JNM - Volume 4 - Issue 12 - Pages 51-64

‫‪51‬‬ ‫ﻣﺠﻠﻪ ﻣﻮاد ﻧﻮﻳﻦ‪ /‬ﺟﻠﺪ ‪/3‬ﺷﻤﺎره ‪ /4‬ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪1392‬‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ رﻓﺘﺎر ﻛﺎرﺳﺨﺘﻲ ﻣﺎده ﺑﺮ ﻣﻘﺪار ﺑﺸﻜﻪ اي ﺷﺪن و ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﻨﺶ و ﻛﺮﻧﺶ در آزﻣﺎﻳﺶ ﻓﺸﺎر ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از روش اﺟﺰاي ﻣﺤﺪود‬
‫٭‪3‬‬
‫ﺷﻴﻮا ﻣﻮﻻﻳﻲ‪ ،1‬ﻣﻬﺮداد ﺷﻬﺒﺎز‪ 2‬و راﻣﻴﻦ اﺑﺮاﻫﻴﻤﻲ‬
‫ﭼﻜﻴﺪه‬
‫ﻣﻘﺪار ﺑﺸﻜﻪاي ﺷﺪن در آزﻣﺎﻳﺶ ﻓﺸﺎر ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺣﺴﺎس اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس‪ ،‬اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻳﻚ روش ﺳﺎده ﺑﺮاي ﺑﺮآورد ﻓﺎﻛﺘﻮر اﺻﻄﻜﺎك ﺑﻜﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﺑﺮ اﺛﺮ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻫﺎي دﻳﮕﺮ از ﺟﻤﻠﻪ ﺧﻮاص‬
‫ﻣﺎده ﺑﺮ ﻣﻘﺪار ﺑﺸﻜﻪ اي ﺷﺪن‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ دﻗﺖ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ در ﺑﺮآورد ﻣﻘﺪار اﺻﻄﻜﺎك ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ‬
‫اﺛﺮ ﺧﻮاص ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻣﺎده از ﻗﺒﻴﻞ ﺗﻮان ﻛﺎرﺳﺨﺘﻲ‪ ،n ،‬ﺿﺮﻳﺐ اﺳﺘﺤﻜﺎم‪ ،k ،‬و ﺗﻨﺶ ﺗﺴﻠﻴﻢ‪ ،σ0 ،‬ﺑﺮ ﭘﺪﻳﺪه ﺑﺸﻜﻪ اي ﺷﺪن در‬
‫آزﻣﺎﻳﺶ ﻓﺸﺎر ﺗﻚ ﻣﺤﻮري ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش اﺟﺰاي ﻣﺤﺪود ﻣﻮرد ارزﻳﺎﺑﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬اﺛﺮ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻳﺎد‬
‫ﺷﺪه ﺑﺮ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﻨﺶ و ﻛﺮﻧﺶ در ﻣﺎده‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬آزﻣﺎﻳﺶ ﻫﺎي ﻓﺸﺎر اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺎﺷﻲ از ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي را‬
‫ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫واژه ﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي‪ :‬اﺻﻄﻜﺎك‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺶ ﻓﺸﺎر‪ ،‬ﺑﺸﻜﻪ اي ﺷﺪن‪ ،‬روش اﺟﺰاي ﻣﺤﺪود‪.‬‬
‫‪ -1‬داﻧﺸﺠﻮي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﻮاد‪ ،‬داﻧﺸﻜﺪه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻴﺮاز‪.‬‬
‫‪ -2‬داﻧﺸﺠﻮي دﻛﺘﺮي‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﻮاد‪ ،‬داﻧﺸﻜﺪه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻴﺮاز‪.‬‬
‫‪ -3‬داﻧﺸﻴﺎر‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﻮاد‪ ،‬داﻧﺸﻜﺪه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻴﺮاز‪.‬‬
‫٭‪ -‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮل ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ebrahimy@shirazu.ac.ir :‬‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ رﻓﺘﺎر ﻛﺎرﺳﺨﺘﻲ ﻣﺎده ﺑﺮ ﻣﻘﺪار ﺑﺸﻜﻪ اي ﺷﺪن و ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﻨﺶ و ﻛﺮﻧﺶ در آزﻣﺎﻳﺶ ﻓﺸﺎر ﺑﺎ‪...‬‬ ‫‪52‬‬
‫اﺑﺮاﻫﻴﻤﻲ و ﻧﺠﻔﻲ زاده ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺌﻮري ﻛﺮان‬ ‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر‬

‫ﺑﺎﻻﻳﻲ و در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﺛﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺷﺮاﻳﻂ اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ ﺑﺮ‬ ‫آزﻣﺎﻳﺶ ﻓﺸﺎر ﺑﻮاﺳﻄﻪ اﻫﻤﻴﺖ ﻓﺮاواﻧﻲ ﻛﻪ در ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫ﻫﻨﺪﺳﻪ ﻗﻄﻌﻪ و ﻣﻘﺪار ﺑﺸﻜﻪاي ﺷﺪن‪ ،‬راﺑﻄﻪ اي ﺑﺮاي‬ ‫رﻓﺘﺎر ﺗﻨﺶ ‪ -‬ﻛﺮﻧﺶ ﻣﺎده و اﺻﻄﻜﺎك ﺑﻴﻦ ﻗﺎﻟﺐ و ﻗﻄﻌﻪ‬
‫ﻓﺎﻛﺘﻮر ﺛﺎﺑﺖ اﺻﻄﻜﺎك‪ ،m ،‬اراﺋﻪ ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ از‬ ‫دارد‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﺑﺴﻴﺎري ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار‬
‫اﺛﺮ ﺧﻮاص ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ]‪ .[9‬در اﻳﻦ‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‪ ،‬اﺻﻄﻜﺎك ﺑﻴﻦ ﻗﺎﻟﺐ و ﻗﻄﻌﻪ ﺑﻪ‬
‫ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺪف ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮ ﺧﻮاص ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻣﺎده از ﻗﺒﻴﻞ‬ ‫ﺻﻮرت ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺮم ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ اﺛﺮ ﻣﻲ ﮔﺬارد و در‬
‫ﺗﻮان ﻛﺎرﺳﺨﺘﻲ‪ ،n ،‬ﺿﺮﻳﺐ اﺳﺘﺤﻜﺎم‪ ،k ،‬و ﺗﻨﺶ ﺗﺴﻠﻴﻢ‪،‬‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﺠﺎد ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺮم ﻧﺎﻫﻤﮕﻦ‪ ،‬ﭘﺪﻳﺪه ﺑﺸﻜﻪ اي ﺷﺪن‬
‫‪ ،σ0‬ﺑﺮ ﭘﺪﻳﺪه ﺑﺸﻜﻪ اي ﺷﺪن و ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﻨﺶ و‬ ‫در ﻧﻤﻮﻧﻪ رخ ﻣﻲ دﻫﺪ]‪ .[1‬ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي اوﻟﻴﻪ در ﻣﻮرد اﻳﻦ‬
‫ﻛﺮﻧﺶ‪ ،‬در ﺷﺮاﻳﻂ اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻳﻦ‬ ‫ﭘﺪﻳﺪه و اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻘﺪار ﺑﺸﻜﻪ اي ﺷﺪن از ﺳﺎل ‪1969‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮر از ﻧﺮم اﻓﺰار اﻟﻤﺎن ﻣﺤﺪود )‪(version 9.0.‬‬ ‫ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻛﻮل ﻛﺎرﻧﻲ و ﻛﺎﻟﭙﻜﺠﻴﺎن آﻏﺎز ﺷﺪ]‪.[2‬‬
‫‪ DEFORM-2D‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ]‪ .[10‬اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ‪،‬‬ ‫در ﺳﺎلﻫﺎي اﺧﻴﺮ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ روش اﺟﺰاي ﻣﺤﺪود و‬
‫ﺑﺎ اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﻳﺶ ﻫﺎي ﻓﺸﺎر‪ ،‬درﺳﺘﻲ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي‬ ‫ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزيﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﺷﻜﻞ دﻫﻲ ]‪،[3‬‬
‫ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﻜﺎن ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﻨﺶ‪ ،‬ﻛﺮﻧﺶ‪ ،‬دﻣﺎ و ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻫﺎي دﻳﮕﺮ‬
‫در ﻓﻠﺰ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎرﺗﺮ و ﻫﻤﻜﺎراﻧﺶ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫روش اﺟﺰاي ﻣﺤﺪود‬ ‫اﻳﻦ روش‪ ،‬اﺛﺮ اﺻﻄﻜﺎك ﺑﺮروي رﻓﺘﺎر ﻓﻠﺰات ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﺗﻚ‬
‫در آﻧﺎﻟﻴﺰ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻓﺸﺎر ﺗﻚ ﻣﺤﻮري ﺑﺎ ﻧﺮم اﻓﺰار اﺟﺰاي‬ ‫ﻣﺤﻮري را ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﺮده و ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﺮﻧﺶ را ﻣﻮرد‬
‫ﻣﺤﺪود ‪ ،DEFORM-2D‬ﻓﻚ ﻫﺎي ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ دﺳﺘﮕﺎه‬ ‫ﺑﺤﺚ ﻗﺮار داده اﻧﺪ]‪ .[4‬ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮ اﺻﻄﻜﺎك ﺑﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﭘﺮس‪ ،‬ﺟﺴﻢ ﺻﻠﺐ ﻓﺮض ﺷﺪﻧﺪ و از آنﺟﺎ ﻛﻪ در ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﺎ‪،‬‬ ‫ﺳﺨﺘﻲ و ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﺮﻧﺶ ﻣﺆﺛﺮ در آزﻣﺎﻳﺶ ﻓﺸﺎر ﻧﺸﺎن داده‬
‫ﻛﺮﻧﺶ اﻻﺳﺘﻴﻚ ﻣﺎده ﻗﺎﺑﻞ ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﻛﺮدن اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺬا ﻗﻄﻌﻪ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ اﺻﻄﻜﺎك‪ ،‬ﺷﻴﺐ ﻛﺎﻫﺸﻲ ﻛﺮﻧﺶ ﻣﺆﺛﺮ از‬
‫ﻛﺎر ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺻﻠﺐ‪ -‬ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ‬ ‫ﻣﺮﻛﺰ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد و اﻓﺰاﻳﺶ اﺻﻄﻜﺎك‪،‬‬
‫ﻣﺘﻘﺎرن ﺑﻮدن ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺮم در آزﻣﺎﻳﺶ ﻓﺸﺎر‪ ،‬ﺗﻤﺎﻣﻲ‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮات زﻳﺎد ﻛﺮﻧﺶ از ﻣﺮﻛﺰ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزيﻫﺎ ﺑﺮ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺎس اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪاد ‪3000‬‬ ‫ﺑﺸﻜﻪاي ﺷﺪن را در ﭘﻲ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﻛﻪ ﺑﺎ‬
‫اﻟﻤﺎن ﭼﻬﺎرﮔﻮﺷﻪ روي ﻗﻄﻌﻪ ﻛﺎر رﻳﺨﺘﻪ ﺷﺪ و ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻣﺶ‬ ‫ﻓﺎﺻﻠﻪ از ﻣﺮﻛﺰ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﻛﺮﻧﺶ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫رﻳﺰي دوﺑﺎره اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ ﺑﺮاي ﻛﺮﻧﺶﻫﺎي ﺑﺰرگ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻜﻞ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ در ﻣﺮﻛﺰ ﻗﻄﻌﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ‪ ،‬ﺳﺨﺘﻲ‬
‫ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ‪ ،‬روش ﺣﻞ ‪ Skyline‬و روش ﻫﻤﮕﺮاﻳﻲ‬ ‫از ﻣﺮﻛﺰ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﺑﺎ ﺑﻬﺒﻮد ﺷﺮاﻳﻂ اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ ﺑﺎ ﺗﻘﺮﻳﺐ ﺧﻮﺑﻲ‬
‫‪ Newton-Raphson‬ﺑﺮاي ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﻫﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬ ‫ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد]‪.[5‬‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻫﻨﺪﺳﻲ و ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﺑﺮاي ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزيﻫﺎ در‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻓﺮآﻳﻨﺪي از ﻗﺒﻴﻞ‬
‫ﺟﺪول ‪ 1‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻛﺎرﭘﺬﻳﺮي ﻛﻢﺗﺮ ﺑﺮﺧﻲ از‬ ‫ﺷﺮاﻳﻂ اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ و اﻧﺪازه ارﺗﻔﺎع ﺑﻪ ﻗﻄﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮ ﻣﻘﺪار‬
‫ﻣﻮاد‪ ،‬ﺑﻤﻨﻈﻮر ﺗﻌﻤﻴﻢ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﺮاي ﮔﺴﺘﺮهاي از‬ ‫ﺑﺸﻜﻪاي ﺷﺪن]‪ ،[2‬ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮ ﻛﺮﻧﺶ‪ ،‬ﻧﺮخ‬
‫ﻣﻮاد‪ ،‬ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﺎ در ﻛﺮﻧﺶ ‪ 0/5‬اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺷﻜﻞ‬ ‫ﻛﺮﻧﺶ و دﻣﺎ ]‪ [6‬ﺑﺮ اﺻﻄﻜﺎك و ﺛﺎﺑﺖ ﻧﺒﻮدن ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫‪ 1‬ﻫﻨﺪﺳﻪ ﻗﻄﻌﻪ را ﭘﻴﺶ و ﭘﺲ از ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺮم ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‬ ‫اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ در ﻃﻮل آزﻣﺎﻳﺶ ﻓﺸﺎر از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻛﻪ در آن ‪ R0‬و ‪ H 0‬ﺷﻌﺎع و ارﺗﻔﺎع اوﻟﻴﻪ ﻗﻄﻌﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﻣﻮرد ارزﻳﺎﺑﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ‪ RT ،H ،‬و ‪ RM‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ارﺗﻔﺎع ﻟﺤﻈﻪ اي‪،‬‬ ‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻓﺸﺎر ﺗﻚ ﻣﺤﻮري‪ ،‬ﺗﻨﺶ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ از ﻣﺮﻛﺰ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ‬
‫ﺷﻌﺎع ﺑﺎﻻﻳﻲ و ﺷﻌﺎع وﺳﻂ ﻗﻄﻌﻪ ﭘﺲ از ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺮم‬ ‫ﺳﻄﺢ آزاد‪ ،‬از ﻓﺸﺎري ﺑﻪ ﻛﺸﺸﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﺮاﻳﻂ اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ ﺑﺮروي اﻳﻦ ﺗﻮزﻳﻊ اﺛﺮ‬
‫ﮔﺬار اﺳﺖ]‪.[7-8‬‬
‫اﺛﺮ ﺗﻮان ﻛﺎرﺳﺨﺘﻲ‪ ،n ،‬ﺑﺮروي ﭘﺪﻳﺪه ﺑﺸﻜﻪ اي ﺷﺪن‬ ‫ﻧﺘﺎﻳﺞ و ﺑﺤﺚ‬

‫ﺑﻤﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮ ﻛﺎرﺳﺨﺘﻲ ﺑﺮ ﭘﺪﻳﺪه ﺑﺸﻜﻪايﺷﺪن‪،‬‬ ‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺎﺷﻲ از ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي ﻫﺎ‬
‫ﻣﻮاد ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﺎ ﺗﻮانﻫﺎي ﻛﺎرﺳﺨﺘﻲ ﻣﺘﻔﺎوت )‪=0/1-0/6‬‬ ‫در ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ اﺻﻄﻜﺎك ﺑﻴﻦ ﻗﻄﻌﻪ و ﻗﺎﻟﺐ در ﻧﻈﺮ‬
‫‪ (n‬و ﺗﻨﺶ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻳﻜﺴﺎن ﺑﺎ راﺑﻄﻪ ﻛﺎرﺳﺨﺘﻲ ﻫﻮﻟﻤﻦ‪،‬‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﻮد و ﭘﺪﻳﺪه ﺑﺸﻜﻪ اي ﺷﺪن رخ ﻧﺪﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ازاي‬
‫‪ ، σ = kε n‬ﺑﺮاي آﻧﺎﻟﻴﺰ اﻟﻤﺎن ﻣﺤﺪود در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻳﻲ ﻓﻚ ﺑﺎﻻﻳﻲ‪ ،‬در ﻫﻤﻪ ﻗﻄﻌﻪ ﻛﺮﻧﺸﻲ ﻳﻜﺴﺎن اﻳﺠﺎد‬
‫در اﻳﻦ رواﺑﻂ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﻮاد ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ k ،‬ﺑﮕﻮﻧﻪ اي اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ در ﻋﻤﻞ اﺻﻄﻜﺎك ﺑﻴﻦ ﻓﻚ و ﻣﺎده ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﻛﻪ در ﺗﻮانﻫﺎي ﻛﺎرﺳﺨﺘﻲ ﻣﺘﻔﺎوت‪ ،‬ﺗﻨﺶ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻳﻜﺴﺎن‬ ‫ﻣﺎﻧﻌﻲ ﺑﺮاي ﺣﺮﻛﺖ در ﺟﻬﺖ ﺷﻌﺎﻋﻲ ﻣﺎده زﻳﺮ ﻓﻚ ﻋﻤﻞ‬
‫ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﺪ )ﺷﻜﻞ ‪ .(4‬در ﺷﺮاﻳﻂ اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ‬ ‫ﻛﺮده و ﺳﻴﻼن ﺷﻌﺎﻋﻲ ﻣﺎده در اﻳﻦ ﻧﺎﺣﻴﻪ را دﺷﻮار‬
‫ﺗﻮان ﻛﺎرﺳﺨﺘﻲ اﻧﺪازه ﺗﻨﺶ ﺳﻴﻼن در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻣﻴﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬ ‫ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻧﻮاﺣﻲ ﻣﻴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻤﺎﻧﻌﺘﻲ ﺑﺮاي ﺳﻴﻼن‬
‫ﺑﻴﺶﺗﺮ ﻛﺮﻧﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ زﻳﺮ ﻓﻚ ﻛﻪ‬ ‫در ﺟﻬﺖ ﺷﻌﺎﻋﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬وﺟﻮد اﺻﻄﻜﺎك ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﺗﺤﺖ ﻛﺮﻧﺶ ﻛﻢﺗﺮي ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﺎﻫﻤﮕﻦ ﻛﺮﻧﺶ در ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ 2‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻛﺎرﺳﺨﺘﻲ‪ ،‬ﻧﻮاﺣﻲ زﻳﺮ ﻓﻚ ﻛﻪ داراي‬ ‫ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﺮﻧﺶ در ﺷﺮاﻳﻂ وﺟﻮد و ﻋﺪم وﺟﻮد اﺻﻄﻜﺎك را‬
‫ﺗﻨﺶ ﺳﻴﻼن ﻛﻢﺗﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻮاﺣﻲ ﻣﺮﻛﺰي ﻗﻄﻌﻪ‬ ‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻴﺶﺗﺮي ﺑﺮاي ﺳﻴﻼن در ﺟﻬﺖ ﺷﻌﺎﻋﻲ از‬
‫ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ 5‬ﻧﺤﻮه ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﻨﺶ ﺑﺮاي ﺳﻪ‬ ‫اﺛﺮ ﺿﺮﻳﺐ اﺳﺘﺤﻜﺎم‪ ،k ،‬ﺑﺮروي ﭘﺪﻳﺪه ﺑﺸﻜﻪاي ﺷﺪن‬
‫ﺗﻮان ﻛﺎرﺳﺨﺘﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ اﻧﺘﻈﺎر‬ ‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮ ﺿﺮﻳﺐ اﺳﺘﺤﻜﺎم ﺑﺮروي ﭘﺪﻳﺪه ﺑﺸﻜﻪ اي‬
‫ﻣﻲرود ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﺴﺒﻲ ﺗﻨﺶ ﺳﻴﻼن ﻣﺎده زﻳﺮ ﻓﻚ در‬ ‫ﺷﺪن‪ ،‬ﻣﻮاد ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﺎ ﺗﻮانﻫﺎي ﻛﺎرﺳﺨﺘﻲ ﻳﻜﺴﺎن و‬
‫ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ ﺗﻮان ﻛﺎرﺳﺨﺘﻲ ﺑﺰرگ اﺳﺖ ﻛﻢﺗﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺿﺮاﻳﺐ اﺳﺘﺤﻜﺎﻣﻲ ﻣﺘﻔﺎوت ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺎﺷﻲ از‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﺮﻧﺶ ﻣﺆﺛﺮ در ﺷﺮاﻳﻂ اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ‬ ‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ‪ k‬ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﺮط ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻮدن ﺗﻮان ﻛﺎرﺳﺨﺘﻲ‪،‬‬
‫ﻳﻜﺴﺎن ﺑﺮاي ﺗﻮان ﻫﺎي ﻛﺎرﺳﺨﺘﻲ ﻣﺘﻔﺎوت )ﺷﻜﻞ ‪ (6‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ‬ ‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ اﺛﺮي ﺑﺮ ﺗﻮزﻳﻊ‬
‫ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﻳﻚﻧﻮاﺧﺖ ﺷﺪن ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﺮﻧﺶ و ﻛﺎﻫﺶ ﭘﺪﻳﺪه‬ ‫ﻛﺮﻧﺶ ﻣﺆﺛﺮ در ﻣﺎده و ﭘﺪﻳﺪه ﺑﺸﻜﻪ اي ﺷﺪن ﻧﺪارد‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪3‬‬
‫ﺑﺸﻜﻪ اي ﺷﺪن ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮان ﻛﺎرﺳﺨﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺰ‬ ‫ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﺮﻧﺶ ﻣﺆﺛﺮ در ﻛﺮﻧﺶ اﻋﻤﺎﻟﻲ ‪ 0/5‬ﺑﺮاي دو ﻣﺎده ﺑﺎ‬
‫ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﺎﻻﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻮان ﻛﺎرﺳﺨﺘﻲ ‪ 0/1‬و ‪ k‬ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ‪ 200‬و ‪،MPa 400‬‬
‫اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺧﺘﻼف ﺷﻌﺎع ﻧﻤﻮﻧﻪ‪،∆R ،‬‬ ‫در ﺷﺮاﻳﻂ اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ ‪ m = 0/1‬را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻋﻠﺖ ﻋﺪم‬
‫در ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ وﺳﻂ و ﺑﺎﻻي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ‬ ‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺿﺮﻳﺐ اﺳﺘﺤﻜﺎم ﺑﺮ ﻣﻘﺪار ﺑﺸﻜﻪ اي ﺷﺪن را ﻣﻲﺗﻮان‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮان ﻛﺎرﺳﺨﺘﻲ در ﺷﺮاﻳﻂ اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ ﺛﺎﺑﺖ‪∆R ،‬‬ ‫اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﻴﺎن ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻘﺪار ‪ ،k‬اﺳﺘﺤﻜﺎم ﻛﻞ ﻣﺎده‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ )ﺷﻜﻞ ‪ .(7‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮان ﻛﺎرﺳﺨﺘﻲ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﻳﻚ اﻧﺪازه ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ اﺳﺘﺤﻜﺎم ﻧﻘﺎط‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﺮده زﻳﺮ ﻓﻚ ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺎ‬ ‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﺎده ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﻚدﻳﮕﺮ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻛﺎرﺳﺨﺘﻲ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻣﺎده زﻳﺮ ﻓﻚ ﺑﺮاي ﺳﻴﻼن در‬ ‫ﺗﺮﺗﻴﺐ اﻳﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮ‪ ،‬اﺛﺮ ﻣﻮﺿﻌﻲ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﻜﺎﻧﻲ‬
‫ﺟﻬﺖ ﺷﻌﺎﻋﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ زﻳﺮا اﻳﻦ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺎده ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻣﻘﺪار ‪ k‬ﺑﺮروي‬
‫دﻳﮕﺮ ﻧﻮاﺣﻲ داراي ﺗﻨﺶ ﺳﻴﻼن ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮي ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻧﺤﻮه ﺳﻴﻼن ﻧﻘﺎط ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﺎده ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﻚدﻳﮕﺮ‪ ،‬اﺛﺮ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 8‬ﺗﻮزﻳﻊ ﺳﺮﻋﺖ در ﺟﻬﺖ ﻋﻤﻮدي ﺑﺮاي دو ﻣﺎده ﺑﺎ‬ ‫ﻧﺪارد‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺑﺸﻜﻪ اي ﺷﺪن‪ ،‬ﭘﺪﻳﺪه اي ﻧﺴﺒﻲ اﺳﺖ و‬
‫‪ n =0/1‬و ‪ n =0/6‬در ﻛﺮﻧﺶ اﻋﻤﺎﻟﻲ ‪0/5‬را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻴﺰان آن ﺑﻪ ﺳﻴﻼن ﻧﻘﺎط ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﺎده ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﻚدﻳﮕﺮ‬
‫وﺳﻌﺖ ﻧﺎﺣﻴﻪ زﻳﺮ ﻓﻚ )ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﺮده( ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺘﻲ ﻧﺰدﻳﻚ‬ ‫ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ‪ k‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﻗﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻓﻚ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮان ﻛﺎرﺳﺨﺘﻲ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﻴﺰ راﺣﺘﻲ ﻧﺴﺒﻲ ﺳﻴﻼن ﻣﺎده‬
‫ﺗﻨﺶ‪-‬ﻛﺮﻧﺶ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ )ﺷﻜﻞ ‪ .[11](10‬ﻧﻤﻮﻧﻪ‬ ‫زﻳﺮ ﻓﻚ در ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ ﻣﺎده ﺧﺎﺻﻴﺖ ﻛﺎرﺳﺨﺘﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮي‬
‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬در دﻣﺎي ‪ 650ºC‬ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 2‬ﺳﺎﻋﺖ آﻧﻴﻞ و ﭘﺲ از‬ ‫دارد را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫آن ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺖ در ﻛﻮره ﺗﺎ دﻣﺎي ﻣﺤﻴﻂ ﺳﺮد ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﻮدار ﺗﻨﺶ‪-‬ﻛﺮﻧﺶ آن‪ ،‬ﺗﻮان ﻛﺎرﺳﺨﺘﻲ‬ ‫اﺛﺮ ﺗﻨﺶ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺑﺮروي ﺑﺸﻜﻪ اي ﺷﺪن در ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺴﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 0/5‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ )ﺷﻜﻞ ‪ .(11‬ﮔﻔﺘﻨﻲ‬ ‫ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﻛﺎﻣﻞ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺮاﻳﻂ اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ ﺑﺮاي ﻫﺮ دو ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻳﻜﺴﺎن اﺳﺖ‬ ‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮ ﺗﻨﺶ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺑﺮ ﻣﻘﺪار ﺑﺸﻜﻪاي ﺷﺪن‬
‫و آزﻣﺎﻳﺶ در ﺷﺮاﻳﻂ اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ ﺧﺸﻚ‪ ،‬ﺑﺪون اﺳﺘﻔﺎده از‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ در آزﻣﺎﻳﺶ ﻓﺸﺎر ﺗﻚ ﻣﺤﻮري‪ ،‬از داده ﻫﺎي ﺗﻨﺶ‪-‬‬
‫روانﺳﺎز اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻛﺮﻧﺶ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﻛﺎﻣﻞ در آﻧﺎﻟﻴﺰ اﻟﻤﺎن‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ ،12‬اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ را ﭘﺲ از آزﻣﺎﻳﺶ ﻓﺸﺎر ﺑﺎ‬ ‫ﻣﺤﺪود اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع رﻓﺘﺎر ﻣﺎده را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاي‬
‫ﻛﺮﻧﺶ ‪ 0/4‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪،‬‬ ‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ در دﻣﺎﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻ و ﻳﺎ ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫در ﺷﺮاﻳﻂ اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ ﻳﻜﺴﺎن ﻣﻘﺪار ﺑﺸﻜﻪ اي ﺷﺪن ﺑﺮاي دو‬ ‫ﻛﺮﻧﺶ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﺑﺴﻴﺎر ﺷﺪﻳﺪ ﻧﺴﺒﺖ داد]‪.[11‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻳﻚ ﺟﻨﺲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻮان ﻛﺎرﺳﺨﺘﻲ ﻣﺎده‪،‬‬ ‫ﺗﻄﺎﺑﻖ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب دادهﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻨﺶ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻫﺎي‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺮم ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻛﻪ ﺗﻮان ﻛﺎرﺳﺨﺘﻲ‬ ‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن در ﺷﻜﻞ ‪ ،9‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻋﺪم ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺗﻨﺶ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺑﺮ‬
‫آن ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﭼﻴﺰ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺸﻜﻪ اي ﺷﺪن ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻘﺪار ﺑﺸﻜﻪ اي ﺷﺪن ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺎ رﻓﺘﺎر ﺗﻨﺶ‪-‬ﻛﺮﻧﺶ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ‬
‫در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ در ﻧﻤﻮﻧﻪ آﻧﻴﻞ ﺑﺎ ﺗﻮان ﻛﺎرﺳﺨﺘﻲ ﺑﺰرگ‬ ‫ﻛﺎﻣﻞ اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﺎدهاي ﻛﻪ از ﺧﻮد ﺧﺎﺻﻴﺖ ﻛﺎرﺳﺨﺘﻲ ﻧﺸﺎن‬
‫)‪ ،(n=0/5‬ﺑﺸﻜﻪ اي ﺷﺪن ﭼﻨﺪان ﻣﺤﺴﻮس ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻤﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﻨﺶ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﺮﻧﺶ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ دﻻﻳﻞ ذﻛﺮ ﺷﺪه‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻴﺰان‬ ‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺮد ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻘﺪار ﺗﻨﺶ ﻫﻤﻮاره ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪،‬‬
‫ﺑﺸﻜﻪاي ﺷﺪن در ﺷﺮاﻳﻂ اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ ﻳﻜﺴﺎن ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮان‬ ‫اﺛﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﺗﻨﺶ ﺗﺴﻠﻴﻢ در ﺳﺮ ﺗﺎ ﺳﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﻛﺎرﺳﺨﺘﻲ‪ ،‬در ﻋﻤﻞ ﻧﻴﺰ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ و ﻧﻪ ﻣﻮﺿﻌﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﮕﻮﻧﻪ اي ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ در‬
‫ﺗﻨﺶ ﺗﺴﻠﻴﻢ‪ ،‬ﺗﻨﺶ ﺳﻴﻼن ﻧﺴﺒﻲ ﻧﻘﺎط ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﺎده ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮي‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي آزﻣﺎﻳﺶ ﻓﺸﺎر‬ ‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺪون در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ‬
‫ﺗﻚ ﻣﺤﻮري در ﻧﺮم اﻓﺰار اﺟﺰاء ﻣﺤﺪود ‪ DEFORM‬و‬ ‫ﺧﻄﺎﻫﺎي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻘﺎدﻳﺮ اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺪار‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﻨﺶ ﻣﺆﺛﺮ و ﻛﺮﻧﺶ ﻣﺆﺛﺮ‪ ،‬اﺛﺮ ﺧﻮاص‬ ‫ﺑﺸﻜﻪاي ﺷﺪن اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ ﺷﻴﺐ اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻣﺎده ﺑﺮ ﭘﺪﻳﺪه ﺑﺸﻜﻪاي ﺷﺪن در ﺷﺮاﻳﻂ‬ ‫ﻣﻘﺪار ﺑﺸﻜﻪاي ﺷﺪن ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺎﻛﺘﻮر ﺛﺎﺑﺖ اﺻﻄﻜﺎك‪ ،‬اﺑﺘﺪا‬
‫اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻮرد ارزﻳﺎﺑﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ و ﭘﺲ از آن ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺎﻧﺪن آن در‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮان ﻛﺎرﺳﺨﺘﻲ و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ‬ ‫ﺷﺮاﻳﻂ اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ ﺷﺪﻳﺪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار ﺑﺸﻜﻪاي‬
‫ﺳﺨﺖ ﺷﺪن ﻣﺎده ﻣﻴﺰان ﺑﺸﻜﻪ اي ﺷﺪن ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‬ ‫ﺷﺪن ﺣﺪي ﺑﺤﺮاﻧﻲ دارد‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫زﻳﺮا ﻣﻘﺪار ﺗﻨﺶ ﻣﺆﺛﺮ در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻣﻴﺎﻧﻲ ﻗﻄﻌﻪ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ‬ ‫اﺻﻄﻜﺎك‪ ،‬ﺑﺸﻜﻪ اي ﺷﺪن ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺘﻲ ﻛﻢﺗﺮ رخ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺮﻧﺶ ﺑﻴﺶﺗﺮي ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺳﻴﻼن ﺷﻌﺎﻋﻲ ﻣﺎده در اﻳﻦ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻛﻪ ﺧﻮد دﻟﻴﻞ‬ ‫ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ‬
‫ﺑﺸﻜﻪاي ﺷﺪن ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و ﺑﺪﻳﻦ‬ ‫ﺑﻤﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮ ﺗﻮان ﻛﺎرﺳﺨﺘﻲ ﺑﺮ ﻣﻘﺪار ﺑﺸﻜﻪاي‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﺎده زﻳﺮ ﻓﻚ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﻛﺮﻧﺶ ﻣﺆﺛﺮ ﻛﻢﺗﺮي ﻧﺴﺒﺖ‬ ‫ﺷﺪن‪ ،‬دو ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺴﻲ ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖ ‪ H 0 D0 = 1/5‬و‬
‫ﺑﻪ ﻧﻮاﺣﻲ ﻣﻴﺎﻧﻲ ﻗﺮار داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺳﻴﻼن در ﺟﻬﺖ‬ ‫ﺗﻮانﻫﺎي ﻛﺎرﺳﺨﺘﻲ ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺶ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻌﺎﻋﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﻓﺸﺎر اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﻧﻴﺰ ﻧﺘﺎﻳﺞ‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﺷﺪﻳﺪ ﻗﺮار‬
‫ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه از ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي ﻫﺎ را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ‪،‬‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻛﺮﻧﺶ ﻣﻌﺎدل ‪ 1/4‬در آن ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮ ﺿﺮﻳﺐ اﺳﺘﺤﻜﺎم‪ ،k ،‬و ﺗﻨﺶ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ رﻓﺘﺎر ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﻛﺎﻣﻞ را در ﻧﻤﻮدار‬
55 1392 ‫ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن‬/4 ‫ﺷﻤﺎره‬/3 ‫ ﺟﻠﺪ‬/‫ﻣﺠﻠﻪ ﻣﻮاد ﻧﻮﻳﻦ‬
.‫ﻣﻴﺰان ﺑﺸﻜﻪ اي ﺷﺪن ﺑﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮﻧﺪ‬ ‫اﻳﻦ دو ﭘﺎراﻣﺘﺮ در ﻧﺤﻮه ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﻨﺶ و ﻛﺮﻧﺶ اﺛﺮي ﻧﺪارﻧﺪ و‬
‫ ﺑﺮ‬،‫ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬،‫ﻓﻘﻂ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺗﻨﺶ و ﻛﺮﻧﺶ را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‬
References Processing Technology, Vol. 54, pp. 239-248,

1- K. Manisekar and R. Narayanasamy, "Some 1995.
Aspect on Barreling in Solid of Non-Circular 7- J. Devaux, J. C. Gelin, J. Oudin and Y.
Aluminum during Cold Upset Forging with Ravalard, "Theoretical Analysis and
Different Lubricants", Indian Journal of Experimental Applications of Barreling and
Engineering & Materials Sciences, Vol. 12, pp. Folding in Cylinder Upsetting Tests",
24-32, 2005. International Journal of Mechanical Sciences,
2- K. M. Kulkarni and S. Kalpakjian, "A Study Vol. 26, pp. 555-572, 1984.
of Barreling as an Example of Free 8- P. L. Menezes, K. Kumar, Kishore and S. V.
Deformation in Plastic Working", Journal of Kailas, "Influence of Friction during Forming
Engineering for Industry, Vol. 91, pp. 743-754, Processes—A Study Using a Numerical
1969. Simulation Technique", The International
3- Sh. Koayashi, Oh. Soo-IK and T. Altan, Journal of Advanced Manufacturing
"Metal Forming and the Finite-Element Technology, Vol. 40, pp. 1067-1076, 2009.
Method, Oxford series on advanced 9- R. Ebrahimi and A. Najafizadeh, "A New
manufacturing", 1989. method for Evaluation of Friction in Bulk
4- W. T. Carter, Jr. and D. Lee, "A Finite Metal Forming", Journal of Materials
Element Analysis of Cylinder and Ring Processing Technology, Vol. 152, pp. 136-143,
Compression and Its Experimental 2004.
Verification", Computers & Structures, Vol. 10- DEFORM-2D V 9.0., Sci. Form. Technol.
21, pp. 1-19, 1985. Corporation (SFTC).
5- R. Ganesh Narayanan, M. Gopal and A. 11- W. Wei, K. X. Wei and G. J. Fan, "A New
Rajadurai, "Influence of Friction in Simple Constitutive Equation for Strain Hardening and
Upsetting and Prediction of Hardness Softening of fcc Metals during Severe Plastic
Distribution in a Cold Forged Product", Deformation", Acta Materialia, Vol. 56, pp.
Journal of Testing and Evaluation, Vol. 36, pp. 4771-4779, 2008.
1-13 ,2008.
6- S. Y. Lin, "An Investigation of Die-
Workpiece Interface Friction during the
Upsetting Process", Journal of Materials
‫ﭘﻴﻮﺳﺖ ﻫﺎ‬
.‫ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي آزﻣﺎﻳﺶ ﻓﺸﺎر‬-1 ‫ﺟﺪول‬
( D0 ) ‫( ﻗﻄﺮ ﻗﻄﻌﻪ ﻛﺎر‬mm) 20
( H 0 ) ‫( ارﺗﻔﺎع ﻗﻄﻌﻪ ﻛﺎر‬mm) 30

‫( ﺳﺮﻋﺖ ﻓﻚ‬mm/s) 10
‫ﺷﻜﻞ ‪ -1‬ﺷﻤﺎﺗﻴﻜﻲ از ﻫﻨﺪﺳﻪ ﻗﻄﻌﻪ ﻗﺒﻞ و ﭘﺲ از ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺮم‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -2‬ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﺮﻧﺶ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮاي دو ﻣﺎده ﺑﺎ ﺗﻮان ﻛﺎرﺳﺨﺘﻲ ﻳﻜﺴﺎن ) ‪ ( n = 0/1‬و ﺷﺮاﻳﻂ اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ ‪،m = 0/2 (b ،m = 0 (a‬‬
‫) ‪.( ε = 0/5‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ -3‬ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﺮﻧﺶ ﻣﺆﺛﺮ در دو ﻣﺎده ﺑﺎ ﺗﻮان ﻛﺎر ﺳﺨﺘﻲ ﻳﻜﺴﺎن و ﺿﺮﻳﺐ اﺳﺘﺤﻜﺎم ‪ k =200 MPa (a‬و ‪k =400 MPa (b‬‬
‫) ‪ ε = 0/5‬و ‪.(m = 0/1‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ -4‬ﻧﻤﻮدار ﺗﻨﺶ‪-‬ﻛﺮﻧﺶ ﻣﻮاد ﻓﺮﺿﻲ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﺎ ﺗﻮان ﻫﺎي ﻛﺎرﺳﺨﺘﻲ ﻣﺘﻔﺎوت و ﻣﺎده ﺑﺪون ﻛﺎرﺳﺨﺘﻲ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ -5‬ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﻨﺶ ﻣﺆﺛﺮ در ﻛﺮﻧﺶ ‪ 0/5‬ﺑﺮاي ﺳﻪ ﻣﺎده ﺑﺎ ﺗﻮان ﻫﺎي ﻛﺎرﺳﺨﺘﻲ ‪ n = 0/3 (b ،n = 0/1 (a‬و ‪،n = 0/6 (c‬‬
‫) ‪.( m = 0/2‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ -6‬ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﺮﻧﺶ ﻣﺆﺛﺮ در ﻛﺮﻧﺶ ‪ 0/5‬ﺑﺮاي ﺳﻪ ﻣﺎده ﺑﺎ ﺗﻮان ﻫﺎي ﻛﺎرﺳﺨﺘﻲ ‪ n = 0/3 (b ،n = 0/1 (a‬و ‪،n = 0/6 (c‬‬
‫) ‪( m = 0/2‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ -7‬ﻧﻤﻮدار ﺗﻐﻴﻴﺮات ‪ ∆R‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺗﻮان ﻛﺎرﺳﺨﺘﻲ )‪ (n‬در ﺷﺮاﻳﻂ اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ ﺛﺎﺑﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ -8‬ﺗﻮزﻳﻊ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺎده در ﺟﻬﺖ ‪ Y‬در ﻛﺮﻧﺶ ‪ 0/5‬ﺑﺮاي دو ﻣﺎده ﺑﺎ ﺗﻮان ﻫﺎي ﻛﺎرﺳﺨﺘﻲ ‪ n = 0/1 (a‬و‬
‫‪.( m = 0/2 ) ،n = 0/6 (b‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ -9‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﺸﻜﻪ اي ﺷﺪن ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻓﺎﻛﺘﻮر ﺛﺎﺑﺖ اﺻﻄﻜﺎك ﺑﺮاي ﻣﻮاد ﺑﺎ ﺗﻨﺶ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ -10‬ﻧﻤﻮدار ﺗﻨﺶ‪-‬ﻛﺮﻧﺶ ﺣﺎﺻﻞ از آزﻣﺎﻳﺶ ﻓﺸﺎر ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺮم ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﻛﺮﻧﺶ ‪.1/4‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ -11‬ﻧﻤﻮدار ﺗﻨﺶ‪-‬ﻛﺮﻧﺶ ﻧﺎﺷﻲ از آزﻣﺎﻳﺶ ﻓﺸﺎر ﻧﻤﻮﻧﻪ آﻧﻴﻞ ﺷﺪه در دﻣﺎي ‪.650 ºC‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ -12‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﺴﻲ ﭘﺲ از اﻋﻤﺎل ﻛﺮﻧﺶ ‪ 0/4‬؛ )‪ (a‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺮم ﻳﺎﻓﺘﻪ )‪ (n=0‬و )‪ (b‬ﻧﻤﻮﻧﻪ آﻧﻴﻞ ﺷﺪه )‪.(n=0/5‬‬

JNM - Volume 4 - Issue 12 - Pages 51-64

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

JNM - Volume 4 - Issue 12 - Pages 51-64

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

‫‪51‬‬ ‫ﻣﺠﻠﻪ ﻣﻮاد ﻧﻮﻳﻦ‪ /‬ﺟﻠﺪ ‪/3‬ﺷﻤﺎره ‪ /4‬ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪1392‬‬

‫اﺑﺮاﻫﻴﻤﻲ و ﻧﺠﻔﻲ زاده ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺌﻮري ﻛﺮان‬ ‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر‬

‫اﺛﺮ ﺗﻮان ﻛﺎرﺳﺨﺘﻲ‪ ،n ،‬ﺑﺮروي ﭘﺪﻳﺪه ﺑﺸﻜﻪ اي ﺷﺪن‬ ‫ﻧﺘﺎﻳﺞ و ﺑﺤﺚ‬

References Processing Technology, Vol. 54, pp. 239-248,

( H 0 ) ‫( ارﺗﻔﺎع ﻗﻄﻌﻪ ﻛﺎر‬mm) 30

‫ﺷﻜﻞ ‪ -1‬ﺷﻤﺎﺗﻴﻜﻲ از ﻫﻨﺪﺳﻪ ﻗﻄﻌﻪ ﻗﺒﻞ و ﭘﺲ از ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺮم‪.‬‬

You might also like