Grupa A Klasa .................... Liczba punktów ...... / 37 p.

Imię ..................................................................................

1 Wskaż poprawne dokończenie zdania. Pierwszorzędowa struktura białek określa ( ... / 1 p.)
A. rodzaje wiązań występujących w białku. C. sekwencję monosacharydów w łańcuchach
glikoprotein.
B. sekwencję aminokwasów w łańcuchu D. kolejność i rodzaj grup funkcyjnych
peptydowym. występujących w białku.
2 Wskaż poprawne dokończenie zdania. Wysalanie białka za pomocą wodnego roztworu chlorku sodu ( ... / 1 p.)
powoduje strącenie osadu, ponieważ
A. w procesie nieodwracalnym zniszczeniu ulega otoczka solwatacyjna białka.
B. w procesie odwracalnym zniszczeniu ulega otoczka solwatacyjna białka.
C. w procesie odwracalnym zniszczona zostaje drugorzędowa struktura białek.
D. zachodzi proces koagulacji nieodwracalnej.
3 Wskaż, jaką objętość 0,2-molowego roztworu glicyny zobojętniono 25 cm3 0,5-molowego roztworu ( ... / 1 p.)
KOH.
A. 6,25 dm3 B. 25,6 cm3 C. 62,5 cm3 D. 0,65 dm3
4 Przyporządkuj zakresy wartości LD50 (mg/kg masy ciała) (A–E) do klas toksyczności substancji (1–4). ( ... / 1 p.)
1. nieklasyfikowana 2. szkodliwa 3. bardzo toksyczna 4. toksyczna

A. LD50 < 25 B. 25 < LD50 < 200 C. 200 < LD50 < 2000 D. 2000 < LD50 E. 20 < LD50 < 50
1. _____ 2. _____ 3. _____ 4. _____
5 ( ... / 2 p.)
W pomieszczeniu o objętości 75 m3 znajduje się 60 g chloru w stanie gazowym (LC50 dla chloru 864,1
mg/m3 powietrza).
1. Oblicz zawartość chloru w metrze sześciennym powietrza.
A. 1250 mg B. 80 mg C. 4500 mg D. 800 mg
2. Wartość LC50 dla chloru
A. została przekroczona o 64,1 mg/m3. C. została przekroczona dwukrotnie.
B. nie została przekroczona. D. została przekroczona o 264,1 mg/m3.
6 Białe wino po pewnym czasie skwaśniało. Wybierz odczynnik chemiczny oraz obserwację pozwalające ( ... / 2 p.)
udowodnić zachodzące zmiany.
1. odczynnik chemiczny
A. alkoholowy roztwór fenoloftaleiny B. jod C. roztwór oranżu metylowego D. woda bromowa
2. obserwacje
A. pojawiło się malinowe zabarwienie C. nastąpiło całkowite odbarwienie
B. nastąpiła zmiana zabarwienia na czerwone D. pojawiło się ciemnogranatowe zabarwienie

MPKLNQDIOQPONLL strona 1 z 10
7 Wskaż zestaw zawierający wzory związków chemicznych, które należą do aminokwasów oraz wzory ( ... / 2 p.)
związków chemicznych należących do aminokwasów białkowych.

1. aminokwasy
A. I i II B. I i VI C. II i III D. III i V
2. aminokwasy białkowe
A. I i III B. I i VI C. tylko I D. IV i V
8 Wskaż zestaw zawierający wzory półstrukturalne związków chemicznych, w których występuje ( ... / 1 p.)
wiązanie peptydowe.

A. I, II i III B. II, III i IV C. IV i VI D. II, IV i VI

9 Przyporządkuj nazwy grup funkcyjnych (A–D) do ich wzorów oznaczonych symbolami (1–3) we ( ... / 1 p.)
wzorze kwasu glutaminowego – substancji stosowanej w żywności jako wzmacniacz smaku E 620.

1. X A. grupa karboksylowa
2. Y B. grupa aminowa
3. Z C. grupa hydroksylowa
D. grupa estrowa
1. _____ 2. _____ 3. _____

MPKLNQDIOQPONLL strona 2 z 10
10 Zaznacz poprawnie zapisany wzór sumaryczny oraz poprawnie obliczoną zawartość procentową ( ... / 2 p.)
(procent masowy) węgla w cząsteczce kwasu acetylosalicylowego przedstawionej za pomocą modelu.

1. wzór sumaryczny:
A. C7H8O4 B. C9H10O4 C. C9H8O4 D. C6H10O4
2. zawartość procentowa węgla w cząsteczce (procent masowy):
A. 59,34% B. 50% C. 53,85% D. 60%
11 Zaznacz masę chlorku sodu oraz wody potrzebnych do przygotowania 0,75 kg zaprawy do kiszenia ( ... / 2 p.)
ogórków, czyli 8-procentowego roztworu chlorku sodu w wodzie.
1. masa chlorku sodu:
A. 80 g B. 60 g C. 6 g D. 60 u
2. masa wody:
A. 690 u B. 920 g C. 690 g D. 69 g
12 Wskaż zdanie prawdziwe. ( ... / 1 p.)

A. Denaturacja białka jest procesem odwracalnym.

B. Wiązanie –N=C–O– jest wiązaniem peptydowym.
C. Glicyna może występować w postaci dwóch enancjomerów.
D. Aminokwasy białkowe to α-aminokwasy, które mają konfigurację L.
13 Oceń prawdziwość podanych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe. ( ... / 1 p.)

1. Owoce są bogatym źródłem witaminy C. P F

2. Ser żółty zawiera magnez. P F
3. Głównym związkiem chemicznym budującym organizm człowieka jest woda. P F
4. Węgiel, wodór i wapń to przykłady pierwiastków biogennych. P F

14 Wskaż numer/numery wiązania/wiązań, które ulega/ulegają rozerwaniu podczas reakcji hydrolizy ( ... / 1 p.)
białek.
A. 1. i 4.
B. 4.
C. 3. i 5.
D. 3

15 Wskaż wzory związków chemicznych, które mogą być produktami hydrolizy peptydów. ( ... / 1 p.)

A. III, V i VI B. I, II i IV C. II, III i IV D. IV, V i VI

MPKLNQDIOQPONLL strona 3 z 10
16 W celu wykrycia wiązań peptydowych w roztworze białka jaja przeprowadzono doświadczenia chemiczne ( ... / 1 p.)
przedstawione na schemacie. Wskaż probówkę, w której potwierdzono obecność wiązania peptydowego.
A. Probówka 1.
B. Probówka 2.
C. Probówka 3.
D. Probówka 4.

17 Przeprowadzono doświadczenie chemiczne przedstawione na schemacie. Wskaż probówki, w których ( ... / 1 p.)
białko nie zmieniło swoich właściwości.
A. probówki 1. i 2.
B. probówki 2. i 3.
C. probówki 3. i 4.
D. probówki 4. i 5.

18 Wskaż wzór jonu glicyny, który występuje w roztworze o pH = 5. ( ... / 1 p.)

A. B. C.

19 Wskaż nazwę produktu reakcji glicyny z wodorotlenkiem sodu. ( ... / 1 p.)

A. wodorotlenek glicyny C. octan sodu
B. kwas amino-sodowo-octowy D. aminooctan sodu
20 Do zakwaszonego wodnego roztworu pewnego aminokwasu białkowego dodawano kroplami wodny roztwór ( ... / 1 p.)
wodorotlenku sodu. Wskaż schemat przedstawiający poprawną kolejność reakcji chemicznych
zachodzących w tym roztworze.
OH – OH –
A. NH2–CH(R)–COO– ⟶ NH2–CH(R) – COOH ⟶ N H+
3 –CH(R)–COOH

– OH – OH –
–
B. N H +
3 –CH(R)–COO ⟶ NH2–CH(R)–COOH⟶ NH2–CH(R)–COO

OH − – OH −–
C. N H + +
3 –CH(R)–COOH⟶ N H 3 –CH(R)–COO ⟶ NH2–CH(R)–COO

OH− OH−
D. NH2–CH(R)–COO–⟶ NH+
3 –CH(R)–COO
– ⟶ NH+– CH(R)–COOH
3

21 Zaznacz dwa związki chemiczne odpowiedzialne za kwaśny smak żuru, przygotowywanego z zakwasu ( ... / 1 p.)
mąki.
A. kwas masłowy D. kwas mrówkowy
B. kwas octowy E. kwas oleinowy
C. kwas szczawiowy F. kwas mlekowy

MPKLNQDIOQPONLL strona 4 z 10
22 Oceń prawdziwość podanych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe. ( ... / 1 p.)
W warunkach tlenowych zachodzi fermentacja

1. alkoholowa. P F
2. masłowa. P F
3. mlekowa. P F
4. octowa. P F

23 Jednym z substratów reakcji otrzymywania kwasu acetylosalicylowego jest kwas salicylowy o wzorze ( ... / 1 p.)
sumarycznym C7H6O3. Zaznacz zawartość procentową (procent masowy) wszystkich pierwiastków
chemicznych wchodzących w skład cząsteczki tego kwasu.
A. %C – 60,87%, %H – 4,35%, %O – 34,78%
B. %C – 60,87%, %H – 34,78%, %O – 4,35%
C. %C – 4,35%, %H – 60,87%, %O – 34,78%
D. %C – 34,78%, %H – 4,35%, %O – 60,87%
24 Oceń prawdziwość podanych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe. ( ... / 1 p.)

1. Dawka lecznicza to ilość leku, jaka powoduje działanie lecznicze. P F

Działanie leków na zgagę polega na zobojętnieniu nadmiaru kwasów
2. P F
żołądkowych.
Osoba niepaląca – przebywająca w jednym pomieszczeniu z osobą palącą – nie
3. P F
jest narażona na szkodliwe skutki wdychania dymu tytoniowego.

25 Oblicz, ile razy silniejsza jest toksyna jadu tajpana pustynnego (LD50 = 0,025 mg/kg masy ciała) od ( ... / 1 p.)
muskaryny – trucizny zawartej w niektórych muchomorach (LD50 = 0,5 mg/kg masy ciała).
A. 200 razy B. 100 razy C. 50 razy D. 20 razy
26 Uzupełnij zdania. ( ... / 1 p.)
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . to związki wielkocząsteczkowe, w których powtarza się cyklicznie ta sama
grupa atomów, tzw. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ., otrzymanych z monomerów w wyniku procesu
polimeryzacji lub polikondensacji.
27 Aminokwasy w roztworach wodnych, w zależności od pH środowiska, mogą występować w trzech ( ... / 1 p.)
postaciach: anionu, kationu i jonu obojnaczego. Określ pH roztworów, w których alanina występuje w
postaciach kationu i anionu. Zastosuj zapis pH > 7 lub pH < 7.

28 ( ... / 2 p.)
10 g glicyny o wilgotności 25% rozpuszczono w wodzie i otrzymano 0,5 dm3 roztworu. Oblicz stężenie
molowe tego roztworu.
29 Określ typ reakcji chemicznej dwóch cząsteczek kwasu 2,4-diaminobutanowego. ( ... / 1 p.)

30 Oblicz zawartość procentową węgla, wodoru, tlenu i azotu w serynie – aminokwasie, którego wzór ( ... / 2 p.)
półstrukturalny przedstawiono poniżej.

MPKLNQDIOQPONLL strona 5 z 10
Grupa B Klasa .................... Liczba punktów ...... / 37 p.
Imię ..................................................................................

1 ( ... / 1 p.)
Wskaż prawidłowe dokończenie zdania. Strukturę drugorzędową α-helisy tworzą wiązania
A. wodorowe. C. estrowe.
B. jonowe. D. disulfidowe.
2 Wskaż poprawne dokończenie zdania. Wysalanie białka za pomocą wodnego roztworu chlorku sodu ( ... / 1 p.)
powoduje strącenie osadu, ponieważ
A. w procesie odwracalnym zniszczeniu ulega otoczka solwatacyjna białka.
B. w procesie nieodwracalnym zniszczeniu ulega otoczka solwatacyjna białka.
C. w procesie odwracalnym zniszczona zostaje drugorzędowa struktura białek.
D. zachodzi proces koagulacji nieodwracalnej.
3 Aminokwas białkowy o masie 0,89 g zobojętniono 25 cm3 0,4-molowego roztworu wodorotlenku ( ... / 1 p.)
potasu. Wskaż nazwę tego związku chemicznego.
A. seryna B. alanina C. kwas asparaginowy D. glicyna
4 Przyporządkuj zakresy wartości LD50 (mg/kg masy ciała) (A–E) do klas toksyczności substancji (1–4). ( ... / 1 p.)
1. szkodliwa 2. nieklasyfikowana 3. toksyczna 4. bardzo toksyczna

A. LD50 < 25 B. 25 < LD50 < 200 C. 200 < LD50 < 2000 D. 2000 < LD50 E. 20 < LD50 < 50
1. _____ 2. _____ 3. _____ 4. _____
5 ( ... / 2 p.)
W pomieszczeniu o objętości 50 m3 znajduje się 65 g chloru w stanie gazowym (LC50 dla chloru 864,1
mg/m3 powietrza).
1. Oblicz zawartość chloru w metrze sześciennym powietrza.
A. 3250 mg B. 1300 mg C. 1120 mg D. 130 mg
2. Wartość LC50 dla chloru
A. została przekroczona o 435,9 mg/m3. C. została przekroczona dwukrotnie.
B. nie została przekroczona D. została przekroczona o 264,1 mg/m3.
6 Białe wino po pewnym czasie skwaśniało. Wybierz odczynnik chemiczny oraz obserwację pozwalające ( ... / 2 p.)
udowodnić zachodzące zmiany.
1. odczynnik chemiczny
A. roztwór oranżu metylowego B. jod C. woda bromowa D. alkoholowy roztwór fenoloftaleiny
2. obserwacje
A. nastąpiła zmiana zabarwienia na czerwone C. pojawiło się ciemnogranatowe zabarwienie
B. pojawiło się malinowe zabarwienie D. nastąpiło całkowite odbarwienie
7 Wskaż zestaw zawierający wzory związków chemicznych, które należą do aminokwasów oraz wzory ( ... / 2 p.)
związków chemicznych należących do aminokwasów białkowych.

1. aminokwasy
A. I i II B. III i IV C. IV i V D. V i VI
2. aminokwasy białkowe
A. I i II B. IV i V C. tylko V D. IV i VI

MPKLNQDIOQPONLL strona 6 z 10
8 Wskaż zestaw zawierający wzory półstrukturalne związków chemicznych, w których występuje ( ... / 1 p.)
wiązanie peptydowe.

A. II i III B. I i IV C. III, IV i V D. II, IV i VI

9 Przyporządkuj nazwy grup funkcyjnych (A–D) do ich wzorów oznaczonych symbolami (1–3) we ( ... / 1 p.)
wzorze kwasu glutaminowego – substancji stosowanej w żywności jako wzmacniacz smaku E 620.

1. X A. grupa aminowa
2. Y B. grupa aldehydowa
3. Z C. grupa karboksylowa
D. grupa hydroksylowa
1. _____ 2. _____ 3. _____
10 Zaznacz poprawnie zapisany wzór sumaryczny oraz poprawnie obliczoną zawartość procentową ( ... / 2 p.)
(procent masowy) węgla w cząsteczce kwasu acetylosalicylowego przedstawionej za pomocą modelu.

1. wzór sumaryczny:
A. C9H10O4 B. C7H8O4 C. C6H10O4 D. C9H8O4
2. zawartość procentowa węgla w cząsteczce (procent masowy):
A. 50% B. 53,85% C. 59,34% D. 60%
11 Zaznacz masę chlorku sodu oraz wody potrzebnych do przygotowania 0,625 kg zaprawy do kiszenia ( ... / 2 p.)
ogórków, czyli 8-procentowego roztworu chlorku sodu w wodzie.
1. masa chlorku sodu:
A. 50 g B. 40 g C. 6 g D. 50 u
2. masa wody:
A. 610 u B. 800 g C. 575 g D. 69 g
12 Wskaż zdanie nieprawdziwe. ( ... / 1 p.)

A. Denaturacja białka jest procesem nieodwracalnym.

B. Glicyna jest izomerem białkowym, który nie wykazuje czynności optycznej.
C. Wiązanie –N=C–O– jest wiązaniem peptydowym.
D. Aminokwasy białkowe to α-aminokwasy, które mają konfigurację L.

MPKLNQDIOQPONLL strona 7 z 10
13 Oceń prawdziwość podanych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe. ( ... / 1 p.)

1. Tran jest bogatym źródłem witaminy D. P F

2. Glin nie jest pierwiastkiem toksycznym. P F
3. Głównym związkiem chemicznym budującym organizm człowieka są tłuszcze. P F
4. Węgiel, wodór i azot to przykłady pierwiastków biogennych. P F

14 Glutation – tripeptyd, którego wzór półstrukturalny przedstawiono poniżej, poddano reakcji hydrolizy. ( ... / 1 p.)
Wskaż wiązania, które ulegają rozerwaniu podczas tej reakcji chemicznej.
A. 1. i 8.
B. 4. i 9.
C. 5. i 11.
D. 6. i 12.

15 Wskaż wzory półstrukturalne związków chemicznych, które mogą być produktami hydrolizy ( ... / 1 p.)
peptydów.

A. I, II i III B. IV i V C. I, IV i V D. II i III
16 Wskaż prawidłowe dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)
Podczas reakcji ksantoproteinowej, wykrywa się aminokwasy
A. z dwiema grupami –NH2.
B. zawierające grupy –OH.
C. z dwiema grupami –COOH.
D. zawierające pierścień aromatyczny.
17 Przeprowadzono doświadczenie chemiczne przedstawione na schemacie. Wskaż probówki, w których ( ... / 1 p.)
białko jaja uległo denaturacji.
A. probówki 1. i 3.
B. probówki 1. i 5.
C. probówki 2. i 5.
D. probówki 3. i 4.

18 Wskaż wzór jonu glicyny, który występuje w roztworze o pH = 5. ( ... / 1 p.)

A. B. C.

MPKLNQDIOQPONLL strona 8 z 10
19 Wskaż nazwę produktu reakcji glicyny z etanolem. ( ... / 1 p.)
A. kwas amino-etano-octowy C. octan etylu
B. aminooctan etylu D. aminooctan metylu
20 Do zakwaszonego wodnego roztworu pewnego aminokwasu białkowego dodawano kroplami wodny roztwór ( ... / 1 p.)
wodorotlenku sodu. Wskaż schemat przedstawiający poprawną kolejność reakcji chemicznych
zachodzących w tym roztworze.
OH – OH –
A. NH2–CH(R)–COO– ⟶ NH2–CH(R) – COOH ⟶ N H+
3 –CH(R)–COOH

OH −
– – OH −
B. N H + +
3 –CH(R)–COOH⟶ N H 3 –CH(R)–COO ⟶ NH2–CH(R)–COO

– OH – – OH –
C. N H +
3 –CH(R)–COO ⟶ NH2–CH(R)–COOH⟶ NH2–CH(R)–COO

OH− OH−
D. NH2–CH(R)–COO–⟶ NH+
3 –CH(R)–COO
– ⟶ NH+– CH(R)–COOH
3

21 Zaznacz dwa związki chemiczne powstające przy produkcji kefiru. ( ... / 1 p.)
A. kwas masłowy D. etanol
B. kwas octowy E. kwas oleinowy
C. glicerol F. kwas masłowy
22 Oceń prawdziwość podanych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe. ( ... / 1 p.)
W warunkach tlenowych zachodzi fermentacja

1. alkoholowa. P F
2. masłowa. P F
3. octowa. P F
4. mlekowa. P F

23 Aspiryna zawiera kwas o wzorze sumarycznym C9H8O4. Zaznacz zawartość procentową (procent ( ... / 1 p.)

masowy) wszystkich pierwiastków chemicznych wchodzących w skład cząsteczki tego kwasu.

A. %C – 41,38%, %H – 3,45%, %O – 55,17%
B. %C – 60%, %H – 35,56%, %O – 4,44%
C. %C – 60%, %H – 4,44%, %O – 35,56%
D. %C – 42,89%, %H – 38,09%, %O – 19,05%
24 Oceń prawdziwość podanych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe. ( ... / 1 p.)

1. Dawka lecznicza to każda ilość zastosowanego leku. P F

2. Działanie węgla aktywnego polega na absorpcji szkodliwych substancji. P F
Osoba niepaląca – przebywająca w jednym pomieszczeniu z osobą palącą – nie
3. P F
jest narażona na szkodliwe skutki wdychania dymu tytoniowego.

25 Oblicz, ile razy silniejsza jest trucizna będąca składnikiem kurary – trucizny występującej w korze ( ... / 1 p.)
pewnego tropikalnego drzewa (LD50 = 0,025 mg/kg masy ciała) od muskaryny – trucizny zawartej w
niektórych muchomorach (LD50 = 0,5 mg/kg masy ciała).
A. 100 razy B. 20 razy C. 50 razy D. 200 razy
26 Uzupełnij zdania. ( ... / 1 p.)
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . to proces łączenia się ze sobą cząsteczek jednego rodzaju . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . lub mieszaniny ich różnych cząsteczek w polimer. W takim procesie nie powstają
produkty uboczne.

MPKLNQDIOQPONLL strona 9 z 10
27 Aminokwasy w roztworach wodnych, w zależności od pH środowiska, mogą występować w trzech ( ... / 1 p.)
postaciach: anionu, kationu i jonu obojnaczego. Określ pH roztworów, w których glicyna występuje w
postaciach kationu i anionu. Zastosuj zapis pH > 7 lub pH < 7.

28 ( ... / 2 p.)
50 cm3 roztworu glicyny zobojętniono 20 cm3 roztworu wodorotlenku potasu o stężeniu molowym 0,25
mol
. Oblicz stężenie molowe roztworu glicyny.
dm 3

29 Określ typ reakcji chemicznej dwóch cząsteczek kwasu 4-amino-2-metylopentanowego. ( ... / 1 p.)

30 Oblicz zawartość procentową węgla, wodoru, tlenu i azotu w alaninie – aminokwasie, którego wzór ( ... / 2 p.)
półstrukturalny przedstawiono poniżej.

MPKLNQDIOQPONLL strona 10 z 10