Professional Documents
Culture Documents
Việc phát hiện ra dầu mỏ, khai thác và chế biến chúng đánh dấu một bước
ngoạt quan trọng trong việc tìm ra nguồn năng lượng mới đủ khả năng đáp ứng sự
bức thiết của con người. Từ khi công nghệ lọc dầu được hình thành và phát triển ở
thế kỷ 20, cùng với sự phát triển và tiến bộ của khoa học kỹ thuật, dầu mỏ đã trở
thành một nguyên liệu quan trọng hàng đầu trong công nghệ hoá học. trên cơ sỞ
nguyên liệu dầu mỏ người ta đã sản xuất được nhiều sản phẩm có giá trị với các
chủng loại khác nhau làm nhiên liệu cho các động cơ và nguyên liệu cho các sản
phẩm công nghiệp khác. Xăng là hỗn hợp các loại hydrocacbon từ C 5-C10 có nhiệt
độ sôi ts = 35-2000C. Xăng được làm cho nhiên liệu cho động cơ đốt trong. Xăng
có tầm quan trọng đặc biệt đối với mọi quốc gia vì trong cơ cấu nhiên liệu động cơ
xăng chiếm một tỷ lệ từ 20-30%. Xăng được sản xuất chủ yếu từ các quá trình
công nghiệp chế biến dầu mỏ như cracking reormong, alkyl hóa, polyme hóa trong
đó chủ yếu vẫn là quá trình cracking xúc tác và reforming xúc tác. Về mặt chất
lượng xăng, nhiên liệu được đánh giá dựa vào hai yếu tố sau:
-Các chỉ tiêu kỹ thuật liên quan đến quá trình bảo quản và sử dụng xăng
như trị số octan, thành phần cất….
-Các chỉ tiêu đánh giá mức độ gây ô nhiễm môi trường như hàm lượng chì,
hàm lượng CO trong khí thải.
Trước đây trong công nghiệp sản xuất xăng người ta chỉ chú ý đến việc
hoàn thiện chất lượng của xăng theo hướng nâng cao công suất và thời gian sử
dụng của động cơ mà ít quan tâm đến việc bảo vệ môi trường. Hiện nay vấn đề ô
nhiễm môi trường do động cơ khí thải của động cơ gây ra mức độ báo động đòi hỏi
xăng không những đáp ứng được yêu cầu động cơ (có tỷ lệ nén số cao, momen
quay lớn …..) mà còn phải ít gây tác hại đến môi trường. Chính vì thế mà việc
nâng cao chất lượng của xăng qua các công nghệ chế biến và hạn chế được sự độc
hại với con người và môi trường là vấn đề quan tâm đến các công nghệ chế biến và
sự việc phát triển các công nghệ sản xuất xăng sạch chất lượng cao là hết sức cần
thiết. Để đáp ứng yêu cầu trên, công nghệ alkyl hóa izobutan bằng olefin nhẹ dung
xúc tác axit mạnh tạo thành cấu tử trị số octan cao, áp suất hơi bão hòa thấp và
xăng sạch đã ra đời. Sản phẩm xăng alkylate của quá trình alkyl hóa là loại xăng
sạch đã ra đời. Sản phẩm xăng alkyl late của quá trình alkyl hóa là loại xăng sạch
có chất lượng tốt nhất hiện nay. Do vậy nghiên cứu vấn đề alkyl hóa sản xuất xăng
là hết sức cần thiết và phù hợp với xu thế phát triển chung của ngành công nghiệp
chế biến dầu mỏ. Trong các loại xăng công nghệ thì xăng alkyl hóa, đặc biệt là
xăng alkyl có xúc tác H2SO4 , đáp ứng được yêu cầu các yêu cầu trị số octan
cao(trên 95), độ nhậy thấp, không chứa bezen, có độ ổn định hóa học cao, áp suất
hơi bão hòa thấp, hàm lượng độc trong không khí thải thấp nên đáp ứng được yêu
cầu về kỹ thuật của động cơ góp phần và bảo vệ môi trường. Nguyên liệu của quá
trình là các hydrocacbon ở dạng khí lấy từ xưởng cracking. Như vậy quá trình
alkyl hóa là một công nghệ rất quan trọng trong nhà máy chế biến dầu mỏ, vì ngoài
những ưu điểm của sản phẩm, đây còn là hướng sử dụng nguyên liệu hợp lý, tiết
kiệm đươc nguồn năng lượng dầu mỏ ngày càng kiệt. Do vậy việc phát triển và
nâng cao công nghệ alkyl hóa trong các nhà máy chế biến dầu sẽ nâng cao tính
kinh tế kỹ thuật và bảo vệ môi trường trong sạch
Zn2+
CH3-COOH + C2H2→ CH3-COO-CH=CH2
NH3
CH2-CH2O → HOCH2-CH2NH2
1.2.2 Phân loại dựa trên dạng liên kết tạo thành với nguyên tử cacbon hoặc theo
nhóm alkyl đưa vào hợp chất
-Theo dạng liên kết tạo thành giữa nguyên tử cacbon và nguyên tố khác, người ta chia
quá trình ankyl hóa thành ankyl hóa theo nguyên tử cacbon, ankyl hóa theo nguyên tử
nitơ, ankykl hóa theo nguyên tử oxi
Alkyl hóa theo nguyên tử cacbon:
(1)
(2)
*Alkyl hóa theo nguyên tử nitơ:
(3)
* Alkyl hóa theo nguyên tử O:
(4)
*Alkyl hóa theo nguyên tử S:
(5)
*Alkyl hóa theo các nguyên tử khác:
(6)
(7)
(8)
C3H6 + H2SO4→C3H7HSO4
• Oligome hóa:
C8H18 + C4H8 → C12H26 → C20H42
• Phản ứng phân bố lại:
2C8H18 → C7H14 + C9H20
Trong quá trình phản ứng xuất hiện thêm một lượng nước. Lượng nước này chủ yếu
do các dòng hydrocacbon mang vào trong quá trình phản ứng, hoặc cũng có thể do là sản
phẩm của các phản ứng phụ. Nước có trong axít gây giảm nồng độ và hoạt tính xúc tác do
đó làm giảm chất lượng alkylat. Để hạn chế lượng nước các quá trình alkyl hoá đều có
thiết bị tách nước cho nguyên liệu trước khi đưa vào thiết bị phản ứng.
Mức độ khuấy trộn:
Trong quá trình alkyl hoá xúc tác lỏng, mức độ khuấy trộn có ảnh hưởng trực tiếp đến
quá trình và chất lượng sản phẩm. Khi thực hiện quá trình alkyl hoá để phản ứng diễn ra
tốt thì pha hydrocacbon và pha axít phải phân tán tốt vào nhau để tạo điều kiện tiếp xúc
cho phản ứng xảy ra. Đặc biệt với phản ứng alkyl hoá dùng xúc tác H 2SO4, do xúc tác và
iso-butan không tan lẫn vào nhau nên việc khuấy trộn là rất quan trọng. Khi khuấy trộn
tốt hydrocacbon và axít sẽ tạo thành huyền phù tăng cường tiếp xúc giữa hai pha làm tăng
độ chọn lọc và nâng cao chất lượng sản phẩm.