‫راﻫﻨﻤﺎي آﻣﻮزﺷﯽ اﺑﺰار اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي و دﻗﯿﻖ‬

‫اداره آﻣﻮزش ﮔﺮوه ﺑﻬﻤﻦ‬

 ‫ﻣﺪت دوره ‪ 8 :‬ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫ﻋﻨﻮان دوره ‪ :‬ﺟﺰوه آﻣﻮزﺷﯽ اﺑﺰار اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي و دﻗﯿﻖ‬

‫ﺗﺎرﯾﺦ آﺧﺮﯾﻦ ﺑﺎزﻧﮕﺮي‪1401/08/02 :‬‬ ‫ﮐﺪ ﺟﺰوه ‪00-70-20-03 :‬‬

‫اﻫﺪاف آﻣﻮزﺷﯽ‪:‬‬

‫ﭘﺲ از ﮔﺬراﻧﺪن اﯾﻦ دوره اﻧﺘﻈﺎر دارﯾﻢ‪ ،‬ﻓﺮاﮔﯿﺮ ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯿﻬﺎي ذﯾﻞ دﺳﺖ ﯾﺎﺑﺪ‪:‬‬

‫‪ -1‬آﺷﻨﺎﯾﯽ ﮐﻠﯽ ﺑﺎ اﺑﺰار ﻋﻤﻮﻣﯽ‬

‫‪ -2‬آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ روش اﺳﺘﻔﺎده اﺑﺰار ﻫﺎي اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي‬

‫‪ -3‬آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻣﻮارد ﮐﺎرﺑﺮد اﺑﺰار اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي و دﻗﯿﻖ‬

‫ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺷﻐﻠﯽ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺟﻬﺖ ﮔﺬراﻧﺪن دوره‪:‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﺗﺠﻬﯿﺰات ﮐﻤﮏ آﻣﻮزﺷﯽ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز‪:‬‬

‫ﮐﺎرﺷﻨﺎس ﻓﻨﯽ‬ ‫‪ -1‬ﺟﺰوه دوره‬

‫ﺑﺮﻗﮑﺎر‬ ‫‪ -2‬وﯾﺪﯾﻮ ﭘﺮوژﮐﺸﻦ – ﻧﻮت ﺑﻮك و ﭘﮑﯿﺞ دوره‬

‫‪ -3‬ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ آﻣﻮزﺷﯽ اﯾﺪه‬
‫ﮐﺎرﺷﻨﺎس ﻓﻨﯽ‬
‫‪ -4‬اﺑﺰار ﻫﺎي اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي دﻗﯿﻖ‬
‫ﻣﮑﺎﻧﯿﮏ‬

‫ﺟﻠﻮﺑﻨﺪي ﮐﺎر‬
 ‫ﺟﺪول زﻣﺎﻧﺒﻨﺪي دوره )ﺳﯿﻼﺑﺲ ﻫﺎ(‬

‫‪60‬‬ ‫‪ 30‬دﻗﯿﻘﻪ‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﺳﻮم‬ ‫دﻗﯿﻘﻪ‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ دوم‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ اول‬ ‫ﺳﺎﻋﺎت‬

‫اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﻗﻄﻌﺎت و‬ ‫آﻣﻮزش روش ﻫﺎي اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي‬ ‫ﭘﯿﺶ آزﻣﻮن‬
‫ﺗﺠﻬﯿﺰات ﻣﺨﺘﻠﻒ‬ ‫ﻣﻮارد اﺳﺘﻔﺎده اﺑﺰار‬ ‫آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ اﺑﺰار ﻫﺎي اﻧﺪازه‬ ‫روز اوّل‬
‫آزﻣﻮن ﻧﻬﺎﯾﯽ‬ ‫ﮔﯿﺮي ﮐﻮﻟﯿﺲ‪ ،‬ﻣﯿﮑﺮوﻣﺘﺮ‪،‬‬
‫ﻧﺎﻫﺎر و ﻧﻤﺎز‬

‫اﺳﺘﺮاﺣﺖ‬
‫ﺳﺎﻋﺖ اﻧﺪﯾﮑﺎﺗﻮر و ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ‬
 ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬

‫‪1‬‬ ‫آﻣﻮزش ﻧﺤﻮه اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﯿﮑﺮوﻣﺘﺮ‬

‫‪6‬‬ ‫آﻣﻮزش ﻧﺤﻮه اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﻮﻟﯿﺲ‬

‫‪13‬‬ ‫آﻣﻮزش ﻧﺤﻮه اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﺎﻋﺖ اﻧﺪﯾﮑﺎﺗﻮر‬

‫‪17‬‬ ‫آﻣﻮزش ﻧﺤﻮه اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮﻟﺘﻰ ﻣﺘﺮ‬

 ‫ﻣﯿﮑﺮوﻣﺘﺮ‬

‫ﺷﮑﻞ ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

‫روش اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي‬

‫ﻗﺒﻞ از ﺷﺮوع اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﺑﺎ ﻣﯿﮑﺮوﻣﺘﺮ ﺑﺎﯾﺪ از ﮐﺎرﮐﺮد ﺻﺤﯿﺢ آن اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺎ ﭼﺴﺒﺎﻧﺪن دو‬
‫ﻓﮏ ﻣﯿﮑﺮوﻣﺘﺮ ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ از ﻋﺪم وﺟﻮد ﻓﻮاﺻﻞ ﻫﻮاﯾﯽ ﯾﺎ ﺷﮑﺎف ﻫﺎي ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﯿﻦ دو ﻓﮏ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻋﺪم وﺟﻮد ﻟﻘﯽ‬
‫اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬در ﺻﻮرت وﺟﻮد ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻣﺸﮑﻞ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﻣﻰ ﺑﺎﯾﺴﺖ ﻣﺠﺪدا ﮐﺎﻟﯿﺒﺮه ﺷﻮﻧﺪ‬
‫ﺣﺎل ﭘﺲ از اﻃﻤﯿﻨﺎن از ﮐﺎرﮐﺮد ﺻﺤﯿﺢ ﻣﯿﮑﺮوﻣﺘﺮ ﺟﻬﺖ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﺑﻪ روش زﯾﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬

‫ﺟﺴﻢ را ﺑﯿﻦ دو ﻓﮏ ﻗﺮار داده و ﺑﺎ ﭘﯿﭽﺎﻧﺪن ﻏﻼف ‪ ،‬ﻓﮏﻫﺎ را ﺑﻪ ﻗﻄﻌﻪ ﮐﺎر ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ )ﻧﻪ ﻣﻤﺎس( ﺣﺎل ﺑﺎ‬
‫ﭘﯿﭽﺎﻧﺪن ﺟﻐﺠﻐﻪ ‪ ،‬ﻓﮏﻫﺎ را ﺑﺮ ﻗﻄﻌﻪ ﮐﺎر ﻣﻤﺎس ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﯿﻢ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺻﺪاي ﭘﯿﭻ ﺟﻐﺠﻐﻪ را ﺷﻨﯿﺪﯾﻢ ﺣﺪود دو ﺑﺎر ﺟﻐﺠﻐﻪ‬
‫را ﻣﯽﭼﺮﺧﺎﻧﯿﻢ و از ﭼﺮﺧﺎﻧﺪن زﯾﺎد ﭘﯿﭻ ﺟﻐﺠﻐﻪ ﺧﻮدداري ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﺗﺎ ﺻﺪﻣﻪاي ﺑﻪ ﻣﯿﮑﺮوﻣﺘﺮ ﻧﺮﺳﺪ‪.‬ﭘﯿﭻ ﺟﻐﺠﻐﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ‬
‫ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﻓﺸﺎر وارد ﺑﺮ ﻣﯿﮑﺮوﻣﺘﺮ و ﻗﻄﻌﻪ ﮐﺎر ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﻘﺪار اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي را ﯾﺎ در ﻫﻤﺎن‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﻗﺮاﺋﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ و ﯾﺎ ﺿﺎﻣﻦ ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪه را ﺳﻔﺖ ﮐﺮده و ﻣﯿﮑﺮوﻣﺘﺮ را در آورده و ﺳﭙﺲ ﻋﻤﻞ ﻗﺮاﺋﺖ را اﻧﺠﺎم ﻣﯽ‬
‫دﻫﯿﻢ‪.‬‬

‫روش ﺧﻮاﻧﺪن ﻣﯿﮑﺮوﻣﺘﺮ ﺑﺎ ﺗﻔﮑﯿﮏ ﭘﺬﯾﺮي ‪: 0.01 mm‬‬

‫‪ -1‬ﻗﺴﻤﺖ ﺻﺤﯿﺢ ‪ :‬ﻗﺴﻤﺖ ﺻﺤﯿﺢ را از روي درﺟﺎت ﻋﺪد دار ﺧﻂ ﮐﺶ ﻣﺪرج ﻣﯿﺨﻮاﻧﯿﻢ‪.‬‬

‫‪ -2‬ﻗﺴﻤﺖ اﻋﺸﺎري ‪ :‬ﻗﺴﻤﺖ اﻋﺸﺎري را از روي ﻏﻼف ﻣﯿﺨﻮاﻧﯿﻢ و ﯾﮑﯽ از دو ﺣﺎﻟﺖ زﯾﺮ ﺑﺮاي آن وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪:‬‬

‫‪1‬‬
‫اﻟﻒ‪-‬اﮔﺮ ﻏﻼف ﻓﺮﺿﺎً ﻋﺪد ‪ 23‬را ﻧﺸﺎن دﻫﺪ و آﺧﺮﯾﻦ درﺟﻪ ﺷﻤﺎره دار ﺧﻂ ﮐﺶ ﺑﻪ ﻏﻼف ﻧﺰدﯾﮑﺘﺮ از آﺧﺮﯾﻦ درﺟﻪ‬
‫ﺑﺪون ﺷﻤﺎره روي آن ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﻗﺴﻤﺖ اﻋﺸﺎري ﻋﺪد ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪه ‪ 0.23mm‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪) .‬ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ‪ 2‬ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد(‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ﺷﻤﺎره ‪2‬‬

‫ب‪ -‬اﮔﺮ ﻏﻼف ﻓﺮﺿﺎً ﻋﺪد ‪ 23‬را ﻧﺸﺎن دﻫﺪ و آﺧﺮﯾﻦ درﺟﻪ ﺑﺪون ﺷﻤﺎره روي ﺧﻂ ﮐﺶ ﮐﺎﻣﻼً در ﻣﻌﺮض دﯾﺪ ﺑﻮده و ﺑﻪ‬
‫ﻏﻼف ﻧﺰدﯾﮑﺘﺮ از ﻋﺪد ﺷﻤﺎره دار روي آن ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﻋﺪد ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪه روي ﻏﻼف ﺑﺎ ﻋﺪد ‪ 0.5‬ﺟﻤﻊ ﺷﺪه و ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ‬
‫زﯾﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪) :‬ﺷﮑﻞ ‪(3‬‬

‫‪0.23+0.50=0.73mm‬‬

‫ﺷﮑﻞ ﺷﻤﺎره ‪3‬‬

‫ﻣﻘﺪار ﻗﺮاﺋﺖ =‪mm 7.72‬‬

‫ﺷﮑﻞ ﺷﻤﺎره ‪4‬‬

‫‪2‬‬
‫در ﺷﮑﻞ ‪ 4‬آﺧﺮﯾﻦ درﺟﻪ ﺷﻤﺎره دار ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻋﺪد ‪ 7‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و در ﺿﻤﻦ ﻧﺰدﯾﮑﺘﺮﯾﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻏﻼف از ردﯾﻒ‬
‫ﺑﺪون ﺷﻤﺎره )ردﯾﻒ ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ( ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪) .‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﻋﺪد ‪ 0.5‬را ﺑﻪ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي اﺿﺎﻓﻪ ﻧﻤﺎﯾﯿﻢ ( ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻋﺪد ﻧﺸﺎن‬
‫داده ﺷﺪه روي ﻏﻼف ﻋﺪد ‪ 0.22‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﻟﺬا ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻋﺪد ﻧﻬﺎﯾﯽ ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻣﯿﮑﺮوﻣﺘﺮ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ زﯾﺮ‬
‫ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪:‬‬

‫‪7+0.5+0.22=7.72 mm‬‬

‫ﻣﻘﺪار ﻗﺮاﺋﺖ= ‪mm 3.09‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ﺷﻤﺎره ‪5‬‬

‫در ﺷﮑﻞ ‪ 5‬آﺧﺮﯾﻦ درﺟﻪ ﺷﻤﺎره دار ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻋﺪد ‪ 3‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و در ﺿﻤﻦ ﻧﺰدﯾﮑﺘﺮﯾﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻏﻼف ﻧﯿﺰ ﻫﻤﯿﻦ‬
‫ﻋﺪد ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ردﯾﻒ ﺑﺪون ﺷﻤﺎره ﺧﻂ ﮐﺶ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﺪد ‪ 3‬ﺗﺎ ﻏﻼف دارد ﻟﺬا اﺣﺘﯿﺎﺟﯽ ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﮐﺮدن ﻋﺪد ‪ 0.5‬ﻧﻤﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺿﻤﻦ ﻋﺪد ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه روي ﻏﻼف ‪ 0.09mm‬ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ ﻟﺬا ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻋﺪد‬
‫ﻧﻬﺎﯾﯽ ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻣﯿﮑﺮوﻣﺘﺮ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ زﯾﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪:‬‬

‫‪3+0.09=3.09 mm‬‬

‫ﻣﻘﺪار ﻗﺮاﺋﺖ= ‪mm 0.29‬‬

‫‪3‬‬
 ‫روش ﺧﻮاﻧﺪن ﻣﯿﮑﺮوﻣﺘﺮ ﺑﺎ ﺗﻔﮑﯿﮏ ﭘﺬﯾﺮي ‪: 0.001 mm‬‬

‫‪0.01‬‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ﻓﻮق دﯾﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﯿﮑﺮوﻣﺘﺮ ‪ 0.001mm‬دﻗﯿﻘﺎً ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﯿﮑﺮوﻣﺘﺮ‬
‫‪ mm‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت ﮐﻪ ﮐﻪ در روي ﺧﻂ ﮐﺶ ﯾﮏ ﺳﺮي ردﯾﻒ ﻫﺎي ﻣﺪرج ﺑﺮاي ﻗﺮاﺋﺖ ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺰارم اﻋﺸﺎر‬
‫ﻋﺪد ﻧﯿﺰ ﺑﻪ آن اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻘﺪار ﻗﺮاﺋﺖ= ‪mm 1.374‬‬

‫ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ﺑﺎﻻ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﮐﻨﯿﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻗﺒﻠﯽ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻗﺮاﺋﺖ ﻣﯿﮑﺮوﻣﺘﺮ ‪ ، 0.01 mm‬ﻣﻘﺪار‬
‫ﻗﺮاﺋﺖ ﻣﯿﮑﺮوﻣﺘﺮ ﻓﻮق ﻋﺪدي ﺑﯿﻦ ‪ 1.37‬و ‪ 1.38‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ‪ ،‬ﺣﺎل ﺑﺮاي ﻗﺮاﺋﺖ ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺰارم ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ از ﺷﮑﻞ‬
‫ﭘﯿﺪاﺳﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﻋﺪد ‪ 4‬ﮐﺎﻣﻼ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺎ ﯾﮏ ﻋﺪد ﺑﺮ روي ﻏﻼف ﻣﯿﮑﺮوﻣﺘﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﻣﻘﺪار ﻗﺮاﺋﺖ ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﺑﺎ‬
‫‪1+0.37+0.004=1.374 mm‬‬

‫‪4‬‬
 ‫ﻣﻘﺪار ﻗﺮاﺋﺖ= ‪mm 1.117‬‬

‫ﺟﻬﺖ ﻗﺮاﺋﺖ ﻣﻘﺪار اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﺑﺮ روي ﻣﯿﮑﺮوﻣﺘﺮ ﻓﻮق ﺑﻪ ﺷﮑﻞ زﯾﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪1+0.11+0.007=1.117 mm‬‬

‫ﻣﻘﺪار ﻗﺮاﺋﺖ= ‪mm 1.617‬‬

‫ﺟﻬﺖ ﻗﺮاﺋﺖ ﻣﻘﺪار اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﺑﺮ روي ﻣﯿﮑﺮوﻣﺘﺮ ﻓﻮق ﺑﻪ ﺷﮑﻞ زﯾﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪1.5+0.11+0.007=1.617 mm‬‬

‫اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﺑﺎ ﮐﻮﻟﯿﺲ ورﻧﯿﻪ دار‬

‫ﮐﻮﻟﯿﺲ از ﺗﺮﮐﯿﺐ ﯾﮏ ﺧﻂ ﮐﺶ ﻣﺪرج و ﯾﮏ ورﻧﯿﻪ ﻣﺘﺤﺮك ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ .‬ﺧﻂ ﮐﺶ و ورﻧﯿﻪ داراي دو ﺷﺎﺧﮏ‬
‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ؛ ﺷﺎﺧﮏﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﻗﻄﺮ داﺧﻠﯽ و ﺷﺎﺧﮏﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﻗﻄﺮ ﺧﺎرﺟﯽ‬
‫اﺟﺴﺎم ﺑﮑﺎر ﻣﯽروﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮﺧﯽ از اﻧﻮاع ﮐﻮﻟﯿﺴﻬﺎ ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﻋﻤﻖ ﯾﮏ ﺗﯿﻐﻪ ﺑﺎرﯾﮏ دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ورﻧﯿﻪ ﻣﺘﺼﻞ اﺳﺖ و ﺑﺎ آن ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺻﻔﺮ ورﻧﯿﻪ ﺑﺮ ﺻﻔﺮ ﺧﻂ ﮐﺶ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺎﺷﺪ اﻧﺘﻬﺎي ﺗﯿﻐﻪ ﺑﺮ اﻧﺘﻬﺎي ﺧﻂ ﮐﺶ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬در ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺮاي‬

‫‪5‬‬
 ‫ﮐﻮﻟﯿﺲ‬
‫اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﻗﻄﺮ ﻟﻮﻟﻪ و ﺳﯿﻠﻨﺪر و ﭘﯿﺴﺘﻮن و ﻃﻮل وﺳﺎﯾﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ از اﻧﻮاع ﮐﻮﻟﯿﺲ ﻫﺎ ﺑﺎ اﻧﺪازه ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫روش ﮐﺎر ﺑﺎ ﮐﻮﻟﯿﺲ ورﻧﯿﻪ دار‬

‫ﻗﺒﻞ از ﺷﺮوع اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﺑﺎ ﮐﻮﻟﯿﺲ ورﻧﯿﻪ دار ﺑﺎﯾﺪ از ﮐﺎرﮐﺮد ﺻﺤﯿﺢ آن اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺎ‬
‫ﭼﺴﺒﺎﻧﺪن دو ﻓﮏ ﮐﻮﻟﯿﺲ ورﻧﯿﻪ دار ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ از ﻋﺪم وﺟﻮد ﻓﻮاﺻﻞ ﻫﻮاﯾﯽ ﯾﺎ ﺷﮑﺎف ﻫﺎي ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﯿﻦ دو ﻓﮏ و‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻋﺪم وﺟﻮد ﻟﻘﯽ اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬در ﺻﻮرت وﺟﻮد ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻣﺸﮑﻞ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﻣﻰ ﺑﺎﯾﺴﺖ ﮐﺎﻟﯿﺒﺮه‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪،‬ﺣﺎل ﭘﺲ از اﻃﻤﯿﻨﺎن از ﮐﺎرﮐﺮد ﺻﺤﯿﺢ ﮐﻮﻟﯿﺲ ورﻧﯿﻪ دار ﺟﻬﺖ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﺑﻪ ﺷﮑﻞ زﯾﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬

‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﻗﻄﺮ ﯾﺎ ﻃﻮل ﯾﮏ ﺟﺴﻢ آن را در ﺑﯿﻦ ﺷﺎﺧﮏﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ و ﻣﺘﺤﺮك ﺑﺰرگ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﺑﻄﻮري‬
‫ﮐﻪ ﻫﺮ دو ﺷﺎﺧﮏ ﺑﺎ ﺑﺪﻧﻪ ﺟﺴﻢ ﺗﻤﺎس داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ورﻧﯿﻪ و ﺧﻂ ﮐﺶ اﻧﺪازه ﻃﻮل ﯾﺎ ﻗﻄﺮ را ﺗﻌﯿﯿﻦ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬درﺟﺎت را از روي ﺧﻂ ﮐﺶ و ﻗﺴﻤﺖ اﻋﺸﺎري را از روي ورﻧﯿﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻗﺮاﺋﺖ ﻗﺴﻤﺖ اﻋﺸﺎري ‪،‬‬
‫درﺟﺎﺗﯽ از ورﻧﯿﻪ را ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ درﺳﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﯾﮑﯽ از درﺟﺎت ﺧﻂ ﮐﺶ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﻗﻄﺮ داﺧﻠﯽ‬

‫ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﻗﻄﺮ داﺧﻠﯽ ﻣﺜﻼً ﻗﻄﺮ ﯾﮏ ﻟﻮﻟﻪ ‪ ،‬دو ﺷﺎﺧﮏ ﺑﺎﻻﯾﯽ را در داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪ داﺧﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ورﻧﯿﻪ را‬
‫ﺑﺮروي ﺧﻂ ﮐﺶ آﻧﻘﺪر ﺟﺎﺑﺠﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ دو ﺷﺎﺧﮏ ﺑﺎ ﺟﺪار داﺧﻠﯽ ﻟﻮﻟﻪ ﺗﻤﺎس ﭘﯿﺪا ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﮐﻮﻟﯿﺲ را ﺗﺎ ﺣﺪي در‬
‫داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪ ﻣﯽﭼﺮﺧﺎﻧﻨﺪ ﺗﺎ دو ﺷﺎﺧﮏ ﺑﺮ ﻗﻄﺮ ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﮔﺮدد‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻗﻄﺮ داﺧﻠﯽ را ﺑﺎ روش ﻗﺒﻠﯽ از روي ﺧﻂ‬
‫ﮐﺶ و ورﻧﯿﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫‪6‬‬
 ‫ﻋﺪد ﻗﺮاﺋﺖ ﺷﺪه ‪mm 3.7 :‬‬

‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮري ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ﺑﺎﻻ دﯾﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﯾﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﯿﻦ ﺧﻄﻮط ورﻧﯿﻪ ‪ 0.1mm‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ )ﺑﺮروي ورﻧﯿﻪ ﻧﯿﺰ‬
‫اﯾﻦ ﻋﺪد درج ﺷﺪه اﺳﺖ( و از آﻧﺠﺎﯾﯿﮑﻪ ﻋﺪد ﻫﻔﺘﻢ از ورﻧﯿﻪ دﻗﯿﻘﺎً ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺮ ﯾﮑﯽ از اﻋﺪاد ﺧﻂ ﮐﺶ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﻟﺬا ﮐﺴﺮ‬
‫ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪه ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﺑﺎ ‪ 7×0.1=0.7mm :‬و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻋﺪد اﺻﻠﯽ روي ﺧﻂﮐﺶ ﮐﻪ ﻋﺪد ﺻﻔﺮ ورﻧﯿﻪ ﺑﻌﺪ از‬
‫آن ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ﻋﺪد ‪ 3‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﻟﺬا ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻣﻮارد ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﻋﺪد ﮐﻠﯽ ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪه ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪3.7mm‬‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻋﺪد ﻗﺮاﺋﺖ ﺷﺪه ‪mm 15.8 :‬‬

‫ﻋﺪد ﻗﺮاﺋﺖ ﺷﺪه ‪mm 37.46 :‬‬

‫‪7‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻓﻮق ‪ ،‬ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﯾﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﯿﻦ ﺧﻄﻮط ورﻧﯿﻪ ‪ 0.02mm‬اﺳﺖ ) ﺑﺮ روي ورﻧﯿﻪ ﻧﯿﺰ اﯾﻦ ﻋﺪد درج ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ( و اﯾﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﺪازه ﻫﺮ ﮐﺪام از ﻓﻮاﺻﻞ درج ﺷﺪه روي ورﻧﯿﻪ ‪ 0.02mm‬ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ در‬
‫ﺷﮑﻞ ﺑﺎﻻ دﯾﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد ﺧﻂ ﺳﻮم ﭘﺲ از ﻋﺪد ‪ 4‬ﺑﺮ روي ورﻧﯿﻪ دﻗﯿﻘﺎً ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺎ ﺧﻂ ﺑﺎﻻﯾﯽ اﺳﺖ ﯾﻌﻨﯽ‬
‫‪ ، 3*0.02=0.06 mm‬ﻟﺬا ﮐﺴﺮ ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪه ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﺑﺎ ‪ 0.46 mm :‬و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻋﺪد اﺻﻠﯽ روي ﺧﻂ ﮐﺶ‬
‫ﮐﻪ ﻋﺪد ﺻﻔﺮ ورﻧﯿﻪ ﺑﻌﺪ از آن ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ﻋﺪد ‪ 37‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﻟﺬا ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻣﻮارد ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﻋﺪد ﮐﻠﯽ‬
‫ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪه ﺑﺮاﺑﺮﺑﺎ ‪ 37.46 mm‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺗﻮﺿﯿﺢ‪ :‬ﮐﻮﻟﯿﺲ ﺑﺎ ورﻧﯿﻪ ‪ 0.05 mm‬ﻧﯿﺰ ﻣﻮﺟﻮد ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﺤﻮه ﻗﺮاﺋﺖ ﺑﺎ اﯾﻦ ﮐﻮﻟﯿﺲ دﻗﯿﻘﺎً ﻣﺸﺎﺑﻪ ﮐﻮﻟﯿﺲ ﺑﺎ ورﻧﯿﻪ‬
‫‪ 0.02 mm‬اﺳﺖ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت ﮐﻪ اﻧﺪازه ﻫﺮﮐﺪام از ﻓﻮاﺻﻞ درج ﺷﺪه روي ورﻧﯿﻪ ‪ 0.05 mm‬ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻋﺪد ﻗﺮاﺋﺖ ﺷﺪه ‪mm 37.46 :‬‬

‫ﻋﺪد ﻗﺮاﺋﺖ ﺷﺪه ‪mm 40.00 :‬‬

‫‪8‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ﺑﺎﻻ دﯾﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد ﺻﻔﺮ ورﻧﯿﻪ دﻗﯿﻘﺎ روي ﻋﺪد ‪ 40‬ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﭘﺲ ﻋﺪد ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪه‬
‫‪ 40mm‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻋﺪد ﻗﺮاﺋﺖ ﺷﺪه ‪mm 30.88 :‬‬

‫ﻋﺪد ﻗﺮاﺋﺖ ﺷﺪه ‪mm 8.10 :‬‬

‫ﻋﺪد ﻗﺮاﺋﺖ ﺷﺪه ‪mm 121.68 :‬‬

‫‪9‬‬
 ‫اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﺑﺎ ﮐﻮﻟﯿﺲ ﻋﻘﺮﺑﻪ اي‬

‫ﮐﻮﻟﯿﺲ ﻋﻘﺮﺑﻪ اي ﺳﺎﺧﺘﺎري ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻮﻟﯿﺲ ورﻧﯿﻪ دار دارد ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي ورﻧﯿﻪ‪ ،‬داراي ﯾﮏ ﺻﻔﺤﻪ ﻣﺪرج‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺧﻂ ﮐﺶ آن روي ﻓﮏ ﻣﺘﺤﺮك ﺗﻌﺒﯿﻪ ﺷﺪه‪ .‬ﺧﻂ ﮐﺶ ﺑﻪ ﭘﻨﺞ ﻗﺴﻤﺖ‬
‫ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﺪه ﮐﻪ اﻧﺪازه ﻫﺮ ﮐﺪام ‪ 10mm‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ)‪ .(0-10-20-30-40-50‬در ﺷﮑﻞ زﯾﺮ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﯾﻦ‬
‫وﺳﯿﻠﻪ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫روش ﮐﺎر ﺑﺎ ﮐﻮﻟﯿﺲ ﻋﻘﺮﺑﻪ اي‬

‫ﻗﺒﻞ از ﺷﺮوع اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﺑﺎ ﮐﻮﻟﯿﺲ ﻋﻘﺮﺑﻪ اي ﺑﺎﯾﺪ از ﮐﺎرﮐﺮد ﺻﺤﯿﺢ آن اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺎ‬
‫ﭼﺴﺒﺎﻧﺪن دو ﻓﮏ ﮐﻮﻟﯿﺲ ﻋﻘﺮﺑﻪ اي ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ از ﻋﺪم وﺟﻮد ﻓﻮاﺻﻞ ﻫﻮاﯾﯽ ﯾﺎ ﺷﮑﺎف ﻫﺎي ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﯿﻦ دو ﻓﮏ و‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻋﺪم وﺟﻮد ﻟﻘﯽ اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬در ﺻﻮرت وﺟﻮد ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻣﺸﮑﻞ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﻣﻮارد ﺑﻪ رﺋﯿﺲ‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﮐﯿﻔﯿﺖ اﻃﻼع داده ﻣﯽ ﺷﻮد ﺗﺎ ﻓﺮم ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺗﮑﻤﯿﻞ و اﻗﺪاﻣﺎت ﻻزم ﺻﻮرت ﭘﺬﯾﺮد‪ .‬ﺣﺎل ﭘﺲ از اﻃﻤﯿﻨﺎن از‬
‫ﮐﺎرﮐﺮد ﺻﺤﯿﺢ ﮐﻮﻟﯿﺲ ﻋﻘﺮﺑﻪ اي ﺟﻬﺖ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﺑﻪ ﺷﮑﻞ زﯾﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬

‫‪10‬‬
‫ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﺑﺎ ﮐﻮﻟﯿﺲ ﻋﻘﺮﺑﻪ اي ‪ ،‬ﻗﻄﻌﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﺑﯿﻦ دو ﻓﮏ ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﯿﻢ ﺗﺎ اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﯿﻢ ﻗﻄﻌﻪ ﮐﺎﻣﻼً ﺑﺮ ﺳﻄﺢ ﻫﺮ دو ﻓﮏ ﻣﻤﺎس ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﺣﺎل ﺑﺮاي ﻗﺮاﺋﺖ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ زﯾﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬

‫ﻣﻘﺪار ﻗﺮاﺋﺖ ﺷﺪه ‪mm 4.4 :‬‬

‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ﻓﻮق دﯾﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﯿﻦ ﺧﻄﻮط ﻣﺪرج در ﮐﻮﻟﯿﺲ ﻋﻘﺮﺑﻪ اي ‪ 0.1 mm‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و از‬
‫آﻧﺠﺎﯾﯿﮑﻪ ﻋﻘﺮﺑﻪ روي ﺧﻂ ﭼﻬﺎرم ﺑﻌﺪ از ﻋﺪد ‪ 4‬ﻗﺮار دارد ﻣﻘﺪار ﻗﺮاﺋﺖ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺷﮑﻞ زﯾﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ‪:‬‬

‫‪4+0.4= 4.4 mm‬‬

‫ﻣﻘﺪار ﻗﺮاﺋﺖ ﺷﺪه ‪mm 14.4‬‬

‫‪11‬‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ﻓﻮق ﻋﻘﺮﺑﻪ روي ﺧﻂ ﭼﻬﺎرم ﺑﻌﺪ از ﻋﺪد ‪ 4‬ﻗﺮار دارد وﻟﯽ ﺑﺮ ﺧﻼف ﺷﮑﻞ ﻗﺒﻠﯽ ﻋﺪد ﻗﺮاﺋﺖ ﺷﺪه ﻋﺪد‬
‫‪ 4.4mm‬ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ‪ .‬ﺑﺎ ﮐﻤﯽ دﻗﺖ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﯾﻢ ﮐﻪ ﻋﺪد ‪ 10‬ﺑﺮ روي ﺧﻂ ﮐﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻧﺸﺎﻧﺪﻫﻨﺪه اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ ﻋﺪدي را ﮐﻪ در ﺻﻔﺤﻪ ﻣﺪرج ﻋﻘﺮﺑﻪ اي ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﯿﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﻋﺪد ‪ 10‬ﺟﻤﻊ ﻧﻤﺎﯾﯿﻢ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻮارد ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﻣﻘﺪار ﻗﺮاﺋﺖ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺷﮑﻞ زﯾﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ‪:‬‬

‫‪10+4+0.4=14.4mm‬‬

‫‪12‬‬
 ‫ﺳﺎﻋﺖ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮى‬

‫ازﺟﻤﻠﻪ وﺳﺎﯾﻞ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮى ﮐﻪ ﻫﻢ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﮐﺎر اﻧﺪازه ﮔﯿﺮى و ﻫﻢ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﺘﺮل را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ﺳﺎﻋﺖ اﻧﺪازه‬
‫ﮔﯿﺮى اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ وﺳﺎﯾﻞ‬
‫ﮐﺎرﺑﺮد وﺳﯿﻌﯽ در ﺻﻨﻌﺖ دارد‪ ،‬از آن ﺟﻤﻠﻪ‪:‬‬
‫‪1‬ــ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮى و ﮐﻨﺘﺮل اﻧﻮاع ﻃﻮل‪ ،‬ﻗﻄﺮ‪ ،‬ارﺗﻔﺎع‪ ،‬ﺿﺨﺎﻣﺖ‬
‫و‬
‫‪2‬ــ ﮐﻨﺘﺮل و ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﺎﺷﯿﻦ ﻫﺎى‬
‫اﺑﺰار‬
‫‪3‬ــ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻗﻄﻌﺎت روى ﻣﺎﺷﯿﻦ ﻫﺎى اﺑﺰار‬
‫‪4‬ــ ﺗﻨﻈﯿﻢ اﺑﺰار روى ﻣﺎﺷﯿﻦ ﻫﺎى اﺑﺰار‬
‫‪ 5‬ــ ﮐﻨﺘﺮل ﻗﻄﻌﺎت و دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎ در ﻫﻨﮕﺎم‬
‫ﻣﻮﻧﺘﺎژ‪ ،‬ﻧﺼﺐ و ﺗﻌﻤﯿﺮات‬
‫‪ 6‬ــ ﮐﻨﺘﺮل ﻗﺎﻟﺐ ﻫﺎ و ﻓﯿﮑﺴﭽﺮﻫﺎ‬
‫‪7‬ــ اﻧـﺪازه ﮔـﯿﺮى و ﮐﻨﺘﺮل ﺗــﻮﻟـﺮاﻧﺲ‬
‫ﻫــﺎى‬

‫اَﺑﻌﺎدى و ﻫﻨﺪﺳﯽ‬
‫‪8‬ــ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮى و ﮐﻨﺘﺮل ﻗﻄﻌﺎت‬
‫ﺧﻮدرو‬

‫ﻧﻮاع ﺳﺎﻋﺖ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮی‬

‫‪13‬‬
 ‫ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﻫﺎ‬
‫‪ 3‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﺿﺮﺑﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﺣﺴﺎس و آﺳﯿﺐ ﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪( 3‬ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﯿﺴﺖ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﻧﮕﻪ دارﻧﺪه ﺟﻬﺖ ﻧﺼﺐ‬
‫دارد(‪ 3 .‬ﻗﺒﻞ از اﺳﺘﻔﺎده ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺗﻨﻈﯿﻢ دارد‪.‬‬
‫‪ 3‬ﮔﺴﺘﺮه اﻧﺪازه ﮔﯿﺮى آن ﻣﺤﺪود اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﮑﺎﻧﯿﺰم ﻋﻤﻞ‪ :‬ﺳﺎﻋﺖ ﻫﺎى اﻧﺪازه ﮔﯿﺮى ﺑﺎ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﭼﺮخ دﻧﺪه و اﻫﺮم ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﻣﺒﻨﺎى درﺟﻪ ﺑﻨﺪى آن‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﭼﺮخ دﻧﺪه‪،‬‬

‫اﻫﺮم و ﻣﻴﻠﻪ ﻫﺎی راﺑﻂ در آن اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺎﻋﺖ ﻫﺎی اﻧﺪازهﮔﻴﺮی ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑﺎ ﭼﻬﺎر ﻋﺪد ﭼﺮخدﻧﺪه ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت زﻳﺮ ﻃﺮاﺣﯽ و ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬

‫‪14‬‬
 ‫ﻣﺤﻞ ﻫﺎى ﺑﺴﺘﻦ ﺳﺎﻋﺖ ‪ :‬ﺳﺎﻋﺖ ﻫﺎ از دو ﻣﺤﻞ ﺑﻪ ﻧﮕﻪ دارﻧﺪه ﺑﺴﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬

‫‪1‬ــ زﺑﺎﻧﻪ ﺳﻮراخ دار ﺻﻔﺤﻪ ﭘﺸﺖ ﺳﺎﻋﺖ‬

‫اﯾﻦ زﺑﺎﻧﻪ ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺴﺘﻦ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻪ ﻧﮕﻪ دارﻧﺪه‬
‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪2‬ــ ﻣﺤﻞ ﮔـﻠـﻮﯾﯽ ﻏــﻼف راﻫﻨﻤﺎى‬

‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺳﺎﻋﺖ ﻫﺎى اﻧﺪازه ﮔﯿﺮى ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮى‬

‫ً‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺗﻔﮑﯿﮏ از ‪ 0/1‬ﻣﯿﻠﯽ ﻣﺘﺮ ﺗﺎ ‪ 0/001‬ﻣﯿﻠﯽ ﻣﺘﺮ ﺳﺎﺧﺘه‬ ‫‪1‬ــ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺗﻔﮑﯿﮏ‪ :‬ﺳﺎﻋﺖ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮى ﻣﯿﻠﯽ ﻣﺘﺮى‬

‫ﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻮع دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ آن ﻫﺎ ﻋﻤﻮﻣ ًﺎ ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺗﻔﮑﯿﮏ ‪ 0/01‬و ‪ 0/001‬ﻣﯿﻠﯽ ﻣﺘﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‬

‫‪2‬ــ ﮔﺴﺘﺮة اﻧﺪازه ﮔﯿﺮى‪ :‬ﮔﺴﺘﺮ ٴه اﻧﺪازه ﮔﯿﺮى ﺳﺎﻋﺖ ﻣﯿﻠﯽ ﻣﺘﺮى ﺑﻪ ‪ 100mm‬ﻣﯽ رﺳﺪ‬
‫ﻧﺤﻮه درﺟﻪ ﺑﻨﺪى ‪ :‬ﺳﺎﻋﺖ ﻫﺎى اﻧﺪازه ﮔﯿﺮى ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺸﺨﺼﺎت ﭼﺮخ دﻧﺪه ﻫﺎ‪ ،‬ﻃﻮل ﻣﯿﻠﻪ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮى و ﺗﻌﺪاد ﺗﻘﺴﯿﻤﺎت‬
‫ﺻﻔﺤﺎت ﺑﺰرگ و ﮐﻮﭼﮏ درﺟﻪ ﺑﻨﺪى ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺗﻔﮑﯿﮏ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮرى‬
‫ﮐﻪ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺗﻔﮑﯿﮏ ﮐﻮﻟﯿﺲ ﻫﺎ و ﻣﯿﮑﺮوﻣﺘﺮﻫﺎ را ﭘﻮﺷﺶ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪ً .‬‬
‫ذﯾﻼ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﯾﯽ از آن ﻫﺎ ﺷﺮح داده ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪15‬‬
 ‫ﺳﺎﻋﺖ ﻫﺎى اﻧﺪازه ﮔﯿﺮى ﺑﺎ درﺟﻪ ﺑﻨﺪى ﻣﯿﻠﯽ ﻣﺘﺮى‬
‫‪1‬ــ ﺳﺎﻋﺖ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮى ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺗﻔﮑﯿﮏ ‪ 0/1‬ﻣﯿﻠﯽ ﻣﺘﺮ و ﮔﺴﺘﺮة اﻧﺪازه ﮔﯿﺮى ‪ 30‬ﻣﯿﻠﯽ ﻣﺘﺮ‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ﺑﺰرگ ﺳﺎﻋﺖ ‪ 100‬ﻗﺴﻤﺘﯽ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪ 3‬ﻫﺮ واﺣﺪ آن ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ‪ 0/1‬ﻣﯿﻠﯽ ﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٠/١ × ١٠٠ = ١٠mm‬‬ ‫‪. 3‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻫﺮ دور ﺻﻔﺤﻪ ﺑﺰرگ ﻣﻌﺎدل ‪ 10‬ﻣﯿﻠﯽ ﻣﺘﺮ اﺳﺖ ‪3‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ﮐﻮﭼﮏ ﺳﻪ ﻗﺴﻤﺘﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٣ × ١٠ = ٣٠mm‬‬
‫‪ 3‬ﻫﺮ واﺣﺪآن ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ‪ 10‬ﻣﯿﻠﯽ ﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ 3‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﮔﺴﺘﺮه اﻧﺪازه ﮔﯿﺮى ﺳﺎﻋﺖ ‪ 30‬ﻣﯿﻠﯽ ﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ـ درﺟﻪ ﺑﻨﺪی ﺳﺎﻋﺖ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮی ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﻔﮑﻴﮏ ‪٠/١‬‬

‫ﻣﻴﻠﯽ ﻣﺘﺮ‬

‫‪16‬‬
 €f»ʸ̻Հ̳ÁY|¿Yǀfˆ³Á€f»ʸ̻ ®Ì°¨ed̸]Z«Z]Հ̳ÁY|¿YdŸZ‡/

d‡YÊf¼ˆ« dŸZ‡®q¯Äv¨
d‡Y€f»ʸ̻ µ{Z »®q¯ԹÄv¨|uYÁ€Å
d‡Y€f»ʸ̻dŸZ‡Հ̳ÁY|¿YÀfˆ³¾ËY€]ZÀ]

ÁY|¿Yǀfˆ³Á€f»ʸ̻ ®Ì°¨ed̸]Z«Z]Հ̳ÁY|¿YdŸZ‡/٣
€f»ʸ̻Հ̳

٠/٠٠١ * ٢٠٠ = ٠/٢ mm

.‫ ﻗﺴﻤﺘﯽ اﺳﺖ‬٥ ‫ﺻﻔﺤﻪ ﮐﻮﭼﮏ ﺳﺎﻋﺖ‬
ٔ
.‫ ﻣﻴﻠﯽ ﻣﺘﺮ اﺳﺖ‬٠/٢ ‫ﻫﺮ واﺣﺪ ﺻﻔﺤﻪ ﮐﻮﭼﮏ ﻣﻌﺎدل‬
0.6 0.4

1
0.8 0.2
0 .‫ ﻣﻴﻠﯽ ﻣﺘﺮ اﺳﺖ‬١ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﺮ دور ﺻﻔﺤﻪ ﮐﻮﭼﮏ ﻣﻌﺎدل‬
٠/٢ * ٥ = ١ mm

17
 ‫اﺻﻮل و ﻗﻮاﻋﺪ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮى ﺑﺎ ﺳﺎﻋﺖ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮى‬

‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻗﻄﻌﺎت ﻣﻮرد اﻧﺪازه ﮔﻴﺮی ﻳﺎ ﮐﻨﺘﺮل ﺳﺎﻋﺖ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮی ﻣﻨﺎﺳﺐ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﻴﺪ ‪.‬‬
‫‪٢‬ــ ﺳﺎﻋﺖ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮی اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه را ﺗﻤﻴﺰ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ ‪.‬‬
‫ﻣﻴﻠﻪ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮی‪ ،‬از ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺳﺎﻋﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ ‪.‬‬ ‫‪٣‬ــ ﺑﺎ ﺟﺎﺑﻪ ﺟﺎ ﮐﺮدن و ﺣﺮﮐﺖ دادن ٔ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ﺑﺰرگ ﺳﺎﻋﺖ را ﺷﻤﺎرش ﻧﻤﻮده و ﻣﻘﺪار ﻫﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ را ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮده‪ ،‬ﻣﻘﺪار آن را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬ ‫ٔ‬ ‫‪٤‬ــ ﺗﻌﺪاد ﻓﻮاﺻﻞ روی‬
‫ﺑﺴﭙﺎرﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻘﺮﺑﻪ ﮐﻮﭼﮏ )دورﺷﻤﺎر( را ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﺑﺴﭙﺎرﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ ٥‬ــ در ﺷﺮوع ﮐﺎر ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ٔ‬
‫‪ ٦‬ــ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ﮐﺎر ﻧﮕﻪدارﻧﺪ ٔه ﻣﻨﺎﺳﺐ را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺎﻳﻪ ﻧﮕﻪدارﻧﺪه اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫‪٧‬ــ ﻗﺒﻞ از ﺷﺮوع ﮐﺎر‪ ،‬از ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻮدن ﻣﮑﺎﻧﻴﺰم آﻫﻦرﺑﺎی ٔ‬
‫‪ ٨‬ــ از ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻮدن ﺑﻨﺪ و ﺑﺴﺖﻫﺎی ﻧﮕﻪدارﻧﺪه ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﻮﻳﺪ‪.‬‬
‫دارﻧﺪه اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮ )ﺧﺮﻃﻮﻣﯽ( اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ‪ ،‬از ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻮدن ﮐﺎﺑﻞ ﮐﻪ در داﺧﻞ اﺳﺘﻮاﻧﻪﻫﺎی ﺳﺮﻣﺨﺮوﻃﯽ‬ ‫ٔ‬ ‫‪٩‬ــ ﭼﻨﺎنﭼﻪ از ﻧﮕﻪ‬
‫دﺳﺘﻪ اﻫﺮﻣﯽ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ دﻫﯽ ﺑﻪ ﻧﮕﻪ دارﻧﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﺮار دارد و ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ٔ‬
‫دارﻧﺪه اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه ﺑﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ دادن ﺑﻪ ﺳﺎﻋﺖ در ﺟﻮاﻧﺐ و ارﺗﻔﺎعﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬از‬ ‫ٔ‬ ‫‪١٠‬ــ ﭘﺲ از ﺳﻮار ﮐﺮدن ﺳﺎﻋﺖ روی ﻧﮕﻪ‬
‫ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻮدن ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫‪١١‬ــ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ﮐﺎر )اﻧﺪازهﮔﻴﺮی ﻳﺎ ﮐﻨﺘﺮل( ﺳﺎﻋﺖ را آﻣﺎده و ﺗﻨﻈﻴﻢ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻴﻠﻪ اﻧﺪازهﮔﻴﺮی ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺮ ﺳﻄﺢ ﮐﺎر ﻣﻤﺎس ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺛﺎﻧﻴﺎً ﺑﺮ آن ﻧﻴﺰ ﻋﻤﻮد ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫‪١٢‬ــ در ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺳﺎﻋﺖ دﻗﺖ ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ اوﻻ ً ﺳﺮ ٔ‬
‫ﻋﻘﺮﺑﻪ ﺑﺰرگ ﺳﺎﻋﺖ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺮدﮔﯽ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫و ﺛﺎﻟﺜﺎً ٔ‬
‫ﻋﻘﺮﺑﻪ ﮐﻮﭼﮏ )دورﺷﻤﺎر( را ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﺑﺴﭙﺎرﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪١٣‬ــ در ﺷﺮوع ﮐﺎر‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎً ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ٔ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ﺑﺰرگ ﺳﺎﻋﺖ‬‫ٔ‬ ‫ﺻﻔﺤﻪ ﮐﻮﭼﮏ )دورﺷﻤﺎر( و اﻧﺪازهﻫﺎی اﻋﺸﺎری )ﮐﻮﭼﮏ( را از روی‬ ‫ٔ‬ ‫‪١٤‬ــ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺻﺤﻴﺢ را از روی‬
‫ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻴﻠﻪ اﻧﺪازهﮔﻴﺮی ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ‪ ١٨٠‬درﺟﻪ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎ‬ ‫‪١٥‬ــ در اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﺎﻋﺖﻫﺎی اﻧﺪازهﮔﻴﺮی ﺣﺴﺎس‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪاﻳﻦﮐﻪ ﺳﺮ ﻣﻔﺼﻠﯽ ٔ‬
‫ﮔﺮدد‪ ،‬ﺳﻌﯽ ﺷﻮد ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ دﻗﺖ و ﮐﻢ ﮐﺮدن ﺧﻄﺎ را اﻧﺘﺨﺎب و ﻣﻴﻠﻪ در آن ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ‬
‫ٔ‬ ‫ﮔﺴﺘﺮه اﻧﺪازهﮔﻴﺮی ﮐﻢ )ﺣﺪود ﻳﮏ ﻣﻴﻠﯽﻣﺘﺮ( ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻓﺎﻗﺪ‬ ‫ﮔﻴﺮی ﺣﺴﺎس‪ ،‬دارای‬ ‫‪١٦‬ــ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪاﻳﻦﮐﻪ ﺳﺎﻋﺖ ﻫﺎی اﻧﺪازه ِ‬
‫ٔ‬
‫دورﺷﻤﺎرﻧﺪ ﻟﺬا ﺑﺎﻳﺪ در ﺧﻮاﻧﺪن آن دﻗﺖ ﻧﻤﻮد ﺗﺎ اﺷﺘﺒﺎﻫﯽ در ﺗﻌﺪاد دور رخ ﻧﺪﻫﺪ‪.‬‬
‫‪١٧‬ــ از وارد ﻧﻤﻮدن ﻫﺮ ﻧﻮع ﺿﺮﺑﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﻋﺖ ﺟﺪ ًا ﺧﻮدداری ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻃﻮﻗﻪ ﻣﺘﺤﺮک ﺑﻪ ﻣﻴﺰاﻧﯽ ﺳﻔﺖ ﺷﻮد ﮐﻪ رزوهﻫﺎی آن ﺗﺤﺖ اﺛﺮ ﺗﻨﺶ ﻗﺮار ﻧﮕﻴﺮﻧﺪ و ﻓﻘﻂ در اﺛﺮ اﺻﻄﮑﺎک ﺑﻴﻦ دو‬ ‫‪١٨‬ــ ﭘﻴﭻ ﻗﻔﻞ ٔ‬
‫ﺳﻄﺢ ﺳﻔﺖ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪14‬‬
 ‫ﺑﺮﺧﻰ از ﮐﺎرﺑﺮد ﻫﺎى ﺳﺎﻋﺖ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮى‬

‫شکل‬ ‫شرح‬ ‫ردیف‬

‫برای کنترل تختی سطوح افقی‪ ،‬ساعت اندازهگیری را روی‬

‫دارنده مناسب سوار نموده‪ ،‬پس از تنظیم‪ ،‬سر میل ٔه اندازهگیری‬
‫ٔ‬ ‫نگه‬
‫‪1‬‬
‫را در مسیر مورد کنترل حرکت داده و مقدار پستی و بلندیهای‬
‫سطح‪ ،‬از روی ساعت خوانده میشود‪.‬‬

‫شکل مقابل روش کنترل تختی پیشانی سطوح گرد را به کمک‬

‫ساعت اندازهگیری و استفاده از اهرمها و متعلقات جانبی آن‬
‫‪2‬‬
‫نشان میدهد‪ .‬در این حالت مجموع ٔه ساعت اندازهگیری‪ ،‬ثابت و‬
‫قطع ٔه کار حرکت دورانی دارد‪.‬‬

‫در کنترل گردی قسمت بیرونی یک استوانه و یا میله‪ ،‬آنرا مابین‬

‫مرغکهای دستگاه مرغک بسته و سر میل ٔه اندازهگیری ساعت را‬
‫‪3‬‬
‫روی محیط قطع ٔه کار آورده شده و با دوران قطع ٔه کار‪ ،‬دایرهای‬
‫بودن آنرا کنترل میکنیم‪.‬‬

‫با استفاده از قطعه جناقی ) ‪Block‬ــ‪ ) V‬میتوان گردی میله ها را‬

‫‪4‬‬
‫به کمک ساعت اندازهگیری کنترل نمود‪.‬‬

‫‪15‬‬
‫ﺷﮑﻞ‬ ‫ﺷﺮح‬ ‫ردﻳﻒ‬

‫ﺑﺮای ﮐﻨﺘﺮل ﮔﺮدی داﺧﻠﯽ اﺳﺘﻮاﻧﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺎﻋﺖ اﻧﺪازهﮔﻴﺮی را روی‬

‫دارﻧﺪه ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺳﻮار ﻧﻤﻮده‪ ،‬اﻫﺮمﻫﺎی ﮐﻨﺘﺮلﻫﺎی داﺧﻠﯽ را‬
‫ٔ‬ ‫ﻧﮕﻪ‬
‫‪۵‬‬
‫روی آن ﺳﻮار ﻣﯽﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ﺑﺎ ﭼﺮﺧﺎﻧﺪن ﻗﻄﻌ ٔﻪ ﮐﺎر ﮔﺮدی‬
‫داﺧﻞ آن ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫زاوﻳﻪ ﻣﺨﺮوطﻫﺎ‬
‫ﻳﮑﯽ دﻳﮕﺮ از ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎی ﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬اﻧﺪازهﮔﻴﺮی ﺗﻌﻴﻴﻦ ٔ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای اﻳﻦ ﮐﺎر ﻣﺨﺮوط را ﺑﻴﻦ دو ﻣﺮﻏﮏ ﺑﺴﺘﻪ ﺳﺎﻋﺖ‬
‫اﻧﺪازه ﮔﻴﺮی را روی آن ﻣﺴﺘﻘﺮ و ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﻤﻮده ﺑﺎ ﺣﺮﮐﺖ دادن ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫‪۶‬‬
‫روی ﻳﺎل و ﻣﻘﺪار ﺗﻐﻴﻴﺮ اﻧﺪازه ﺳﺎﻋﺖ و ﻃﻮل اﻓﻘﯽ روی ﻳﺎل زاوﻳﻪ‬
‫ﻣﺨﺮوط ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫وﺳﻴﻠﻪ ﺳﺎﻋﺖ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮی ﻧﻴﺰ‬

‫ٔ‬ ‫در اﻧﺪازهﮔﻴﺮی و ﮐﻨﺘﺮل ﻟﻨﮕﯽ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻴﻦ دو ﻣﺮﻏﮏ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪه و ﭘﺲ از اﺳﺘﻘﺮار و ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺳﺎﻋﺖ‬
‫‪۷‬‬
‫روی ﻣﺤﻴﻂ ﻟﻨﮓ و ﭼﺮﺧﺎﻧﺪن ﻗﻄﻌﻪ ﮐﺎر ﻣﻘﺪار ﻟﻨﮕﯽ از روی‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻧﺪازهﮔﻴﺮی و ﮐﻨﺘﺮل ﺗﺨﺘﯽ ﻃﻮﻗﻪﻫﺎ را ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﺳﺎﻋﺖ‬

‫اﻧﺪازه ﮔﻴﺮی ﮐﻪ روی ﭘﺎﻳﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ﺻﻔﺤﻪ ﺻﺎﻓﯽ اﺳﺖ ﻧﺸﺎن‬ ‫‪۸‬‬
‫ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﮐﻨﺘﺮل ﮔﺮدی ﻣﺤﻮری ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﻤﻮدی ﻗﺮار دارد‬

‫را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺳﺎﻋﺖ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮی ﮐﻪ روی ﭘﺎﻳﻪ ﺛﺎﺑﺖ از ﻧﻮع ﺷﻴﺎردار‬ ‫‪۹‬‬
‫ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬

‫‪16‬‬
‫ﻣﻮﻟﺘﻰ ﻣﺘﺮ‬

‫‪17‬‬
 ‫روش ﮐﺎر ﺑﺎ ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ دﯾﺠﯿﺘﺎل ﻣﺰاﯾﺎي دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي دﯾﺠﯿﺘﺎل و آﻧﺎﻟﻮگ‬

‫دقت در اندازه گیری‪ -‬دقت در نمایش داده ها ‪-‬کم شدن خطای کاربر‬
‫باالرفتن سرعت اندازه گیری‪ -‬باالرفتن راندمان دستگاهها‪-‬‬
‫اندازه گیری و نمایش تعداد مقادیر زیاد در یک دستگاه‬
‫قابلیت ذخیره مقادیر در حافظه دستگاه‪ -‬اتصال به کامپیوتر‬
‫کالیبراسیون آسانتر و ‪000‬‬

‫ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮﭼﯿﺴﺖ؟‬

‫ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ‪-‬اﻫﻤﺘﺮ‪-‬آو ﻣﺘﺮ‪-‬وﻟﺖ ﻣﺘﺮ‪ :‬دﺳﺘﮕﺎﻫﯽ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﺳﻨﺠﺶ و اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﻣﻘﺎدﯾﺮ‬
‫اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ‪ AC‬و ‪ DC‬ﻣﻘﺎدﯾﺮﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ : AC‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﺘﻨﺎوب ﯾﺎ ‪ AC‬ﺑﻪ ﻣﻘﺎدﯾﺮي ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﻨﺸﺎء ﺗﻮﻟﯿﺪ آن ژﻧﺮاﺗﻮر‬
‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺮق ﺷﻬﺮ و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎ و ﮐﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت ‪ AC‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﺷﮑﻞ ﻣﻮج وﻟﺘﺎژ و ﺟﺮﯾﺎن آن ﺑﺼﻮرت ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ ﻣﯽ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎ ﻋﻼﻣﺖ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫~‬

‫‪18‬‬
 ‫ﻣﻘﺎدﯾﺮ‪ : DC‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﯾﺎ ‪DC‬ﺑﻪ ﻣﻘﺎدﯾﺮي ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﻨﺸﺎء ﺗﻮﻟﯿﺪ آن ﺑﺎﻃﺮي‪ -‬ﭘﯿﻞ ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ و ﯾﺎ‬
‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﺮق ﻣﺘﻨﺎوب ﺗﻮﺳﻂ آداﺑﺘﻮر و ﯾﺎ ﯾﮑﺴﻮ ﺳﺎز ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﺟﻬﺖ ﺗﺎﻣﯿﻦ اﻧﺮژي دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﭘﺮﺗﺎﺑﻞ و ﻣﻮارد‬
‫ﺧﺎص اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺷﮑﻞ ﻣﻮج وﻟﺘﺎژ و ﺟﺮﯾﺎن آن ﺑﺼﻮرت ﯾﮏ ﺧﻂ اﻓﻘﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎ ﻋﻼﻣﺖ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪12A‬‬

‫‪10V‬‬

‫ﻣﻘﺎدﯾﺮ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ‪:‬‬

‫ﻣﻘﺎدﯾﺮ اﺻﻠﯽ‪:‬‬

‫وﻟﺘﺎژ – ﺟﺮﯾﺎن ‪ -‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬

‫وﻟﺘﺎژ‪ :‬اﺧﺘﻼف ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ ﺑﯿﻦ دو ﺳﺮ ﻫﺎدي را وﻟﺘﺎژ ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻨﺪ و ﺑﺎ ﺣﺮوف اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ‪V‬ﻧﺸﺎن ﻣﻰ‬

‫دﻫﻨﺪ ﮐﻪ در آن در ﺑﺮق ﻓﺸﺎر ﺿﻌﯿﻒ ‪(220V‬ﺑﯿﻦ ﻓﺎز و ﻧﻮل) و‪( 380V‬ﺑﯿﻦ دو ﻓﺎز) ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي وﻟﺘﺎژ‪:‬‬

‫اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي وﻟﺘﺎژ ﺑﺼﻮرت ﻣﻮازي ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎﯾﺪ دو ﺳﺮ ﺳﯿﻢ ﻓﺎز و ﻧﻮل را ﺑﻪ دو ﺳﺮ ﭘﺮاب ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﮐﺮد و‬
‫ﻣﻘﺪار وﻟﺘﺎژ را اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﺪون ﻣﺼﺮف ﮐﻨﻨﺪه ﻫﻢ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻣﯿﺰان وﻟﺘﺎژ ﺑﺮق را اﻧﺪازه ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫‪R‬‬ ‫‪L‬‬

‫‪V‬‬

‫‪19‬‬
 ‫ﺟﺮﯾﺎن ‪ :‬ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻣﺼﺮف ﯾﮏ ﻣﺼﺮف ﮐﻨﻨﺪه ﺟﺮﯾﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺑﺎ ﺗﻮان ﻣﺼﺮﻓﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ دارد‪ .‬و ﻣﻘﺪار‬
‫آن ﺑﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺼﺮف ﮐﻨﻨﺪه و وﻟﺘﺎژ ﮐﺎري آن ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد و ﺑﺎ ﺣﺮوف اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ ‪A‬ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﻣﻰ ﺷﻮد‬

‫اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺼﻮرت ﺳﺮي ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎﯾﺪ دو ﺳﺮ ﭘﺮاب ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ را در ﺑﯿﻦ ﻣﺪار ﻣﺼﺮف ﮐﻨﻨﺪه وﺻﻞ ﮐﺮد و‬
‫ﻣﻘﺪار ﺟﺮﯾﺎن را اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﮐﺮد‪.‬‬

‫ﻧﮑﺘﻪ‪ :‬ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺼﺮف ﮐﻨﻨﺪه در ﻣﺪار ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻘﺪار ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺼﺮﻓﯽ آن را اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﮐﺮد‪.‬‬

‫‪R‬‬ ‫‪LOAD‬‬ ‫‪L‬‬

‫‪A‬‬

‫ﺧﺎزن‬

‫ﻗﻄﻌﻪ اي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاي ذﺧﯿﺮه اﻧﺮژي اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ (وﻟﺘﺎژ) در ﻣﺪار اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺎر اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ در‬
‫ﺧﺎزن ذﺧﯿﺮه ﻣﯽ ﺷﻮد ﻣﯽ ﺗﻮان از آن ﻫﺎ ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد ﻣﯿﺪان اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪ .‬از ﺧﺎزن ﻫﺎ ﺑﺮاي ﺻﺎف‬
‫ﮐﺮدن ﺳﻄﺢ وﻟﺘﺎژ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﻧﯿﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬از ﺧﺎزن ﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﯿﻠﺘﺮ ﻧﯿﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﭼﺮا ﮐﻪ ﺳﯿﮕﻨﺎل ﻫﺎي‬
‫ﻣﺘﻨﺎوب را ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﻋﺒﻮر ﻣﯽ دﻫﻨﺪ وﻟﯽ ﻣﺎﻧﻊ ﻋﺒﻮر ﺳﯿﮕﻨﺎل ﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺧﺎزن را ﺑﺎ ﺣﺮف‪ C‬ﮐﻪ اول ﮐﻠﻤﻪ‪ Capacitor‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺧﺎزن ﺑﺮ اﺳﺎس واﺣﺪ ﻓﺎراد ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫ﻣﻌﯿﺎري ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺧﺎزن در ﻧﮕﻬﺪاري اﻧﺮژي اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺧﺎزن ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﻮل زﯾﺮ‬
‫ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ‪.‬‬

‫‪20‬‬
 ‫ﺧﺎزن از دو ﺻﻔﺤﻪ ﻓﻠﺰي ﻣﻮازي ﻫﺎدي از ﺟﻨﺲ روي‪ ،‬آﻟﻮﻣﻨﯿﻮم‪ ،‬ﻧﻘﺮه ﮐﻪ در ﺑﯿﻦ ﺻﻔﺤﺎت ﻫﻮا ﯾﺎ ﻋﺎﯾﻖ دي اﻟﮑﺘﺮﯾﮏ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺎﻏﺬ‪ ،‬ﻣﯿﮑﺎ‪ ،‬ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ‪ ،‬ﺳﺮاﻣﯿﮏ‪ ،‬اﮐﺴﯿﺪ آﻟﻮﻣﻨﯿﻮم‪ ،‬اﮐﺴﯿﺪ ﺗﺎﻧﺘﺎﻟﯿﻮمﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫ﻧﮑﺘﻪ‬

‫ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺧﺎزن ﺑﺮ اﺳﺎس ﻓﺎراد ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ ﻓﺎراد واﺣﺪ ﺑﺰرﮔﯽ اﺳﺖ و ﺑﻪ اﯾﻦ ﺧﺎﻃﺮ از واﺣﺪ ﻫﺎي ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ زﯾﺮ در ﻇﺮﻓﯿﺖ‬
‫ﻫﺎي ﺧﺎزن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪3-^10‬فاراد‬ ‫میلی فاراد‬

‫‪6-^10‬فاراد‬ ‫میکرو فاراد‬

‫‪9-^10‬فاراد‬ ‫نانو فاراد‬

‫‪12-^10‬فاراد‬ ‫پیکو فاراد‬

‫‪1000‬میکرو فاراد‬ ‫یک میلی فاراد‬

‫‪1000‬نانو فاراد‬ ‫یک میکرو فاراد‬

‫‪1000‬پیکو فاراد‬ ‫یک نانو فاراد‬

‫‪21‬‬
 ‫اﻧﻮاع ﺧﺎزن‬

‫اﻧﻮاع ﺧﺎزن ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮارد زﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻟﮑﺘﺮوﻟﯿﺘﯽ‬
‫ﻋﺪﺳﯽ‬
‫ﺳﺮاﻣﯿﮑﯽ‬

‫ﺧﺎزن ﺳﺮاﻣﯿﮑﯽ‬

‫ﻣﻌﻤﻮﻟﺘﺮﯾﻦ ﺧﺎزن ﻏﯿﺮ اﻟﮑﺘﺮوﻟﯿﺘﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ (ﺧﺎزن ﺧﺸﮏ) ﮐﻪ در آن دي اﻟﮑﺘﺮﯾﮏ ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ از ﺟﻨﺲ ﺳﺮاﻣﯿﮏ‬
‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺛﺎﺑﺖ دي اﻟﮑﺘﺮﯾﮏ ﺳﺮاﻣﯿﮏ ﺑﺎﻻﺳﺖ ﯾﻌﻨﯽ ﻋﺎﯾﻖ ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮﺑﯽ اﺳﺖ و اﻣﮑﺎن ﺳﺎﺧﺖ ﺧﺎزن ﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ در‬
‫ﻇﺮﻓﯿﺖ زﯾﺎد را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺧﺎزن ﺳﺮاﻣﯿﮑﯽ ﺑﺎﻻ اﺳﺖ و ﺑﯿﻦ ‪ 1‬ﻣﯿﮑﺮو ﻓﺎراد ﺗﺎ ‪ 5‬ﭘﯿﮑﻮ ﻓﺎراد ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫وﻟﺘﺎژ ﮐﺎر ﺧﺎزن ﻫﺎي ﺳﺮاﻣﯿﮑﯽ ﺑﺎﻻ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺴﺖ ﺑﻮق ﺧﺎزن ﺑﺎ ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ‬

‫در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺧﺎزن روي ﺑﻮرد اﺳﺖ ﺳﻠﮑﺘﻮر ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ را روي ﺑﺎزر ﻗﺮار دﻫﯿﺪ و ﯾﮏ ﺗﺴﺖ ﺑﻮق اﻧﺠﺎم دﻫﯿﺪ و اﮔﺮ‬
‫ﺻﺪاي ﺑﻮق ﺷﻨﯿﺪه ﺷﺪ ﺧﺎزن ﺧﺮاب ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪22‬‬
 ‫اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺧﺎزن ﺳﺮاﻣﯿﮑﯽ‬

‫در اﺑﺘﺪا ﺧﺎزن ﺳﺮاﻣﯿﮑﯽ را از ﺑﻮرد ﺟﺪا ﮐﻨﯿﺪ ﺳﭙﺲ ﺳﻠﮑﺘﻮر ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ را روي ﺧﺎزن ﻗﺮار داده و ﭘﺮاب ﻫﺎي ﻗﺮﻣﺰ و‬
‫ﺳﯿﺎه را ﺑﻪ دو ﭘﺎﯾﻪ ﺧﺎزن وﺻﻞ ﮐﺮده و ﻋﺪدي ﮐﻪ ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽ دﻫﺪ را ﯾﺎدداﺷﺖ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ‬
‫ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺧﺎزن ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 0110‬ﻧﺎﻧﻮ ﻓﺎراد ﺑﻮد ﮐﻪ اﻧﺪازه درﺳﺘﯽ ﻧﻤﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي اﯾﻦ ﻧﻮع ﺧﺎزن ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ از‪lc‬ﻣﺘﺮ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد و ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ ﺟﻮاﺑﮕﻮ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫ﻧﮑﺘﻪ‬

‫ﺑﺮاي ﺻﻔﺮ ﮐﺮدن ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ دﮐﻤﻪ‪ REL‬را ﻓﺸﺎر دﻫﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺧﺎزن ﻋﺪﺳﯽ‬

‫در ﮐﻞ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺎزن ﺳﺮاﻣﯿﮑﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺧﺎزن ﻋﺪﺳﯽ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ زﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪23‬‬
 ‫ﺗﺴﺖ ﺑﻮق ﺧﺎزن ﺑﺎ ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ‬

‫در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺧﺎزن روي ﺑﻮرد اﺳﺖ ﺳﻠﮑﺘﻮر ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ را روي ﺑﺎزر ﻗﺮار دﻫﯿﺪ و ﯾﮏ ﺗﺴﺖ ﺑﻮق اﻧﺠﺎم دﻫﯿﺪ و اﮔﺮ‬
‫ﺻﺪاي ﺑﻮق ﺷﻨﯿﺪه ﺷﺪ ﺧﺎزن ﺧﺮاب ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺧﺎزن ﻋﺪﺳﯽ از روي ﻋﺪد درج ﺷﺪه روي آن‬

‫در اﯾﻨﺠﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ روي ﺧﺎزن ﻋﺪد ‪ 100‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺼﻮرت زﯾﺮ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺧﺎزن ﻋﺪﺳﯽ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬دو رﻗﻢ اول را ﻧﻮﺷﺘﻪ و ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻋﺪد ﺳﻮم ﺻﻔﺮ ﺟﻠﻮي دو ﻋﺪد اول ﻣﯽ ﮔﺬارﯾﻢ و ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺧﺎزن‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﭘﯿﮑﻮ ﻓﺎراد ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻇﺮﻓﯿﺖ اﯾﻦ ﺧﺎزن ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 10000‬ﭘﯿﮑﻮ ﻓﺎراد ﯾﺎ ‪ 10‬ﻧﺎﻧﻮ ﻓﺎراد ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺧﺎزن ﻋﺪﺳﯽ ﺑﺎ ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺧﺎزن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ در اﺑﺘﺪا ﺧﺎزن را از ﻣﺪار ﺧﺎرج ﮐﻨﯿﺪ ﺳﭙﺲ ﺳﻠﮑﺘﻮر آن را‬
‫روي ﺧﺎزن ﻗﺮار داده و ﭘﺮاب ﻫﺎي ﻗﺮﻣﺰ و ﺳﯿﺎه را ﺑﻪ دو ﭘﺎﯾﻪ ﺧﺎزن وﺻﻞ ﮐﻨﯿﺪ و ﻋﺪد ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ‬
‫را ﯾﺎدداﺷﺖ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺧﺎزن ﻋﺪﺳﯽ‪ 100‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 10‬ﻧﺎﻧﻮ ﻓﺎراد ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪24‬‬
 ‫ﺧﺎزن اﻟﮑﺘﺮوﻟﯿﺘﯽ‬

‫اﯾﻦ ﻧﻮع ﺧﺎزن ﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ در رﻧﺞ ﻣﯿﮑﺮو ﻓﺎراد ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻧﺎم دﯾﮕﺮ اﯾﻦ ﺧﺎزن ﻫﺎ ﺧﺎزن ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ ﺧﻼف ﺧﺎزن‬
‫ﻫﺎي ﻋﺪﺳﯽ اﯾﻦ ﺧﺎزن ﻫﺎ داراي ﭘﺎﯾﻪ ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﻘﺪار واﻗﻌﯽ وﻟﺘﺎژ و ﻇﺮﻓﯿﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ ﺧﺎزن روي آن‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺎزن ﻫﺎي اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ در دو ﻧﻮع ﺧﺎزن ﻫﺎي آﻟﻮﻣﻨﯿﻮﻣﯽ و ﺗﺎﻧﺘﺎﻟﯿﻮﻣﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﮐﺎرﺑﺮد‬
‫ﻫﺎي ﻓﺮاوان آن در ﻣﺪار ﯾﮑﺴﻮﺳﺎز دﯾﻮدي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﯿﻠﺘﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﺷﮑﻞ زﯾﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺧﺎزن اﻟﮑﺘﺮوﻟﯿﺘﯽ داراي ﭘﻼرﯾﺘﻪ ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاي اﺗﺼﺎل ﺧﺎزن روي ﺑﻮرد ﻗﺒﻞ از ﻟﺤﯿﻢ ﮐﺎري‬
‫ﺳﺮي از ﺧﺎزن ﮐﻪ ﭘﻼرﯾﺘﻪ ﻣﻨﻔﯽ دارد در ﺟﺎي درﺳﺖ ﺧﻮد ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮد‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ زﯾﺮ دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ روي ﺧﺎزن اﻟﮑﺘﺮوﻟﯿﺘﯽ ﻧﻮاري ﺑﺎ رﻧﮓ روﺷﻦ ﺑﺎ ﻋﻼﻣﺖ ﺻﻔﺮ روي ﺧﺎزن اﻟﮑﺘﺮوﻟﯿﺘﯽ وﺣﻮد‬
‫دارد ﮐﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻃﺮف ﺧﺎزن ﭘﻼرﯾﺘﻪ ﻣﻨﻔﯽ دارد و ﭘﺎﯾﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻗﻄﺐ ﻣﻨﻔﯽ ﺧﺎزن ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪25‬‬
 ‫ﺑﺮاي اﺗﺼﺎل ﺧﺎزن روي ﺑﻮرد ﺑﻪ ﺷﮑﻞ زﯾﺮ دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﭘﻼرﯾﺘﻪ ﻣﻨﻔﯽ روي ﺑﻮرد ﺑﺎ ﯾﮏ ﻧﯿﻢ داﯾﺮه ﺳﯿﺎه ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﺼﺐ ﺧﺎزن ﭘﻼرﯾﺘﻪ ﻣﻨﻔﯽ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه روي ﺑﺪﻧﻪ ﺧﺎزن اﻟﮑﺘﺮوﻟﯿﺘﯽ را ﺑﺎ ﭘﻼرﯾﺘﻪ ﻣﻨﻔﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه روي ﺑﻮرد ﺗﻄﺒﯿﻖ دﻫﯿﺪ ﺳﭙﺲ ﺧﺎزن را‬
‫روي ﺑﻮرد ﻟﺤﯿﻢ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﻧﮑﺘﻪ‬

‫روي ﺑﺪﻧﻪ ﺧﺎزن اﻟﮑﺘﺮوﻟﯿﺘﯽ دو ﻋﺪد ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺧﺎزن اﻟﮑﺘﺮوﻟﯿﺘﯽ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﯿﮑﺮو ﻓﺎراد ﺣﺪاﮐﺜﺮ‬

‫وﻟﺘﺎژي ﮐﻪ ﺧﺎزن در ﺧﻮد ذﺧﯿﺮه ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺴﺖ ﺑﻮق ﺧﺎزن ﺑﺎ ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ‬

‫در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺧﺎزن روي ﺑﻮرد اﺳﺖ ﺳﻠﮑﺘﻮر ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ را روي ﺑﺎزر ﻗﺮار دﻫﯿﺪ و ﯾﮏ ﺗﺴﺖ ﺑﻮق اﻧﺠﺎم دﻫﯿﺪ و اﮔﺮ‬
‫ﺻﺪاي ﺑﻮق ﺷﻨﯿﺪه ﺷﺪ ﺧﺎزن ﺧﺮاب ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪26‬‬
 ‫اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺧﺎزن اﻟﮑﺘﺮوﻟﯿﺘﯽ ﺑﺎ ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ‬

‫در اﺑﺘﺪا ﺧﺎزن را از ﻣﺪار ﺧﺎرج ﮐﻨﯿﺪ ﺳﭙﺲ ﺳﻠﮑﺘﻮر ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ را روي ﺧﺎزن ﺑﮕﺬارﯾﺪ ﺳﭙﺲ ﭘﺮاب ﻗﺮﻣﺰ را ﺑﻪ ﯾﮏ ﭘﺎﯾﻪ‬
‫ﺧﺎزن و ﭘﺮاب ﻣﻨﻔﯽ را ﺑﻪ ﭘﺎﯾﻪ دﯾﮕﺮ ﺧﺎزن وﺻﻞ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﻋﺪدي را ﮐﻪ ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽ دﻫﺪ ﯾﺎدداﺷﺖ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻋﺪدي‬
‫ﮐﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﻣﯽ ﺷﻮد ﻋﺪد درﺳﺘﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﭼﻮن از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺪار ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻘﺪار ﺧﺎزن ﻫﺎي‬
‫اﻟﮑﺘﺮوﻟﯿﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﯿﮑﺮو ﻓﺎراد ﻫﺴﺘﻨﺪ را ﻧﺪارد ار دﺳﺘﮕﺎه دﯾﮕﺮي ﺑﻪ ﻧﺎم‪lc‬ﻣﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي وﻟﺘﺎژ ﺧﺎزن ﺑﺎ ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ‬

‫ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي وﻟﺘﺎژ دو ﺳﺮ ﺧﺎزن روي ﺑﻮرد‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ ﺧﺎزن ﺑﺎ ﺑﺎرﻫﺎي اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﭘﺮ ﺷﻮد ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﺪار ﺑﺎﯾﺪ روﺷﻦ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و وﻟﺘﺎژ ﺑﻪ ﺧﺎزن ﺑﺮﺳﺪ ﺳﭙﺲ ﺳﻠﮑﺘﻮر ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ را روي وﻟﺘﺎژ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﻗﺮار دﻫﯿﺪ و ﭘﺮاب ﻗﺮﻣﺰ را ﺑﻪ ﻗﻄﺐ ﻣﺜﺒﺖ‬
‫ﺧﺎزن و ﭘﺮاب ﻣﺸﮑﯽ را ﺑﻪ ﻗﻄﺐ ﻣﻨﻔﯽ ﺧﺎزن وﺻﻞ ﮐﻨﯿﺪ (اﮔﺮ ﭘﺮاب ﻫﺎ را ﺑﺮﻋﮑﺲ ﮐﻨﯿﺪ اﺗﻔﺎﻗﯽ ﻧﻤﯽ اﻓﺘﺪ ﻓﻘﻂ ﻋﺪد ﻣﻮﻟﺘﯽ‬
‫ﻣﺘﺮ ﻣﻨﻔﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد) ﺳﭙﺲ ﻋﺪد ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ را ﺑﺨﻮاﻧﯿﺪ‪.‬‬

‫‪27‬‬
 ‫ﻧﮑﺘﻪ‬

‫دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ ﺑﻪ ﻫﯿﭻ ﻋﻨﻮان ﺑﻌﺪ از ﺧﺎﻣﻮش ﺷﺪن ﻣﺪار (ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺧﺎﻣﻮش ﮐﺮدن ﭘﺎور ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ) ﭘﺎﯾﻪ ﻫﺎي ﺧﺎزن را‬
‫ﻟﻤﺲ ﻧﮑﻨﯿﺪ ﯾﺎ اﺷﺘﺒﺎﻫﺎ ﺑﯿﻦ ﭘﺎﯾﻪ ﻫﺎي ﺧﺎزن اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه ﻧﺸﻮد ﭼﺮا ﮐﻪ ﺧﺎزن ﺑﻌﺪ از ﺧﺎﻣﻮش ﺷﺪن ﻣﺪار ﭘﺮ از وﻟﺘﺎژ‬
‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و دﻗﺎﯾﻘﯽ ﻃﻮل ﻣﯽ ﮐﺸﺪ اﯾﻦ وﻟﺘﺎژ را از دﺳﺖ ﺑﺪﻫﺪ‪.‬‬

‫اﻧﻮاع ﺗﺴﺖ ﻫﺎي ﺧﺎزن‬

‫ﺗﺴ ﺖ ﻇﺎﻫﺮي‬ ‫‪‬‬

‫‪ ‬ﺳﯿﺎه رﻧﮓ ﺷﺪن ﺧﺎزن‬

‫‪ ‬ﺗﮑﻪ اي از ﺧﺎزن ﺧﺮاﺷﯿﺪه ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ ‬ﺑﺎد ﮐﺮدن و ﺗﺮﮐﯿﺪن‬
‫ﺗﺴﺖ ﺑﺎ‪lc‬ﻣﺘﺮ ﺑﺮاي ﺧﺎزن ﻫﺎي اﻟﮑﺘﺮوﻟﯿﺖ و ﺳﺮاﻣﯿﮑﯽ‬
‫‪‬‬
‫ﺗﺴﺖ ﺣﺮارت ﮐﻪ در ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻗﻄﻌﻪ در ﻣﺪار ﻗﺮار دارد و ﻣﺪار روﺷﻦ اﺳﺖ اﮔﺮ ﻗﻄﻌﻪ داغ ﺑﺎﺷﺪ (دﺳﺖ‬
‫ﺧﻮد را روي ﺧﺎزن ﺑﮕﺬارﯾﺪ) ﻧﺸﺎن از ﻧﺸﺘﯽ ﺧﺎزن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫از ﺗﺴﺖ ﺣﺮارت ﺑﺮاي ﺗﺴﺖ‪ic‬ﻫﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﯾﮏ ﺗﺴﺖ ﺑﻮق ﻣﯽ ﺗﻮان ﻓﻬﻤﯿﺪ ﮐﻪ ﺧﺎزن ﺳﺎﻟﻢ اﺳﺖ ﯾﺎ ﺧﺮاب ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ را روي ﺑﺎزر ﻗﺮار دﻫﯿﺪ‬ ‫‪‬‬
‫و ﭘﺮاب ﻫﺎي ﻗﺮﻣﺰ و ﺳﯿﺎه را ﺑﻪ ﺧﺎزن وﺻﻞ ﮐﻨﯿﺪ اﮔﺮ ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ ﺑﻮق ﻣﻤﺘﺪ ﮐﺸﯿﺪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﺧﺮاﺑﯽ ﺧﺎزن‬ ‫‪‬‬
‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﯾﻌﻨﯽ ﻻﯾﻪ ﻋﺎﯾﻖ ﯾﺎ ﺑﺨﺸﯽ از ﺧﺎزن ﺧﺮاب ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺴﺖ ﺑﻮق ﮐﻪ ﺧﺎزن ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﻮق ﺑﺰﻧﺪ‪.‬‬

‫دﯾﻮد‬

‫دﯾﻮد ﯾﮏ ﻗﻄﻌﻪ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ را ﺗﻨﻬﺎ در ﯾﮏ ﺟﻬﺖ از ﺧﻮد ﻋﺒﻮر ﻣﯽ دﻫﺪ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ ﺳﺎده‬
‫ﺗﺮ ﺟﺮﯾﺎن اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ را از ﯾﮏ ﻃﺮف از ﺧﻮد ﻋﺒﻮر ﻣﯽ دﻫﺪ وﻟﯽ از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ اﺟﺎزه ﻋﺒﻮر ﻫﯿﭻ ﺟﺮﯾﺎﻧﯽ را ﻧﻤﯽ دﻫﺪ‪ .‬از‬
‫دﯾﻮد ﺑﺎ ﻧﺎم درﯾﭽﻪ ﻫﻢ ﯾﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬از دﯾﻮد ﺑﺮاي ﯾﮏ ﺳﻮ ﮐﺮدن ﺟﺮﯾﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬دﯾﻮد داراي دو ﺑﺨﺶ آﻧﺪ و‬
‫ﮐﺎﺗﺪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺨﺶ آﻧﺪ ﺑﺼﻮرت ﯾﮏ ﻣﺜﻠﺖ اﻓﻘﯽ و ﺑﺨﺶ ﮐﺎﺗﺪ ﺑﺼﻮرت ﯾﮏ ﺧﻂ ﻋﻤﻮدي ﮐﺸﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬آﻧﺪ ﻣﺜﺒﺖ‬
‫ﯾﺎ‪ Positive‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﮐﺎﺗﺪ ﻣﻨﻔﯽ ﯾﺎ‪ Negative‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دﯾﻮد را ﺑﺎ ﻋﻼﻣﺖ‪ D‬ﮐﻪ ﺣﺮف اول ﮐﻠﻤﻪ‪ Diode‬ﻣﯽ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫‪28‬‬
 ‫ﻣﻘﺪار وﻟﺘﺎژي ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽ ﺷﻮد دﯾﻮد ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻫﺪاﯾﺖ ﺟﺮﯾﺎن اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﮐﻨﺪ وﻟﺘﺎژ آﺳﺘﺎﻧﻪ ﯾﺎ ‪Forward‬‬
‫‪ Voltage Drop‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﭼﯿﺰي در ﺣﺪود‪ 010‬ﺗﺎ ‪ 010‬وﻟﺖ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ‬
‫(ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻪ ﮐﺎﺗﺪ و ﻣﻨﻔﯽ ﺑﻪ آﻧﺪ) داده ﻣﯽ ﺷﻮد ﺟﺮﯾﺎﻧﯽ از دﯾﻮد ﻋﺒﻮر ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮐﺮد ﺑﻪ ﺟﺰ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺸﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﻘﺪار‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و از آن در ﻣﺪارﻫﺎي اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﻫﺮ دﯾﻮد ﯾﮏ ﻣﻘﺪار‬
‫آﺳﺘﺎﻧﻪ ﺑﺮاي ﺣﺪاﮐﺜﺮ وﻟﺘﺎژ ﻣﻌﮑﻮس دارد ﮐﻪ اﮔﺮ وﻟﺘﺎژ ﺑﯿﺸﺘﺮ از آن ﺷﺪ دﯾﻮد ﻣﯽ ﺳﻮزد ﮐﻪ ﺑﻪ آن وﻟﺘﺎژ آﺳﺘﺎﻧﻪ‬
‫ﺷﮑﺴﺖ دﯾﻮد ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻫﺮﭼﻪ ﺟﻨﺲ ﮐﺮﯾﺴﺘﺎل ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه در دﯾﻮد از ﻧﻈﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﻨﻈﻢ ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ دﯾﻮد ﻣﺮﻏﻮب ﺗﺮ و ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺸﺘﯽ ﮐﻤﺘﺮ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﮐﺎرﺑﺮد ﻋﻤﻠﯽ دﯾﻮد ﯾﮑﺴﻮ ﮐﺮدن ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻨﺎوب اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﺴﯿﺎري از آداﭘﺘﻮرﻫﺎ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺮﻗﯽ ﮐﻪ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ‬
‫ﺗﺮاﻧﺲ ﮐﺎﻫﺶ ﭘﯿﺪا ﮐﺮده اﺳﺖ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﯾﮏ دﯾﻮد (ﯾﮑﺴﻮ ﺳﺎزي ﻧﯿﻢ ﻣﻮج)‪ ،‬دو دﯾﻮد در ﺗﺮاﻧﺲ ﺑﺎ ﺛﺎﻧﻮﯾﻪ ﺳﻪ ﺳﺮ ) و ﺑﺎ‬
‫ﭼﻬﺎر دﯾﻮد (ﯾﮑﺴﻮ ﺳﺎزي ﺗﻤﺎم ﻣﻮج) اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ وﻟﺘﺎز ﯾﮑﺴﻮﯾﻪ ﭘﺲ از اﯾﻦ دﯾﻮد ﻫﺎ‪ ،‬ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ رﯾﭙﻞ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ ﻣﺘﻨﺎوب ( در ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻤﺎم ﻣﻮج‬
‫) را دارد و ﺟﻬﺖ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺷﺪن ﮐﺎﻣﻞ وﻟﺘﺎژ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺧﺎزن ﺻﺎﻓﯽ ﺑﺎ وﻟﺘﺎژ ﻣﺠﺎز‪ ،‬ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺑﺎﻻ ( ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﺟﺮﯾﺎن‬
‫ﻣﺼﺮﻓﯽ ) و ﺑﺎ رﻋﺎﯾﺖ ﭘﻼرﯾﺘﻪ و ﺑﻌﺪ از ﭘﻞ دﯾﻮد ﻧﺼﺐ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪29‬‬
 ‫اﻧﻮاع دﯾﻮد‬

‫ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮارد زﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ ‬دﯾﻮد ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ‬
‫دﯾﻮد زﻧﺮ‬
‫‪‬‬
‫دﯾﻮد‪LED‬‬
‫‪‬‬
‫دﯾﻮد ﺷﺎﺗﮑﯽ‬
‫‪ ‬ﭘﻞ دﯾﻮد‬
‫‪‬‬

‫دﯾﻮد ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ‬

‫دﯾﻮد ﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﺑﺼﻮرت زﯾﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻮار ﺳﻔﯿﺪ رﻧﮓ روي دﯾﻮد ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﻨﺪه ﮐﺎﺗﺪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺴﺖ ﺑﻮق در دﯾﻮد‬

‫در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ دﯾﻮد روي ﺑﻮرد اﺳﺖ از آن ﺗﺴﺖ ﺑﻮق ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ اﮔﺮ ﺻﺪاي ﺑﻮق ﺷﻨﯿﺪه ﺷﺪ دﯾﻮد ﺧﺮاب ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪30‬‬
 ‫ﺗﺴﺖ دﯾﻮد ﺑﺎ ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ‬

‫در اﺑﺘﺪا دﯾﻮد را از ﻣﺪار ﺟﺪا ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻠﮑﺘﻮر ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ را روي دﯾﻮد ﻗﺮار داده و ﭘﺮاب ﻗﺮﻣﺰ را ﺑﻪ ﺳﺮ آﻧﺪ وﺻﻞ ﮐﺮده و ﭘﺮاب ﻣﺸﮑﯽ را ﺑﻪ ﺳﺮ ﮐﺎﺗﺪ (ﺑﺎ ﻧﻮار‬
‫ﺳﻔﯿﺪ روي دﯾﻮد ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ) وﺻﻞ ﮐﻨﯿﺪ در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ ﻣﻘﺪاري را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺣﺎل ﺟﺎي ﭘﺮاب ﻫﺎ را ﻋﻮض ﮐﺮده و ﭘﺮاب ﻣﺸﮑﯽ را ﺑﻪ آﻧﺪ و ﭘﺮاب ﻗﺮﻣﺰ را ﺑﻪ ﮐﺎﺗﺪ دﯾﻮد وﺻﻞ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ‬
‫ﻣﻘﺪار ﺑﯿﻨﻬﺎﯾﺖ را ﺑﺼﻮرت ‪ 1‬ﯾﺎ ‪ L 0‬ﻧﺸﺎن دﻫﺪ ﯾﻌﻨﯽ دﯾﻮد ﺟﺮﯾﺎﻧﯽ را در ﺟﻬﺖ ﻋﮑﺲ از ﺧﻮد ﻋﺒﻮر ﻧﻤﯽ دﻫﺪ‪.‬‬

‫‪31‬‬
 ‫در ﮐﻞ ﺑﺼﻮرت زﯾﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫مقدار مولتی متر‬ ‫پایه ‪( 2‬کاتد)‬ ‫پابه ‪( 1‬آند)‬

‫عدد‬ ‫پراب مشکی‬ ‫پراب قرمز‬

‫‪1‬یا ‪L0‬‬ ‫پراب قرمز‬ ‫پراب مشکی‬

‫ﺑﺎ ﺑﺮﻗﺮار ﺷﺪن اﯾﻦ دو ﺷﺮط دﯾﻮد ﺳﺎﻟﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﮑﺘﻪ‬
‫دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ ﻋﺪد ‪ 1‬ﯾﺎ ‪L 0‬در ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ ﯾﻌﻨﯽ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ راه ﻧﻤﯽ دﻫﺪ و ﯾﺎ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﺑﯿﻨﻬﺎﯾﺖ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫دﯾﻮد زﻧﺮ‬

‫از دﯾﻮد زﻧﺮ ﺑﺮاي ﺗﺜﺒﯿﺖ وﻟﺘﺎژ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﻮار ﻣﺸﮑﯽ روي دﯾﻮد زﻧﺮ ﻣﻌﺮف ﺑﺨﺶ ﮐﺎﺗﺪ دﯾﻮد اﺳﺖ‪ .‬وﻟﺘﺎژ دو ﺳﺮ‬
‫دﯾﻮد زﻧﺮ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻮده و ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺟﺮﯾﺎن در آن ﺗﺎﺛﯿﺮي ﻧﺪارد‪ .‬از اﯾﻦ دﯾﻮد ﻫﺎ در ﻧﺎﺣﯿﻪ ﺷﮑﺴﺖ ﻣﻌﮑﻮس اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬وﻟﺘﺎژ ﺷﮑﺴﺖ اﯾﻦ دﯾﻮد ﻫﺎ را وﻟﺘﺎژ زﻧﺮ ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻨﺪ و آن را ﺑﺎ‪Vz‬ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪ .‬دﯾﻮد ﻫﺎي زﻧﺮ ﺗﺠﺎري ﺑﺎ وﻟﺘﺎژ‬
‫ﺷﮑﺴﺖ‪ 212‬وﻟﺖ ﺗﺎ ‪ 200‬وﻟﺖ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪32‬‬
‫ﭼﻮن دﯾﻮد زﻧﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺼﻮرت ﻣﻌﮑﻮس ﺑﺎﯾﺎس ﺷﻮد ﮐﺎﺗﺪ آن ﺑﻪ ﻗﻄﺐ ﻣﺜﺒﺖ ﻣﻨﺒﻊ وﻟﺘﺎژ و آﻧﺪ آن ﺑﻪ ﻗﻄﺐ ﻣﻨﻔﯽ ﻣﻨﺒﻊ وﻟﺘﺎژ‬
‫وﺻﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن از ﮐﺎﺗﺪ ﺑﻪ آﻧﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺗﺴﺖ ﺑﻮق در دﯾﻮد‬

‫در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ دﯾﻮد روي ﺑﻮرد اﺳﺖ از آن ﺗﺴﺖ ﺑﻮق ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ اﮔﺮ ﺻﺪاي ﺑﻮق ﺷﻨﯿﺪه ﺷﺪ دﯾﻮد ﺧﺮاب ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺴﺖ دﯾﻮد زﻧﺮ‬

‫در اﺑﺘﺪا دﯾﻮد را از ﺑﻮرد ﺟﺪا ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺳﻠﮑﺘﻮر ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ را روي دﯾﻮد ﻗﺮار داده و ﭘﺮاب ﻗﺮﻣﺰ را ﺑﻪ آﻧﺪ و ﭘﺮاب ﻣﺸﮑﯽ را‬
‫ﺑﻪ ﮐﺎﺗﺪ وﺻﻞ ﮐﻨﯿﺪ در اﯾﻨﺼﻮرت ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ ﻣﻘﺪار ﻋﺪدي را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﯾﺎ ﺑﻪ اﺻﻄﻼح راه ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺣﺎل ﺟﺎي ﭘﺮاب ﻫﺎ را ﻋﻮض ﮐﻨﯿﺪ و ﭘﺮاب ﻣﺸﮑﯽ را ﺑﻪ ﺳﺮ آﻧﺪ ﺑﺰﻧﯿﺪ و ﭘﺮاب ﻗﺮﻣﺰ را ﺑﻪ ﺳﺮ ﮐﺎﺗﺪ وﺻﻞ ﮐﻨﯿﺪ در‬
‫اﯾﻨﺼﻮرت ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ ﻣﻘﺪار‪ L 0‬ﯾﺎ ‪( 1‬ﺑﯿﻨﻬﺎﯾﺖ) را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬

‫‪33‬‬
 ‫در ﮐﻞ ﺑﺼﻮرت زﯾﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫مقدار مولتی متر‬ ‫پایه ‪( 2‬کاتد)‬ ‫پابه ‪( 1‬آند)‬

‫عدد‬ ‫پراب مشکی‬ ‫پراب قرمز‬

‫‪1‬یا ‪L0‬‬ ‫پراب قرمز‬ ‫پراب مشکی‬

‫ﻧﮑﺘﻪ‬

‫دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ روي ﺑﻮرد ﺟﻬﺖ آﻧﺪ و ﮐﺎﺗﺪ ﺑﺮاي دﯾﻮد ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫دﯾﻮد ‪LED‬‬

‫دﯾﻮد ﻫﺎي ‪ LED‬دﻗﯿﻘﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ دﯾﻮد ﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺼﻮرت ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎﯾﺎس ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﯾﻌﻨﯽ ﻗﻄﺐ ﻣﺜﺒﺖ‬
‫ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﻪ آﻧﺪ و ﻗﻄﺐ ﻣﻨﻔﯽ آن ﺑﻪ ﮐﺎﺗﺪ وﺻﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪34‬‬
 ‫ﺗﺴﺖ دﯾﻮد‪LED‬‬

‫ﺑﺮاي ﺗﺴﺖ دﯾﻮد ‪ LED‬آن را از ﻣﺪار ﺧﺎرج ﮐﺮده و ﭘﺮاب ﻗﺮﻣﺰ را ﺑﻪ ﺳﺮ آﻧﺪ و ﭘﺮاب ﻗﺮﻣﺰ را ﺑﻪ ﺳﺮ ﮐﺎﺗﺪ وﺻﻞ ﮐﻨﯿﺪ‬
‫ﺳﭙﺲ دﯾﻮد ‪ LED‬ﺑﺎﯾﺪ روﺷﻦ ﺷﻮد‪ .‬دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ اﮔﺮ ﺟﺎي ﭘﺮاب ﻫﺎ را ﻋﻮض ﮐﻨﯿﺪ ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻘﺪار‪ 1‬ﯾﺎ ‪ L‬ﺑﯿﻨﻬﺎﯾﺖ را‬
‫ﻧﺸﺎن دﻫﺪ‪.‬‬

‫دﯾﻮد ﺷﺎﺗﮑﯽ‬

‫ﯾﮏ دﯾﻮد ﻧﯿﻤﻪ ﻫﺎدي ﺑﺎ اﻓﺖ وﻟﺘﺎژ ﭘﺎﯾﯿﻦ در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎﯾﺎس ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ و ﺳﺮﻋﺖ ﮐﻠﯿﺪ زﻧﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎﻻ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در دﯾﻮد‬
‫ﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﻫﻨﮕﺎم ﻋﺒﻮر ﺟﺮﯾﺎن اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﻣﻘﺪار اﻓﺖ وﻟﺘﺎژ در ﺣﺪود‪ 010‬ﺗﺎ ‪ 110‬وﻟﺖ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ در دﯾﻮد‬
‫ﺷﺎﺗﮑﯽ اﻓﺖ وﻟﺘﺎژ در ﺣﺪود‪ 0115‬ﺗﺎ ‪ 0125‬وﻟﺖ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دﯾﻮد ﺷﺎﺗﮑﯽ ﺗﺮﮐﯿﺐ دو دﯾﻮد ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫دﯾﻮد ﺷﺎﺗﮑﯽ ﺑﺼﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻃﺮح ﭘﺎﯾﻪ ﻫﺎي آﻧﺪ و ﮐﺎﺗﺪ دﯾﻮد ﺷﺎﺗﮑﯽ ﻣﻌﻤﻮﻻ روي آن ﮐﺸﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪35‬‬
 ‫ﺗﺴﺖ ﺑﻮق در دﯾﻮد ﺷﺎﺗﮑﯽ‬

‫ﺑﺮاي ﺗﺴﺖ دﯾﻮد ﺷﺎﺗﮑﯽ روي ﻣﺪار ﺑﺎ ﺗﺴﺖ ﺑﻮق‪ ،‬ﺳﻠﮑﺘﻮر ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ را روي ﺑﺎزر ﻗﺮار دﻫﯿﺪ ﺳﭙﺲ ﭘﺮاب ﻫﺎ را ﯾﮑﯽ‬
‫ﯾﮑﯽ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﻪ ﻫﺎي دﯾﻮد وﺻﻞ ﮐﺮده و اﮔﺮ ﺑﻮق زد دﯾﻮد ﺧﺮاب اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺴﺖ دﯾﻮد ﺷﺎﺗﮑﯽ‬

‫در اﺑﺘﺪا دﯾﻮد ﺷﺎﺗﮑﯽ را از ﻣﺪار ﺧﺎرج ﮐﻨﯿﺪ ﺳﭙﺲ ﺳﻠﮑﺘﻮر ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ را روي دﯾﻮد ﻗﺮار داده و ﭘﺮاب ﻗﺮﻣﺰ را ﺑﻪ ﭘﺎﯾﻪ‬
‫‪( 1‬آﻧﺪ) و ﭘﺮاب ﻣﺸﮑﯽ را ﺑﻪ ﭘﺎﯾﻪ ‪( 2‬ﮐﺎﺗﺪ) وﺻﻞ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ ﻣﻘﺪاري ﻋﺪدي را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺎي ﭘﺮاب ﻫﺎي ﻗﺮﻣﺰ و ﻣﺸﮑﯽ را ﻋﻮض ﮐﻨﯿﺪ و ﭘﺮاب ﻗﺮﻣﺰ را ﺑﻪ ﭘﺎﯾﻪ ‪( 2‬ﮐﺎﺗﺪ) ﻗﺮار داده و ﭘﺮاب ﻣﺸﮑﯽ را ﺑﻪ ﭘﺎﯾﻪ ‪) 1‬آﻧﺪ(‬
‫وﺻﻞ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ راه ﻧﻤﯽ دﻫﺪ و ﻣﻘﺪار ‪L 0‬ﯾﺎ ‪)1‬ﺑﯿﻨﻬﺎﯾﺖ( را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮاب ﻣﺸﮑﯽ را ﺑﻪ ﭘﺎﯾﻪ ‪) 2‬ﮐﺎﺗﺪ( و ﭘﺮاب ﻗﺮﻣﺰ را ﺑﻪ ﭘﺎﯾﻪ ‪) 0‬آﻧﺪ( وﺻﻞ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ راه ﻣﯽ دﻫﺪ و‬
‫ﻣﻘﺪار ﻋﺪدي را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺣﺎل ﺟﺎي ﭘﺮاب ﻫﺎ را ﻋﻮض ﮐﻨﯿﺪ و ﭘﺮاب ﻗﺮﻣﺰ را ﺑﻪ ﭘﺎﯾﻪ ‪)2‬ﮐﺎﺗﺪ( و ﭘﺮاب ﻣﺸﮑﯽ را ﺑﻪ ﭘﺎﯾﻪ ‪) 0‬آﻧﺪ( وﺻﻞ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ‬
‫در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ راه ﻧﻤﯽ دﻫﺪ و ﻣﻘﺪار ﺑﯽ ﻧﻬﺎﯾﺖ ﻧﺸﺎن داده ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪36‬‬
 ‫در ﮐﻞ ﺑﺼﻮرت زﯾﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫مقدار مولتی متر‬ ‫پایه ‪( 0‬آند)‬ ‫پایه ‪( 2‬کاتد)‬ ‫پابه ‪( 1‬آند)‬

‫عدد‬ ‫پراب مشکی‬ ‫پراب قرمز‬

‫پراب‬
‫‪1‬یا ‪L0‬‬ ‫پراب قرمز‬
‫مشکی‬

‫عدد‬ ‫پراب قرمز‬ ‫پراب مشکی‬

‫‪1‬یا ‪L0‬‬ ‫پراب مشکی‬ ‫پراب قرمز‬

‫اﮔﺮ اﯾﻦ ﺷﺮط ﻫﺎ ﺑﺮﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ دﯾﻮد ﺷﺎﺗﮑﯽ ﺳﺎﻟﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﻞ دﯾﻮد‬

‫ﻣﺪاري اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ دادن ﭘﻼرﯾﺘﻪ ﺗﻐﺬﯾﻪ ورودي آن‪ ،‬ﭘﻼرﯾﺘﻪ ﺧﺮوﺟﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ و ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺮاي ﯾﮑﺴﻮ ﺳﺎزي‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻨﺎوب و ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺗﻤﺎم ﻣﻮج اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪37‬‬
 ‫ﻧﮑﺘﻪ‬

‫ﻣﯽ داﻧﯿﻢ ﮐﻪ دﯾﻮد ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻨﺎوب ‪ AC‬را ﯾﮑﺴﻮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻨﻔﯽ ﻧﻤﻮدار ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ ﺟﺮﯾﺎن زﻣﺎن ﯾﺎ وﻟﺘﺎژ زﻣﺎن‬
‫را ﺣﺬف ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺼﻮرت ﮐﺎﻣﻞ ﺟﺮﯾﺎن ﯾﮑﺴﻮ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد ﯾﺎ ﺑﻪ اﺻﻼح ﻧﯿﻢ ﻣﻮج ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫وﻟﯽ ﭘﻞ دﯾﻮد ﺟﺮﯾﺎن ﯾﺎ وﻟﺘﺎژ را ﮐﺎﻣﻼ ﯾﮑﺴﻮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺳﯿﻨﻮس ﻫﺎ را از ﺑﯿﻦ ﻣﯽ ﺑﺮد و ﯾﮏ ﺟﺮﯾﺎن ﯾﺎ وﻟﺘﺎژ ﮐﺎﻣﻼ‬
‫ﯾﮑﺴﻮ دارﯾﻢ ﯾﺎ ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﺗﻤﺎم ﻣﻮج ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺳﭙﺲ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﯾﮏ ﺧﺎزن ﺑﻌﺪ از ﭘﻞ دﯾﻮد ﯾﮏ ﺟﺮﯾﺎن ﯾﺎ وﻟﺘﺎژ ﺻﺎف ()‪ DC‬اﯾﺠﺎد ﮐﺮد‪ .‬ﻣﺪار ﭘﻞ دﯾﻮد‬

‫روي ﺑﻮرد ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪38‬‬
 ‫ﭘﻞ دﯾﻮد داراي ‪ 2‬ﭘﺎﯾﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺗﺼﺎل دو ﺳﺮ ﮐﺎﺗﺪي ﺗﺸﮑﯿﻞ ﭘﻼرﯾﺘﻪ ﻣﺜﺒﺖ و اﺗﺼﺎل دو ﺳﺮ آﻧﺪي ﺗﺸﮑﯿﻞ ﭘﻼرﯾﺘﻪ‬
‫ﻣﻨﻔﯽ را ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻞ دﯾﻮد ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﯾﮏ دﯾﻮد ﭼﻬﺎر ﭘﺎﯾﻪ از ﺗﺮﮐﯿﺐ ‪ 2‬دﯾﻮد ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ اﯾﺠﺎد ﺷﻮد‪.‬‬

‫و ﻧﻤﺎي ﭘﺸﺖ ﺑﻮرد ﭘﻞ دﯾﻮد ﺑﺎ ‪ 2‬دﯾﻮد ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﺑﺼﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺴﺖ ﭘﻞ دﯾﻮد )ﺗﺮﮐﯿﺐ ‪ 4‬دﯾﻮد(ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﺗﺴﺖ ﺑﻮق‬

‫ﺳﻠﮑﺘﻮر ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ را روي ﺑﺎزر ﻗﺮار داده اﮔﺮ ﭘﺮاب ﻫﺎي ﻗﺮﻣﺰ و ﻣﻨﻔﯽ ﺑﻪ دو ﭘﺎﯾﻪ اي ﮐﻪ در آﻧﺪ ﻣﺸﺘﺮك ﻫﺴﺘﻨﺪ وﺻﻞ ﺷﻮﻧﺪ‬
‫ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻮق ﻣﻤﺘﺪ ﺑﺰﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه اﺗﺼﺎل دو ﭘﺎﯾﻪ آﻧﺪي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺧﺮوﺟﯽ ﻣﻨﻔﯽ) و اﮔﺮ ﭘﺮاب ﻫﺎي ﻗﺮﻣﺰ و ﻣﻨﻔﯽ ﺑﻪ دو‬
‫ﭘﺎﯾﻪ اي ﮐﻪ در ﮐﺎﺗﺪ ﻣﺸﺘﺮك ﻫﺴﺘﻨﺪ وﺻﻞ ﺷﻮﻧﺪ ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻮق ﻣﻤﺘﺪ ﺑﺰﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه اﺗﺼﺎل دو ﭘﺎﯾﻪ ﮐﺎﺗﺪي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫)ﺧﺮوﺟﯽ ﻣﺜﺒﺖ(‬

‫‪39‬‬
 ‫در اﺗﺼﺎل ﭘﺮاب ﻫﺎي ﻗﺮﻣﺰ و ﻣﻨﻔﯽ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﻪ ﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﮐﻪ در آﻧﺪ و ﮐﺎﺗﺪ ﻣﺸﺘﺮك ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺻﺪاي ﺑﻮق‬ ‫‪‬‬
‫ﺷﻨﯿﺪه ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺗﺴﺖ ﭘﻞ دﯾﻮد ‪ 4‬ﭘﺎﯾﻪ روي ﺑﻮرد ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﺗﺴﺖ ﺑﻮق‬

‫ﭘﻞ دﯾﻮد ﺑﺼﻮرت دﯾﻮد ﺷﺎﺗﮑﺮ ‪ 2‬ﭘﺎﯾﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ دو ﭘﺎﯾﻪ وﺳﻂ ﺑﺮق ﻣﺘﻨﺎوب ﯾﺎ ﺷﻬﺮي اﺗﺼﺎل دارد و ﭘﺎﯾﻪ ﻫﺎي ﮐﻨﺎري‬
‫– ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﺪﯾﮕﺮ ﺑﻮق ﺑﺰﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻼرﯾﺘﻪ ‪ +‬و ﻫﺴﺘﻨﺪ و در ﺗﺴﺖ ﺑﻮق‬

‫ﻧﮑﺘﻪ‬

‫در ﺗﺴﺖ ﻇﺎﻫﺮي دﯾﻮد ﻧﺒﺎﯾﺪ دﭼﺎر ﺧﺮاﺷﯿﺪﮔﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺎزﯾﺎب)‪:(NCV‬‬

‫ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺗﺸﺨﯿﺺ وﺟﻮد ﺟﺮﯾﺎن در ﺳﯿﻢ ﻫﺎ و ﺗﺠﻬﯿﺰات اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯿﻤﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﻃﺮز ﮐﺎر ﺑﺎ‬

‫اﯾﻦ ﺑﺨﺶ‪:‬‬

‫ﺳﻠﮑﺘﻮر دﺳﺘﮕﺎه را روي ﺣﺎﻟﺖ)‪ (NCV‬ﯾﺎ ﻫﻤﺎن ﻓﺎزﯾﺎب ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﯿﻢ ﺳﭙﺲ دﺳﺘﮕﺎه را روي ﺳﯿﻢ ﯾﺎ ﺗﺠﻬﯿﺰات اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ و در ﺻﻮدت وﺟﻮد ﺟﺮﯾﺎن اﻻرم و ﭼﺮاغ ﭼﺸﻤﮏ زن روي دﺳﺘﮕﺎه ﻓﻌﺎل ﻣﯽ ﺷﻮد ودر ﺻﻮرت ﻗﻄﻊ ﺑﻮدن ﺟﺮﯾﺎن‬
‫از ﻃﺮف دﺳﺘﮕﺎه ﻫﯿﭻ ﻋﮑﺲ اﻟﻌﻤﻠﯽ دﯾﺪه ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‬

‫‪40‬‬
 ‫ﺟﺪول وﯾﺮاﯾﺶ ﻫﺎي ﺟﺰوه آﻣﻮزﺷﯽ اﺑﺰار اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي و دﻗﯿﻖ‬

‫ﺗﺎﯾﯿﺪ ﮐﻨﻨﺪه‬ ‫ﺗﻬﯿﻪ ﮐﻨﻨﺪه‬ ‫ﺷﺮح ﺑﺎزﻧﮕﺮي‬ ‫ﺗﺎرﯾﺦ‬ ‫ﺑﺎزﻧﮕﺮي‬

‫رﺿﺎ ﺑﺮزﮔﺮ‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺎﺟﯽ وﻧﺪ‬ ‫ﺗﺴﺖ ﻋﻤﻠﮑﺮدي ﻗﻄﻌﺎت اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ‬ ‫‪1398/01/25‬‬ ‫‪1‬‬

‫اﻣﯿﻦ ﺣﯿﺪر ﺧﺎن زاده‬ ‫ﻣﺮﺗﻀﯽ ﺳﺒﺤﺎﻧﯽ زاده‬ ‫وﯾﺮاﯾﺶ ﺟﺰوه آﻣﻮزﺷﯽ‬ ‫‪1400/07/26‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺣﻤﯿﺪرﺿﺎ زارع‬ ‫ﻣﺮﺗﻀﯽ ﺳﺒﺤﺎﻧﯽ زاده‬ ‫وﯾﺮاﯾﺶ راﻫﻨﻤﺎي آﻣﻮزﺷﯽ‬ ‫‪1401/08/02‬‬ ‫‪3‬‬
 Training Center

‫ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﻓﺮاﮔﯿﺮ آﻣﻮزش اﯾﺪه‬

https://Lms.bahman.ir:9595