‫ﻣﺠﻠﻪ ﺳﻨﺠﺶ و اﯾﻤﻨﯽ ﭘﺮﺗﻮ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ،4‬ﺷﻤﺎرة ‪ ،4‬ﭘﺎﯾﯿﺰ ‪1395‬‬

‫اﻣﮑﺎن ﺳﻨﺠﯽ ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮي ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻧﯿﻤﻪ ﻫﺎدي از ﻧﻮع ‪ PIN‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر دزﯾﻤﺘﺮي‬

‫ﭘﺮﺗﻮﻫﺎي اﯾﮑﺲ ﺗﺸﺨﯿﺼﯽ‬

‫‪3‬‬
‫ﻣﺤﺒﻮﺑﻪ ﻣﻌﺼﻮمﺑﯿﮕﯽ‪ ،*1‬اﮐﺒﺮ ﻋﻠﯽاﺻﻐﺮزاده ﺧﻮراﺳﮕﺎﻧﯽ‪ ،1‬ﻣﺤﻤﺪ ﻧﻈﯿﻔﯽﻓﺮد‪ 2‬و اﺣﻤﺪ رﻣﻀﺎﻧﯽﻣﻘﺪم‬

‫‪.‬‬
‫‪ 1‬ﮔﺮوه ﻓﯿﺰﯾﮏ ﭘﺰﺷﮑﯽ و رادﯾﻮﻟﻮژي‪ ،‬داﻧﺸﮑﺪه ﭘﯿﺮاﭘﺰﺷﮑﯽ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮمﭘﺰﺷﮑﯽ ﮐﺎﺷﺎن‪ ،‬ﮐﺎﺷﺎن‪ ،‬اﺻﻔﻬﺎن‪ ،‬اﯾﺮان‬
‫‪ 2‬ﭘﮋوﻫﺸﮑﺪه اﻧﺮژي‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺎﺷﺎن‪ ،‬ﮐﺎﺷﺎن‪ ،‬اﺻﻔﻬﺎن‪ ،‬اﯾﺮان‪.‬‬
‫‪ 3‬داﻧﺸﮑﺪه ﻓﯿﺰﯾﮏ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺎﺷﺎن‪ ،‬ﮐﺎﺷﺎن‪ ،‬اﺻﻔﻬﺎن‪ ،‬اﯾﺮان‪.‬‬
‫*اﺻﻔﻬﺎن‪ ،‬ﮐﺎﺷﺎن‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮمﭘﺰﺷﮑﯽ ﮐﺎﺷﺎن‪ ،‬داﻧﺸﮑﺪه ﭘﯿﺮاﭘﺰﺷﮑﯽ‪ ،‬ﮔﺮوه ﻓﯿﺰﯾﮏ ﭘﺰﺷﮑﯽ و رادﯾﻮﻟﻮژي‪ ،‬ﮐﺪﭘﺴﺘﯽ‪8715973449 :‬‬
‫ﭘﺴﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‪m.masoumbeigi@gmail.com :‬‬

‫ﭼﮑﯿﺪه‬
‫ﯾﮑﯽ از ﻧﯿﺎزﻫﺎي اﺳﺎﺳﯽ ﺟﻬﺖ اﻧﺠﺎم اﻗﺪاﻣﺎت ﻻزم ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺧﻄﺮات ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﺎﺑﺶﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ واﻗﻌﺎ ﺿﺮروي ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ و ﺗﻌﺪاد زﯾﺎدي از ﻣﺮدم‬
‫را در ﺑﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮد داﻧﺴﺘﻦ ﻣﯿﺰان دز ﺑﯿﻤﺎران در ﻃﻮل آزﻣﺎﯾﺸﺎت رادﯾﻮﻟﻮژي اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر در ﺳﺎلﻫﺎي اﺧﯿﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﮔﺴـﺘﺮده و رو ﺑـﻪ رﺷـﺪي‬
‫ﺟﻬﺖ ﺳﺎﺧﺖ آﺷﮑﺎرﺳﺎزﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻧﯿﻤﻪﻫﺎدي اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ داراي ﻗﯿﻤﺖ ﮐﻢ و اﺑﻌﺎد ﮐﻮﭼﮏ اﺳﺖ و ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ‬
‫آنﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮان اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دز درﯾﺎﻓﺘﯽ را در ﻟﺤﻈﻪ و ﺑﺪون ﻫﯿﭻ ﺻﺮف وﻗﺘﯽ ﺑﺪﺳﺖ آورد ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺪف از اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪،‬‬
‫ﻃﺮاﺣﯽ و اﻣﮑﺎن ﺳﻨﺠﯽ ﺳﺎﺧﺖ ﯾﮏ دزﯾﻤﺘﺮ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻧﯿﻤﻪﻫﺎدي ﺑﺮاي دزﯾﻤﺘﺮي ﭘﺮﺗﻮﻫﺎي اﯾﮑﺲ ﺗﺸﺨﯿﺼﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﯾﻦ ﻃﺮح دﯾﻮد ﺳﯿﻠﯿﮑﻮﻧﯽ ‪ PIN‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﯾﮏ ﻣﺪار ﭘﺎﯾﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر آﺷﮑﺎرﺳﺎزي ﭘﺮﺗﻮﻫﺎي اﯾﮑﺲ ﺗﺸﺨﯿﺼﯽ ﻃﺮاﺣﯽ و اﺟـﺮا‬
‫ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﺟﻬﺖ ﺗﻌﯿﯿﻦ ارﺗﺒﺎط ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﯿﻦ رﻓﺘﺎر اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﺳﻨﺴﻮر ‪ PIN‬و ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺸﺨﺼﻪ ﭘﺮﺗﻮ اﯾﮑﺲ )‪ ،(KV,mA,S‬ﻣﺪار ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه در ﮐﻨﺎر‬
‫ﯾﮏ دزﯾﻤﺘﺮ ﯾﻮﻧﯿﺰاﺳﯿﻮن ﮐﺎﻟﯿﺒﺮه ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺑﺶ ﭘﺮﺗﻮﻫﺎي اﯾﮑﺲ ﺗﺸﺨﯿﺼﯽ ﺑﺎ اﻧﺮژي و ﺷﺪتﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در ﻧﻬﺎﯾﺖ‬
‫ﺳﯿﮕﻨﺎل ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪار ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎ ﻣﻘﺎدﯾﺮ دز درﯾﺎﻓﺘﯽِ ﺛﺒﺖ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ دزﯾﻤﺘﺮ ﯾﻮﻧﯿﺰاﺳﯿﻮن‪ ،‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه از ﺑﺮرﺳﯽ‬
‫رﻓﺘﺎر دو دزﯾﻤﺘﺮ ﺑﻪﻃﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺦ دزﯾﻤﺘﺮ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه در زﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺎﺑﺶ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺧﻄﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ در ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ‬
‫ﭘﺎﺳﺦ آن در وﻟﺘﺎژﻫﺎي ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﺼﻮرت ﺧﻄﯽ و در وﻟﺘﺎژﻫﺎي ﺑﺎﻻ ارﺗﺒﺎط ﻣﺸﺨﺺ و ﺧﻄﯽ ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ ﻓﻮﺗﻮدﯾﻮد ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﺑﻪ در دﺳﺘﺮس ﺑﻮدن‪ ،‬ﻗﯿﻤﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ و دادن ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪﺻﻮرت در ﻟﺤﻈﻪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮏ دزﯾﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﻣﻘﺎدﯾﺮ دز ﭘﺮﺗﻮﻫـﺎي اﯾﮑـﺲ‬
‫ﺗﺸﺨﯿﺼﯽ در اﻧﺮژيﻫﺎي ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫ﮐﻠﯿﺪواژﮔﺎن‪ :‬ﭘﺮﺗﻮ اﯾﮑﺲ ﺗﺸﺨﯿﺼﯽ‪ ،‬ﻓﻮﺗﻮدﯾﻮد ‪ ، PIN‬دزﯾﻤﺘﺮي‪.‬‬

‫ﺟﻠﺪ ﭼﻬﺎرم‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪4‬‬ ‫ﻣﺤﺒﻮﺑﻪ ﻣﻌﺼﻮمﺑﯿﮕﯽ‪ ،‬اﮐﺒﺮ ﻋﻠﯽاﺻﻐﺮزاده ﺧﻮراﺳﮕﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻧﻈﯿﻔﯽﻓﺮد و اﺣﻤﺪ رﻣﻀﺎﻧﯽﻣﻘﺪم‬
‫ﺷﺨﺼﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮاي اﻧـﺪازهﮔﯿـﺮي ﻣﻘـﺎدﯾﺮ دز‬
‫ﻣﯿﺪانﻫﺎي ﺗﺎﺑﺶ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽروﻧﺪ ]‪ .[10‬از دﯾﮕﺮ ﻣﺰاﯾﺎي اﯾـﻦ‬
‫ﻧﻮع دزﯾﻤﺘﺮﻫﺎ ﻗﯿﻤﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻗﻄﻌﺎت ‪ PIN‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐـﻪ در ﻧﺘﯿﺠـﻪ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺴﺘﺮده از آنﻫﺎ ﺟﻬﺖ دزﯾﻤﺘﺮي از اﻧﺪامﻫﺎ و ﺑﺎﻓﺖﻫـﺎي‬
‫ﺑﺪن را ﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽﺳﺎزد ]‪ .[6‬ﻫﺪف از اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﯽ‬
‫و اﻣﮑﺎن ﺳﻨﺠﯽ ﺳﺎﺧﺖ ﯾﮏ دزﯾﻤﺘﺮ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﻨﺎﺻـﺮ ﻧﯿﻤـﻪ‬
‫ﻫﺎدي ﺑﺮاي دزﯾﻤﺘﺮي ﭘﺮﺗﻮﻫﺎي اﯾﮑﺲ ﺗﺸﺨﯿﺼﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .2‬ﻣﻮاد و روش‬
‫در اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ از ﯾﮏ ﻗﻄﻌﻪ ﻓﻮﺗﻮدﯾـﻮد از ﻧـﻮع‪ PIN‬ﺑـﻪﻋﻨـﻮان‬
‫دزﯾﻤﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ دﯾﻮد ﺑﺎ ﮔﺮﯾﺪ ﻧﻈﺎﻣﯽ روﺳﯽ ﺑﺎ ﺳﻄﺢ‬
‫ﻣﻘﻄﻊ ‪ 1/2‬ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ ﺑﻮده ﮐـﻪ ﺑـﺮاي اﻓـﺰاﯾﺶ ﺣﺴﺎﺳـﯿﺖ‪ ،‬ﻻﯾـﻪ‬
‫ﺷﯿﺸﻪاي آن ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از اﺛﺮ ﻧﻮر ﻣﺮﺋﯽ‬
‫ﺑﺮ روي دزﯾﻤﺘﺮ ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه‪ ،‬ﺗﻤـﺎم ﺳـﻄﺢ آن ﺑﻮﺳـﯿﻠﻪ ﮐﺎﻏـﺬ‬
‫آﻟﻮﻣﯿﻨﯿﻮم ﭘﻮﺷﯿﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ ﺑﮑـﺎر رﻓﺘـﻪ در اﯾـﻦ‬
‫آزﻣﺎﯾﺶ از ﺳﻪ ﺑﺨﺶ اﺻﻠﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﺑـﻪ ﺗﺮﺗﯿـﺐ‬
‫ﻋﺒﺎرتاﻧﺪ از آﺷﮑﺎرﺳﺎز‪ ،‬ﻣﺪارات ﭘﯿﺶﺗﻘﻮﯾـﺖﮐﻨﻨـﺪه آﻧـﺎﻟﻮگ و‬
‫واﺳﻂ دﯾﺠﯿﺘﺎل‪ .‬آﺷﮑﺎرﺳﺎز ﺑﮑﺎر رﻓﺘﻪ در اﯾﻦﺟـﺎ ﯾـﮏ دﯾـﻮد ﺑـﺎ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ‪ p-i-n‬اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ آﺷﮑﺎرﺳﺎز ﺑﺮاي اﺳـﺘﻔﺎده در ﻣﺤـﺪوده‬
‫ﻃﯿﻔﯽ ‪ 600nm‬ﺗﺎ ‪ 1100nm‬ﻃﺮاﺣـﯽ ﺷـﺪه اﺳـﺖ ﮐـﻪ در اﯾـﻦ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ ﺑــﺮاي ﺣــﺬف اﺛــﺮ ﻃﯿــﻒ ﻣــﺬﮐﻮر و ﺳــﺎﯾﺮ ﻧﻮﻓــﻪﻫــﺎي‬
‫اﻟﮑﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﯿﺴﯽ‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﺣﺴﺎس آﺷﮑﺎرﺳﺎز ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﯾـﮏ‬
‫ﻻﯾﻪ ﻧﺎزك ورق آﻟﻮﻣﯿﻨﯿﻮﻣﯽ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺎﺑﺶ ﭘﺮﺗﻮ اﯾﮑﺲ ﺑﻪ ﻧﺎﺣﯿﻪ ‪ i‬در ﭘﯿﻮﻧﺪ ‪ p-i-n‬اﯾﻦ آﺷﮑﺎرﺳﺎز‬
‫ﺳﺒﺐ ﺗﻮﻟﯿﺪ زوجﻫﺎي اﻟﮑﺘﺮون و ﺣﻔﺮه ﻣﯽﺷﻮد ﮐـﻪ ﺗﻌـﺪاد اﯾـﻦ‬
‫زوجﻫــﺎ ﺗــﺎﺑﻌﯽ از ﻣﺸﺨﺼــﺎت ﻓﻮﺗــﻮنﻫــﺎي ﺑﺮﺧــﻮردي اﺳــﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻌﺪادي از زوجﻫﺎي اﻟﮑﺘﺮون و ﺣﻔﺮه ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳـﻂ ﻣﯿـﺪان‬
‫اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ داﺧﻠﯽ دﯾﻮد از ﻫﻢ ﺟﺪا ﺷﺪه و ﺳـﺒﺐ ﺗﻐﯿﯿـﺮ ﺟﺮﯾـﺎن‬
‫ﺗﺎرﯾﮑﯽ دﯾﻮد ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬از آنﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮات اﯾـﻦ ﺟﺮﯾـﺎن در‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪16‬‬
‫‪ .1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﻣﻮﺟـﻮدات زﻧــﺪه در اﯾــﻦ ﺟﻬــﺎن ﺑــﻪ ﻃــﻮر ﻣــﺪاوم در ﻣﻌــﺮض‬
‫ﭘﺮﺗﻮﻫﺎي ﯾﻮﻧﯿﺰان ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ اﯾﻦ ﭘﺮﺗﻮﻫﺎ ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻣـﯽ‪-‬‬
‫ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎﻋﺚ آﺳﯿﺐ و اﯾﺠﺎد ﺻﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﺑﺎﻓﺖﻫﺎي زﻧـﺪه ﺷـﻮﻧﺪ‬
‫ﻟﺬا ﻣﻘﺪار ﭘﺮﺗﻮﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺪن ﻣﯽرﺳﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﮑﺎن ﮐﺎﻫﺶ‬
‫ﯾﺎﺑﺪ ]‪ .[1‬ﯾﮑﯽ از ﻧﯿﺎزﻫﺎي اﺳﺎﺳﯽ ﺟﻬـﺖ اﻧﺠـﺎم اﻗـﺪاﻣﺎت ﻻزم‬
‫ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﭘﺮﺗﻮﮔﯿﺮي ﻏﯿﺮﺿﺮوري ﮐـﻪ ﺗﻌـﺪاد زﯾـﺎدي از‬
‫ﻣﺮدم را در ﺑـﺮ ﻣـﯽﮔﯿـﺮد داﻧﺴـﺘﻦ ﻣﯿـﺰان دز ﺑﯿﻤـﺎران در ﻃـﻮل‬
‫آزﻣﺎﯾﺸﺎت رادﯾﻮﻟﻮژي ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﻃﯽ ﺳﺎلﻫﺎي اﺧﯿﺮ ﺗﻼشﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎري ﺑـﺮاي ﺳـﺎﺧﺖ و‬
‫ﺑﻬﯿﻨﻪ ﮐﺮدن دزﯾﻤﺘﺮﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪي ﮐـﻪ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت در ﻟﺤﻈـﻪ‪ 1‬و‬
‫ﺑﺪون ﻫﯿﭻ ﺻﺮف وﻗﺘﯽ ﻣﻘﺎدﯾﺮ دز درﯾﺎﻓﺘﯽ را ﻗﺮاﺋـﺖ و ﻧﻤـﺎﯾﺶ‬
‫دﻫﺪ )دزﯾﻤﺘﺮﻫﺎي ﻓﻌﺎل‪ ( 2‬ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ]‪ .[11-2‬در اﯾﻦ‬
‫ﻣﯿﺎن دزﯾﻤﺘﺮﻫﺎي اﺗﺎﻗﮏ ﯾﻮﻧﺶ ﻣـﯽﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﻣﺴـﺘﻘﯿﻢ‬
‫ﻣﻘﺎدﯾﺮ دز ﺗﺎﺑﺸﯽ را ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ اﻣﺎ اﯾـﻦ دزﯾﻤﺘﺮﻫـﺎ ﻋﻤﻮﻣـﺎً‬
‫داراي اﺑﻌﺎد ﺑﺰرگ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﺳﺘﻔﺎده از آنﻫﺎ ﺑﺮاي اﻧـﺪازهﮔﯿـﺮي‬
‫ﻣﻘﺎدﯾﺮ دز درﯾﺎﻓﺘﯽ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ اﻧﺠﺎم رادﯾﻮﮔﺮاﻓﯽ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻋﻠـﺖ اﺛـﺮ‬
‫روي ﺗﺼﻮﯾﺮ‪ ،‬ﻏﯿﺮﻣﻤﮑﻦ اﺳـﺖ‪ .‬اﻣـﺎ دزﯾﻤﺘﺮﻫـﺎي ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻗﻄﻌﺎت ﺳﯿﻠﯿﮑﻨﯽ داراي اﺑﻌﺎد ﮐﻮﭼﮏ ﻣـﯽﺑﺎﺷـﻨﺪ ﮐـﻪ در‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽﺗﻮان از آنﻫﺎ ﻫﻨﮕﺎم رادﯾﻮﮔﺮاﻓﯽ ﺑﺪون اﯾﺠﺎد اﺛﺮ ﻣﺨﺮب‬
‫روي ﺗﺼﻮﯾﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﻧﺪازه ﮐﻮﭼﮏ اﯾﻦ دزﯾﻤﺘﺮﻫﺎ‬
‫ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﯾﯽ آﺳﺎن در ﻣﮑﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺑﻪ آنﻫـﺎ ﻣـﯽ‪-‬‬
‫دﻫﺪ ]‪ .[2‬در ﻧﺴﻞ ﺟﺪﯾﺪ دزﯾﻤﺘﺮﻫﺎي ﻧﯿﻤﻪرﺳﺎﻧﺎ از ﻧﻮع ﻓﻮﺗﻮدﯾﻮد‬
‫از ﻗﻄﻌﺎت ‪ PIN‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬دﯾﻮد ‪ PIN‬دﯾﻮدي اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺑﯿﻦ دو ﻧﯿﻤﻪ رﺳﺎﻧﺎي ﻧﻮع ‪ p‬و ‪ ،n‬ﯾﮏ ﻧﺎﺣﯿﻪ وﺳﯿﻊ از ﯾـﮏ ﻧﯿﻤـﻪ‬
‫رﺳﺎﻧﺎي ذاﺗﯽ ﺑﺪون ﻧﺎﺧﺎﻟﺼـﯽ ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‪ .‬از ﻣﻬـﻢﺗـﺮﯾﻦ‬
‫وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي اﯾﻦ ﻧﻮع دﯾﻮد ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺗﺒﺪﯾﻞ اﻣﻮاج اﻟﮑﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﯿﺴﯽ‬
‫ﺑﻪ ﺳﯿﮕﻨﺎل اﺳﺖ و ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳـﺎس ﻣـﯽﺗـﻮان از آنﻫـﺎ ﺑـﻪﻋﻨـﻮان‬
‫آﺷﮑﺎرﺳﺎز ﺑﻬﺮه ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﯾﻦ دزﯾﻤﺘﺮﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺟﻬﺖ دزﯾﻤﺘﺮي‬
‫‪real time‬‬
‫‪active‬‬
‫‪17‬‬ ‫اﻣﮑﺎن ﺳﻨﺠﯽ ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮي ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻧﯿﻤﻪ ﻫﺎدي از ﻧﻮع ‪ PIN‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر دزﯾﻤﺘﺮي ﭘﺮﺗﻮﻫﺎي ‪...‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﭼﻬﺎرم‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪4‬‬

‫‪ 12MB-1‬در ﻓﺎﺻــﻠﻪ ‪ FSD1=100 cm‬ﺑــﺎ ﻣﯿــﺪان ‪ 10‬در ‪10‬‬ ‫ﺣﺪود ﭼﻨﺪ ﺻﺪ ﭘﯿﮑﻮآﻣﭙﺮ اﺳﺖ ﺑـﺮاي اﻧـﺪازهﮔﯿـﺮي آن از ﯾـﮏ‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻘﻮﯾﺖﮐﻨﻨﺪه اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﺣﺴﺎس ﺑﻪ ﺑﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺟﻬﺖ ﮐﺎﻟﯿﺒﺮاﺳﯿﻮن اﯾﻦ دزﯾﻤﺘﺮ در اﻧﺮژيﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﭘﺮﺗـﻮ‬ ‫ﺷﻤﺎﺗﯿﮏ ﻣﺪار ﭘﯿﺶﺗﻘﻮﯾﺖﮐﻨﻨﺪه ﺣﺴﺎس ﺑﻪ ﺑـﺎر در ﺷـﮑﻞ ‪1‬‬
‫اﯾﮑـﺲ‪ ،‬از دزﯾﻤﺘـﺮ اﺗﺎﻗــﮏ ﯾـﻮﻧﺶ ﻣـﺪل ‪ TM77334‬ﺳــﺎﺧﺖ‬ ‫ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﺪار آﺷﮑﺎرﺳﺎز در آراﯾﺶ ﺑﺎﯾـﺎس‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ‪ PTW‬آﻟﻤﺎن اﺳـﺘﻔﺎده ﮔﺮدﯾـﺪ )ﮐﺎﻟﯿﺒﺮاﺳـﯿﻮن آن ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫ﺷﺪه ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺟﺮﯾـﺎن ﺗـﺎرﯾﮑﯽ‬
‫آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺳﺎزﻣﺎن اﻧﺮژي اﺗﻤـﯽ اﯾـﺮان اﻧﺠـﺎم ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬ ‫آن ﺗﻘﻮﯾﺖ و ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮات داﻣﻨﻪ وﻟﺘﺎژ ﺧﺮوﺟﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣـﯽﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺖ(‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻫﺮ دو دزﯾﻤﺘﺮ ﮐﻨـﺎر ﯾﮑـﺪﯾﮕﺮ و ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر از ﯾﮏ ﺗﻘﻮﯾﺖﮐﻨﻨﺪه ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ در آراﯾﺶ ﺗـﺮاﻧﺲ‬
‫ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻣﻮرد ﺗﺎﺑﺶ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓـﺖ و ﻣﻘـﺎدﯾﺮ دز ﺗﻮﺳـﻂ اﺗﺎﻗـﮏ‬ ‫اﻣﭙﺪاﻧﺲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺮوﺟﯽ اﯾـﻦ ﺑﺨـﺶ ﻧﯿـﺰ ﭘـﺲ از‬
‫ﯾﻮﻧﯿﺰاﺳﯿﻮن ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﯿﮑﺮوﮔﺮي ﺛﺒﺖ ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻘﻮﯾﺖ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ دﯾﺠﯿﺘﺎل ارﺳﺎل ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺨــﺶ دﯾﺠﯿﺘــﺎل ﺳﯿﺴــﺘﻢ ﺷــﺎﻣﻞ ﯾــﮏ ﻣﺒــﺪل آﻧــﺎﻟﻮگ ﺑــﻪ‬
‫‪ .3‬ﻧﺘﺎﯾﺞ‬ ‫دﯾﺠﯿﺘﺎل)‪ (ADC‬ﺑﺎ ﺗﻔﮑﯿﮏ ﻫﺸﺖ ﺑﯿﺖ و ﺳﺮﻋﺖ ﯾـﮏ ﻣﯿﻠﯿـﻮن‬
‫در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﻣﮑﺎنﺳﻨﺠﯽ ﺳﺎﺧﺖ ﯾﮏ دزﯾﻤﺘـﺮ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ آﻧﺎﻟﻮگ ﻗﺮاﺋﺖ ﭘـﺲ از ﺗﺒـﺪﯾﻞ‪ ،‬از‬
‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻧﯿﻤﻪ ﻫﺎدي ﺑﺮاي دزﯾﻤﺘﺮي ﭘﺮﺗﻮﻫـﺎي اﯾﮑـﺲ ﺗﺸﺨﯿﺼـﯽ‬ ‫ﻃﺮﯾﻖ ﭘﻮرت ‪ USB‬ﺑـﻪ راﯾﺎﻧـﻪ ﻣﻨﺘﻘـﻞ ﺷـﺪ‪ .‬ﭘـﺮدازش دادهﻫـﺎ و‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺪاري ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻮﺗﻮدﯾﻮد ‪PIN‬‬ ‫اﺟﺮاي اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ دز ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮم اﻓﺰار ﻣﺘﻠﺐ اﻧﺠـﺎم‬
‫ﻃﺮاﺣﯽ و ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺟﻬﺖ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺻﺤﺖ ﭘﺎﺳﺦ دزﯾﻤﺘﺮ‬ ‫ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺮاﺣــﯽ ﺷــﺪه‪ ،‬اﯾــﻦ دزﯾﻤﺘــﺮ ﺑــﺎ دزﯾﻤﺘــﺮ ﯾﻮﻧﯿﺰاﺳــﯿﻮن ﻣــﺪل‬
‫‪ TM77334‬ﺑﻪﻃﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺗﻮﺳﻂ دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻮﻟﺪ اﺷـﻌﻪ اﯾﮑـﺲ‬
‫ﻣﻮﺟﻮد در داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠـﻮم ﭘﺰﺷـﮑﯽ ﮐﺎﺷـﺎن ﻣـﻮرد ﺗـﺎﺑﺶ ﻗـﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه از ﺑﺮرﺳﯽ رﻓﺘـﺎر ﻫـﺮ دو دزﯾﻤﺘـﺮ ﺑـﻪ‬
‫ﻃﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن در ﻧﻤﻮدارﻫﺎي زﯾﺮ آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 2‬ﺗﻐﯿﯿﺮات ﭘﺎﺳﺦ دو دزﯾﻤﺘﺮ را ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ زﻣـﺎن در‬
‫‪ KV‬ﺛﺎﺑﺖ )‪ (KV=50‬و ‪ mA‬ﺛﺎﺑﺖ )‪ (50mA‬ﻧﺸﺎن ﻣـﯽدﻫـﺪ‪.‬‬
‫زﻣﺎنﻫﺎ از ‪ 0/02-2s‬ﻣﺘﻐﯿـﺮ ﻣـﯽﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در اﯾـﻦ ﻧﻤـﻮدار ﭘﺎﺳـﺦ‬
‫ﺷﮑﻞ )‪ :(1‬ﺷﻤﺎﺗﯿﮏ ﻣﺪار ﭘﯿﺶﺗﻘﻮﯾﺖﮐﻨﻨﺪه ﺣﺴﺎس ﺑﻪ ﺑﺎر‬
‫دزﯾﻤﺘﺮ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه در زﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ رﻧﮓ ﻗﺮﻣـﺰ رﺳـﻢ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ در ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ ﭘﺎﺳﺦ دزﯾﻤﺘﺮ اﺗﺎﻗﮏ ﯾﻮﻧﺶ ﺑﺎ رﻧـﮓ آﺑـﯽ‬ ‫ﺧﻄﯽ ﺑﻮدن ﺧﺮوﺟﯽ‪ ،‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ آﻫﻨﮓ دز و ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ دزﯾﻤﺘﺮ‬
‫ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺮرﺳﯽ ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﺟﻬﺖ ﺑﺮرﺳﯽ اﯾﻦ ﻣﻮارد‪ ،‬وﻟﺘﺎژﻫـﺎي‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت ﻻﻣﭗ اﺷﻌﻪ اﯾﮑﺲ از ‪ 40-100KV‬و ﻣﻘـﺎدﯾﺮ ﻣﺘﻔـﺎوت‬
‫ﺷﺪت اﺷـﻌﻪ ﺑـﯿﻦ ‪ 0/02-0/2s‬دﺳـﺘﮕﺎه ‪ Toshiba‬ﻣـﺪل ‪DC-‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Focus to Sensor distance‬‬
‫ﺟﻠﺪ ﭼﻬﺎرم‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪4‬‬ ‫ﻣﺤﺒﻮﺑﻪ ﻣﻌﺼﻮمﺑﯿﮕﯽ‪ ،‬اﮐﺒﺮ ﻋﻠﯽاﺻﻐﺮزاده ﺧﻮراﺳﮕﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻧﻈﯿﻔﯽﻓﺮد و اﺣﻤﺪ رﻣﻀﺎﻧﯽﻣﻘﺪم‬ ‫‪18‬‬

‫‪50KV,50mA‬‬
‫‪70KV,50mA‬‬
‫‪250‬‬ ‫‪200‬‬

‫‪200‬‬
‫‪150‬‬
‫)‪Dose(µGy‬‬

‫)‪Dose(µGy‬‬
‫‪150‬‬
‫‪100‬‬
‫‪100‬‬

‫‪50‬‬
‫‪50‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪20‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪160‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪80 100‬‬ ‫‪160‬‬ ‫‪200‬‬
‫)‪Time(ms‬‬ ‫)‪Time(ms‬‬
‫ﺷﮑﻞ)‪ :(4‬ﻧﻤﻮدار ﺗﻐﯿﯿﺮات ﭘﺎﺳﺦ دزﯾﻤﺘﺮ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ زﻣﺎن‪،KV=70 .‬‬ ‫ﺷﮑﻞ)‪ :(2‬ﻧﻤﻮدار ﺗﻐﯿﯿﺮات ﭘﺎﺳﺦ دزﯾﻤﺘﺮ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ زﻣﺎن‪،KV=50 .‬‬
‫‪ mA=50‬و زﻣﺎنﻫﺎ ﻣﺘﻐﯿﺮ اﺳﺖ‪ .‬رﻧﮓ ﻗﺮﻣﺰ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺦ دزﯾﻤﺘﺮ‬ ‫‪ mA=50‬و زﻣﺎنﻫﺎ ﻣﺘﻐﯿﺮ اﺳﺖ‪ .‬رﻧﮓ ﻗﺮﻣﺰ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺦ دزﯾﻤﺘﺮ‬
‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه‪ ،‬رﻧﮓ آﺑﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دزﯾﻤﺘﺮ ﯾﻮﻧﯿﺰاﺳﯿﻮن اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه‪ ،‬رﻧﮓ آﺑﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دزﯾﻤﺘﺮ ﯾﻮﻧﯿﺰاﺳﯿﻮن اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 5‬ﺗﻐﯿﯿﺮات ﭘﺎﺳﺦ دو دزﯾﻤﺘﺮ را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻣﺎن در ‪KV‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ 3‬ﺗﻐﯿﯿﺮات ﭘﺎﺳﺦ دو دزﯾﻤﺘﺮ را ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ زﻣـﺎن در‬
‫ﺛﺎﺑﺖ )‪ (KV=80‬و ‪ mA‬ﺛﺎﺑﺖ )‪ (50mA‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬زﻣﺎنﻫـﺎ‬ ‫‪ KV‬ﺛﺎﺑﺖ )‪ (KV=60‬و ‪ mA‬ﺛﺎﺑﺖ )‪ (50mA‬ﻧﺸﺎن ﻣـﯽدﻫـﺪ‪.‬‬
‫از ‪ 0/02-2 s‬ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻫﻤـﺎنﻃـﻮر ﮐـﻪ در ﻧﻤـﻮدار زﯾـﺮ‬ ‫زﻣﺎنﻫﺎ از ‪ 0/02-2 s‬ﻣﺘﻐﯿﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ دزﯾﻤﺘﺮ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه و دزﯾﻤﺘﺮ ﯾﻮﻧﯿﺰاﺳﯿﻮن‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد در ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﺎﺑﺶ ﻣﺬﮐﻮر ﺑﺴﯿﺎر ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﯽ‪-‬‬ ‫‪200‬‬
‫‪60KV,50mA‬‬
‫‪180‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪160‬‬
‫‪140‬‬
‫)‪Dose(µGy‬‬

‫‪120‬‬
‫‪100‬‬
‫‪80KV,50mA‬‬ ‫‪80‬‬
‫‪180‬‬ ‫‪60‬‬
‫‪160‬‬ ‫‪40‬‬
‫‪20‬‬
‫)‪Dose(µGy‬‬

‫‪140‬‬
‫‪0‬‬
‫‪120‬‬
‫‪20‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪160‬‬ ‫‪200‬‬
‫‪100‬‬
‫‪80‬‬
‫)‪Time(ms‬‬
‫‪60‬‬ ‫ﺷﮑﻞ)‪ :(3‬ﻧﻤﻮدار ﺗﻐﯿﯿﺮات ﭘﺎﺳﺦ دزﯾﻤﺘﺮ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ زﻣﺎن‪،KV=60 .‬‬
‫‪40‬‬
‫‪ mA=50‬و زﻣﺎنﻫﺎ ﻣﺘﻐﯿﺮ اﺳﺖ‪ .‬رﻧﮓ ﻗﺮﻣﺰ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺦ دزﯾﻤﺘﺮ‬
‫‪20‬‬
‫‪0‬‬ ‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه‪ ،‬رﻧﮓ آﺑﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دزﯾﻤﺘﺮ ﯾﻮﻧﯿﺰاﺳﯿﻮن اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪20‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪100‬‬
‫)‪Time(ms‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 4‬ﺗﻐﯿﯿﺮات ﭘﺎﺳﺦ دو دزﯾﻤﺘﺮ را ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ زﻣـﺎن در ‪KV‬‬
‫ﺷﮑﻞ)‪ :(5‬ﻧﻤﻮدار ﺗﻐﯿﯿﺮات ﭘﺎﺳﺦ دزﯾﻤﺘﺮ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ زﻣﺎن‪،KV=80 .‬‬
‫ﺛﺎﺑﺖ )‪ (KV=70‬و ‪ mA‬ﺛﺎﺑﺖ )‪ (50mA‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬زﻣﺎنﻫـﺎ‬
‫‪ mA=50‬و زﻣﺎنﻫﺎ ﻣﺘﻐﯿﺮ اﺳﺖ‪ .‬رﻧﮓ ﻗﺮﻣﺰ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺦ دزﯾﻤﺘﺮ‬
‫از ‪ 0/02-2 s‬ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻫﻤـﺎنﻃـﻮر ﮐـﻪ در ﻧﻤـﻮدار زﯾـﺮ‬
‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه‪ ،‬رﻧﮓ آﺑﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دزﯾﻤﺘﺮ ﯾﻮﻧﯿﺰاﺳﯿﻮن اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ دزﯾﻤﺘﺮ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه و دزﯾﻤﺘﺮ ﯾﻮﻧﯿﺰاﺳﯿﻮن‬
‫در ﻧﻬﺎﯾﺖ رﻓﺘﺎر دو دزﯾﻤﺘﺮ در ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ﺛﺎﺑﺖ )‪(50mA‬‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد در ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﺎﺑﺶ ﻣﺬﮐﻮر ﮐﺎﻣﻼً ﺑـﺎ ﯾﮑـﺪﯾﮕﺮ ﻫﻤﺨـﻮاﻧﯽ‬
‫و زﻣﺎن ﺛﺎﺑﺖ )‪ (S=100ms‬در اﻧﺮژيﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﭘﺮﺗﻮ اﯾﮑـﺲ‬ ‫دارد‪.‬‬
‫‪19‬‬ ‫اﻣﮑﺎن ﺳﻨﺠﯽ ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮي ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻧﯿﻤﻪ ﻫﺎدي از ﻧﻮع ‪ PIN‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر دزﯾﻤﺘﺮي ﭘﺮﺗﻮﻫﺎي ‪...‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﭼﻬﺎرم‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪4‬‬

‫ﻫﻤﺨﻮاﻧﯽ دارد ]‪ .[12‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ آنﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﺮ روي ﻓﻮﺗﻮدﯾﻮد ﺻﻮرت‬
‫ﮔﺮﻓﺖ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻧﻮع ﻓﻮﺗﻮدﯾﻮد ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘـﻪ در ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ آنﻫـﺎ ﺑـﺎ‬
‫ﻓﻮﺗﻮدﯾﻮد ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﭘﺎﺳﺦ دزﯾﻤﺘﺮ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه در اﻧﺮژيﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬
‫ﺗﺎﺑﺸﯽ ﺑﺮرﺳﯽ ﮔﺮدﯾﺪ ﮐﻪ ﻧﺸﺎن از ﭘﺎﺳـﺦ ﺧﻄـﯽ دزﯾﻤﺘـﺮ ﻣـﻮرد‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در وﻟﺘﺎژﻫﺎي ﭘﺎﯾﯿﻦ اﺳـﺖ در ﺣﺎﻟﯿﮑـﻪ در وﻟﺘﺎژﻫـﺎي ﺑـﺎﻻ‬
‫ارﺗﺒﺎط ﻣﺸﺨﺺ و ﺧﻄﯽ ﺑـﯿﻦ ﭘﺎﺳـﺦ دزﯾﻤﺘـﺮ ﻃﺮاﺣـﯽ ﺷـﺪه و‬
‫دزﯾﻤﺘﺮ اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫)‪ KV‬ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ( ﺑﺮرﺳﯽ ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐـﻪ در ﺷـﮑﻞ ‪6‬‬
‫ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ دزﯾﻤﺘﺮ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه در اﻧﺮژيﻫﺎي ﭘـﺎﯾﯿﻦ‬
‫ﺗﺎ ‪ 50 KV‬ﺧﻄﯽ و ﺑﻌﺪ از آن ﻏﯿﺮﺧﻄﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻧﺎﺷـﯽ‬
‫از ﻋﺪم ﭘﺎﺳﺦ ﺻﺤﯿﺢ دزﯾﻤﺘﺮ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه ﺑﻪ اﻧﺮژيﻫـﺎي ﺑـﺎﻻي‬
‫دﺳﺘﻪ اﺷﻌﻪ اﯾﮑﺲ ﺗﺎﺑﺸﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪100mS,50mA‬‬
‫‪250‬‬
‫‪200‬‬

‫)‪Dose(µGy‬‬
‫‪150‬‬
‫ﺑﺎ اﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﻧﮑﺘﻪي ﻣﻬﻤﯽ ﮐـﻪ از ﻧﺘـﺎﯾﺞ اﯾـﻦ‬
‫‪100‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﮔﺮدد اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ دزﯾﻤﺘﺮ ﻃﺮاﺣـﯽ ﺷـﺪه ﺑـﺎ‬
‫‪50‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻮﺗﻮدﯾﻮد ﮐﻪ در آن از دﯾﻮد ﺳـﯿﻠﯿﮑﻨﯽ ‪ PIN‬اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫‪0‬‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺟﻬﺖ آﺷﮑﺎرﺳﺎزي اﺷﻌﻪ اﯾﮑﺲ ﺗﺸﺨﯿﺼـﯽ‬ ‫‪40‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪90‬‬
‫‪KVp‬‬
‫در اﻧﺮژيﻫﺎي ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﯿـﺮد‪ .‬ﻫـﺮ ﭼﻨـﺪ ﻧﺘـﺎﯾﺞ‬ ‫ﺷﮑﻞ)‪ :(6‬ﻧﻤﻮدار ﺗﻐﯿﯿﺮات ﭘﺎﺳﺦ دزﯾﻤﺘﺮ در اﻧﺮژيﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪.‬‬
‫دﻗﯿﻖﺗﺮ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ دارد‪.‬‬ ‫‪ mA=50 ،S=100mS‬و زﻣﺎنﻫﺎ ﻣﺘﻐﯿﺮ اﺳﺖ‪ .‬رﻧﮓ ﻗﺮﻣﺰ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺦ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ ﻓﻮﺗﻮدﯾﻮد ‪ PIN‬ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻣـﻮرد‬ ‫دزﯾﻤﺘﺮ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه‪ ،‬رﻧﮓ آﺑﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دزﯾﻤﺘﺮ ﯾﻮﻧﯿﺰاﺳﯿﻮن اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺧﻄﯽ ﺑﻮدن ﭘﺎﺳﺦ در زﻣﺎنﻫـﺎي‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺎﺑﺶ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺰاﯾﺎي دﯾﮕـﺮي از ﺟﻤﻠـﻪ در دﺳـﺘﺮس‬

‫ﺑﻮدن اﯾﻦ ﻧﻮع ﻓﻮﺗﻮدﯾﻮد و ﻧﯿﺰ ﻗﯿﻤﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ و ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪﺻﻮرت در‬ ‫‪ .4‬ﺑﺤﺚ و ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي‬

‫ﻟﺤﻈﻪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ دزﯾﻤﺘـﺮ ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر اﻧـﺪازهﮔﯿـﺮي‬ ‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دﯾﻮد ﺳﯿﻠﯿﮑﻨﯽ ‪ ، PIN‬ﯾـﮏ ﻣـﺪار ﭘﺎﯾـﻪ ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر‬

‫ﻣﻘﺎدﯾﺮ دز ﭘﺮﺗﻮﻫﺎي اﯾﮑﺲ ﺗﺸﺨﯿﺼﯽ در اﻧﺮژيﻫﺎي ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣـﻮرد‬ ‫آﺷﮑﺎرﺳﺎزي ﭘﺮﺗﻮﻫﺎي اﯾﮑﺲ ﺗﺸﺨﯿﺼﯽ ﻃﺮاﺣﯽ و اﺟﺮا ﮔﺮدﯾـﺪ‪.‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪.‬‬ ‫ﺟﻬﺖ ﺗﻌﯿﯿﻦ ارﺗﺒﺎط ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﯿﻦ رﻓﺘﺎر اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﺣﺴـﮕﺮ ‪PIN‬‬

‫و ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺸﺨﺼﻪ ﭘﺮﺗﻮ اﯾﮑﺲ )‪ ،(KV,mA,S‬ﻣﺪار ﺳﺎﺧﺘﻪ‬

‫‪ .5‬ﺳﭙﺎﺳﮕﺰاري‬ ‫ﺷﺪه در ﮐﻨﺎر ﯾﮏ دزﯾﻤﺘﺮ ﯾﻮﻧﯿﺰاﺳﯿﻮن ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻫﻤﺰﻣـﺎن ﺗﺤـﺖ‬

‫ﺗﺎﺑﺶ ﭘﺮﺗﻮﻫﺎي اﯾﮑﺲ ﺗﺸﺨﯿﺼﯽ ﺑﺎ اﻧﺮژي و ﺷﺪتﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت‬
‫اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺎ ﺣﻤﺎﯾﺖﻫـﺎي ﻣﻌﻨـﻮي و ﻣـﺎدي ﺣـﻮزه ﻣﻌﺎوﻧـﺖ‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت و ﻓﻦآوري داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮمﭘﺰﺷﮑﯽ ﮐﺎﺷﺎن اﻧﺠـﺎم ﯾﺎﻓﺘـﻪ‬
‫ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻞ از اﯾﻦ ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺦ دزﯾﻤﺘـﺮ‬
‫اﺳﺖ و ﻧﺘﺎﯾﺞ آن ﺣﺎﺻﻞ از ﻃـﺮح ﺗﺤﻘﯿﻘـﺎﺗﯽ ﺑـﺎ ﺷـﻤﺎره ‪9311‬‬
‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه در زﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺎﺑﺶ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﺧﻄﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮمﭘﺰﺷﮑﯽ ﮐﺎﺷﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾــﻦ ﻧﺘــﺎﯾﺞ ﺑــﺎ ﻧﺘــﺎﯾﺞ ‪ Romei‬و ﻫﻤﮑــﺎراﻧﺶ در ﺳــﺎل ‪2015‬‬
4 ‫ ﺷﻤﺎره‬،‫ﺟﻠﺪ ﭼﻬﺎرم‬ ‫ ﻣﺤﻤﺪ ﻧﻈﯿﻔﯽﻓﺮد و اﺣﻤﺪ رﻣﻀﺎﻧﯽﻣﻘﺪم‬،‫ اﮐﺒﺮ ﻋﻠﯽاﺻﻐﺮزاده ﺧﻮراﺳﮕﺎﻧﯽ‬،‫ﻣﺤﺒﻮﺑﻪ ﻣﻌﺼﻮمﺑﯿﮕﯽ‬ 20

‫ ﻣﺮاﺟﻊ‬.6

[1] S. Abbaszadeh. Indirect conversion [7] R. Kumar, S.D. Sharma, A. Philomina, A. Topkar.
amorphousselenium photodetectors for medical Dosimetric Characteristics of a PIN Diode for
imaging applications. University of Waterloo, Radiotherapy Application. Technol Cancer Res
Treat. 13(4), ( 2013), 361-7.
(2014).
[8] C.A. Mills, Y. F. Chan, A. Intaniwet, M. Shkunov,
[2] L. Andereani, M. Bontempi, P.L. Rpssi, L.P.
A. Nisbet, J.L. Keddie, P.J. Sellin. Direct detection
Rignanese, M. Zuffa, G. Baldazzi. Comparison
of 6 MV x-rays from a medical linear accelerator
between a silicon PIN diode and a CsI (Tl) coupled
using a semiconducting polymer diode. Phys Med
to a silicon PIN diode for dosimetric purpose in
Biol. 58(13), (2013), 4471-82.
radiology. Nuclear Instruments and Methods in
[9] A.B. Rosenfeld. Electronic dosimetry in radiation
Physics Research, Section A. Accelerators,
therapy. Radiation measurements. 41(1), (2006),
Spectrometers, Detectors and Associated
S134-S153.
Equipment. 762, (2014), 11-15.
[10] A.B. Rosenfeld, D. Cutajar, M.L.F. Lerch, G.
[3] T. Aoyama, S. Koyama, C. Kawaura. An in-
Takacs, I.M. Cornelius, M. Yudelev, M. Zaider.
phantom dosimetry system using pin silicon
Miniature semiconductor detectors for in vivo
photodiode radiation sensors for measuring organ
dosimetry. Radiation protection dosimetry. 120(1-4),
doses in x-ray CT and other diagnostic radiology.
(2006), 48-55.
Med Phys. 29(7), (2002), 1504-10.
[11] R.A. Terini, M.A. Pereira, R. Kunzel, P.R. Costa,
[4] E. Batista, H.J. Khoury, F.A. Melo, V. Barros. The
S.B. Herdade. Comprehensive analysis of the
performance of commercial photodiodes for
spectrometric determination of voltage applied to X-
dosimetry in mammography. Radiat Prot Dosimetry.
ray tubes in the radiography and mammography
115(1-4), (2000), 391-3.
energy ranges using a silicon PIN photodiode. Br J
[5] A. Bayrak, E. Barlas, E. Emirhan, C. Kutlu, C.S.
Radiol. 77(917), (2004), 395-404.
Ozben. A complete low cost radon detection system.
[12] C. Romei, A.D. Fulvio, C.A. Antonio, R. Ciolini,
Applied Radiation and Isotopes. 78, (2013), 1-9.
F. Errico. Characterization of a low-cost PIN
[6] CC. Bueno, JA. Goncalves, RR. Magalhaes, MD.
photodiode for dosimetry in diagnostic radiology.
Santos. Response of PIN diodes as room
Physica Medica. 31(1), (2015), 112-116.
temperature photon detectors. Appl Radiat Isot. 61,
(2004), 1343-7.