đỉnh) và tiếp tục tăng
lên => Mô hình 3 đáy được hoàn thiện.
Đáy 1: Thị trường đang trong giai đoạn giảm giá, áp lực bán lớn, đẩy giá
xuống thấp, tọa thành đáy 1
Đỉnh 1: Khi giá chạm vùng đáy 1, tức là chạm hỗ trợ nên sẽ có nhiều lệnh
đặt mua ở đây, đẩy giá lên cao và tạo thành đỉnh 2.

66
 Đáy 2: Khi giá đạt được mức cao đỉnh 1, nhiều người bắt đầu muốn chốt
lời nên áp lực bán đã xuất hiện, khiến cho giá không thể tăng cao mà lại
quay đầu giảm. Sau đó, vì lực bán nhiều nên giá đã giảm xuống ngưỡng
hỗ trợ, tạo thành vùng đáy 2
Đỉnh 2: Tương tự như đỉnh 1, lúc này lực mua lại xuất hiện và đẩy giá lên
cao, tạo thành đỉnh 2
Đáy 3: Sau khi giá tạo đỉnh 2, áp lực chốt lời vẫn xuất hiện khiến giá
không thể bứt phá cao hơn và lại quay đầu giảm về vùng hỗ trợ đáy 3.

Mô hình cốc tay cầm

Mô hình CỐC TAY CẦM (Cup and Handle) là một mô hình dạng biểu đồ, có
hình dạng như một chiếc cốc có tay cầm, báo hiệu rằng một xu hướng
tăng được thiết lập giá sẽ chuẩn bị tăng mạnh.

Phần cốc: Thường có dạng hình chữ U hoặc chữ V, thể hiện giá vừa trải qua
một giai đoạn xuống dốc, sau đó tạo đáy và giờ đang có xu hướng đi lên.

67
Phần tay cầm: Khi giá tăng lên đến miệng chiếc cốc, nhiều trader sẽ bán ra
để chốt lời. Do lượng bán ra nhiều nên giá sẽ bị điều chỉnh giảm một phần.
Khi cung giảm dần, lượng mua nhiều thì giá lại đi lên, tạo nên phần tay cầm
của chiếc cốc.

68
CÁC MÔ HÌNH TẠO RA LỢI NHUẬN TRONG

THỊ TRƯỜNG CRYPTO

Trading là mô hình bạn thông qua các giao

dịch mua/ bán để kiếm lợi nhuận.

Spot : Giao ngay

– Day trade : ngắn hạn (ngày, vài ngày)

– Swing trade : trung hạn (tuần, tháng)

– Hold : Dài hạn (vài tháng, năm)

Margin : Đòn bẩy (kí quỹ)

Future : Hợp đồng tương lai (chỉ số)

P2P – OTC : mua bán chênh lệch coin <->

VND trên sàn P2P/ chợ đen

Mô hình Trading

63
 Staking là việc lưu trữ 1 số lượng coin/ token
nhất định trong ví của 1 dự án Blockchain/
sàn giao dịch trong 1 khoảng thời gian cụ
thể để nhận được phần thưởng. Số lượng
phần thưởng phụ thuộc vào sự đầu tư ban
đầu của bạn, bao gồm: Số lượng coin stake,
thời lượng stake.

Điều này tương tự như cách bạn gửi tiền tiết

kiệm trong tài khoản ngân hàng để rút lãi khi
đến kỳ hạn, như một khoản thu nhập thụ
động, tuy nhiên, crypto có sự biến động về
giá, bạn cần có kiến thức về thị trường để
tránh những rủi ro không đáng có khi mua
coin staking.

Mô hình STAKING

Mô hình này được hiểu là bạn “ canh tác lợi

nhuận “ thông qua việc cung cấp thanh
khoản cho các giao thức Defi. Các giao
thức này sẽ sử dụng vốn của bạn để thực
hiện các hoạt động trên nền tảng của họ
như vay, cho vay, trao đổi các token; và
doanh thu từ các hoạt động này sẽ được
chia lại cho những người cung cấp thanh
khoản.

Các nền tảng yield farming nổi bật:

Pancake, Alpaca…

Mô hình Yield Farming

64
 Lending có nghĩa là cho vay, đây là hình thức
người dùng sử dụng các tài sản hoặc tiền
của họ để cho những người khác vay
(Borrowers) với tỉ lệ lãi suất nhất định. Sau 1
khoảng thời gian, họ sẽ nhận lại được vốn
gốc và lãi suất như thoả thuận ban đầu.
Người đi vay ở đây có thể là những người
dùng khác, hoặc các sàn giao dịch.

Các nền tảng lending nổi bật: Compound,

AAVE

Mô hình lending

Mua Seed : Đầu tư dự án từ sơ khai, thường dành cho các quỹ, tổ

chức lớn

Mua Private : Thường dành cho các quỹ, đối tác Marketing

Mua Public : Mua từ các đợt bán cộng đồng

– ICO : Đầu tư trực tiếp vào dự án

– IEO : Đầu tư vào dự án thông qua trung gian sàn tập trung

– IDO : Đầu tư vào dự án thông qua trung gian sàn phi tập trung

Launchpool : Hold, Stake các coin/token nền tảng bảo trợ dự án để

nhận coin/token dự án

Launchpad : Đầu tư vào dự án thông qua các nền tảng chuyên hỗ trợ
gọi vốn – startup

Đầu tư dự án cần huy động vốn – Startup

65
 Play to earn là mô hình cho phép người chơi
earn coin/ NFT thông qua việc chơi những
tựa game xây dựng trên nền tảng
blockchain. Tiêu biểu như AXS, SAND...

Play To Earn

Mining-to-Earn hay còn được gọi là đào

coin, đây được xem là mô hình đầu tiên
trong crypto cho phép người dùng kiếm lợi
nhuận và thường được sử dụng cho các
đồng coin có cơ chế Proof of Work (PoW).
Các thợ đào sẽ đầu tư và sử dụng máy móc
như asic, máy tính có cấu hình cao để tham
gia xử lý các giao dịch trên chuỗi và thu về
phần thưởng lợi nhuận.

Mining-to-Earn
Kết bài 3:
Ngoài những mô hình này, còn những cách khác giúp bạn có cơ hội kiếm
tiền trong thị trường nêu bạn có chuyên môn và kiến thức Blockchain/
crypto như Dev, Marketing, CM, BD…. Theo thời gian, các mô hình tạo ra lợi
nhuận mới cũng sẽ ra đời, luôn trau dồi kiến thức mỗi ngày để không bỏ lỡ
cơ hội mới nhé!
66
 LỜI Cảm ơn
Xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới đội ngũ BlackMamba Labs đã cho tôi cơ hội,
và rèn dũa tôi- người viết lên câu chuyện này.

Tôi muốn gửi lời cảm ơn tới những người cộng sự đã dành thời gian và tâm
huyết để đóng góp ý tưởng, giúp tôi trau chuốt từng câu chữ, vẽ ra những
hình họa xinh đẹp cho cuốn tài liệu này.

Cảm ơn sự ủng hộ của cộng đồng những người đã theo dõi, ủng hộ tôi
trong suốt thời gian vừa qua.

Có lẽ, kiến thức là vô hạn mà sự tiếp nhận kiến thức của mỗi người luôn tồn
tại những hạn chế nhất định. Do đó, trong quá trình hoàn thành câu
chuyện này, chắc chắn không tránh khỏi thiếu sót. Bản thân tôi rất mong
nhận được sự góp ý của quý bạn đọc để hoàn thiện hơn trong những
chương kế tiếp.

Chúc mọi người thật nhiều sức khỏe, vững vàng trên con đường của mình!
Xin chào!

69
Tác Giả
Uông Thục Quyên

Marketing Manager
CEO
Trần Đức Chánh

Biên tập & thiết kế

Mai Kim Huy
Designer BML
Art Director
Nguyễn Thái Thiên Ân

Phạm Cao Vinh Thăng

Admin Trading

Biên tập
Huỳnh Ngọc Đan Hạnh

Cùng đội ngũ cộng tác viên Black Mamba Labs

 BLACK MAMBA LABS

Quỹ đầu tư mạo hiểm đầu tiên tại Việt Nam, tiên phong hỗ trợ các dự án và
công ty khởi nghiệp trong lĩnh vực Crypto/Blockchain. Black Mamba Labs
giúp thúc đẩy và biến các ý tưởng thành hiện thực. Black Mamba luôn nhìn
thấy cơ hội bình đẳng với bất cứ ai chỉ cần họ có thể tạo ra đột phá.
“Khi bạn đồng hành cùng Black Mamba Labs, chúng ta sẽ cùng nhau đem
lại sự thay đổi mới cho thế giới này!"
Black Mamba Labs đã cùng đồng hành từ những ngày đầu với một số dự
án “Kỳ Lân" về Defi/Blockchain bao gồm Ramp Defi, Alpha, Frontier,
Coin98 Wallet,...
Ngoài ra, Black Mamba Labs có mối liên hệ chặt chẽ với các dự án thuộc
top Blockchain Blue-chip, chẳng hạn như Polygon (trước đây là Matic
Network), Frontier, Kyber Network, …
Nhờ vào mạng lưới rộng lớn và bề dày kinh nghiệm đáng kể trong lĩnh vực
đầu tư và tiếp thị, Black Mamba đã tư vấn và triển khai hỗ trợ thành công
cho nhiều dự án trên các phương tiện truyền thông với các đối tác khác
trong hệ sinh thái của Black Mamba Labs.