‫ﻣﺠﻠﻪ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ﭘﺮﺳﺘﺎري و ﻣﺎﻣﺎﻳﻲ‪ /‬دوره ‪ ،2‬ﺷﻤﺎره ‪/4‬زﻣﺴﺘﺎن ‪45-52 /1392‬‬

‫ﻣﻘﺎﻟﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻲ‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺎﺳﺎژ اﺳﺘﺮوك ﺳﻄﺤﻲ ﭘﺸﺖ ﺑﺮ اﺿﻄﺮاب ﺑﻴﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﺳﻜﺘﻪ ي ﻣﻐﺰي‪ :‬ﻳﻚ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﺎرآزﻣﺎﻳﻲ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﺳﺎزي ﺷﺪه‬
‫‪5‬‬
‫وﺟﻴﻬﻪ آﺗﺸﻲ‪ ،1‬ﻓﺮﺣﻨﺎز ﻣﺤﻤﺪي‪ ،*2‬اﺻﻐﺮ داﻟﻮﻧﺪي‪ ،3‬اﻳﺮج ﻋﺒﺪاﻟﻬﻲ‪ ،4‬زﻫﺮا ﺷﻔﻴﻌﻲ‬
‫‪ 1‬ﮔﺮوه ﭘﺮﺳﺘﺎري‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ اﺻﻔﻬﺎن‪ ،‬اﺻﻔﻬﺎن‪ ،‬اﻳﺮان؛ ‪2‬ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺳﺎﻟﻤﻨﺪي‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﺑﻬﺰﻳﺴﺘﻲ و ﺗﻮاﻧﺒﺨﺸﻲ ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﻳﺮان؛‬
‫‪ 3‬ﮔﺮوه ﭘﺮﺳﺘﺎري‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﺑﻬﺰﻳﺴﺘﻲ و ﺗﻮاﻧﺒﺨﺸﻲ ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﻳﺮان؛ ‪ 4‬ﮔﺮوه ﻓﻴﺰﻳﻮﺗﺮاﭘﻲ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﺑﻬﺰﻳﺴﺘﻲ و ﺗﻮاﻧﺒﺨﺸﻲ ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﻳﺮان؛‬
‫‪ 4‬ﮔﺮوه ﭘﺮﺳﺘﺎري‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﻬﺮﻛﺮد‪ ،‬ﺷﻬﺮﻛﺮد‪ ،‬اﻳﺮان‪.‬‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﺬﻳﺮش‪92/6/8 :‬‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ درﻳﺎﻓﺖ‪92/1/14 :‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‪:‬‬
‫زﻣﻴﻨﻪ و ﻫﺪف‪ :‬ﺳﻜﺘﻪ ي ﻣﻐﺰي ﻳﻚ ﺑﻴﻤﺎري ﻧﺎﺗﻮان ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﺳﺘﻘﻼل ﺑﻴﻤﺎر را در اﻧﺠﺎم ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي‬
‫روزﻣﺮه ﺑﻪ ﺷﺪت ﻣﺤﺪود ﻧﻤﻮده و ﺑﺎﻋﺚ اﺿﻄﺮاب ﺑﻴﻤﺎر ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎﺳﺎژ درﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻫﻨﺮ ﻣﻔﻴﺪ و ﻣﺆﺛﺮ در‬
‫ﺣﺮﻓﻪ ﭘﺮﺳﺘﺎري ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از اﻧﻮاع آن‪ ،‬ﻣﺎﺳﺎژ اﺳﺘﺮوك ﺳﻄﺤﻲ ﭘﺸﺖ )‪ (SSBM‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻟﺬا‬
‫ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺎﺳﺎژ ‪ SSBM‬ﺑﺮ اﺿﻄﺮاب ﺑﻴﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﺳﻜﺘﻪ ي ﻣﻐﺰي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫روش ﺑﺮرﺳﻲ‪ :‬در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻛﺎرآزﻣﺎﻳﻲ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻴﻤﻪ ﺗﺠﺮﺑﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ‪ 34‬ﺑﻴﻤﺎر از ﻣﻴﺎن‬
‫‪ 70‬ﺑﻴﻤﺎر ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻨﺪه ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﻮاﻧﺒﺨﺸﻲ ﺗﺒﺴﻢ ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان در ﺳﺎل ‪ 1389‬اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﻪ روش ﺗﺼﺎدﻓﻲ در‬
‫دو ﮔﺮوه آزﻣﻮن و ﺷﺎﻫﺪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬اﺑﺰار ﮔﺮد آوري داده ﻫﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻣﺸﺨﺼﺎت دﻣﻮﮔﺮاﻓﻴﻚ و‬
‫اﺿﻄﺮاب آﺷﻜﺎر اﺳﭙﻴﻞﺑﺮﮔﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻴﺰان اﺿﻄﺮاب ﻗﺒﻞ و ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺖ ﭘﺲ از آﺧﺮﻳﻦ ﺟﻠﺴﻪ ﻣﺎﺳﺎژ ‪ SSBM‬در ﮔﺮوه ﻫﺎ‬
‫ارزﻳﺎﺑﻲ و ﻣﻮرد ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎ‪ :‬ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻧﻤﺮه اﺿﻄﺮاب ﻗﺒﻞ از ﻣﺪاﺧﻠﻪ در ﮔﺮوه آزﻣﻮن ‪ 61/40±8/25‬و در ﮔﺮوه ﺷﺎﻫﺪ ‪61/80±3/85‬‬
‫ﺑﻮد ﻛﻪ از ﻟﺤﺎظ آﻣﺎري ﺗﻔﺎوت ﻣﻌﻨﺎداري را ﻧﺸﺎن ﻧﺪاد )‪ .(P>0/05‬ﭘﺲ از ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻧﻤﺮه اﺿﻄﺮاب ﮔﺮوه‬
‫آزﻣﻮن ‪ 34/60±4/62‬و ﮔﺮوه ﺷﺎﻫﺪ ‪ 58/80±3/44‬ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪ ﻛﻪ ﺗﻔﺎوت ﻣﻌﻨﺎداري را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﺒﻞ از آزﻣﻮن ﻧﺸﺎن‬
‫داد )‪.(P<0/001‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮي‪ :‬ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي ﻣﺎﺳﺎژ ‪ SSBM‬ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺮﺳﻨﻞ درﻣﺎﻧﻲ و ﻣﺮاﻗﺒﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﮔﺎم ﻣﺆﺛﺮي در ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي ﻳﺎ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ اﺿﻄﺮاب ﻣﺒﺘﻼﻳﺎن ﺑﻪ ﺳﻜﺘﻪ ي ﻣﻐﺰي ﻣﺤﺴﻮب ﮔﺮدد‪.‬‬

‫واژهﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي‪ : :‬ﻣﺎﺳﺎژ اﺳﺘﺮوك ﺳﻄﺤﻲ ﭘﺸﺖ‪ ،‬اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺳﻜﺘﻪ ي ﻣﻐﺰي‪.‬‬

‫ﺣﺪاﻗﻞ ﻳﻚ ﺳﻜﺘﻪ ي ﻣﻐﺰي را ﺗﺠﺮﺑـﻪ ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ )‪ .(4‬در‬
‫اﻳﺮان ﻣﻴﺰان وﻗﻮع ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺳﻜﺘﻪ ي ﻣﻐﺰي ‪ 372‬ﻧﻔﺮ ﺑـﻪ ازاي‬
‫ﻫﺮ ‪ 100000‬ﻧﻔﺮ در ﺳﺎل ‪ 2006‬ﺑﻮده اﺳﺖ )‪ .(5‬ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎت‬
‫اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﻣﻴﺰان ﺑﺮوز ﻋﻮارض ﺑﻌﺪ از ﺳـﻜﺘﻪ ي ﻣﻐـﺰي را‬
‫‪ 40-96‬درﺻﺪ ﺑﺮآورد ﻛـﺮده اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑﺴـﻴﺎري از اﻳـﻦ‬
‫ﻋﻮارض در ﺻـﻮرت ﺗﺸـﺨﻴﺺ ﺑﻤﻮﻗـﻊ ﻗﺎﺑـﻞ ﭘﻴﺸـﮕﻴﺮي و‬
‫درﻣﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ )‪ .(6‬ﻣﺎﺳﺎژ درﻣﺎﻧﻲ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻳـﻚ ﻫﻨـﺮ‬
‫ﺷﻔﺎﺑﺨﺶ‪ ،‬ﻣﻔﻴﺪ و ﻣﺆﺛﺮ در ﺣﺮﻓﻪ ﭘﺮﺳـﺘﺎري ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ و از آن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻟﻤﺲ ﻛﻨﺘﺮل ﺷﺪه ﻛـﻪ ﺑﺎﻋـﺚ‬
‫ﻣﺮاﻗﺒــﺖ‪ ،‬آراﻣﺴــﺎزي و ﺗﺴــﻜﻴﻦ درد ﻣــﻲ ﮔــﺮدد‪ ،‬ﻳــﺎد‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‪:‬‬
‫ﺳﻜﺘﻪ ي ﻣﻐﺰي ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻋﻼﺋﻢ ﺣﺴﻲ و ﺣﺮﻛﺘﻲ‪،‬‬
‫ﻋﻼﺋﻢ رواﻧﻲ ﻧﻴﺰ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﻋﻼﺋـﻢ از اواﻳـﻞ‬
‫ﻗﺮن ﭘﻨﺠﻢ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﺑﻮده اﺳﺖ )‪ .(1‬از ﺷﺎﻳﻊ ﺗـﺮﻳﻦ اﻳـﻦ‬
‫اﺧــﺘﻼﻻت روﺣــﻲ و رواﻧــﻲ ﻫﻤــﺮاه ﺑــﺎ ﺳــﻜﺘﻪ ي ﻣﻐــﺰي‪،‬‬
‫اﺿﻄﺮاب ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﻴﻮع اﺿﻄﺮاب در ﺑﻴﻤـﺎران ﺳـﻜﺘﻪ ي‬
‫ﻣﻐﺰي ﺑﻴﻦ ‪ 14 -28‬درﺻﺪ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺣـﺎد ﺑﻴﻤـﺎري اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺎ ﺑـﻴﺶ از ﺳـﻪ ﺳـﺎل ﻧﻴـﺰ ﻃـﻮل‬
‫ﺑﻜﺸﺪ )‪ .(3، 2‬اﺧﺘﻼﻻت ﻋﺮوق ﻣﻐﺰي ﺳﻮﻣﻴﻦ ﻋﻠﺖ ﻣﺮگ‬
‫در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﻳﻜـﺎ و ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ﻣﺴـﺒﺐ ﻣـﺮگ و ﻣﻴـﺮ‬
‫‪ 164000‬ﻣﻮرد ﺑﺮآورد ﺷـﺪه ﻛـﻪ ﻫـﺮ ﺳـﺎﻟﻪ ‪ 550000‬ﻧﻔـﺮ‬

‫*ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮل‪ :‬ﺗﻬﺮان‪ -‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﺑﻬﺰﻳﺴﺘﻲ و ﺗﻮاﻧﺒﺨﺸﻲ ‪ -‬ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺳﺎﻟﻤﻨﺪي؛ ‪E-mail: f_mohammadi_2000@yahoo.com‬‬
‫‪45‬‬
 ‫وﺟﻴﻬﻪ آﺗﺸﻲ و ﻫﻤﻜﺎران‬
‫ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﺮﮔﺮدﻧﺪ و ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﻗـﺒﻼً اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲ‬
‫دادﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ )‪ .(15‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻣﺘﻌﺪدي ﻧﺸﺎن داده اﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺎﺳﺎژ ﺑﻪ روش اﺳﺘﺮوك ﺳﻄﺤﻲ ﻳـﻚ ﻣﺪاﺧﻠـﻪ ﻣـﺆﺛﺮ‬
‫ﭘﺮﺳﺘﺎري اﺳﺖ و ﺑﺎﻋﺚ آراﻣﺴﺎزي‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ درد و اﺳﺘﺮس‬
‫در ﺑﻴﻤــﺎران ﻗﻠﺒــﻲ و ﻛــﺎﻫﺶ اﺿــﻄﺮاب در زﻧــﺎن ﺑــﺎردار‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد )‪(16،10‬؛ ﻟﻴﻜﻦ ﺷﻮاﻫﺪ ﻛﺎﻓﻲ در اﺛـﺮ ﺑﺨﺸـﻲ آن‬
‫در اﺿـــﻄﺮاب ﻧﺎﺷـــﻲ از ﺳـــﻜﺘﻪ ي ﻣﻐـــﺰي در دﺳـــﺘﺮس‬
‫ﻧﻤــﻲ ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬از آﻧﺠــﺎ ﻛــﻪ آﻣــﺎر ﻣﻮﺟــﻮد ﺑــﺮ ﺷــﻴﻮع ﺑــﺎﻻي‬
‫اﺿـــﻄﺮاب ﭘـــﺲ از ﺳـــﻜﺘﻪ ي ﻣﻐـــﺰي دﻻﻟـــﺖ دارﻧـــﺪ و‬
‫درﻣﺎن ﻫﺎي ﻣﺘـﺪاول ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ ﻟﺤـﺎظ اﺛﺮﺑﺨﺸـﻲ و ﻣﻘﺒﻮﻟﻴـﺖ‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻘﺪ و ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺮ آن‬
‫ﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﻣﺎﺳـﺎژ ‪ SSBM‬ﺑـﺮ اﺿـﻄﺮاب‬
‫ﺑﻴﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﺳـﻜﺘﻪ ي ﻣﻐـﺰي در اﻳﺠـﺎد ﺷـﻮاﻫﺪ ﻣـﻮرد‬
‫ﻧﻴﺎز در ﻣﻮرد اﻳﻦ ﻣﺪاﺧﻠﻪ درﻣﺎﻧﻲ ﻣﻜﻤـﻞ‪ ،‬ﮔـﺎﻣﻲ ﺑﺮداﺷـﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺖ )‪ .(10‬ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻦ درﻣـﺎن ﺳـﻜﺘﻪ ي ﻣﻐـﺰي از ﻋـﺪم‬
‫ﻛﻨﺘﺮل اﺿﻄﺮاب و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﻋـﻮارض ﻧﺎﺷـﻲ از داروﻫـﺎي‬
‫روش ﺑﺮرﺳﻲ‪:‬‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در درﻣﺎن اﺿﻄﺮاب در ﺑﻴﻤﺎران اﺑﺮاز ﻧﮕﺮاﻧﻲ‬
‫اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻛﻪ از ﻧﻮع ﭘﮋوﻫﺶ ﻧﻴﻤﻪ ﺗﺠﺮﺑﻲ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ در ﻣﺮﻛﺰ ﺗﻮاﻧﺒﺨﺸﻲ ﺗﺒﺴﻢ ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﻛﻠﻴﻪ ﺑﻴﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﺳﻜﺘﻪ ي‬
‫ﻣﻐﺰي ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻨﺪه ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﻳﺎد ﺷﺪه در ﺳﺎل ‪ 1389‬ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ورود ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﺑﺘﻼ ﺑﻪ ﻫﻤﻲ ﭘﻠﮋي‪،‬‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﻋﺎرﺿﻪ اي ﻛﻪ ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻣﻐﺎﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺟﺎزه ي ﭘﺰﺷﻚ ﺑﺮاي‬
‫ورود ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺟﻬﺖ ﺟﻤﻊ آوري داده ﻫﺎ ﺑﻮد و‬
‫ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﺧﺮوج ﺷﺎﻣﻞ ﻋﺪم اﻧﮕﻴﺰه ﺑﻴﻤﺎر ﺑﺮاي اداﻣﻪ‬
‫ﻫﻤﻜﺎري‪ ،‬ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻣﺼﺮف داروﻫﺎي ﺿﺪ اﺿﻄﺮاب و ﺑﺮوز‬
‫ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻋﺎرﺿﻪ ي ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ در ﺣﻴﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ در ﻧﻈﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺣﺠﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ اﻃﻤﻴﻨﺎن ‪ %95‬و ﺗﻮان ‪ %85‬و ﺑﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﺸﺎﺑﻪ )‪ (17‬و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﺸﺎور آﻣﺎر ‪ 15‬ﻧﻔﺮ در ﻫﺮ ﮔﺮوه ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪ و ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﺑﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل رﻳﺰش ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ ‪ 17‬ﻧﻔﺮ در ﻫﺮ ﮔﺮوه در‬
‫ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﺼﺎدﻓﻲ در دو ﮔﺮوه ﻣﺪاﺧﻠﻪ و‬
‫ﺷﺎﻫﺪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﭘﺲ از رﻳﺰش ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫‪46‬‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺎﺳﺎژ ﺑﺮ اﺿﻄﺮاب ﺑﻴﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﺳﻜﺘﻪ ي ﻣﻐﺰي‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد )‪ .(7‬ﻣﺎﺳﺎژ راﻫـﻲ ﺑـﺮاي ﺑﺮﻗـﺮاري ارﺗﺒـﺎط‪ ،‬اﺑـﺮاز‬
‫ﻣﺤﺒﺖ ﻛﺮدن و ﺷـﺮﻛﺖ دادن ﺑﻴﻤـﺎر در ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺑﻬﺒـﻮدي‬
‫ﺧﻮد اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﺳﺎژ درﻣﺎﻧﻲ ﻳﻜﻲ از روش ﻫـﺎﻳﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ آراﻣﺶ‪ ،‬ﺗﺴـﻜﻴﻦ درد و ﻛـﺎﻫﺶ اﺿـﻄﺮاب‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد )‪ (8‬و از ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺗﺮﻳﻦ درﻣﺎن ﻫـﺎي ﻃـﺐ ﻣﻜﻤـﻞ‬
‫در ﭘﺮﺳﺘﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ اﺟﺮاي آن آﺳﺎن‪ ،‬ﺑـﻲ ﺧﻄـﺮ و ﻏﻴـﺮ‬
‫ﺗﻬﺎﺟﻤﻲ و ﻧﺴﺒﺘﺎً ارزان اﺳﺖ )‪ .(9‬ﻣﺎﺳـﺎژ اﺷـﻜﺎل ﻣﺘﻨـﻮﻋﻲ‬
‫دارد ﻳﻜﻲ از اﻧﻮاع آن‪ ،‬ﻣﺎﺳـﺎژ اﺳـﺘﺮوك ﺳـﻄﺤﻲ ﭘﺸـﺖ‬
‫)‪ (Stroke Back Massage= SSBM‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اوﻟـﻴﻦ‬
‫ﺑﺎر ﺗﻮﺳﻂ ‪ Elizabeth‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺣﺮﻛﺎت آﻫﺴﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻼﻳـﻢ‬
‫و ﻣﻮزون ﻛﻒ دﺳﺖ ﻫﺎ ﺑﺮ روي ﭘﺸـﺖ ﺑﻴﻤـﺎر ﺑـﺎ ﺳـﺮﻋﺖ‬
‫ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ‪ ،‬ﺣﺪود ‪ 60‬ﺣﺮﻛﺖ در دﻗﻴﻘﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺸﺎري ﻣﻼﻳـﻢ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺪت زﻣﺎن ‪ 3‬ﺗﺎ ‪ 10‬دﻗﻴﻘﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺣﺮﻛـﺎت ﺑـﻪ‬
‫ﻛﺎر رﻓﺘﻪ در اﻳﻦ ﻣﺎﺳﺎژ از ﻧﻮع اﺳﺘﺮوك ﺳﻄﺤﻲ ﺑﻮده ﻛـﻪ‬
‫اﺛﺮ ﻛﺎﻣﻼً ﺣﺴﻲ داﺷﺘﻪ و در ﺗﻤﺪد اﻋﺼـﺎب ﺑﻴﻤـﺎران ﻣـﺆﺛﺮ‬
‫ﻛﺮده و ﺑﺮ اﻫﻤﻴﺖ روش ﻫﺎي ﻏﻴـﺮ داروﻳـﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻣﺎﺳـﺎژ‪،‬‬
‫ﺗﺄﻛﻴﺪ دارﻧﺪ )‪ .(11‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﻣﺸـﺨﺺ ﻛـﺮد ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ اﻓﺴـﺮدﮔﻲ‪ ،‬اﺿـﻄﺮاب و ﭘﺮﺧﺎﺷـﮕﺮي ﺷـﺎﻳﻊ ﺗـﺮﻳﻦ‬
‫اﺧﺘﻼﻻت رواﻧﻲ ﺑﻌﺪ از ﺳـﻜﺘﻪ ي ﻣﻐـﺰي در ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﻣـﻮرد‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻮدﻧﺪ )‪ .(12‬از اﺛﺮات اﺿـﻄﺮاب ﺑـﺮ روي ﺑﻴﻤـﺎران‬
‫ﺳﻜﺘﻪ ي ﻣﻐﺰي ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ درﻣـﺎن و ﺑـﺎر‬
‫ﻣﺮاﻗﺒﺘﻲ ﻣﺮاﻗﺒﻴﻦ‪ ،‬ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ در اﻧﺠـﺎم ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﻫـﺎي روزاﻧـﻪ‪،‬‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺿﻌﻴﻒ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪،‬‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﮔﻔﺘﺎري ﺿﻌﻴﻒ‪ ،‬ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ در ﺑﺮﮔﺸـﺖ ﺑـﻪ ﻛـﺎر و‬
‫ﻣﺮگ و ﻣﻴﺮ ﺑﺎﻻ در ‪ 10‬ﺳـﺎل اول ﺑﻌـﺪ از ﺳـﻜﺘﻪ ي ﻣﻐـﺰي‬
‫اﺷﺎره ﻛﺮد )‪ .(13‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ اﻳـﻦ اﺿـﻄﺮاب ﺑـﺮ روي ﻫﻤـﻪ‬
‫ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﺗﻮاﻧﺒﺨﺸﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻲ ﮔﺬارد وآن را ﺑﻪ ﺗﺄﺧﻴﺮ ﻣﻲ‬
‫اﻧــﺪازد؛ ﺑــﻮﻳﮋه در ﻛﺴــﺎﻧﻲ ﻛــﻪ ﺷــﺮاﻳﻂ ﺟﺴــﻤﻲ ﻧﺎﻣﺴــﺎﻋﺪ‬
‫دارﻧﺪ اﺿﻄﺮاب ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺪﺗﺮ ﺷﺪن وﺿﻌﻴﺖ ﺟﺴﻤﻲ ﺑﻴﻤﺎران‬
‫ﻣﻲ ﮔﺮدد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺎﻋـﺚ اﻓـﺰاﻳﺶ ﻣـﺮگ و ﻣﻴـﺮ در‬
‫ﺑﻴﻤﺎران ﻣﻲ ﺷﻮد )‪ .(14‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﺪف اﺻﻠﻲ از ﺗﻮاﻧﺒﺨﺸﻲ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻴﻤﺎران ﺳـﻜﺘﻪ ي ﻣﻐـﺰي اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺣﺎﻟـﺖ‬
 ‫ﻣﺠﻠﻪ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ﭘﺮﺳﺘﺎري و ﻣﺎﻣﺎﻳﻲ‪ /‬دوره‪ ،2‬ﺷﻤﺎره‪/4‬زﻣﺴﺘﺎن ‪1392‬‬

‫ﻫﻤﻜﺎر اﻧﺠﺎم ﺷﺪ و ﮔﺮوه ﺷﺎﻫﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل‬ ‫ﺑﺮ روي ‪ 30‬ﻧﻔﺮ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬اﺑﺰار ﮔﺮدآوري داده ﻫﺎ ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﺮﻛﺰ ﺑﻪ آن ﻫﺎ اراﺋﻪ ﻣﻲ ﺷﺪ را درﻳﺎﻓﺖ‬ ‫ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﻣﺸﺨﺼﺎت دﻣﻮﮔﺮاﻓﻴﻚ و ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ اﺿﻄﺮاب‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺖ از اﺗﻤﺎم ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺮاﺟﻌﻪ‬ ‫آﺷﻜﺎر اﺳﭙﻴﻞ ﺑﺮﮔﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ اﺿﻄﺮاب آﺷﻜﺎر‬
‫ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻴﻤﺎران ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﻮاﻧﺒﺨﺸﻲ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ اﺿﻄﺮاب‬ ‫‪ Spielberger‬ﺷﺎﻣﻞ دو ﺑﺨﺶ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻗﺴﻤﺖ اول‬
‫اﺳﭙﻴﻞ ﺑﺮﮔﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﻫﻤﻜﺎر ﭘﺮﺳﺸﮕﺮ ﺑﺮاي ﮔﺮوه ﻣﺪاﺧﻠﻪ و‬ ‫داراي ‪ 20‬ﺳﺆال اﺳﺖ ﻛﻪ اﺿﻄﺮاب وﺿﻌﻴﺘﻲ ﻳﺎ اﺿﻄﺮاب‬
‫ﺷﺎﻫﺪ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ داده ﻫﺎ ﺑﺎ آزﻣﻮن‬ ‫ﻓﺮد در زﻣﺎن آزﻣﻮن را ﻣﻲ ﺳﻨﺠﺪ و ﻗﺴﻤﺖ دوم اﺿﻄﺮاب‬
‫آﻣﺎري ‪ t‬ﻣﺴﺘﻘﻞ و زوﺟﻲ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻛﻮوارﻳﺎﻧﺲ ﺑﺎ‬ ‫ﺷﺨﺼﻴﺘﻲ ﻳﺎ اﺿﻄﺮاب ﺑﻪ ﻋﻨﻮان وﻳﮋﮔﻲ ﻓﺮد را ﻣﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮم اﻓﺰار ‪ SPSS‬ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ )‪ .(17‬اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت‬
‫زﻳﺎدي اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻬﺮام ﺳﺎل ‪1382‬‬
‫رواﻳﻲ و ﭘﺎﻳﺎﻳﻲ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ را ﺑﺮ روي ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ي‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎ‪:‬‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﮔﺮوه ﻫﺎ از ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي زﻣﻴﻨﻪ اي‬ ‫‪ 600‬ﻧﻔﺮي ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار داد و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺿﺮﻳﺐ‬

‫و ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﮔﺮ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ دو ﮔﺮوه از ﻧﻈﺮ اﻳﻦ‬ ‫آﻟﻔﺎي ﻛﺮوﻧﺒﺎخ ﻛﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 0/94‬ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪ؛ اﻋﺘﻤﺎد‬

‫ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ ﻫﻤﮕﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ )ﺟﺪول ﺷﻤﺎره ‪ .(1‬ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺳﻦ‬ ‫ﻋﻠﻤﻲ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﻣﻮرد ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ )‪ .(18 ،9‬ﻧﻤﺮه‬

‫ﮔﺮوه ﻣﺪاﺧﻠﻪ ‪ 62/67‬ﺑﺎ اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﻴﺎر ‪ 14/43‬و ﮔﺮوه‬ ‫ﮔﺬاري ﺑﺮاي ﻋﺒﺎراﺗﻲ ﻛﻪ وﺟﻮد اﺿﻄﺮاب را ﻧﺸﺎن‬

‫ﺷﺎﻫﺪ ‪ 62/64‬ﺑﺎ اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﻴﺎر ‪(P= 0/997) 14/65‬‬ ‫ﻣﻲ دﻫﺪ؛ ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﺮه ‪ 4‬ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه وﺟﻮد‬

‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻣﺪت زﻣﺎن ﺳﭙﺮي ﺷﺪه از‬ ‫ﺑﺎﻻي اﺿﻄﺮاب و ﻧﻤﺮه ‪ 1‬ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﺣﺪاﻗﻞ اﺿﻄﺮاب‬

‫ﺳﻜﺘﻪ ي ﻣﻐﺰي در ﮔﺮوه ﻣﺪاﺧﻠﻪ ‪) 9/13‬ﻣﺎه( ﺑﺎ اﻧﺤﺮاف‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬روش ﻛﺎر ﺑﺪﻳﻦ ﻗﺮار ﺑﻮد ﻛﻪ در روز ﻗﺒﻞ از ﺷﺮوع‬

‫ﻣﻌﻴﺎر ‪ 3/18‬و ﮔﺮوه ﺷﺎﻫﺪ ‪ 7/20‬ﺑﺎ اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﻴﺎر‪3/57‬‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،‬ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ اﺿﻄﺮاب ﺑﺮاي ﮔﺮوه ﻣﺪاﺧﻠﻪ و ﺷﺎﻫﺪ‬

‫)‪(P= 0/129‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪﻛﻪ ﺗﻔﺎوت آﻣﺎري ﻣﻌﻨﻲ داري از‬ ‫ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل‪ ،‬ﺑﺮاي ﮔﺮوه‬

‫ﻟﺤﺎظ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺳﻦ و ﻣﺪت زﻣﺎن ﺳﭙﺮي ﺷﺪه از ﺳﻜﺘﻪ ي‬ ‫ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻣﺎﺳﺎژ ‪ SSBM‬در اﺗﺎﻗﻲ در ﻣﺮﻛﺰ ﻳﺎد ﺷﺪه ﻛﻪ‬

‫ﻣﻐﺰي دوﮔﺮوه ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫داراي ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻌﻤﻮل ﻣﺎﺳﺎژ درﻣﺎﻧﻲ ﺑﻮد‪ ،‬در ﻫﻔﺖ ﺟﻠﺴﻪ‬
‫و در ﻫﺮ ﺟﻠﺴﻪ ﺑﻪ ﻣﺪت ده دﻗﻴﻘﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ و‬
‫ﺟﺪول ﺷﻤﺎره ‪ :1‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺮﺧﻲ وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎي ﺑﻴﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﺳﻜﺘﻪ ي ﻣﻐﺰي در دو ﮔﺮوه آزﻣﻮن و ﺷﺎﻫﺪ‪.‬‬
‫‪p‬‬ ‫ﻛﻞ‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل‬ ‫آزﻣﻮن‬ ‫ﻣﺆﻟﻔﻪ ﻫﺎ‬ ‫ﻣﺘﻐﻴﺮ‬
‫درﺻﺪ‬ ‫ﺗﻌﺪاد‬ ‫درﺻﺪ‬ ‫ﺗﻌﺪاد‬ ‫درﺻﺪ‬ ‫ﺗﻌﺪاد‬
‫‪0/273‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪0/6‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪0/4‬‬ ‫‪6‬‬ ‫ﻣﺮد‬ ‫ﺟﻨﺲ‬
‫‪0/5‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪0/4‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪0/6‬‬ ‫‪9‬‬ ‫زن‬
‫‪0/45‬‬ ‫‪3/13‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪3/13‬‬ ‫‪2‬‬ ‫داﺷﺘﻪ‬ ‫ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺳﻜﺘﻪ ي ﻣﻐﺰي‬
‫‪0/713‬‬ ‫‪43/3‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪46/7‬‬ ‫‪7‬‬ ‫داﺷﺘﻪ‬ ‫ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﺳﻜﺘﻪ ي ﻣﻐﺰي در ﺧﺎﻧﻮاده‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ اﺿﻄﺮاب ﮔﺮوه ﻣﺪاﺧﻠﻪ در ﭘﺲ آزﻣﻮن‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻨﺎداري ﻛﻤﺘﺮ از ﭘﻴﺶ آزﻣﻮن اﺳﺖ )‪.(P<0/001‬‬
‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ اﺿﻄﺮاب ﮔﺮوه ﺷﺎﻫﺪ در ﭘﺲ آزﻣﻮن ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﻣﻌﻨﺎداري ﻛﻤﺘﺮ از ﭘﻴﺶ آزﻣﻮن اﺳﺖ )‪(P=0/001‬‬
‫)ﺟﺪول ﺷﻤﺎره ‪.(2‬‬
‫ﺳﺎﻳﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ‬
‫اﺿﻄﺮاب ﮔﺮوه ﻣﺪاﺧﻠﻪ و ﺷﺎﻫﺪ در ﭘﻴﺶ آزﻣﻮن ﺗﻔﺎوت‬
‫آﻣﺎري ﻣﻌﻨﺎداري ﻧﺪاﺷﺘﻪ )‪ (P= 0/870‬وﻟﻲ در ﭘﺲ‬
‫آزﻣﻮن‪ ،‬ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ اﺿﻄﺮاب ﮔﺮوه ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﻣﻌﻨﺎداري ﻛﻤﺘﺮ از ﮔﺮوه ﺷﺎﻫﺪ اﺳﺖ )‪.(P<0/001‬‬

‫‪47‬‬
‫ﻓﺮﺣﻨﺎز ﻣﺤﻤﺪي و ﻫﻤﻜﺎران‬ ‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺎﺳﺎژ ﺑﺮ اﺿﻄﺮاب ﺑﻴﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﺳﻜﺘﻪ ي ﻣﻐﺰي‬

‫ﺟﺪول ﺷﻤﺎره ‪ :2‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻧﻤﺮات اﺿﻄﺮاب ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از اﻧﺠﺎم ﻣﺎﺳﺎژ ﺑﻴﻦ دو ﮔﺮوه آزﻣﻮن و ﺷﺎﻫﺪ‬
‫‪p‬‬ ‫ﭘﺲ آزﻣﻮن‬ ‫ﭘﻴﺶ آزﻣﻮن‬ ‫ﮔﺮوه‬

‫‪<0/001‬‬ ‫‪34/6±4/62‬‬ ‫‪61/4±8/52‬‬ ‫ﻣﺪاﺧﻠﻪ‬

‫‪0/001‬‬ ‫‪58/8±3/44‬‬ ‫‪61/80±3/85‬‬ ‫ﺷﺎﻫﺪ‬
‫‪<0/001‬‬ ‫‪0/870‬‬ ‫‪p‬‬

‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ‪±‬اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﻴﺎر ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻛﻪ ﭘﺲ از ﻣﺪاﺧﻠﻪ‪ ،‬ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ )اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﻴﺎر( اﺿﻄﺮاب‬ ‫ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﻮن آﻣﺎري ﻛﻮ وارﻳﺎﻧﺲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‬
‫ﮔﺮوه ﻣﺪاﺧﻠﻪ ‪ 34/6±4/62‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻨﺎداري ﻛﻤﺘﺮ از‬ ‫ﻛﻪ ﭘﻴﺶ آزﻣﻮن ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻌﻨﺎداري ﺑﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮ واﺑﺴﺘﻪ ﻳﺎ‬
‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﮔﺮوه ﺷﺎﻫﺪ ‪ 58/8±3/44‬ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺧﻮد‬ ‫اﺿﻄﺮاب داﺷﺘﻪ اﺳﺖ )‪ ،(P=0/043‬ﭘﺲ از ﻛﻨﺘﺮل آﻣﺎري‬
‫ﮔﻮﻳﺎي اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎﺳﺎژ ‪ SSBM‬ﺑﺮ روي‬ ‫اﺛﺮ ﭘﻴﺶ آزﻣﻮن‪ ،‬ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻳﺎ ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻣﺎﺳﺎژ ﺗﺄﺛﻴﺮ‬
‫اﺿﻄﺮاب ﺑﻴﻤﺎران ﺳﻜﺘﻪ ي ﻣﻐﺰي ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﻨﺎداري ﺑﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮ واﺑﺴﺘﻪ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ )‪(P<0/001‬‬
‫)ﺟﺪول ﺷﻤﺎره ‪ .(3‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﻴﺰ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد‬

‫ﺟﺪول ﺷﻤﺎره ‪ :3‬ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﻮن ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﻮوارﻳﺎﻧﺲ ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ اﺿﻄﺮاب ﮔﺮوه ﻣﺪاﺧﻠﻪ و ﺷﺎﻫﺪ‬
‫‪p‬‬ ‫‪F‬‬ ‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻣﺠﺬورات‬ ‫‪df‬‬ ‫ﻣﺠﻤﻮع ﻣﺠﺬورات‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ‬

‫‪0/043‬‬ ‫‪4/50‬‬ ‫‪66/62‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪66/62‬‬ ‫ﭘﻴﺶ آزﻣﻮن‬

‫‪<0/001‬‬ ‫‪294/37‬‬ ‫‪4354/25‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪4354/25‬‬ ‫ﮔﺮوه‬
‫‪14/79‬‬ ‫‪27‬‬ ‫‪399/37‬‬ ‫ﺧﻄﺎ‬

‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻛﻪ در اداﻣﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ آن ﻫﺎ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﭘﺮداﺧـﺖ‪،‬‬
‫ﺑــﺮ آﺛــﺎر ﻣﺜﺒــﺖ ﻣﺎﺳــﺎژ درﻣــﺎﻧﻲ ﺑــﺮ ﻋــﻮارض ﺑﻴﻤــﺎري و‬
‫اﺿﻄﺮاب ﺑﻴﻤﺎر ﺻﺤﻪ ﻣﻲ ﮔﺬارد ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ي‬
‫ﺣﺎﺿﺮ ﻫﻤﺨﻮاﻧﻲ دارد‪ .‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اي ﻧﺸـﺎن داده ﺷـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﺎﺳﺎژ ‪ SSBM‬در ﺳﻪ روز ﻣﺘﻮاﻟﻲ و در ﻃﻲ ﻓﻘﻂ ﺳﻪ دﻗﻴﻘﻪ‬
‫ﺳــﺒﺐ ﻛــﺎﻫﺶ ﻣﻴــﺎﻧﮕﻴﻦ ﻓﺸــﺎر ﺧــﻮن‪ ،‬ﺿــﺮﺑﺎن ﻗﻠــﺐ و‬
‫اﺿــﻄﺮاب اﻓــﺮاد ﺳــﺎﻟﻤﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨــﻴﻦ اﺣﺴــﺎس ﻧﺰدﻳﻜــﻲ‬
‫ﺳﺎﻟﻤﻨﺪ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺘﺎر ﻣﻲ ﺷﻮد )‪ .(7‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ ﻧﻴﻤـﻪ‬
‫ﺗﺠﺮﺑــﻲ‪ ،‬ﺗــﺄﺛﻴﺮ ﻣﺎﺳــﺎژ ‪ SSBM‬ﺑــﺮ روي اﺿــﻄﺮاب و ﭘــﺮ‬
‫ﻓﺸﺎري ﺧﻮن ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪ‪ ،‬اﻣﺘﻴﺎزﻫـﺎي ﺣﺎﺻـﻞ از‬
‫اﺿــﻄﺮاب ﻗﺒــﻞ و ﺑﻌــﺪ از ﻣﺎﺳــﺎژ درﻣــﺎﻧﻲ در دو ﮔــﺮوه‬
‫ﻣﺪاﺧﻠﻪ و ﺷﺎﻫﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺷـﺪ ﻛـﻪ ﻣﺎﺳـﺎژ ‪ SSBM‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬
‫ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ اﺿـﻄﺮاب در ﮔـﺮوه ﻣﺪاﺧﻠـﻪ‬
‫ﻣــﻲ ﺷــﻮد )‪ .(19‬ﭘﮋوﻫﺸــﻲ ﻛــﻪ ﺑــﺎ ﻋﻨــﻮان ﺗــﺄﺛﻴﺮ ﻣﺎﺳــﺎژ‬
‫ﺑﺤﺚ‪:‬‬
‫ﻫﺪف از اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺎﺳـﺎژ ‪SSBM‬‬
‫ﺑــﺮ اﺿــﻄﺮاب ﺑﻴﻤــﺎران ﻣﺒــﺘﻼ ﺑــﻪ ﺳــﻜﺘﻪ ي ﻣﻐــﺰي ﺑــﻮد‪.‬‬
‫ﻳﺎﻓﺘــﻪ ﻫــﺎي اﻳــﻦ ﭘــﮋوﻫﺶ ﻧﺸــﺎن ﻣــﻲ دﻫــﺪ ﻛــﻪ ﻣﻴــﺎﻧﮕﻴﻦ‬
‫اﺿﻄﺮاب در ﮔﺮوه ﻣﺪاﺧﻠـﻪ و ﺷـﺎﻫﺪ ﻗﺒـﻞ از ﻣﺪاﺧﻠـﻪ ﺑـﺎﻻ‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ اﺿﻄﺮاب ﻗﺒـﻞ از ﻣﺪاﺧﻠـﻪ و‬
‫ﺷﺎﻫﺪ ﻣﻲ ﺗﻮان ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺘﻨﺒﺎط ﻛـﺮد ﻛـﻪ ﻣﻴـﺰان اﺿـﻄﺮاب‬
‫ﺗﻔــﺎوت ﻣﻌﻨــﻲ داري ﻧﺪاﺷــﺘﻪ و ﻛــﺎﻣﻼً ﻫﻤﮕــﻦ ﺑــﻮده اﻧــﺪ‬
‫)‪ .(P= 0/87‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺶ ﻧﺸـﺎن ﻣـﻲ دﻫـﺪ‬
‫ﻛﻪ ﭘـﺲ از اﻧﺠـﺎم ﻣﺪاﺧﻠـﻪ ﻧﻤـﺮه ﻛﻠـﻲ اﺿـﻄﺮاب ﭘـﺲ از‬
‫ﻣﺪاﺧﻠﻪ در دو ﮔﺮوه ﻣﺪاﺧﻠﻪ و ﺷﺎﻫﺪ ﺗﻔﺎوت ﻣﻌﻨـﺎداري از‬
‫ﻟﺤﺎظ آﻣﺎري دارد )‪ .(P<0/001‬ﺑـﻪ ﻃـﻮري ﻛـﻪ ﻣﻴـﺎﻧﮕﻴﻦ‬
‫اﺿﻄﺮاب در ﮔﺮوه ﻣﺪاﺧﻠﻪ از ﺷﺎﻫﺪ ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺸـﺎن‬
‫دﻫﻨﺪه ﺑﻬﺒﻮدي ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺿﻄﺮاب در ﮔﺮوه ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﮔﺮوه ﺷﺎﻫﺪ ﭘـﺲ از ﻣﺪاﺧﻠـﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺑﺴـﻴﺎري از‬

‫‪٥٨‬‬
 ‫ﻣﺠﻠﻪ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ﭘﺮﺳﺘﺎري و ﻣﺎﻣﺎﻳﻲ‪ /‬دوره‪ ،2‬ﺷﻤﺎره‪/4‬زﻣﺴﺘﺎن‪1392‬‬

‫اﻓـــﺰاﻳﺶ ﺗـــﻮن ﻋﻀـــﻼﻧﻲ ﺑﺎﻋـــﺚ ﺗﺤﺮﻳـــﻚ ﺳﻴﺴـــﺘﻢ‬ ‫‪ SSBM‬ﺑـﺮ اﺿــﻄﺮاب زﻧــﺎن ﺑــﺎردار ﻧﺨﺴــﺖ زا از ﻧﻈــﺮ‬
‫ﻫﻴﭙﻮﺗﺎﻻﻣﻮس و ﺳﻤﭙﺎﺗﻴﻚ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﺎﺳﺎژ درﻣـﺎﻧﻲ از‬ ‫ﻣﻴﺰان اﺿﻄﺮاب ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﺻـﻮرت ﮔﺮﻓـﺖ؛‬
‫ﻧﺘــﺎﻳﺞ ﺗﺤﻘﻴــﻖ ﻧﺸــﺎن داد ﻛــﻪ ﻣﺎﺳــﺎژ ﺑــﻪ روش ‪SSBM‬‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر ﻋﻀﻼﻧﻲ ﺑﺎ واﻛﻨﺶ ﻫـﺎي اﺿـﻄﺮاﺑﻲ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ اﺿﻄﺮاب در ﮔـﺮوه ﻣﺪاﺧﻠـﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﺮده و ﻣﻮﺟﺐ آراﻣﺴﺎزي ﻣﻲ ﺷﻮد )‪.(19‬‬
‫وﻟــﻲ در ﮔــﺮوه ﺷــﺎﻫﺪ ﺗﻔــﺎوت ﭼﺸــﻤﮕﻴﺮي در ﻣﻴــﺰان‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎي ﭘـﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿـﺮ ﻧﺸـﺎن داد ﻛـﻪ ﻣﺎﺳـﺎژ‬
‫اﺿــﻄﺮاب ﻣﺸــﺎﻫﺪه ﻧﺸــﺪه ﺑــﻮد )‪ (16‬ﻛـﻪ اﻳــﻦ ﻣﻮﺿــﻮع‬
‫‪ SSBM‬ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻬﺒﻮد اﺿﻄﺮاب ﺑﻴﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﺳـﻜﺘﻪ ي‬ ‫اﺣﺘﻤﺎلً ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻠﺖ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻮع ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﻣـﺪت‬
‫ﻣﻐﺰي ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه ﺑـﺮ ﺑﻬﺒـﻮد ﻛﻴﻔﻴـﺖ زﻧـﺪﮔﻲ‬ ‫اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﻴﺮي ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﻧﺎن ﻣـﺆﺛﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﺴـﻴﺎري از ﺑﻴﻤـﺎران ﻣﺒـﺘﻼ ﺑـﻪ ﺳـﻜﺘﻪ ي‬ ‫در ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﻴﺴﺖ دﻗﻴﻘﻪ ﻣﺎﺳﺎژ ﭘﺸـﺖ را ﺑـﺮ‬
‫ﻣﻐــﺰي و ﺧــﺎﻧﻮاده ﻫــﺎي آﻧــﺎن اﻃﻼﻋــﺎت ﻛﻤــﻲ راﺟــﻊ ﺑــﻪ‬ ‫روي ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي رواﻧﻲ ‪ -‬ﺟﺴـﻤﻲ و ﻋﻤﻠﻜـﺮد اﻳﻤﻨـﻲ ‪42‬‬
‫ﻓﺮد ﻣﺒﺘﻼ ﺑـﻪ ﺳـﺮﻃﺎن ﻣـﻮرد ﺑﺮرﺳـﻲ ﻗـﺮار داد و اﺛـﺮات‬
‫ﻋــﻮارض ﺑﻌــﺪ از ﺳــﻜﺘﻪ ي ﻣﻐــﺰي‪ ،‬ﺑــﺎﻻﺧﺺ اﺿــﻄﺮاب‬
‫ﻣﺎﺳﺎژ درﻣـﺎﻧﻲ ﺑـﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫـﺎي رواﻧـﻲ ‪ -‬ﺟﺴـﻤﻲ در ﺳـﻪ‬
‫دارﻧــﺪ‪ .‬ﺑــﺪﻳﻬﻲ اﺳــﺖ ﺑــﺎ آﻣــﻮزش ﻣــﺪدﺟﻮﻳﺎن در زﻣﻴﻨــﻪ‬
‫ﻧﻘﻄﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛـﺮد‬
‫ﻋﺎرﺿـــﻪ اﺿـــﻄﺮاب ﺑﻌـــﺪ از ﺳـــﻜﺘﻪ ي ﻣﻐـــﺰي و اﻧﺠـــﺎم‬
‫ﻛﻪ ﻣﺎﺳﺎژ ﭘﺸﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ اﺳﺘﺮس در ﮔﺮوه ﻣﺪاﺧﻠﻪ‬
‫ﻣــﺪاﺧﻼت درﻣــﺎﻧﻲ ﺳــﺎده و ﻗﺎﺑــﻞ ﺣﺼــﻮل ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﻣﺎﺳــﺎژ‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻮد وﻟﻲ در ﮔﺮوه ﺷﺎﻫﺪ ﺗﻔﺎوﺗﻲ در ﻣﻴﺰان اﺳـﺘﺮس‬
‫‪ SSBM‬ﻣﻲ ﺗﻮان در ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي و ﺗﺴﻜﻴﻦ اﺿﻄﺮاب ﻣـﺆﺛﺮ‪،‬‬ ‫ﻗﺒــﻞ و ﺑﻌــﺪ از ﻣﺪاﺧﻠــﻪ دﻳــﺪه ﻧﺸــﺪ )‪(20‬؛ اﻳــﻦ ﻣﺴــﺌﻠﻪ‬
‫ﺑﺪون ﻋﻮارض ﺟﺎﻧﺒﻲ و ﻣﻘﺮون ﺑﻪ ﺻـﺮﻓﻪ در ﻣﺤـﻴﻂ ﺧﺎﻧـﻪ‬ ‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺎﺷﻲ از ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮدن ﻧﻮع ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫـﺎ و ﻣـﺪت‬

‫ﻓﺮاﻫﻢ و ﺑﺎ ﺑﻬﺒﻮد اﻳـﻦ ﻋـﻮارض ﻛﻴﻔﻴـﺖ زﻧـﺪﮔﻲ ﺑـﺎﻻﺗﺮي‬ ‫اﻧﺠﺎم ﻣﺎﺳﺎژ ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان اﺛـﺮات ﻣﺎﺳـﺎژ‬
‫ﺳﻮﺋﺪي ﺑﺮ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻛﻮﺗﺎه ﻣـﺪت ﺑﻌـﺪ از ﻋﻤـﻞ اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪ‬
‫ﺑﺮاي ﺑﻴﻤـﺎران ﺗﺼـﻮﻳﺮ ﻧﻤـﻮد‪ .‬ﻣﺎﺳـﺎژ ‪ SSBM‬ﻳـﻚ روش‬
‫ﻛــﻪ ﻧﺸــﺎن داد‪ ،‬اﺿــﻄﺮاب ﺑﻴﻤــﺎران ﺷــﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨــﺪه در‬
‫آﺳﺎن ﻏﻴﺮ ﺗﻬﺎﺟﻤﻲ و ﻛﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان آن را‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺎﺳـﺎژ درﻣـﺎﻧﻲ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ﮔـﺮوه ﺷـﺎﻫﺪ ﻛـﺎﻫﺶ‬
‫ﺑﻪ راﺣﺘﻲ آﻣﻮزش داد و ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪ ﺷﺪن ﺑﻴﻤﺎران و‬
‫ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي داﺷﺘﻪ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ )‪.(21‬‬
‫ﺧﺎﻧﻮاده ﺷﺎن در ﻛﻨﺘﺮل ﻋﻮارض ﺑﻌـﺪ از ﺳـﻜﺘﻪ ي ﻣﻐـﺰي‬ ‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺎﺳﺎژ ﭘﺸـﺖ روي‬
‫ﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺧـﻮد ﻣﻮﺟﺒـﺎت ﻣﺮاﺟﻌـﻪ ﻛﻤﺘـﺮ ﺑﻴﻤـﺎران ﺑـﻪ‬ ‫ﭘﺎﺳــﺦ ﻫــﺎي رواﻧــﻲ و ﻓﻴﺰﻳﻮﻟــﻮژﻳﻜﻲ روي ‪ 46‬ﺳــﺎﻟﻤﻨﺪ‬
‫ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن و ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺎدي و ﻣﻌﻨﻮي ﻣـﺪدﺟﻮ‬ ‫اﻧﺠﺎم دادﻧـﺪ‪ .‬ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﻧﺸـﺎن داد ﻛـﻪ دو ﮔـﺮوه آزﻣـﻮن و‬
‫و ﺧﺎﻧﻮادﻫﺎش را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻫﺪ ﻗﺒﻞ از ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﺗﻔﺎوت ﻣﻌﻨﻲ داري از ﻧﻈﺮ اﺳﺘﺮس‬
‫در ﺧﺼـــﻮص ﻣﺤـــﺪودﻳﺖ ﻫـــﺎي اﻳـــﻦ ﭘـــﮋوﻫﺶ‬ ‫و اﺿﻄﺮاب ﺑﺎ ﻫـﻢ ﻧﺪاﺷـﺘﻨﺪ؛ اﻣـﺎ ﭘـﺲ از ﻣﺪاﺧﻠـﻪ ﺗﻐﻴﻴـﺮ‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ اﻧﺠﺎم آن در ﻳﻚ ﻣﺮﻛـﺰ درﻣـﺎﻧﻲ و ﺗﻮاﻧﺒﺨﺸـﻲ و‬ ‫ﭼﺸــﻤﮕﻴﺮي در اﺳــﺘﺮس و اﺿــﻄﺮاب ﮔــﺮوه ﻣﺪاﺧﻠــﻪ‬
‫ﻣﺤـﺪود ﺑـﻮدن ﺷـﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ وﺟـﻮد ﻋﻮاﻣــﻞ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮔﺮوه ﺷﺎﻫﺪ وﺟـﻮد داﺷـﺖ )‪ .(10‬ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳـﺎن‬
‫ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮ و ﺻﺪاﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻛﻨﺘﺮل در ﻛﻠﻴﻨﻴﻚ ﻛﻪ‬ ‫اﺛﺮ ﺑﺨﺸـﻲ ﻣﺎﺳـﺎژ را در راﺑﻄـﻪ ﺑـﺎ ﻛـﺎﻫﺶ اﺿـﻄﺮاب از‬

‫ﺑﺮ ﻓﻀﺎي ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻣﺎﺳـﺎژ درﻣـﺎﻧﻲ ﺗـﺄﺛﻴﺮ داﺷـﺖ اﺷـﺎره ﻛـﺮد‪.‬‬ ‫ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺌﻮري ﺳـﻠﻴﻪ ﺑـﺪﻳﻦ ﺻـﻮرت ﺗﺒﻴـﻴﻦ ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ از‬

‫وﺿﻌﻴﺖ روﺣﻲ و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺷﺨﺼﻴﺘﻲ ﺷـﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﻧﻴـﺰ‬ ‫وﻇــﺎﻳﻒ ﻫﻴﭙﻮﺗــﺎﻻﻣﻮس ﻛــﺎﻫﺶ و اﻓــﺰاﻳﺶ ﺗﺤﺮﻳــﻚ‬

‫ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮده و ﺟﺰ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲ آﻣﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴــﺘﻢ ﻋﺼــﺒﻲ ﻣﺮﻛــﺰي اﺳــﺖ و اﺿــﻄﺮاب از ﻃﺮﻳــﻖ‬

‫‪49‬‬
 ‫وﺟﻴﻬﻪ آﺗﺸﻲ و ﻫﻤﻜﺎران‬ ‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺎﺳﺎژ ﺑﺮ اﺿﻄﺮاب ﺑﻴﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﺳﻜﺘﻪ ي ﻣﻐﺰي‬

‫داروﻳﻲ را ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﻣـﻮرد ﻧﻈـﺮ ﻗـﺮار داده و در ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻫـﺎي‬ :‫ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي‬

.‫درﻣﺎﻧﻲ و ﻣﺮاﻗﺒﺘﻲ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‬ ‫ آﻣـﻮزش و‬،‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ‬
‫ ﺗﻮﺳــﻂ ﭘﺮﺳــﻨﻞ درﻣــﺎﻧﻲ و‬SSBM ‫ﺑﻜــﺎرﮔﻴﺮي ﻣﺎﺳــﺎژ‬
:‫ﺗﺸﻜﺮ و ﻗﺪرداﻧﻲ‬
‫ﻣﺮاﻗﺒﺘﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﮔﺎم ﻣﺆﺛﺮي در ﻛﻨﺘﺮل اﺿﻄﺮاب ﺑﻴﻤﺎران‬
‫اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺨﺸﻲ از ﻃﺮح ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﭘﺎﻳـﺎن ﻧﺎﻣـﻪ اي‬
500-222 ‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻮاﻧﺒﺨﺸﻲ ﺗﻬﺮان ﺑﺎ ﺷـﻤﺎره‬ .‫ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﺳﻜﺘﻪ ي ﻣﻐﺰي ﻣﺤﺴﻮب ﮔﺮدد‬

‫ ﭘﮋوﻫﺸـﮕﺮان اﻳـﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﺑـﺮ ﺧﻮدواﺟـﺐ‬.‫ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫ﻣﻲ داﻧﻨﺪ ﻛﻪ از ﻫﻤﻜﺎري ﺻﻤﻴﻤﺎﻧﻪ ﻣﻌﺎوﻧـﺖ ﭘﮋوﻫﺸـﻲ داﻧﺸـﮕﺎه‬
:‫ﻛﺎرﺑﺮد ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺶ در ﺑﺎﻟﻴﻦ‬
‫ رﻳﺎﺳـﺖ و ﭘﺮﺳـﻨﻞ ﻣﺤﺘـﺮم ﻣﺮﻛـﺰ‬،‫ﻋﻠﻮم ﺑﻬﺰﻳﺴـﺘﻲ و ﺗﻮاﻧﺒﺨﺸـﻲ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎي اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺗﻮﺳـﻂ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬
‫ﺗﻮاﻧﺒﺨﺸﻲ ﺗﺒﺴﻢ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺗﺸـﻜﺮ ﻧﻤـﻮده و ﻣﺮاﺗـﺐ ﺳﭙﺎﺳـﮕﺰاري را‬
‫اﺑﺮاز دارﻧﺪ و در آﺧﺮ ﺑﻪ ﻃﻮر وﻳﮋه از ﻛﻠﻴﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن در‬ ‫ ﻃﺮاﺣــﺎن ﺑﻴﻤﺎرﺳــﺘﺎن و ﺑﺨــﺶ ﻫــﺎي و ﻣﺮاﻛــﺰ‬،‫رﻳــﺰان‬
‫اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻪ ﺑﺪون ﻫﻤﻜﺎري آن ﻫﺎ اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﭘـﮋوﻫﺶ ﻋﻤﻠـﻲ‬ ‫ ﮔـﺮوه ﺟﺮاﺣـﻲ و ﺳـﺎﻳﺮ ﮔـﺮوه ﻫـﺎي‬،‫ﺗﻮاﻧﺒﺨﺸﻲ اﻋﺼﺎب‬
.‫ﻧﺒﻮد ﻗﺪرداﻧﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‬ ‫ﭘﺰﺷــﻜﻲ ﻣــﻮرد اﺳــﺘﻔﺎده ﻗــﺮار ﮔﻴــﺮد ﺗــﺎ روش ﻫــﺎي ﻏﻴــﺮ‬

:‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
1. Sagen U, Gunnervik T, MOUM T. Screenig for anxiety and depression scale and
montgomery and asberg depression rating scale. Journal of Psychosomatic Research. 2009; 67:
325-32.
2. Bogousslavsky J, Caplan L. Stroke Syndroms. 2nd ed. USA: Cambridge University Press;
2001: 654-82.
3. Jozi M. Effect of massage therapy on patients with stroke. Journal of Azad Medical Sciences
University. Winter 2009; 19(4): 256-61.
4. Black JM, Hawak JH. Medical-surgical nursing: clinical management for positive outcomes.
8th ed. WB Saunders Co. 2008; pp: 22-37.
5. Dalvandi A, Heikkila K, Maddah SS, Khankeh HR, Ekman SL. Life experiences after stroke
among Iranian stroke survivors. International Nursing Review. 2010; 57(2): 247–53.
6. Langhorne P, Stott DJ, Robertson L, MacDonald J, Jones L, McAlpine C, et al. Medical
complications after stroke: a multicenter study. Stroke. 2000 Jun; 31(6): 1223-9.
7. Holland B, Pokorny ME. Slow stroke back massage: its effect on patients in a rehabilitation
setting. Rehabilitation Nursing. 2001; 26(5): 182-6.
8. Smith MC, Stallings MA, Mariner S, Burrall M. Benefits of massage therapy for hospitalized
patients: a descriptive and qualitative evaluation. Alternative Therapies in Health and Medicine.
1999 Jul; 5(4): 64-71.
9. Mok E, Woo CP. The effects of slow-stroke back massage on anxiety and shoulder pain in
elderly stroke patients. Complementary Therapies in Nursing & Midwifery. 2004 Nov; 10(4):
209-16.
10. McNamara ME, Burnham DC, Smith C, Carroll DL. The effects of back massage before
diagnostic cardiac catheterization. Alternative Therapies in Health and Medicine. 2003 Jan-Feb;
9(1): 50-7.
11. Henon H. Pain after stroke: a neglected issue. Journal of Neurology, Neurosurgery &
Psychiatry. 2006 May; 77(5): 569.

50
 1392‫زﻣﺴﺘﺎن‬/4‫ ﺷﻤﺎره‬،2‫ دوره‬/‫ﻣﺠﻠﻪ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ﭘﺮﺳﺘﺎري و ﻣﺎﻣﺎﻳﻲ‬

12. Farzin-Fard R, Maghsoodi K. Assessment of psychiatric disorders in hospitalized stroke

patients who reffered Hazrat Rasool Hospital. Yazd University of Medical Sciences. 2010;
17(2): 10-4.
13. Bisschop MI, Kriegsman DM, Deeg DJ, Beekman AT, van Tilburg W. The longitudinal
relation between chronic diseases and depression in older persons in the community: the
Longitudinal Aging Study Amsterdam. Journal of Clinical Epidemiology. 2004 Feb; 57(2): 187-
94.
14. Burvill PW, Johnson GA, Jamrozik KD, Anderson CS, Stewart-Wynne EG, Chakera TM.
Prevalence of depression after stroke: the perth community stroke study. The British Journal of
Psychiatry. 1995 Mar; 166(3): 320-7.
15. Schultz SK, Castillo CS, Kosier JT, Robinson RG. Generalized anxiety and depression.
Assessment over 2 years after stroke. The American Journal of Geriatric Psychiatry. 1997
Summer; 5(3): 229-37.
16. Bazrafshan M, Ghorbani Z. Effect of massage stroke technique on anxiety level back
primigravid women. Hayat. 2010; 16(1): 34-40.
17. Bagheri H, Gorzin M, Rahimi T, Jalalian B, Hasani M. Effect of manual lymph drainage
massage on hand edema and shoulder pain in hemiplegic-paretic patients post stroke. Journal of
Shahrekord University of Mediacl Sciences. 2006; 8(3): 83-9.
18. Mahram B. Standardization of inventory anxiety Spilburger in Mashhad [dissertation].
Allameh Tabatabai University; 2004.
19. Yeganekhah M. Effect of SSBM on anxiety and hypertension elderly resident Kahrizak
[dissertation]. Welfare and Rehabilitation University; 2006.
20. Goodfellow LM. The effect of therapeutic back massage on psychophysiologic variable and
immune function in spouses of patient with cancer. Nursing Research. 2003; 52(5): 318-28.
21. Taylor AG, Galper DI, Taylor P, Rice LW, Andersen W, Irvin W, et al. Effects of adjunctive
Swedish massage and vibration therapy on short-term postoperative outcomes: a randomized,
controlled trial. Journal of Alternative and Complementary Medicine. 2003 Feb; 9(1): 77-8.

51
Journal of Clinical Nursing and Midwifery
(J Clin Nurs Midwifery) 2013; 2 (4): 45-52. Original article

Effect of slow stroke back massage on anxiety in patients with stroke- A

randomized clinical trial

Atashi V1, Mohammadi F2*, Dalvandi A3, Abdollahi I4, Shafiei Z5

1
Nursing Dept., Isfahan University of Medical Sciences, Isfahan, I.R. Iran; 2 Iranian Research
Center on Aging, University of Social Welfare and Rehabilitation Sciences, Tehran, I.R. Iran;
3
Nursing Dept., University of Social Welfare and Rehabilitation Sciences, Tehran, I.R. Iran;
4
Physiotherapy Dept., University of Social Welfare and Rehabilitation Sciences, Tehran, I.R. Iran;
5
Nursing Dept., Shahrekord University of Medical Sciences, Shahrekord, I.R. Iran.
Received: 3/Apr/2013 Accepted: 30/Aug/2013

Background and aims: Stroke is a disease that restricts the patient's independence in daily
activities and it result in anxiety. Massage therapy is a useful action in nursing profession that
one of them is slow stroke back massage (SSBM). The aim of this study was to determine the
effects of SSBM massage on anxiety in patients with stroke.
Methods: In this semi- experimental randomized clinical trial study, 34 patients were selected
according to inclusion and exclusion criteria among 70 patients and then assigned into two
groups of control and case. Data collection tools was Spielberg state anxiety scale .The
prevalence of anxiety was determined and compared 24 hours before and after the last massage
therapy .
Results: The mean of anxiety before intervention in case group was 61.40 ±8.25 and in control
group was 61.80 ±3.85 and after the intervention in case group was 34.60 ±4.62 and in control
group was 58.80 ±3.44, that showed a significant difference compared with before the
intervention (p<0.001).
Conclusion: Using SSBM massage by treatment and caregiver personnel can be an effective
way in preventing or reducing anxiety in patients with stroke.

Keywords: Slow stroke back massage, Anxiety, Stroke.

Cite this article as: Atashi V, Mohammadi F, Dalvandi A, Abdollahi I, Shafiei Z. Effect of slow stroke
back massage on anxiety in patients with stroke- A randomized clinical trial. Journal of Clinical Nursing and
Midwifery. 2013; 2 (4): 45-52.

*
Corresponding author:
Iranian Research Center on Aging, University of Social Welfare and Rehabilitation Sciences,
Tehran, Iran. Email: f_mohammadi_2000 @yahoo.com.

52