LEKTUROWNIK

Skąpiec
 Spis treści
Lekcja 1
Temat: Wokół „Skąpca” Moliera.
Informacje o autorze.
Geneza, czas i miejsce utworu.
Plan wydarzeń i bohaterowie „Skąpca”.

Lekcja 2
Temat: „Skąpiec” – styl i język utworu.
Groteska, satyra czy karykatura?

Lekcja 3
Temat: „Najlepiej dać coś takiego, czego nie można dużo jeść
i co zaraz syci” – kolacja u Harpagona.
Charakterystyka Harpagona, Walerego i Jakub a na podstawie
sceny „Skąpiec wydaje kolację”.

Lekcja 4
Temat: Portret Harpagona – skąpiec, sknera, czy…
Co o tytułowym Skąpcu myślą inni?

Lekcja 5
Temat: „Skąpiec" jako dramat rodzinny.
Problemy członków rodziny Harpagona.
Jakie mocje budzi Harpagon?
Konstruowanie wypowiedzi typu maturalnego.
Dwa modele rodziny: Harpagona i Tomasza d’Alburci.

Lekcja 6
Temat: Komedia molierowska.
„Skąpiec” jako komedia molierowska.

Lekcja 7
Temat: Konteksty i nawiązania.
Analiza i nterpretacja obrazu Tadeusza Makowskiego „Skąpiec".

ILUSTRACJE
Marcin Pajdak
REDAKCJA
Aleksandra Szewczyk
OPRACOWANIE MERYTORYCZNE
Magdalena Tarłowska
Aneta Niewęgłowska
KOREKTA
Marta Wasielewska
 Lekcja 1
Temat: Wokół „Skąpca” Moliera.

Molier właśc.
Jean Baptiste Poquelin

Urodził się w Paryżu w 1622 roku.

Z pochodzenia był mieszczaninem.
Studiował prawo, ale wybrał drogę
aktorstwa i reżyserii. W roku 1643 założył
wędrowną trupe teatralną. Teatr jednak
zbankrutował, a Molier został wtrącony do
więzienia za długi. Olbrzymią popularność
Molier zawdzięczał sztuce „Pocieszni
wykwintnisie”. Wówczas zyskał uznanie
publiczności i przychylność króla Ludwika
XIV. Zmarł w roku 1673 w Paryżu, podczas
wystawiania sztuki „Chory z urojenia”.

Geneza:
Zadanie
Molier pomysł na napisanie „Skąpca”
zaczerpnął z utworu starożytnego
Podaj definicję komedii jako
rzymskiego komediopisarza Plauta gatunku literackiego.
pt.: „Skarb”.
Z oryginału zaczerpnął postać
tytułowego Skąpca, jak i intrygę
obyczajową.

Zadanie

W dostępnych Ci źródłach wyszukaj

informację i uzupełnij notatkę.

Czas i miejsce akcji:

 Lekcja 1
Temat: Wokół „Skąpca” Moliera.
Zadanie

Ponumeruj w kolejności chronologicznej wydarzenia komedii.

Kleant próbuje pożyczyć pieniądze na procent.

Strzałka kradnie szkatułkę ze złotem.

Eliza i Kleant, dzieci Harpagona, zwierzają się sobie z miłości do

Walerego i Marianny.

Rozmowa Kleanta z ojcem – kłótnia o Mariannę, wydziedziczenie Kleanta.

Harpagon postanawia wydać Elizę za Anzelma.

Wezwanie komisarza i przesłuchania.

Harpagon tajemniczym lichwiarzem.

Zgoda Anzelma na sfinansowanie ślubów młodych zakochanych.

Przygotowania do wieczornej kolacji.

Matrymonialne plany Harpagona.

Anzelm okazuje się Tomaszem d’Alburci, ojcem Marianny.

Zadanie

Uzupełnij schemat graficzny.

Dom rodzinny d’Aburci:

Właściciel domu:

Jego dzieci:

Osoby z zewnątrz:
Służba:
 Lekcja 2
Temat: „Skąpiec” – styl i język utworu.
Zadanie
Wyjaśnij pojęcia: groteska, karykatura, satyra. Udowodnij, że wspomniane zabiegi
komediowe zostały zastosowane w utworze Moliera.

Groteska:.................................................................................................................................................................................

Karykatura: ...........................................................................................................................................................................

Satyra:.......................................................................................................................................................................................

Zadanie
Zastanów się, jakie znasz rodzaje komizmu
i podaj ich przykłady w „Skąpcu”.

Komizm ........................

Przykłady z komedii Moliera:

Komizm ........................ ............................................................

Przykłady z komedii Moliera:

............................................................

Rodzaje komizmu
i ich przykłady
Komizm ........................ w „Skąpcu”

Przykłady z komedii Moliera:

............................................................

Temat: „Najlepiej dać coś takiego, czego nie można dużo jeść
i co zaraz syci” – kolacja u Harpagona.
Zadanie
Wykorzystując znajomość lektury, odpowiedz na pytania.
1. Ile lat ma Harpagon?
2. Jak wygląda?
3. Jaki jest jego stan majątkowy, pochodzenie społeczne?
4. Czy ma rodzinę?
Zadanie
Przeczytaj fragment komedii i odpowiedz na pytania.
Scena V
Osoby: Harpagon, Walery, Jakub
„HARPAGON
Walery, pomóż mi w tej sprawie. Chodź tu, imć
Jakubie, zbliż się, zachowałem cię na ostatek.
JAKUB
Czy do stangreta zamierza pan mówić, czy do
kucharza? Bo jestem jednym i drugim.
HARPAGON
Do obydwóch.
JAKUB
Ale do którego najpierw?
HARPAGON
Do kucharza.
JAKUB
Niech pan zaczeka, jeśli łaska.
(Zdejmuje liberię stangreta i ukazuje się
ubrany za kucharza)
HARPAGON
Cóż to, u diaska, za jakieś komedie?
JAKUB
Jestem na usługi.
HARPAGON
Przyrzekłem wydać dziś kolację, Jakubie.
JAKUB (na stronie)
Cuda się dzieją!
HARPAGON
Powiedz no mi: potrafisz zgotować, jak się
należy?
JAKUB
Owszem, jeżeli pan da dosyć pieniędzy.
HARPAGON
Cóż u diabła, ciągle pieniędzy! Zdawałoby się,
że oni nie umieją nic innego, jak tylko:
pieniędzy, pieniędzy, pieniędzy. Wciąż jedno
słowo w gębie: pieniędzy! Ciągle słyszę tylko:
pieniędzy! Oto ich ulubiony konik: pieniądze!
WALERY
Słyszał kto kiedy bezczelniejszą odpowiedź!
Wielka sztuka ugotować dobrą kolację za
drogie pieniądze! to najłatwiejsza rzecz pod
słońcem; nie ma tak miernej mózgownicy,
która by się nie wysiliła na to. Kto chce okazać,
że jest zdatnym człowiekiem, powinien umieć
dać dobrze jeść za tanie pieniądze.
JAKUB
Dobrze jeść za tanie pieniądze!
WALERY
Rozumie się.
JAKUB (do Walerego)
Dalibóg, panie rządco, bardzo byłbym
wdzięczny, gdybyś mnie pan nauczył tego
sekretu. I objął urząd kucharza, bo, jak widzę,
w tym domu do wszystkiego chcesz nos
wściubiać.
HARPAGON
Cicho mi! Czegóż więc trzeba?
JAKUB
Oto jest tu pan rządca, który ugotuje panu
dobrze jeść za tanie pieniądze.
HARPAGON
Hej tam! Masz mi odpowiadać na pytanie.
Lekcja 3
1. Jak Harpagon zwraca się do swojego
sługi Jakuba oraz do rządcy Walerego?
2. Jaką myśl bohater chce wyryć złotymi
literami nad kominkiem?
3. Jak ty rozumiesz tę sentencję?
4. Jak ją rozumie Harpagon?
5. Jak Harpagon traktuje swoje konie?
O czym to świadczy?
JAKUB
Ileż osób?
HARPAGON
Osiem do dziesięciu; ale trzeba liczyć tylko
na osiem. Gdzie jest dla ośmiu, znajdzie się
i dla dziesięciu.
WALERY
Rozumie się.
JAKUB
Ano, to trzeba będzie cztery wielkie dania
i pięć przystawek. Zupa... Pierwsze danie...
HARPAGON
Cóż u diabła, to by starczyło dla całego
miasta!
JAKUB
Pieczyste...
HARPAGON (zasłaniając mu usta ręką)
A, łotrze, pożreć chcesz mnie całego!
JAKUB
Legumina...
HARPAGON (zasłaniając mu znowu usta)
Jeszcze!
WALERY (do Jakuba)
Chcesz, aby wszyscy popękali? Czy pan po
to sprosił gości, aby ich uśmiercać
z przejedzenia? Idźże sobie przeczytać,
jakie przepisy zdrowotne, i popytaj się
lekarzy, czy może być coś szkodliwszego
dla człowieka niż nadmierne jedzenie.
HARPAGON
Ma słuszność.
WALERY
Dowiedzże się, Jakubie, ty i podobni tobie,
że to prosta mordownia, stół przeładowany
potrawami. Kto chce się okazać
prawdziwym przyjacielem swych gości,
daje im jeść skromnie; toć, wedle słów
starożytnego filozofa, po to się je, aby żyć,
nie zaś po to się żyje, aby jeść.
HARPAGON
Ach, pięknie powiedziane! To
najpiękniejsza sentencja, jaką słyszałem
w życiu: Po to się żyje, aby jeść, a nie po to
je, aby żyć... Nie, nie, to nie to. Jak ty to
powiedziałeś?
WALERY
Po to się je, aby żyć, nie zaś po to się żyje,
aby jeść.
HARPAGON (do Jakuba)
Aha. Słyszałeś?
(do Walerego)
Cóż to za wielki mędrzec powiedział?
WALERY
Nie przypominam sobie w tej chwili.
HARPAGON
Pamiętaj mi spisać te słowa: chcę je wyryć
złotymi literami nad kominkiem.
WALERY
Nie omieszkam. Co się zaś tyczy wieczerzy,
niech pan to mnie pozostawi; już ja
wszystko zarządzę jak trzeba.
HARPAGON
Więc dobrze.
JAKUB
Tym lepiej! Mniej będę miał kłopotu.
HARPAGON (do Walerego)
Najlepiej dać coś takiego, czego nie można
dużo jeść i co zaraz syci: ot, potrawkę
baranią dobrze tłustą; do tego ciasto
nadziewane gęsto kasztanami. To zapycha.
[…]
HARPAGON
A teraz, Jakubie, trzeba wychędożyć
karocę.
JAKUB
Niech pan czeka: to do stangreta.
(wkłada płaszcz)
Powiada pan...
HARPAGON
Że trzeba wychędożyć karocę i mieć konie
w pogotowiu. Zawieziesz na jarmark...
JAKUB
Pańskie konie? Ależ, dalibóg, one po prostu
z nóg lecą! Nie powiem panu, że leżą na
podściółce: biedne zwierzęta nie wiedzą, co
to podściółka, nie ma co o tym gadać! Ale
trzyma je pan na tak ścisłym poście, że to
już ledwie cienie, widma, szkielety, a nie
konie.
HARPAGON
Wielka krzywda! Cały dzień nic nie robią.
JAKUB
Pan myśli, że kto nic nie robi, to już jeść nie
potrzebuje? Lepiej by wyszło na zdrowie
biednym bydlątkom pracować porządnie,
ale za to najeść się do syta. Serce się kraje
patrzeć na tę mizerię! Bo, koniec końców,
człowiek ma serce dla swoich koni: zdaje
mu się, że sam cierpi, kiedy patrzy na ich
niedolę. Od ust sobie codziennie odejmuję,
aby je pożywić; proszę pana, trzeba być
z kamienia, aby tak nie mieć litości nad
bliźnim.
HARPAGON
Niewielka praca odwieźć panienki na
jarmark.
JAKUB
Nie, panie, nie miałbym odwagi ich
zaprząc, sumienie by mnie gryzło, gdybym
uderzył batem te chudzięta. Jakże pan
chcesz, aby one zawlokły karocę, skoro
same ledwie się wloką!
WALERY
Uproszę sąsiada, aby zastąpił Jakuba na
koźle; wszakże i tak będzie tu potrzebny.
JAKUB
Niech będzie. Wolę już, niech zginą z innej
ręki, nie z mojej.
WALERY
Pan Jakub coś dużo rezonuje.
JAKUB
Pan rządca coś we wszystko nos wściubia.
HARPAGON
Cicho tam!”.
 Lekcja 3
Temat: „Najlepiej dać coś takiego, czego nie można dużo jeść
i co zaraz syci” – kolacja u Harpagona.
Zadanie
Scharakteryzuj osoby występujące w scenie „Skąpiec wydaje kolację”.

Imię bohatera: Imię bohatera:

Informacje podstawowe: Informacje podstawowe:
Jego cechy: Jego cechy:
Relacje z innymi bohaterami: Relacje z innymi bohaterami:

Imię bohatera:
Informacje podstawowe:
Jego cechy:
Relacje z innymi bohaterami:

Zadanie

Zastanów się, kto wypowiada poniższe

słowa i o kim.

,
an
w
ał ”.
c, b nik
ie el
łup zcz
g e „Ja, bo
teś j i b mogę
proszę
pana, z
es a
„J hult lizunów
i d
nieść n
ie
czego obrze w
zmierz id zę ,
trzęsie a. To je do
nie się go wie
nad ch c z n e
winem lebem
, nad d ,
„Sk i świec rzewem
ami, to , solą
pow oro wi panu b tylko p
iem ęc akę św o to, ab
otw pan ka serce. W iecić i u y
ws ar że, jąć pan
wsz zędzie cie, że bierze;
ściekło
ść mni
a za
yst zp drw przykr e już
za p kich str ana. Z ią
codzie o mi, d
opraw
ana on p e nnie sł dy,
św mu rzyc gadają yszeć,
ucie iat nie simy zn inki o panu
. Niech
c o ludzi
e
chy ma osić będzie co chc
z pa niż wię , , ja i dl e
na i dwor kszej wszyst a pana
now ow ko, ma , mimo
o m serc
e po bnosić ać sob koniac
h pan e: po m
wia i oich
stki coraz t e któreg jest czł
owieki
skn o o koch
erst o pańs am na e m,
wie kim jwięce
”. świecie j na
”.
 Lekcja 3
Temat: „Najlepiej dać coś takiego, czego nie można dużo jeść i co zaraz syci”
– kolacja u Harpagona.
Zadanie

Spójrz na ilustrację i zapoznaj się z cytatami, a następnie napisz, jak Harpagon rozumie
gościnność. Czy jego goście będą się czuli dobrze? Odpowiedź uzasadnij?

„Osiem do
............................................................................ dziesięciu
liczyć tylko , ale trzeba
............................................................................ na osiem.
dla ośmiu, Gdzie jest
............................................................................ znajdzie się
i dla
.......................................................................... dziesięciu
”.
 Lekcja 4
Temat: Portret Harpagona – skąpiec, sknera, czy…
Zadanie

Zapoznaj się z materiałami i napisz, jakie obawy towarzyszą Harpagonowi każdego dnia.
O czym to świadczy?

Fragment I

„STRZAŁKA
Dobrze więc: zabieram się.
HARPAGON
Czekaj: nie wynosisz czego z domu?
STRZAŁKA
Et! cóż bym mógł stąd wynieść?
HARPAGON
Chodź, chodź tutaj, niech zobaczę. Pokaż ręce.
STRZAŁKA
Oto.
(Harpagon przeszukuje Strzałkę).
HARPAGON
Drugie.
STRZAŁKA
Drugie?
HARPAGON
Tak.
STRZAŁKA
Oto.
HARPAGON
(Wskazując na spodnie STRZAŁKI).
Nic tutaj nie schowałeś?
STRZAŁKA
Niechże pan zobaczy.
HARPAGON
(Obmacując spodnie STRZAŁKI).
Te szerokie hajdawery1
to jakby stworzone na magazyny złodziejskie.
Bardzo
bym był rad, aby kogo zaprowadziły na
szubienicę”.

Fra
gm
Da ent
jm
y te
mu
„HA II
RP
(W p okó A G
id z O
ąc, jim N
że
E L I in n y m ó w m
ZA
iK . yo
czy
zna LEAN m
Zd ( Po k i ) . T d
a je ci H ej a j ąs
s ię
, że chu n ! ob
ie
mi s ię as
zw po tro
ę d z r o z u n ie ) .
ić s mi
Có e
ż z G ł o ś n a k ie w w a j ą ,
nac o. kę! ab y
zą
te m
in y
? ”.
 Lekcja 4
Temat: Portret Harpagona – skąpiec, sknera, czy…

Zadanie

Napisz, co bohater robi ze zgromadzonymi talarami i dlaczego? Podaj inny cytat, który
nawiązuje do ilustracji.
 Lekcja 4
Temat: Portret Harpagona – skąpiec, sknera, czy…

Zadanie

Jak na wiadomość o kradzieży szkatułki reaguje Harpagon? Zacytuj słowa bohatera,

które stanowią nawiązanie do ilustracji.

...........................................
...........................................
...........................................
...........................................
...........................................
...........................................
...........................................
...........................................
...........................................
...........................................
...........................................
...........................................
...........................................
...........................................
...........................................
...........................................
...........................................
...........................................
...........................................
...........................................
...........................................
...........................................
...........................................
...........................................
...........................................
...........................................
...........................................
 Lekcja 4
Temat: Portret Harpagona – skąpiec, sknera, czy…
Zadanie
Przeczytaj podany fragment utworu i napisz, jak Harpagon rozumie oszczędzanie.

„To bardzo źle robisz. Jeżeli masz szczęście w karty, powinieneś z tego korzystać i składać wygraną na
uczciwy procent, aby się czegoś dociułać. Chciałbym bardzo wiedzieć, nie mówiąc już o reszcie, do
czego służą te wstążki, którymi jesteś upierzony od stóp aż do głowy? Czy kilka sprzączek nie
wystarczyłoby tak samo do przymocowania spodni? Bardzo też potrzebne wyrzucać pieniądze na
peruczki, kiedy można nosić włosy swojego chowu, nie wydając ani szeląga! Założyłbym się, że w tych
wstążkach i perukach utonęło co najmniej dwadzieścia pistoli; zaś dwadzieścia pistoli przynosi rocznie
osiemnaście funtów, sześć susów i osiem denarów, chociażby się tylko pobierało jeden od dwunastu”.

......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
....................................................................................................................

Zadanie
W dostępnych Ci źródłach znajdź znaczenie
wyrazów: skąpstwo, skąpiec.

......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
....................................................................................................................

Zadanie
Przyporządkuj podane cechy do odpowiedniej kategorii. Uzupełnij notatkę graficzną.

Człowiek skąpy Człowiek oszczędny

 Lekcja 4
Temat: Portret Harpagona – skąpiec, sknera, czy…

Zadanie

Zastanów się, czy Harpagon był skąpcem, a może człowiekiem oszczędnym. Wykorzystaj
cechy osobowości z poprzedniego zadania i podaj przykłady z lektury.

Cechy Harpagona – przykłady

Cechy osobowości
z lektury

......................................................
......................................................
......................................................
......................................................
......................................................
......................................................
......................................................
......................................................
......................................................
......................................................
......................................................
......................................................
......................................................
......................................................
......................................................
......................................................
......................................................
......................................................
......................................................
......................................................
......................................................
......................................................
......................................................
......................................................
......................................................
......................................................
......................................................
......................................................
......................................................
......................................................
......................................................
......................................................
......................................................
......................................................
......................................................
......................................................

Wnioski: Harpagon był…..

 Lekcja 4
Temat: Portret Harpagona – skąpiec, sknera, czy…
Zadanie
Zapoznaj się z cytatami i zastanów się, co o Harpagonie myślą inni.
KLEANT:
„Ach, siostro, bardziej, niż sobie można
wyobrazić! Bo, powiedz, czy może być coś
bardziej nieludzkiego, niż te drobiazgowe
braki, które cierpimy w tym domu, i ta
straszna surowość, w jakiej jęczymy bez
przerwy? I na cóż się nam przyda, że
będziemy mieli kiedyś majątek, skoro
posiądziemy go wówczas, gdy miną
najpiękniejsze lata!”.
STRZAŁKA:
„Upadam do nóg, widzę, że nie znasz
jeszcze imć Harpagona. Pan
Harpagon jest ze wszystkich ludzkich
istot najmniej ludzką pod słońcem,
najtwardszym i najbardziej
nieużytym ze śmiertelnych. Nie ma
usługi, która by doprowadziła jego
wdzięczność aż do rozwiązania
sakiewki. Podziękowań, pochwał,
życzliwych słówek, przyjaźni, ile
zapragniesz; ale pieniędzy — oho! Nic
suchszego i bardziej jałowego, niż
jego czułości; do słowa zaś dawać ma
taki wrodzony wstręt, że nie
dziwiłbym się, gdyby zamiast: daję
słowo mówił pożyczam słowo”.
STRZAŁKA:
„Jakże pan chcesz, u diabła, aby
panu można było coś złasować?
Jakim cudem tego dokazać, skoro
wszystko zamykasz pod kluczem
i stoisz na straży we dnie jak
i w nocy?”.
STRZAŁKA:
„Fraszki. Założę się, że, gdy chodzi
o pieniądze, nic tutaj nie wskórasz. To istny
kamień, granit; gdyby człowiek konał w jego
oczach, nie drgnąłby nawet. Słowem,
pieniądze kocha więcej, niż honor, cześć
i cnotę. Żądać od niego pieniędzy, znaczy
przyprawić go o konwulsje, ugodzić
w śmiertelne miejsce, przeszyć mu serce,
wydzierać wnętrzności. Ale już wraca;
umykam”.
JAKUB:
„Skoro więc pan każe, powiem otwarcie,
że drwią sobie wszędzie z pana. Ze
wszystkich stron przycinki za pana
musimy znosić, świat nie ma większej
uciechy niż dworować sobie z pana
i obnosić coraz to nowe powiastki
o pańskim sknerstwie. Jeden mówi, że pan
każe drukować osobne kalendarze
z podwójną ilością dni krzyżowych i wigilii,
aby domownikom nałożyć dubeltową
liczbę postów; drugi, że pan zawsze się
umie pogniewać o coś na służbę z okazji
Nowego Roku lub odprawy, aby móc nic
nie dać. Ten opowiada, że pewnego razu
pozwałeś pan kota z sąsiedniego domu za
to, że zjadł panu resztkę potrawki baraniej;
ów, że schwytano pana w nocy, jak pan
sam odkradał owies koniom, i że własny
stangret, ten, co tu był przede mną,
wrzepił panu po ciemku porcyjkę
batogów, do których się pan nikomu nie
przyznał. Słowem, mam rzec prawdę?
Ruszyć się nie można, aby się nie słyszało,
jak pana obrabiają na wszystkie strony.
Jesteś pan pośmiewiskiem całego świata;
nikt o panu inaczej nie mówi, tylko jak
o skąpcu, dusigroszu, brudasie
i lichwiarzu”.
 Lekcja 5
Temat: „Skąpiec" jako dramat rodzinny.
Zadanie
Ustal, z jakimi problemami borykają się członkowie rodziny Harpagona.

Zadanie
Zastanów się, jakie emocje Harpagon budzi u członków swojej rodziny.

Zadanie
Napisz jakie działania podejmują bohaterowie, aby osiągnąć swoje cele.

Kleant:
Harpagon:

Eliza:
 Lekcja 5
Temat: „Skąpiec" jako dramat rodzinny.
Zadanie
Przeczytaj fragment sceny 5 aktu V, a następnie przedstaw historię rodziny Marianny
i Walerego.
„HARPAGON
Oto pan komisarz, bardzo dzielny człowiek, przyrzekł mi wypełnić
swoje zadanie z całą sumiennością. (Do KOMISARZA, wskazując
WALEREGO) Opisz go pan, opisz, jak należy, i przedstaw zbrodnię
w najjaskrawszym świetle.
WALERY
Nie pojmuję, jakiej zbrodni może się ktoś dopatrzyć w miłości,
którą żywię dla pańskiej córki. Skoro się okaże, kim jestem, kara,
która wedle pańskiego mniemania czeka mnie za te tajemne
zaręczyny…
HARPAGON
Drwię sobie z waszych baśni; roi się dziś na świecie od tych dobrze
urodzonych opryszków, szalbierzy, ciągnących korzyść z tego, że
ich nikt nie zna, i ubierających się bezczelnie w byle znakomite
nazwisko.
WALERY
Wiedz pan, że nazbyt dumny jestem, aby się stroić w coś, do czego
bym nie miał prawa. Cały Neapol może zaświadczyć o mym
urodzeniu.
ANZELM
Ho, ho! uważaj tylko, co mówisz. Ryzykujesz więcej, niż myślisz;
mówisz wobec człowieka, który cały Neapol zna na wylot i który
z łatwością może się poznać na twoich powiastkach.
WALERY
wkładając z dumą kapelusz
Nie jestem człowiekiem, który by się mógł czego obawiać; a jeśli
Neapol jest panu tak znany, wiesz pewno, kto był don Tomasz
d'Alburci.
ANZELM
Pewnie, że wiem; mało kto znał go tak, jak ja.
HARPAGON
Don Tomasz, czy don Marcin, nic mnie nie obchodzi.
(Spostrzegając, że dwie świece się palą, gasi jedną.)
ANZELM
Za pozwoleniem, daj mu pan mówić; zobaczymy, co chce
powiedzieć…
WALERY
Chcę powiedzieć, że jemu to właśnie zawdzięczam światło
dzienne.
ANZELM
Jemu?
WALERY
Tak.
ANZELM
Ech, żarty sobie stroisz. Wymyśl inną historię, która ci się może
lepiej powiedzie, i nie próbuj się ocalić tym łgarstwem.
WALERY
Niech się pan raczy liczyć ze słowami. To nie żadne łgarstwo; nie
mówię nic, czego bym nie mógł dowieść.
ANZELM
Jak to! śmiesz mówić, że jesteś synem don Tomasza d'Alburci?
WALERY
Tak; i jestem gotów każdemu to w oczy powtórzyć.
ANZELM
Śmiałość w istocie nie lada! Dowiedz się ku swemu zawstydzeniu,
że jest już lat szesnaście co najmniej, jak ten, o którym mówisz,
zginął na morzu z żoną i dziećmi, uchodząc, wraz z licznymi
znakomitymi rodzinami przed prześladowaniem, jakie nastąpiło po
zamieszkach w Neapolu.
WALERY
Tak; ale pan znów dowiedz się, ku swemu zawstydzeniu, że syn
jego, liczący siedem lat, wraz ze służącym ocalił się z rozbicia na
hiszpańskim okręcie i że ten ocalony syn stoi oto przed tobą.
Dowiedz się, że kapitan okrętu, wzruszony mą niedolą, poczuł do
mnie sympatię, wychował jak własne dziecko i włożył do służby
wojskowej, odkąd wiek mój na to pozwolił. Przed niedawnym
czasem dowiedziałem się, że mój ojciec nie zginął, jak to zawsze
przypuszczałem; gdym przejeżdżał tędy, udając się w
poszukiwanie jego śladów, przez niebo zesłany przypadek dał mi
poznać uroczą Elizę, widok zaś jej uczynił mnie niewolnikiem jej
wdzięków. Siła mego przywiązania, oraz surowość jej ojca, zrodziły
we mnie zamiar dostania się do tego domu a posłania kogo innego
w poszukiwanie za rodzicami.
ANZELM
Ale jakie inne jeszcze świadectwa, prócz słów, mogą zaświadczyć, że
cała ta historia nie jest kłamstwem, zbudowanym na pozorach
prawdy?
WALERY
Kapitan hiszpański jako świadek; pieczątka rubinowa mego ojca;
agatowa bransoleta, którą matka włożyła mi na rękę; stary Pedro, ów
sługa, który ocalał wraz ze mną.
MARIANNA
Ach, po tym, co słyszę, i ja mogę zaświadczyć, że ty nie kłamiesz zgoła:
wszystko, co mówisz, wskazuje mi jasno, że spotykam w tobie brata.
WALERY
Pani mą siostrą?
MARIANNA
Tak. Serce me zadrżało od początku twego opowiadania, matka
bowiem, którą to spotkanie uczyni tak szczęśliwą, tysiąc razy
powtarzała mi o niedolach rodziny. I nam niebo nie dało zginąć
w opłakanym rozbiciu; jednak, ocalając nam życie, uczyniło to kosztem
wolności: nas bowiem, matkę i mnie, schwytali korsarze, gdyśmy się
ratowały na szczątkach okrętu. Po dziesięciu latach niewoli szczęśliwy
przypadek wrócił nam swobodę; pośpieszyłyśmy do Neapolu, gdzie
dowiedziałyśmy się, iż całe nasze mienie sprzedano, lecz nie mogłyśmy
uzyskać żadnej wiadomości o ojcu. Udałyśmy się do Genui, gdzie
matkę czekały resztki spadku, rozszarpanego w czas naszej
nieobecności; stamtąd zaś, uchodząc przed barbarzyńską srogością
krewnych, przybyła wraz ze mną tutaj, aby pędzić życie pełne żałości
i niedostatku.
ANZELM
O nieba, niezbadane wyroki wasze! Jakiż to dowód, że w waszym ręku
spoczywa zawsze moc czynienia cudów! Uściskajcie mnie, dzieci;
chodźcie zjednoczyć wasze uniesienia ze łzami radości szczęśliwego
ojca!
WALERY
Ty, ojcem naszym?
MARIANNA
Ciebież to matka opłakiwała tak długo?
ANZELM
Tak, córko; tak, synu; jam jest don Tomasz d'Alburci, którego niebo
ocaliło z odmętów wraz z całym mieniem, jakie wiózł z sobą, i który,
przez lat przeszło szesnaście, utwierdziwszy się w przekonaniu
o waszej śmierci, po długich wędrówkach, pragnął zaznać w
związkach z dobrą i zacną istotą pociechy przy nowym ognisku
rodzinnym. Niebezpieczeństwo, jakim mi zagrażał powrót do Neapolu,
kazało mi wyrzec się na zawsze zamiaru oglądania ojczyzny; znalazłszy
tedy sposób sprzedania tego, com posiadał, osiadłem w tym mieście,
gdzie, pod mianem Anzelma, pragnąłem ukryć pamięć nazwiska, które
mnie przyprawiło o tyle udręczeń.
HARPAGON
(do ANZELMA)
Więc to syn pański?
ANZELM
Tak”.
 Lekcja 5
Temat: „Skąpiec" jako dramat rodzinny.
Zadanie

Przeczytaj fragment sceny 6 aktu V i napisz, jakie decyzje w sprawach przyszłości dzieci
podejmuje don Tomasz d’Alburci.

„ANZELM
Niebo, moje dzieci, nie wraca mnie wam po to, abym się miał sprzeciwiać
waszym pragnieniom. Panie Harpagonie, domyślasz się zapewne, że wybór
młodej osoby skieruje się raczej do syna niż do ojca. Et, nie każ sobie
tłumaczyć tego, co nie jest zbyt przyjemnie słyszeć, i zgódź się, jak ja się
godzę, na te oba małżeństwa.
HARPAGON
Abym mógł zebrać myśli, trzeba by mi ujrzeć wprzód moją szkatułkę.
KLEANT
Ujrzysz ją, ojcze, zdrową i nietkniętą.
HARPAGON
Nie mam pieniędzy na wyposażenie dzieci.
ANZELM
Dobrze więc; znajdę je za pana; niech cię o to głowa nie boli.
HARPAGON
Zobowiązujesz się ponieść wszystkie koszty?
ANZELM
Ależ dobrze, owszem. No, czyś zadowolony?
HARPAGON
Dobrze, ale pod warunkiem, że na wesele sprawisz mi nowe ubranie.
ANZELM
Zgoda. Chodźmyż tedy cieszyć się radością, którą nam ten szczęsny dzień
przynosi.
KOMISARZ
Hola, panowie, hola! Za pozwoleniem, jeśli łaska. Któż mi zapłaci za
protokół?
HARPAGON
Nic nam już po protokole.
KOMISARZ
Dobrze, ale ja nie mam wcale ochoty pracować za darmo.
HARPAGON
(wskazując na JAKUBA)
Jako zapłatę masz pan tu, ot, tego: możesz go powiesić.
JAKUB
Boże miłosierny! Jakże więc trzeba czynić? Za prawdę biją kijem, za
kłamstwo chcą wieszać!
ANZELM
Mości Harpagonie, trzeba mu przebaczyć to oszczerstwo.
HARPAGON
Zapłacisz komisarza?
ANZELM
Niech i tak będzie. A teraz pójdźmy podzielić się tym niespodzianem
szczęściem z waszą matką.
HARPAGON
A ja pójdę uściskać moją kochaną szkatułkę”.
 Lekcja 5
Temat: „Skąpiec" jako dramat rodzinny.

Zadanie

Zastanów się, czy relacje pomiędzy członkami obu rodzin są podobne, a może odmienne.
Czy ilustracja obok ukazuje te relacje? Odpowiedź uzasadnij.

Zadanie

Podsumowując rozważania, napisz co Molier piętnuje

w swoim utworze.
 Lekcja 5
Temat: „Skąpiec" jako dramat rodzinny.
Zadanie
Konflikt pokoleń jako motyw literacki. Omów zagadnienie na podstawie „Skąpca”
Moliera. W swojej odpowiedzi uwzględnij wybrany kontekst.

Problem do omówienia

Konflikt pokoleń ja
ko motyw literacki
podstawie „Skąpc . Omów zagadnieni
a” Moliera. W swoj e na
wybrany kontekst ej odpowiedzi uwzg
. lędnij

Wypowiedź
argumentacyjna
typu maturalnego -
zestaw pytań
Informacje dodatkowe, które
Lektura, do której należy pomagają lepiej zrozumieć jawnych
się odwołać problem, a także odwołania do
innych tekstów literackich, dzieł
kultury itp.

Konteksty literackie: Konteksty kulturowe:

Mit o powstaniu świata Film „Mój rower", reż. Piotr Trzaskalski

William Szekspir, „Romeo i Julia” Film „Wszędzie, byle nie tu”, reż. Wayne Wang

Ramowy plan wypowiedzi:

1. Wprowadzenie:
wyjaśnienie pojęcia konfliktu tragicznego,
teza: Konflikt pokoleń polega na wzajemnym niezrozumieniu się i buncie,
wynikającym z różnego postrzegania świata oraz chęci decydowania Nie wiesz od
o samym sobie. czego zacząć? Nie
martw się!
2. Argumentacja:
Pomoże Ci
„Skąpiec” - konflikty w rodzinie Harpagona: przyczyny, przebieg i skutki,
przywołanie wybranego kontekstu. ramowy plan
wypowiedzi.
3. Podsumowanie:
Konflikt pokoleń jest wynikiem naturalnej potrzeby samostanowienia
i dominacji jednej ze stron. Dzieci wielokrotnie chcą żyć inaczej niż ich
rodzice. Starsze pokolenie natomiast często nie rozumie swoich dzieci,
a także oczekuje od nich całkowitego posłuszeństwa. Rodzi to kłótnie
i podziały w rodzinie.
 Lekcja 6
Temat: Komedia molierowska.
Zadanie

W dostępnych Ci źródłach poszukaj informacji i udowodnij, że „Skąpiec” jest komedią

molierowską.

Komedia
Anagnoryzm: charakterów:
............................................. ............................................
............................................. ............................................
............................................. ............................................
ina
a ch ....... ............................................. ............................................
m ........
ex .. ...
e us .......... ........... .
D ....... ... . ....
........ ... ........ ........... ..
... .... ......... .........
...... . .
...... ........... ...........
. .... . ....
... ....
......
......

Komedia dell’arte: y
................................................ e typ
ż n u: .
................................................ Ró i zm ...........
Komedia m
ko .......... . .
......
..
.
.. .. ..... .. .. ....... .....
.. .. ..
molierowska ...... ........... ........... ....
. . . . .
.... .. . .... . ......
. .. ........ ...........
..... ..........
...
......

Poz
ytyw
zak ne Farsa
........ o ń czen ............ :
........ ie: ............
........ ..... ............ ..............
........ ................ ............ .....
........ ..... .... ............ ............
........ ................ .. ............ .......
........ ..... .... ............
........ ................ .. ............
............ .......
........ .. .... ............
........ ......
........
...
Komedia omyłek:
..............................................
..............................................
..............................................
.........................................
 Lekcja 7
Temat: Konteksty i nawiązania.

Kubizm [fr. cubisme < łac. cubus „sześcian”, „kostka”], kierunek

w malarstwie i rzeźbie zainicjowany we Francji ok. 1906, który
odegrał decydującą rolę w przeobrażeniach sztuki XX w.
Źródło: „Encyklopedia PWN”.

Zadanie

Zastanów się, w jaki sposób Tadeusz Makowski w swoim obrazie pt. „Skąpiec” nawiązuje
do komedii Moliera. Postępuj zgodnie z poleceniami.

1. Określ tematykę obrazu.

2. Wskaż postacie pierwszoplanowe i drugoplanowe.
Opisz je.
3. Opisz emocje wyrażone na twarzach
namalowanych postaci.
4. Opisz miejsce przedstawione przez artystę.
5. Wskaż elementy symboliczne i dokonaj ich
interpretacji.
6. Określ nastrój obrazu.
7. Wskaż związek pomiędzy obrazem a komedią
Moliera.

...............................................................
...............................................................
...............................................................
............................................................... Tadeusz Makowski „Skąpiec”
...............................................................
...............................................................
...............................................................
...............................................................
...............................................................
..........................................................
.......................................................
..............................................
„I na cóż się nam przyda, że będziemy kiedyś mieli
majątek, skoro posiądziemy go wówczas, gdy
miną najpiękniejsze lata!”.

SKĄPIEC
Opracowanie to jest własnością www.slonik-terapia.pl. Wszelkie kopiowanie, dystrybucja, elektroniczne przetwarzanie
oraz przesyłanie zawartości bez zgody właściciela narusza prawa autorskie i jest zabronione. Wszelkie prawa zastrzeżone.