‫وزارت ﺟﻬﺎد ﮐﺸﺎورزي‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت‪ ،‬آﻣﻮزش و ﺗﺮوﯾﺞ ﮐﺸﺎورزي‬

‫ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻋﻠﻮم ﺑﺎﻏﺒﺎﻧﯽ‬
‫ﭘﮋوﻫﺸﮑﺪه ﻣﺮﮐﺒﺎت و ﻣﯿﻮهﻫﺎي ﻧﯿﻤﻪ ﮔﺮﻣﺴﯿﺮي‬

‫ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎﯾﯽ در ﻣﺮﮐﺒﺎت‬

‫ﺗﺎﻟﯿﻒ‬
‫ﻧﺸﺮﯾﻪ ﻓﻨﯽ‬ ‫ﯾﺤﯿﯽ ﺗﺎﺟﻮر‬
‫اﺳﻔﻨﺪ ‪1395‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﻨﺎﻣﻪ‬

‫ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎﯾﯽ در ﻣﺮﮐﺒﺎت‬ ‫ﻧﺎم ﻧﺸﺮﯾﻪ‬

‫ﯾﺤﯿﯽ ﺗﺎﺟﻮر‬ ‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه‬

‫ﺑﻬﺮوز ﮔﻠﻌﯿﻦ‪ ،‬رﺿﺎ ﻓﯿﻔﺎﯾﯽ و ﻫﺮﻣﺰ ﻋﺒﺎدي‬ ‫وﯾﺮاﺳﺘﺎر ﻋﻠﻤﯽ و ادﺑﯽ‬

‫ﯾﺤﯿﯽ ﺗﺎﺟﻮر‬ ‫ﻃﺮاﺣﯽ و ﺻﻔﺤﻪ آراﯾﯽ‬

‫ﮐﻤﯿﺘﻪ اﻧﺘﺸﺎرات ﭘﮋوﻫﺸﮑﺪه ﻣﺮﮐﺒﺎت و ﻣﯿﻮهﻫﺎي ﻧﯿﻤﻪﮔﺮﻣﺴﯿﺮي‬ ‫ﻧﺎﺷﺮ‬

‫اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‬ ‫ﺷﻤﺎرﮔﺎن‬

‫‪1395‬‬ ‫ﺳﺎل اﻧﺘﺸﺎر‬

‫راﻣﺴﺮ‪ ،‬ﺧﯿﺎﺑﺎن اﺳﺘﺎد ﻣﻄﻬﺮي‪ ،‬ﭘﮋوﻫﺸﮑﺪه ﻣﺮﮐﺒﺎت و ﻣﯿﻮهﻫﺎي‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﯽ‬

‫ﻧﯿﻤﻪﮔﺮﻣﺴﯿﺮي‬

‫ﺗﻠﻔﻦ‪ -01155225233 :‬دورﻧﮕﺎر‪ –01155223282 :‬ﺻﻨﺪوق ﭘﺴﺘﯽ‪46915335 :‬‬

‫‪Email:citrus.press@yahoo.com‬‬

‫اﯾﻦ ﻧﺸﺮﯾﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎره ‪ 51260‬ﻣﻮرخ ‪ 1395/12/03‬در ﻣﺮﮐﺰ اﻃﻼﻋﺎت و ﻣﺪارك ﻋﻠﻤﯽ ﮐﺸﺎورزي ﺛﺒﺖ ﺷﺪه‬

‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬
‫‪5‬‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫‪5‬‬ ‫ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎﯾﯽ‬
‫‪5‬‬ ‫ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎﯾﯽ در ﻣﺮﮐﺒﺎت‬
‫‪6‬‬ ‫اﺛﺮات ﻣﻨﻔﯽ ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ در ﻣﺮﮐﺒﺎت‬
‫‪6‬‬ ‫اﻟﻒ‪ -‬ﻋﻼﺋﻢ ﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژي ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ در ﻣﺮﮐﺒﺎت‬
‫‪7‬‬ ‫ب‪ -‬ﻋﻼﺋﻢ ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮژي و ﺑﯿﻮﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ در ﻣﺮﮐﺒﺎت‬
‫‪8‬‬ ‫ﺳﺎزﮔﺎري ﻣﺮﮐﺒﺎت در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ‬
‫‪9‬‬ ‫ﺗﺎﺛﯿﺮ ﭘﺎﯾﻪ و رﻗﻢ ﺑﺮ واﮐﻨﺶ ﻣﺮﮐﺒﺎت در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ‬
‫‪12‬‬ ‫راﻫﮑﺎرﻫﺎي ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدي ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﻇﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ‬
‫‪12‬‬ ‫اﻟﻒ‪ -‬راﻫﮑﺎر ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت‬
‫‪12‬‬ ‫‪ -1‬اﻧﺘﺨﺎب رﻗﻢ‬
‫‪12‬‬ ‫‪ -2‬ﮐﺸﺖ ﻣﺘﺮاﮐﻢ )ﮐﻢ ﮐﺮدن ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮐﺸﺖ(‬
‫‪12‬‬ ‫‪ -3‬ﺗﺎﻣﯿﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي آﺑﯿﺎري ﻣﻨﺎﺳﺐ در زﻣﺎن اﺣﺪاث ﺑﺎغ‬
‫‪13‬‬ ‫ب‪ -‬راﻫﮑﺎرﻫﺎي ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت )ﻗﺒﻞ و در زﻣﺎن وﻗﻮع ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ(‬
‫‪13‬‬ ‫‪ -1‬ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻣﺘﻌﺎدل )ﻗﺒﻞ از وﻗﻮع ﺗﻨﺶ(‬
‫‪13‬‬ ‫‪ -2‬ﮐﺎﺋﻮﻟﯿﻦ‬
‫‪14‬‬ ‫‪ -3‬ﺳﺎﯾﺒﺎن‬
‫‪14‬‬ ‫‪ -4‬آﺑﯿﺎري ﺑﺎ دور ﮐﻮﺗﺎه )در زﻣﺎن وﻗﻮع ﺗﻨﺶ(‬
‫‪15‬‬ ‫‪ -5‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﺼﺮف ﺳﻤﻮم در زﻣﺎن وﻗﻮع ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ‬
‫‪15‬‬ ‫‪ -6‬ﻣﺎﻟﭻ‬
‫‪15‬‬ ‫‪ -7‬ﺑﻬﺮﻣﻨﺪي از ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﯿﺶآﮔﺎﻫﯽ ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ‬
‫‪16‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
 ‫‪5‬‬ ‫ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎﯾﯽ در ﻣﺮﮐﺒﺎت‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫رﺷﺪ و ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﺮﮐﺒﺎت ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﺮ ﻣﺤﺼﻮل دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﯿﺰان زﯾﺎدي ﺑﻪ دﻣﺎ واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺬا ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ اﻗﻠﯿﻤﯽ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪه در ﮐﺸﺖ ﻣﺮﮐﺒﺎت دﻣﺎ اﺳﺖ )ﻧﻮﺣﯽ و ﻫﻤﮑﺎران‪ .(1391 ،‬ﺻﻔﺮ ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮژﯾﮏ‬
‫ﻣﺮﮐﺒﺎت ‪ 12/5‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد )ﻓﺘﻮﺣﯽﻗﺰوﯾﻨﯽ و ﻓﺘﺎﺣﯽﻣﻘﺪم‪ (1394 ،‬و ﺣﺪ آﺳﺘﺎﻧﻪ دﻣﺎي ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺑﺮاي رﺷﺪ‬
‫آن ‪ (Mann et al, 2011) 30‬ﺗﺎ ‪ 32‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد )ﻧﻮﺣﯽ و ﻫﻤﮑﺎران‪ (1391 ،‬ﮔﺰارش ﺷﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ از‬
‫ﭼﺎﻟﺶﻫﺎي ﭘﯿﺶرو در ﮐﺸﺎورزي‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ دﻣﺎ و ﮔﺮﻣﺎﯾﺶ ﮐﺮه زﻣﯿﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺮﮐﺒﺎت ﺟﺰوﮔﯿﺎﻫﺎﻧﯽ ﺑﺎ‬
‫ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿﺴﻢ ‪ C3‬ﺑﻮده‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ ﻋﻨﻮان داﺷﺖ ﮐﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﻣﺬﮐﻮر در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎﯾﯽ‪ ،‬آﺳﯿﺐﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ‬
‫)‪.(Allen and Yu, 2009‬‬

‫ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎﯾﯽ‬

‫اﻓﺰاﯾﺶ دﻣﺎ ﺑﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺳﻄﺢ آﺳﺘﺎﻧﻪ ﺑﺮاي ﯾﮏ دوره زﻣﺎﻧﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﺧﺴﺎرت ﺗﻐﯿﯿﺮﻧﺎﭘﺬﯾﺮ در رﺷﺪ و‬
‫ﻧﻤﻮ ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در ﮔﯿﺎﻫﺎن اﻓﺰاﯾﺶ ‪ 10‬ﺗﺎ ‪ 15‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد ﺑﺎﻻﺗﺮ از دﻣﺎي ﻣﻄﻠﻮب‪ ،‬ﺗﻨﺶ و ﯾﺎ‬
‫ﺷﻮك ﮔﺮﻣﺎﯾﯽ را ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬در ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻨﺎﺳﺐ رﻃﻮﺑﺘﯽ‪ ،‬ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻌﺮق ﺧﻨﮏ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪،‬‬
‫وﻟﯽ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ در ﻣﻌﺮض ﮐﻤﺒﻮد رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﻫﻮا ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﺛﺮات ﻣﻨﻔﯽ ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎﯾﯽ ﻧﯿﺰ ﺗﺸﺪﯾﺪ ﻣﯽﮔﺮدد‬
‫)اﺣﻤﺪي و ﻣﯿﺮﺟﺎﻧﯽ‪.(1391 ،‬‬

‫ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎﯾﯽ در ﻣﺮﮐﺒﺎت‬

‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ دﻣﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻫﻮا ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﻣﯿﻮﭼﻪﻫﺎي ﻣﺮﮐﺒﺎت ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس در ﻓﺼﻞ ﺑﻬﺎر ﮔﺮﻣﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪ 40‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﮐﺎﻫﺶ رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﻫﻮا )ﺗﺎ‬
‫ﻣﯿﺰان‪ 20‬درﺻﺪ و ﯾﺎ ﮐﻤﺘﺮ( در ﮐﻨﺎر وزش ﺑﺎد‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ رﯾﺰش ﺑﺮگ و ﻣﯿﻮهﭼﻪﻫﺎ را ﺗﺴﺮﯾﻊ ﻧﻤﺎﯾﺪ )ﻧﻮﺣﯽ و‬
‫ﻫﻤﮑﺎران‪ .(1391 ،‬ﻻزم ﺑﻪ ذﮐﺮ اﺳﺖ ﻣﯿﺰان ﺗﺎﺑﺶ ﻧﻮر ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺟﻨﻮب و ﺟﻨﻮب ﻏﺮﺑﯽ ﺗﺎج ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻮده ﮐﻪ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺷﺪت ﺑﺮوز ﻋﻼﺋﻢ ﺧﺴﺎرت ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ در اﯾﻦ ﻧﻮاﺣﯽ از ﺗﺎج‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻤﻮﻣﺎً در زﻣﺎن‬
‫ﺗﺎﺑﺶ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ آﻓﺘﺎب‪ ،‬دﻣﺎي ﺑﺮگﻫﺎي ﻗﺴﻤﺖ ﺑﯿﺮون ﺗﺎج ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﯿﻂ اﻃﺮاف اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ ‪(Spiegel-‬‬
‫)‪.Roy and Goldschmidt, 1996‬‬
 ‫‪6‬‬ ‫ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎﯾﯽ در ﻣﺮﮐﺒﺎت‬

‫ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس در ﺑﺮرﺳﯽ از ﺑﺎغﻫﺎي ﺷﺮق ﻣﺎزﻧﺪران )ﻃﯽ دوره زﻣﺎﻧﯽ ‪ 8‬ﺗﺎ ‪ 10‬ﺧﺮداد ‪ ،(1394‬اﻓﺰاﯾﺶ دﻣﺎي ‪42‬‬
‫درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ )ﺗﺎ ﻣﯿﺰان ‪ 23‬درﺻﺪ( ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه وزش ﺑﺎد )ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﯿﺶ از ‪60‬‬
‫ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ( ﮔﺰارش ﺷﺪه ﮐﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻮد ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺮوز ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ و ﻇﻬﻮر ﻋﻼﺋﻢ ﺧﺴﺎرت )ﺑﺮگ و ﻣﯿﻮهﭼﻪ( در‬
‫ﺑﺮﺧﯽ ارﻗﺎم ﻣﺮﮐﺒﺎت ﮔﺮدد )ﺗﺎﺟﻮر و ﻫﻤﮑﺎران‪.(1395 ،‬‬

‫اﺛﺮات ﻣﻨﻔﯽ ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ در ﻣﺮﮐﺒﺎت‬

‫اﻟﻒ‪ -‬ﻋﻼﺋﻢ ﻣﺮﻓﻮﻟﻮژي ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ در ﻣﺮﮐﺒﺎت‬

‫ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎﯾﯽ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺗﻨﺶ ﯾﺨﺒﻨﺪان‪ ،‬ﺧﺸﮑﯽ‪ ،‬ﺷﻮري و ﻏﺮﻗﺎﺑﯽ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در ﮔﺴﺘﺮش و اﺣﺪاث ﺑﺎغﻫﺎي‬
‫ﻣﺮﮐﺒﺎت‪ ،‬ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎﯾﯽ اﯾﺠﺎد ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﻋﻼﺋﻢ ﻣﺮﻓﻮﻟﻮژي ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ در ﻣﺮﮐﺒﺎت ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع و ﺳﻦ اﻧﺪام‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻋﻼﺋﻢ ﻇﺎﻫﺮي ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻞدﻫﯽ )اواﺳﻂ ﻓﺼﻞ ﺑﻬﺎر( ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺗﺸﺪﯾﺪ‬
‫رﯾﺰش ﮔﻞ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﺤﺼﻮل اﺷﺎره داﺷﺖ‪ .‬دوره ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯿﻮهﭼﻪ ﻧﯿﺰ از ﻣﺮاﺣﻞ ﺣﺴﺎس ﺑﻪ‬
‫ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ ﺑﻮده ﮐﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ دﻣﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻮﺧﺘﮕﯽ و زرد ﺷﺪن ﻣﯿﻮهﭼﻪ را در ارﻗﺎم ﺣﺴﺎس ﺑﻪ ﺗﻨﺶ‬
‫ﮔﺮﻣﺎﯾﯽ ﺗﺸﺪﯾﺪ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﻟﻮﻟﻪاي ﺷﺪن ﺑﺮگ )ﺷﮑﻞ‪ ،(1‬زرد ﺷﺪن و ﻇﻬﻮر ﻧﻘﺎط ﻗﻬﻮهاي ﺳﻮﺧﺘﻪ روي ﭘﻮﺳﺖ ﻣﯿﻮه‬
‫ﻧﺎرس )در ﻣﺮاﺣﻞ ﺣﺠﯿﻢ ﺷﺪن( و ﺑﺮگ ﻣﺮﮐﺒﺎت )ﺷﮑﻞ‪ (2‬ﺗﺤﺖ ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ ﻧﯿﺰ از ﻋﻼﺋﻢ ﻇﺎﻫﺮي اﯾﻦ ﭼﺎﻟﺶ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺑﺎغﻫﺎي ﺗﺤﺖ ﺗﻨﺶ ﻗﺎﺑﻞ ردﯾﺎﺑﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻮﻣﺎً در ﮐﻨﺎر ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮوز ﺗﻨﺶ ﺧﺸﮑﯽ ﻧﯿﺰ‬
‫ﻣﺤﺘﻤﻞ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ )‪ .(Machado et al, 2007‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ در ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺎﻏﯽ )ﻣﯿﺪاﻧﯽ( ﺗﻔﮑﯿﮏ اﺛﺮات ﺗﻨﺶ‬
‫ﮔﺮﻣﺎ و ﺧﺸﮑﯽ از ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺸﮑﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا ﺑﺮﺧﯽ از ارﻗﺎم ﺣﺴﺎس ﺑﻪ ﺗﻨﺶ ﺧﺸﮑﯽ و ﺗﺮﮐﯿﺪﮔﯽ )ﺧﺼﻮﺻﺎً ارﻗﺎم‬
‫ﻧﺎفدار و ﭘﻮﺳﺖ ﻧﺎزك( در ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ دﭼﺎر ﮐﻤﺒﻮد آب و اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﺮﮐﯿﺪﮔﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ )ﺷﮑﻞ‪ (3‬ﮐﻪ‬
‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺣﻞ اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻞ‪ ،‬آﺑﯿﺎري ﻣﻨﻈﻢ و ﺑﻬﯿﻨﻪ درﺧﺘﺎن اﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﯿﺰان ﺗﺮﮐﯿﺪﮔﯽ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬
 ‫‪7‬‬ ‫ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎﯾﯽ در ﻣﺮﮐﺒﺎت‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -1‬ﻟﻮﻟﻪ اي ﺷﺪن ﺑﺮگ ﻧﺎرﻧﮕﯽ ﭘﯿﭻ در اﺛﺮ ﮐﻤﺒﻮد ﻣﺤﺘﻮي آب ﺑﺮگ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎﯾﯽ ‪ -‬راﻣﺴﺮ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪) 1393‬ﻋﮑﺲ‬
‫از ﻧﮕﺎرﻧﺪه(‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ –2‬ﻇﻬﻮر ﻟﮑﻪﻫﺎي زرد ﺑﺎ ﻧﻘﺎط ﻗﻬﻮهاي ﺳﻮﺧﺘﻪ روي ﻣﯿﻮه ﻧﺎرس و ﺑﺮگﻫﺎي ﺑﺎﻟﻎ ﻣﺮﮐﺒﺎت ﺗﺤﺖ ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ– ﻋﮑﺲ از‬
‫اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ‬
 ‫‪8‬‬ ‫ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎﯾﯽ در ﻣﺮﮐﺒﺎت‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ –3‬ﺗﺮﮐﯿﺪﮔﯽ ﻣﯿﻮه ﻧﺎرﻧﮕﯽ ﭘﯿﺞ ﺑﻌﺪ از ﺗﻨﺶ ﺧﺸﮑﯽ ﻧﺎﺷﯽ از اﻓﺰاﯾﺶ دﻣﺎي ﻣﺤﯿﻂ – راﻣﺴﺮ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪) 1393‬ﻋﮑﺲ از‬
‫ﻧﮕﺎرﻧﺪه(‬

‫ب‪ -‬ﻋﻼﺋﻢ ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮژي و ﺑﯿﻮﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ در ﻣﺮﮐﺒﺎت‬

‫ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺟﺬب ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﻮر ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺮگ ﻣﺮﮐﺒﺎت‪ ،‬ﻋﻤﻮﻣﺎً در زﻣﺎن وﻗﻮع ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ‪ ،‬دﻣﺎي ﺑﺮگﻫﺎي‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﺑﯿﺮون ﺗﺎج ‪ 8‬ﺗﺎ ‪10‬درﺟﻪﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﯿﻂ اﻃﺮاف‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ ‪(Ribeiro et al,‬‬
‫)‪ .2005‬ﻟﺬا در ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺗﺤﺖ ﺗﻨﺶ اﯾﻦ اﻓﺰاﯾﺶ دﻣﺎ )ﺣﺘﯽ در ﺷﺮاﯾﻂ آﺑﯿﺎري ﻣﻄﻠﻮب( ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ واﮐﻨﺶﻫﺎي‬
‫ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮژي ﻫﻤﭽﻮن ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪن روزﻧﻪ و ﻧﻘﺼﺎن در ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻓﺘﻮﺳﻨﺘﺰ ﻣﯽﮔﺮدد )‪ .(Ribeiro, 2006‬ﻋﻼوه ﺑﺮ‬
‫ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪن روزﻧﻪ‪،‬ﮐﺎﻫﺶ واﮐﻨﺶ ﮐﺮﺑﻮﮐﺴﯿﻼﺳﯿﻮن ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻧﻘﺼﺎن ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ آﻧﺰﯾﻢ روﺑﯿﺴﮑﻮ‪ ،‬ﺗﺨﺮﯾﺐ ﮐﻠﺮوﻓﯿﻞ و‬
‫اﺧﺘﻼﻻت ﻓﺘﻮﺳﯿﺴﺘﻢ اول در ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎﯾﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮ ﺗﻘﻠﯿﻞ ﻓﺘﻮﺳﻨﺘﺰ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در ﺷﺮاﯾﻂ‬
‫وﻗﻮع ﺗﻨﺶ دﻣﺎي ﺑﺎﻻ در ﻣﺮﮐﺒﺎت‪ ،‬ﺗﺠﻤﻊ رادﯾﮑﺎلﻫﺎي آزاد اﮐﺴﯿﮋن و واﮐﻨﺶﻫﺎي دﻓﺎﻋﯽ آﻧﺰﯾﻢﻫﺎي‬
‫آﻧﺘﯽاﮐﺴﯿﺪان ﮔﺰارش ﮔﺮدﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ژﻧﻮﺗﯿﭗ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ )‪.(Guo et al. 2006‬‬

‫ﺳﺎزﮔﺎري ﻣﺮﮐﺒﺎت در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻮارد ﺑﯿﺎن ﺷﺪه‪ ،‬درﺧﺘﺎن ﻣﺮﮐﺒﺎت در ﺷﺮاﯾﻂ ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﻪ ﺗﻨﺶ دﻣﺎي ﺑﺎﻻ ﺳﻌﯽ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﺑﺎ‬
‫ﺣﻔﻆ ﺗﻮان ﻓﺘﻮﺳﻨﺘﺰي و ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿﺴﻢ در ﺷﺮاﯾﻂ ﮔﺮﻣﺎﯾﯽ‪ ،‬ﭘﺎﯾﺪاري ﺧﻮﯾﺶ در ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﻨﺶ ﻣﺬﮐﻮر را ﺑﻬﺒﻮد‬
‫ﻣﯽﺑﺨﺸـﻨﺪ )‪ .(Ribeiro et al, 2012‬از ﺟﻤﻠﻪ اﯾﻦ ﻣﻮارد ﻣـﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻓﯿﺘﻮﺷـﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﻏﺸﺎء ﮐﻠﺮوﭘﻼﺳــﺖ‬
 ‫‪9‬‬ ‫ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎﯾﯽ در ﻣﺮﮐﺒﺎت‬

‫ﺳﻠﻮلﻫﺎي ﺑﺮگ ﻣﺮﮐﺒﺎت‪ ،‬ﻃﯽ ﻣﺮاﺣﻞ ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﻪ ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎﯾﯽ اﺷﺎره داﺷﺖ )‪.(Ahmad et al, 2013‬‬

‫ﺗﺎﺛﯿﺮ ﭘﺎﯾﻪ و رﻗﻢ ﺑﺮ واﮐﻨﺶ ﻣﺮﮐﺒﺎت در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ‬

‫اﮔﺮ ﭼﻪ روي واﮐﻨﺶﻫﺎي ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮژي و ﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژي ﻣﺮﮐﺒﺎت در دﻣﺎﻫﺎي ﺑﻬﯿﻨﻪ رﺷﺪي ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺘﻌﺪدي‬
‫اﻧﺠﺎم ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ )‪ .(Ribero et al, 2004, 2012; Guo et al, 2006‬ﻟﯿﮑﻦ در ﺧﺼﻮص ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎﯾﯽ ﺑﺮ‬
‫ﭘﺎﯾﻪ و ارﻗﺎم ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺮﮐﺒﺎت ﮔﺰارش ﻣﺤﺪودي اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در اﯾﻦ ﺣﻮزه‬
‫ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺣﺪ آﺳﺘﺎﻧﻪ دﻣﺎي ﮐﺸﻨﺪه ﺑﺎﻻ روي ﭘﺎﯾﻪﻫﺎي ﮐﺎرﯾﺰو ﺳﯿﺘﺮﻧﺞ و ﺳﻮﺋﯿﻨﮕﻞ ﺳﯿﺘﺮوﻣﻠﻮ اﺷﺎره‬
‫داﺷﺖ ﮐﻪ دﻣﺎي ﻣﺨﺮب ﺑﺎﻻ ﺑﺮاي ﮐﺎرﯾﺰوﺳﯿﺘﺮﻧﺞ ‪ 51/6‬درﺟﻪ و ﺳﻮﺋﯿﻨﮕﻞ ﺳﯿﺘﺮوﻣﻠﻮ ‪ 53/5‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد‬
‫ﺛﺒﺖ ﺷﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ اذﻋﺎن ﮔﺮدﯾﺪ ﮐﻪ ﻗﺮارﮔﯿﺮي ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت )ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 25‬دﻗﯿﻘﻪ( در دﻣﺎي ‪50‬‬
‫درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽ ﮔﺮاد ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻇﻬﻮر ﻋﻼﺋﻢ ﭘﮋﻣﺮدﮔﯽ ﺑﺮگ و ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺷﺎﺧﺴﺎره در ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻮرد‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﻮد‪ .‬در ﭘﮋوﻫﺶ دﯾﮕﺮ ﭘﺎﯾﺪاري ﭘﺮﺗﻘﺎل واﻟﻨﺴﯿﺎ روي ﭘﺎﯾﻪﻫﺎي راﻧﮓﭘﻮرﻻﯾﻢ و ﺳﻮﺋﯿﻨﮕﻞ ﺳﯿﺘﺮوﻣﻠﻮ در‬
‫ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎﯾﯽ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻞ ﺑﯿﺎنﮔﺮ واﮐﻨﺶ رﺷﺪي ﺑﻬﺘﺮ واﻟﻨﺴﯿﺎ روي ﭘﺎﯾﻪ‬
‫راﻧﮓ ﭘﻮرﻻﯾﻢ ﺑﻮد ﮐﻪ اﯾﻦ ﺑﺮﺗﺮي را ﺑﻪ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﮐﺮﺑﻮﻫﯿﺪرات ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﻮﺳﻂ رﯾﺸﻪ راﻧﮓﭘﻮرﻻﯾﻢ )در ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﻨﺶ‬
‫ﮔﺮﻣﺎ(‪ ،‬ﻣﺮﺗﺒﻂ داﻧﺴﺘﻨﺪ )‪.(Ahmad et al, 2013‬‬

‫ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس در ﮔﺰارﺷﯽ از واﮐﻨﺶ ارﻗﺎم ﻣﺮﮐﺒﺎت ﺑﻪ ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ در ﺷﻤﺎل ﮐﺸﻮر )ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺷﺮق ﻣﺎزﻧﺪران(‬
‫اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ارﻗﺎم ﻧﺎرﻧﮕﯽ ﭘﯿﺶرس )ﺧﺼﻮﺻﺎً ﻣﯿﺎﮔﺎوا( ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺑﺎﻻﯾﯽ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ آﺛﺎر زردي‪ ،‬ﺳﯿﺎه ﺷﺪن و رﯾﺰش ﻣﯿﻮهﭼﻪ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻣﺸﻬﻮد ﺑﻮد )ﺷﮑﻞﻫﺎي ‪ 4‬و ‪ .(5‬در ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺑﻌﺪي‬
‫ﺧﺴﺎرت‪ ،‬ﻧﺎرﻧﮕﯽ ﭘﯿﺞ ﻗﺮار داﺷﺖ )ﺗﺎﺟﻮر و ﻫﻤﮑﺎران‪ .(1395 ،‬در ﮔﺰارﺷﯽ از ﺟﻨﻮب ﮐﺸﻮر ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ‬
‫ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﭘﺮﺷﯿﻦ ﻻﯾﻢ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻨﺶ آﻓﺘﺎب ﺳﻮﺧﺘﮕﯽ و ﮔﺮﻣﺎ اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ )ﺣﺴﻦزاده و ﻫﻤﮑﺎران‪.(1395 ،‬‬
 ‫‪10‬‬ ‫ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎﯾﯽ در ﻣﺮﮐﺒﺎت‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -4‬ﺳﻮﺧﺘﮕﯽ و ﺳﯿﺎه ﺷﺪن ﻣﯿﻮهﭼﻪ اﻧﺸﻮ ﭘﯿﺶرس ﻣﯿﺎﮔﺎوا در اﺛﺮ ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ – ﺳﺎري ﺧﺮداد ‪) 1394‬ﻋﮑﺲ از ﻧﮕﺎرﻧﺪه(‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -5‬زرد ﺷﺪن ﻣﯿﻮهﭼﻪ اﻧﺸﻮ ﭘﯿﺶرس ﻣﯿﺎﮔﺎوا ﺗﺤﺖ ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ – ﺳﺎري ﺧﺮداد ‪) 1394‬ﻋﮑﺲ از ﻧﮕﺎرﻧﺪه(‬

‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ‪ ،‬اﻧﺪامﻫﺎي درﺧﺖ ﻣﺮﮐﺒﺎت واﮐﻨﺶﻫﺎﯾﯽ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس در ﺑﺮرﺳﯽ‬
‫اﺛﺮات ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ ﺑﺮ ﻣﺮﮐﺒﺎت )ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺷﺮق ﻣﺎزﻧﺪران( اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﮔﺰارش ﮔﺮدﯾﺪ ﮐﻪ ﻣﯿﻮهﭼﻪ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﺑﺮگﻫﺎ‪،‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻨﺶ دﻣﺎي ﺑﺎﻻ ﺣﺴﺎسﺗﺮ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻋﻼﺋﻢ ﻇﺎﻫﺮي آﺳﯿﺐ )ﺷﮑﻞ ‪ (6‬در آﻧﻬﺎ ﮐﺎﻣﻼً ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻮد‬
‫)ﺗﺎﺟﻮر و ﻫﻤﮑﺎران‪.(1395 ،‬‬
 ‫‪11‬‬ ‫ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎﯾﯽ در ﻣﺮﮐﺒﺎت‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -6‬رﯾﺰش ﻣﯿﻮهﭼﻪﻫﺎي اﻧﺸﻮ ﭘﯿﺶرس ﻣﯿﺎﮔﺎوا ﻋﻠﯽاﻟﺮﻏﻢ ﺷﺎداﺑﯽ ﺑﺮگ و ﺷﺎﺧﺴﺎره– ﺳﺎري ﺧﺮداد ‪) 1394‬ﻋﮑﺲ از ﻧﮕﺎرﻧﺪه(‬

‫اﻣﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ ژﻧﻮﺗﯿﭗﻫﺎ ﭘﺎﯾﺪاري ﺑﻬﺘﺮي داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮرﯾﮑﻪ ارﻗﺎم ﺧﻮﻧﯽ )در ﻣﺮﺗﺒﻪ اول ﻣﻮرو‬
‫و ﺳﭙﺲ ﺗﺎراﮐﻮ( و در ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺑﻌﺪ ﻟﯿﻤﻮﺗﺮش ﻣﺤﻠﯽ )ﺷﮑﻞ‪ (7‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ ﻣﺘﺤﻤﻞﺗﺮ ﺑﻮدﻧﺪ )ﺗﺎﺟﻮر و‬
‫ﻫﻤﮑﺎران‪.(1395 ،‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -7‬ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺑﻮدن ﺑﻪ ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ و ﺳﺒﺰ ﻣﺎﻧﺪه ﻣﯿﻮهﭼﻪ ﭘﺮﺗﻘﺎل ﺧﻮﻧﯽ‪ -‬ﺳﺎري ﺧﺮداد ‪) 1394‬ﻋﮑﺲ از ﻧﮕﺎرﻧﺪه(‬
 ‫‪12‬‬ ‫ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎﯾﯽ در ﻣﺮﮐﺒﺎت‬

‫راﻫﮑﺎرﻫﺎي ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدي ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ‬

‫اﻟﻒ ‪ -‬راﻫﮑﺎر ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت‬

‫‪ -1‬اﻧﺘﺨﺎب رﻗﻢ‬

‫در زﻣﺎن اﻧﺘﺨﺎب رﻗﻢ ﺑﺮاي اﺣﺪاث ﺑﺎغ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ارﻗﺎم ﺑﻪ ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ )ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ(‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس ﯾﮑﯽ از راﻫﮑﺎر ﻓﻨﯽ اراﺋﻪ ﺷﺪه در ﻣﻮرد ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﮐﺎﻫﺶ اﺛﺮات ﻣﻨﻔﯽ ﺗﻨﺶ‬
‫ﮔﺮﻣﺎ و آﻓﺘﺎب ﺳﻮﺧﺘﮕﯽ روي ﭘﺮﺷﯿﻦﻻﯾﻢ‪ ،‬ﻋﺪم ﮐﺸﺖ رﻗﻢ ﻣﺬﮐﻮر در ﻣﻨﺎﻃﻘﯽ ﺑﺎ ﺧﻄﺮ ﺑﺎﻻي ﮔﺮﻣﺎ و‬
‫آﻓﺘﺎبﺳﻮﺧﺘﮕﯽ ﮔﺰارش ﺷﺪ )ﺗﻮﮐﻠﯽ‪.(1394 ،‬‬

‫‪ -2‬ﮐﺸﺖ ﻣﺘﺮاﮐﻢ )ﮐﻢ ﮐﺮدن ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮐﺸﺖ(‬

‫در اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﭘﻮﺷﺶ ﻣﺘﺮاﮐﻢ اﯾﺠﺎد ﺷﺪه ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻄﺢ ﺳﺎﯾﻪ اﻧﺪازي را اﻓﺰاﯾﺶ داده ﮐﻪ از اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ‬
‫اﺛﺮات ﻣﻨﻔﯽ ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ و آﻓﺘﺎبﺳﻮﺧﺘﮕﯽ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل در ﺟﻨﻮب ﺑﺮاي ﮐﺎﻫﺶ اﺛﺮات ﺗﻨﺶ‬
‫ﮔﺮﻣـﺎ و آﻓﺘﺎب ﺳﻮﺧﺘﮕﯽ در ﭘﺮﺷﯿﻦﻻﯾﻢ ﺟﻬﺖ ﮐﻨﺘﺮل ﮔﺴﺘﺮش ﺑﯿﻤﺎري ﻧﺎﺗﺮاﺳﯿﺎ‪ ،‬ﮐﺎﺷﺖ ﻣﺘﺮاﮐﻢ ﺗﻮﺻﯿﻪ ﮔﺮدﯾﺪ‬
‫)ﺗﻮﮐﻠﯽ‪.(1394 ،‬‬

‫‪ -3‬ﺗﺎﻣﯿﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي آﺑﯿﺎري ﻣﻨﺎﺳﺐ در زﻣﺎن اﺣﺪاث ﺑﺎغ‬

‫در ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻨﺎﺳﺐ رﻃﻮﺑﺘﯽ‪ ،‬ﮔﯿﺎه ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻌﺮق ﺧﻨﮏ ﻣﯽﺷﻮد )اﺣﻤﺪي و ﻣﯿﺮﺟﺎﻧﯽ‪ .(1391 ،‬ﺑﺮ‬
‫اﯾﻦ اﺳﺎس ﯾﮑﯽ از ﻧﮑﺎت ﻓﻨﯽ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدي ﺟﻬﺖ ﻣﺮاﻗﺒﺖ از ﻣﺮﮐﺒﺎت در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ‪ ،‬ﺗﺎﻣﯿﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ آﺑﯿﺎري‬
‫)ﺑﺎراﻧﯽ‪ ،‬ﻣﻪﭘﺎش ﯾﺎ ﻗﻄﺮهاي( در زﻣﺎن اﺣﺪاث ﺑﺎغ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
 ‫‪13‬‬ ‫ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎﯾﯽ در ﻣﺮﮐﺒﺎت‬

‫ب‪ -‬راﻫﮑﺎرﻫﺎي ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت )ﻗﺒﻞ و در زﻣﺎن وﻗﻮع ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ(‬

‫‪ -1‬ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻣﺘﻌﺎدل )ﻗﺒﻞ از وﻗﻮع ﺗﻨﺶ(‬

‫ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺳﻦ درﺧﺖ‪ ،‬وﺿﻌﯿﺖ ﺑﺎردﻫﯽ‪ ،‬ﻓﻨﻮﻟﻮژي رﺷﺪ آن ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﯿﮑﺮوﮐﻠﯿﻤﺎي ﻣﻨﻄﻘﻪ‪ ،‬آﻧﺎﻟﯿﺰ‬
‫ﺧﺎك و ﺑﺮگ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﻐﺬﯾﻪ اﻗﺪام ﮔﺮدد‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺳــﻼﻣﺖ و ﻗﺪرت درﺧﺖ‪ ،‬ﭘﺎﯾﺪاري آن در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﻻزم ﺑﻪ ذﮐﺮ اﺳﺖ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮي ﻣﺜﻞ ﮐﻠﺴﯿﻢ و ﭘﺘﺎﺳﯿﻢ‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در ﺳﺎزﮔﺎري و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﻘﺎء ﺑﻬﺘﺮ ﻣﯿﻮه روي ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺗﺤﺖ ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ -2‬ﮐﺎﺋﻮﻟﯿﻦ‬
‫ﮐﺎﺋﻮﻟﯿﻦ ﭘﻮﺷﺶ ذرهاي ﻣﻌﺪﻧﯽ ﮐﺎﻣﻼً ﺗﺼﻔﯿﻪ ﺷﺪه ﺑﺎ ﻇﺎﻫﺮي ﺳﻔﯿﺪ رﻧﮓ اﺳﺖ ﮐﻪ داراي ﺧﺎﺻﯿﺖ‬
‫ﻫﯿﺪروﻓﯿﻠﯿﮑﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﻼل ﺳﻮﺳﭙﺎﻧﺴﯿﻮن اﯾﻦ ﻣﺎده‪ ،‬آب ﺑﻮده ﮐﻪ ﭘﺲ از ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﻣﻌﺮض ﻫﻮا‪ ،‬ﺗﺒﺨﯿﺮ و‬
‫ﮐﺎﺋﻮﻟﯿﻦ ﺳﻔﯿﺪ ﺑﺎ ﺗﺨﻠﺨﻞ زﯾﺎد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺤﺎﻓﻆ روي ﺳﻄﺢ ﺑﺮگ و ﻣﯿﻮهﻫﺎ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ )‪.(Saour, 2005‬‬
‫ﮐﺎﺋﻮﻟﯿﻦ ﯾﮏ ﭘﻮﺷﺶ ذرهاي ﮐﺎرا ﺑﺎ وﯾﮋﯾﮕﯽﻫﺎي ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮد اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﺮﮐﯿﺐ از ﻧﻈﺰ ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﺑﯽ اﺛﺮ ﺑﻮده و‬
‫ﻗﻄﺮ ذرات آﻧﻬﺎ ﮐﻤﺘﺮ از ‪ 2‬ﻣﯿﮑﺮوﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻃﻮري ﻓﺮﻣﻮﻟﻪ ﺷﺪه ﮐﻪ ﻗﺪرت ﭘﺮاﮐﻨﺪﮔﯽ ﺑﺎﻻﯾﯽ داﺷﺘﻪ و ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﭘﻮﺷﺶ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺘﯽ اﯾﺠﺎد ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﭘﻮﺷﺶ اﯾﺠﺎد ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ اﯾﻦ ﻣﺎده ﻣﻨﻔﺬدار ﺑﻮده ﮐﻪ در ﺗﺒﺎدل ﮔﺎزي ﺑﺮگ‬
‫اﺧﺘﻼﻟﯽ ﺑﻮﺟﻮد ﻧﻤﯽآورد‪ .‬اﺷﻌﻪ ﻓﺘﻮﺳﻨﺘﺰي را از ﺧﻮد ﻋﺒﻮر داده‪ ،‬اﻣﺎ ﺗﺎ ﺣﺪودي ﻣﺎﻧﻊ از ﻋﺒﻮر اﺷﻌﻪ ﻣﺎدون ﻗﺮﻣﺰ و‬
‫ﻣﺎوراء ﺑﻨﻔﺶ ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬ﮐﺎﺋﻮﻟﯿﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻐﯿﯿﺮات رﻓﺘﺎري در ﺣﺸﺮات و ﭘﺎﺗﻮژنﻫﺎ ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﻪ راﺣﺘﯽ از روي‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺷﺴﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد )‪ .(Glenn, 2005‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﮐﻪ در ﮔﺰارشﻫﺎي ﻋﻠﻤﯽ ﺑﻪ ﮐﺎرﺑﺮد ﮐﺎﺋﻮﻟﯿﻦ ﺑﺮاي ﻣﺒﺎرزه‬
‫ﺑﺎ ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ در زﯾﺘﻮن )ﺑﺮﻣﻪ و ﻫﻤﮑﺎران‪ (1392 ،‬و ﺳﯿﺐ )ﻗﺮﻗﺎﻧﯽ و ﻫﻤﮑﺎران‪ (1394 ،‬اﺷﺎره ﺷﺪه ﮐﻪ دﻻﻟﺖ ﺑﺮ‬
‫ﮐﺎرﺑﺮدي ﺑﻮدن اﯾﻦ ﻣﺎده ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس‪ ،‬ﮐﺎرﺑﺮد اﯾﻦ ﻣﺎده ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫راﻫﮑﺎر ﭘﯿﺸ ﻨﻬﺎدي ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت در ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺮﮐﺒﺎت ﻣﻄﺮح ﮔﺮدد‪ .‬از اﯾﻦ رو ﺑﺮﺧﯽ ﺑﺎﻏﺪاران‬
‫ﻣﺮﮐﺒﺎت در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺮﮐﺰي و ﺟﻨﻮب ﮐﺸﻮر ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﭼﺎﻟﺶ ﮔﺮﻣﺎ در ﻧﻬﺎلﻫﺎي ﺟﻮان ﻣﺮﮐﺒﺎت )‪ 4‬اﻟﯽ ‪5‬‬
‫ﺳﺎﻟﻪ(‪ ،‬ﮐﺎﺋﻮﻟﯿﻦ ‪ 4‬ﺗﺎ ‪ 5‬درﺻﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﮔﺮﻓﺘﮕﯽ ﻧﺎزل‪ ،‬ﻗﺒﻞ از آﻣﺎدهﺳﺎزي‬
‫ﻣﺤﻠﻮل‪ ،‬اﻟﮏ ﮐﺮدن ﭘﻮدر ﮐﺎﺋﻮﻟﯿﻦ ﺗﻮﺻﯿﻪ ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻏﯿﺮ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ﺑﻮدن ﻣﺤﻠﻮل ﮐﺎﺋﻮﻟﯿﻦ در ﺣﻼل آب‬
‫)ﺣﺎﻟﺖ ﺳﻮﺳﭙﺎﻧﺴﯿﻮﻧﯽ(‪ ،‬ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮي ﺳﻤﭙﺎشﻫﺎي داراي ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﻢزن و اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﻫﻤﺮاه ﻫﻤﭽﻮن‬
‫ﺻﺎﺑﻮن ﻣﺤﻠﻮلﭘﺎﺷﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﭘﺮاﮐﻨﺶ و ﻧﺸﺴﺖ ﺑﻬﺘﺮ ﮐﺎﺋﻮﻟﯿﻦ روي ﺑﺮﮔﻬﺎ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬زﻣﺎن ﻣﺼﺮف ﮐﺎﺋﻮﻟﯿﻦ‬
‫ﻧﯿﺰ در ﻣﺮﺣﻠﻪاي ﮐﻪ ﺑﺮگﻫﺎ ﺑﻪ ﺣﺪاﮐﺜﺮ اﻧﺪازه ﺧﻮد رﺳﯿﺪه وﻟﯿﮑﻦ ﻫﻨﻮز ﺧﺸﺒﯽ ﻧﺸﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻨﻮان ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﻣﺤﻠﻮلﭘﺎﺷﯽ ‪ 2‬ﺑﺎر در ﻃﻮل ﻓﺼﻞ ﮔﺮﻣﺎ ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪ 10‬روز‪ ،‬ﮔﺰارش ﺷﺪ‪ .‬رﻋﺎﯾﺖ ﻧﮑﺎت اﯾﻤﻨﯽ در زﻣﺎن ﻣﺤﻠﻮلﭘﺎﺷﯽ‬
 ‫‪14‬‬ ‫ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎﯾﯽ در ﻣﺮﮐﺒﺎت‬

‫ﮐﺎﺋﻮﻟﯿﻦ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻮن ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮي ﻣﺎﺳﮏ‪ ،‬ﻋﯿﻨﮏ و ﻟﺒﺎسﻫﺎي ﭘﻮﺷﯿﺪه )ﺳﺮ و دﺳﺖﻫﺎ( ﻧﯿﺰ از ﻣﻮرادي ﺑﻮده ﮐﻪ‬
‫ﮐﺎرﺑﺮان ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ )ﺣﺴﻦزاده و ﻫﻤﮑﺎران‪.(1395 ،‬‬

‫‪ -3‬ﺳﺎﯾﺒﺎن‬

‫در ﺷﺮاﯾﻂ وﻗﻮع ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎﯾﯽ‪ ،‬ﮐﺎرﺑﺮد ﺳﺎﯾﺒﺎن ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ از ﮔﺮم ﺷﺪن ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﺑﺮگﻫﺎ و‬
‫ﺣﻔﻆ ﺗﻮان ﻓﺘﻮﺳﻨﺘﺰي آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺮ ﺣﻔﻆ ﺳﻼﻣﺖ درﺧﺘﺎن )ﺧﺼﻮﺻﺎً ﻧﻬﺎلﻫﺎي ﺟﻮان( ﮐﺸﺖ ﺷﺪه ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬
‫)‪ .(Medina et al, 2002‬ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺟﻨﻮب ﮐﺸﻮر ﺑﺎﻏﺪاران ﻣﺮﮐﺒﺎت از ﭘﻮﺷﺶ ﺳﺒﺰ ﯾﺎ ﺳﻔﯿﺪ ﺑﺎ‬
‫ﻣﺶ ‪ 50‬درﺻﺪ ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد ﺳﺎﯾﺒﺎن ﺑﻪ دو ﺷﯿﻮه زﯾﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ‪:‬‬

‫‪ -‬ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮي ﺳﺎﯾﺒﺎن روي درﺧﺘﺎن ﺑﺎ ﮐﺸﯿﺪن و ﻣﻬﺎر ﮐﺮدن ﭘﻮﺷﺶ روي زﻣﯿﻦ‪.‬‬

‫‪ -‬ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮي ﺳﺎﯾﺒﺎن ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻮاري روي دارﺑﺴﺖﻫﺎي ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺎﻻي ردﯾﻒ درﺧﺘﺎن )ﺑﺪون ﭘﺎﯾﯿﻦ‬
‫ﮐﺸﯿﺪن ﭘﻮﺷﺶ روي زﻣﯿﻦ(‬

‫ﻻزم ﺑﻪ ذﮐﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ آﻓﺎت ﻏﺎﻟﺐ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺟﻨﻮب ﻣﺜﻞ ﻣﮕﺲ ﺳﻔﯿﺪ‪ ،‬ﺗﺮﯾﭙﺲ‪ ،‬ﭘﺴﯿﻞ‪ ،‬ﻣﯿﻨﻮز و زﻧﺠﺮك ﺑﻪ راﺣﺘﯽ‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﻋﺒﻮر از اﯾﻦ ﭘﻮﺷﺶﻫﺎ را دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس در ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮارد در ﺷﯿﻮه ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮي ﺳﺎﯾﺒﺎن ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫"ﭘﻮﺷﺶ روي درﺧﺘﺎن ﺑﺎ ﮐﺸﯿﺪن و ﻣﻬﺎر ﮐﺮدن ﭘﻮﺷﺶ روي زﻣﯿﻦ" ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﯾﺠﺎد ﺳﺎﯾﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ و اﻓﺰاﯾﺶ‬
‫رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ در زﯾﺮ ﭘﻮﺷﺶ‪ ،‬ﻣﺪت زﻣﺎن ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ آﻓﺎت و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻃﻐﯿﺎن ﻋﻠﻒ ﻫﺮز ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ﮐﻪ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ‬
‫ﮐﺎرﺑﺮد ﻧﯿﺮو و ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻣﻀﺎﻋﻒ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ ﻣﺸﮑﻼت ﺑﯿﺎن ﺷﺪه ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻟﺬا اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ اﺳﺘﻨﺒﺎط ﻣﯽﮔﺮدد ﮐﻪ‬
‫ﮐﺎرﺑﺮد ﭘﻮﺷﺶ ﺳﺎﯾﺒﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاي ارﻗﺎم ﺣﺴﺎس ﺑﻪ ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ و آﻓﺘﺎبﺳﻮﺧﺘﮕﯽ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻟﯿﻤﻮ ﺑﯿﺮس ﯾﺎ ﭘﺮﺷﯿﻦ‬
‫ﻻﯾﻢ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻮاري روي ردﯾﻒ درﺧﺘﺎن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﯿﻢ ﮐﻪ داراي ﺗﻬﻮﯾﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار‬
‫ﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫‪ -4‬آﺑﯿﺎري ﺑﺎ دور ﮐﻮﺗﺎه )در زﻣﺎن وﻗﻮع ﺗﻨﺶ(‬

‫ﻋﻼوه ﺑﺮ آﺑﯿﺎري ﻣﻨﻈﻢ در ﻃﻮل ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي درﺧﺘﺎن ﻣﺮﮐﺒﺎت‪ ،‬اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ ﺗﻮﺻﯿﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ در زﻣﺎن اﻓﺰاﯾﺶ‬
‫دﻣﺎي ﻣﺤﯿﻂ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻠﺪﻫﯽ و ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯿﻮهﭼﻪ‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ آﺑﯿﺎري ﻗﻄﺮهاي ﺑﺎ دور ﮐﻮﺗﺎه )در روزﻫﺎي ﺗﻨﺶ ﺑﻪ‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪ 2‬ﺗﺎ ‪ 5‬ﺳﺎﻋﺖ ﯾﮑﺒﺎر( ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺎ ﺣﺪي اﺛﺮات ﻣﺨﺮب اﯾﻦ ﺗﻨﺶ ﮐﺎﻫﺶ را دﻫﺪ‪.‬‬
 ‫‪15‬‬ ‫ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎﯾﯽ در ﻣﺮﮐﺒﺎت‬

‫‪ -5‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﺼﺮف ﺳﻤﻮم در زﻣﺎن وﻗﻮع ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ‬

‫در ﺻﻮرت ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ اﻓﺰاﯾﺶ دﻣﺎ )دﻣﺎي ﺑﯿﺶ از ‪ 33‬درﺟﻪﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد(‪ ،‬ﭼﻨﺪ روز ﻗﺒﻞ از اﻓﺰاﯾﺶ دﻣﺎ و‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در زﻣﺎن وﻗﻮع ﺗﻨﺶ از ﻣﺼﺮف روﻏﻦ اﻣﻮﻟﺴﯿﻮن ﺷﻮﻧﺪه و ﺳﻢ اﮐﺴﯽﮐﻠﺮور ﻣﺲ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪ -6‬ﻣﺎﻟﭻ‬

‫ﮐﺎرﺑﺮد ﻣﺎﻟﭻ در ﭘﺎي ﻧﻬﺎل ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ از ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﻧﻮر ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﺑﻪ ﺑﺴﺘﺮ ﺧﺎﮐﯽ اﻃﺮاف ﻧﻬﺎل‪،‬‬
‫ﮐﺎﻫﺶ درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺧﺎك و ﺣﻔﻆ رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﺑﺴﺘﺮ ﮐﺸﺖ )زﯾﺮ ﭘﻮﺷﺶ ﻣﺎﻟﭻ( را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ‬
‫از اﺛﺮات ﻣﻨﻔﯽ ﺗﻨﺶﮔﺮﻣﺎﯾﯽ روي ﻧﻬﺎل‪ ،‬ﺑﮑﺎﻫﺪ‪ .‬از اﯾﻦ رو ﮐﺎﺷﺖ ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻫﻤﭽﻮن ﺷﺒﺪر و ﯾﺎ ﭘﻮﺷﺶﻫﺎي دﯾﮕﺮ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮگ درﺧﺘﺎن ﺧﺮﻣﺎ ﯾﺎ ﻫﺮ ﭘﻮﺷﺶ دﯾﮕﺮ از اﯾﻦ ﻣﻮارد ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺎﻟﭻ ﺑﺮاي ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﺗﻨﺶﮔﺮﻣﺎ‬
‫روي ﻧﻬﺎل‪ ،‬ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫‪ -7‬ﺑﻬﺮﻣﻨﺪي از ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﯿﺶآﮔﺎﻫﯽ ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ‬

‫ﻣﻮاردي ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان راهﮐﺎر ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت ﺑﯿﺎن ﺷﺪ‪ ،‬زﻣﺎﻧﯽ ﻣﻔﯿﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎغدار ﻣﺮﮐﺒﺎت ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫وﻗﻮع ﺗﻨﺶﮔﺮﻣﺎﯾﯽ در روزﻫﺎي آﺗﯽ آﮔﺎﻫﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﯾﮑﯽ از ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺗﻨﺶﮔﺮﻣﺎ در‬
‫راهﮐﺎرﻫﺎي ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت‪ ،‬داﺷﺘﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﭘﯿﺶآﮔﺎﻫﯽ ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﻮده ﺗﺎ ﺑﺎغدار ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﻣﮑﺎﻧﺎت ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﺑﺮاي‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﭼﺎﻟﺶ ﻣﺬﮐﻮر ﭼﺎرهاﻧﺪﯾﺸﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
 ‫‪16‬‬ ‫ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎﯾﯽ در ﻣﺮﮐﺒﺎت‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫اﺣﻤﺪي‪ ،‬ﻣﺤﻤﻮد و ﻫﺎﻧﯿﻪ ﻣﯿﺮﺟﺎﻧﯽ‪ .1391 .‬ارزﯾﺎﺑﯽ ﺗﺎﺛﯿﺮات ﺗﻨﺶﻫﺎي ﮔﺮﻣﺎﯾﯽ در ﮐﺸﺖ ذرت )ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردي‬
‫اﺳﺘﺎن ﻗﺰوﯾﻦ(‪ .‬ﻋﻠﻮم ﻣﺤﯿﻄﯽ‪ .‬ﺳﺎل ﻧﻬﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ﺳﻮم‪.119 – 128 ،‬‬

‫ﺑﺮﻣﻪ‪ ،‬ﻟﯿﻼ‪ .‬ﻣﻌﻠﻤﯽ‪ ،‬ﻧﻮاﷲ و ﺳﯿﺪ ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي‪ .1392 .‬ﺗﺎﺛﯿﺮ ﮐﺎرﺑﺮد ﺑﺮﮔﯽ ﮐﺎﺋﻮﻟﯿﻦ ﺑﺮ ﺑﺮﺧﯽ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت‬
‫ﮐﻤﯽ و ﮐﯿﻔﯽ ﻣﯿﻮه ﭼﻬﺎر رﻗﻢ زﯾﺘﻮن‪ .‬ﻣﺠﻠﻪ ﻋﻠﻮم ﺑﺎﻏﺒﺎﻧﯽ اﯾﺮان‪ .‬دوره ‪ 44‬ﺷﻤﺎره ‪.161-168 .2‬‬

‫ﺗﺎﺟﻮر‪ ،‬ﯾﺤﯿﯽ‪ .‬ﺣﯿﺎتﺑﺨﺶ‪ ،‬ﻋﻨﺎﯾﺖ و ﻓﺮﻫﺎد رﻓﻌﺖ‪ .1395 .‬ﺗﺤﻠﯿﻞ ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﺑﺮﺧﯽ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎي ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ و‬
‫ﺑﺎﻏﺒﺎﻧﯽ در واﮐﻨﺶ ﻣﺮﮐﺒﺎت ﺑﻪ ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ )ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردي اﺳﺘﺎن ﻣﺎزﻧﺪران ‪ .(1394‬ﻫﻤﺎﯾﺶ ﻣﻠﯽ ﺗﺎﺛﯿﺮ‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮات اﻗﻠﯿﻤﯽ ﺑﺮ ﺗﻮﻟﯿﺪات ﮔﯿﺎﻫﯽ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﮐﺸﺎورزي و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺳﺎري – ﺷﻬﺮﯾﻮر ‪.1395‬‬

‫ﺗﻮﮐﻠﯽ‪ ،‬اﻣﯿﺮرﺿﺎ‪ .1394 .‬ﻣﻌﺮﻓﯽ رﻗﻢ ﭘﺮﺷﯿﻦ ﻻﯾﻢ و آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي آن‪ .1394 .‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت‬
‫ﮐﺸﺎورزي و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻓﺎرس‪.‬‬

‫ﺣﺴﻦزاده ﺧﺎﻧﮑﻬﺪاﻧﯽ‪ ،‬ﺣﺎﻣﺪ‪ .‬ﮔﻞﻣﺤﻤﺪي‪ ،‬ﻣﺮﺗﻀﯽ و ﺑﻬﺮوز ﮔﻠﻌﯿﻦ‪ .1395 .‬ﭘﺮﺷﯿﻦ ﻻﯾﻢ‪ .‬اﻧﺘﺸﺎرات ﭘﮋوﻫﺸﮑﺪه‬
‫ﻣﺮﮐﺒﺎت و ﻣﯿﻮهﻫﺎي ﻧﯿﻤﻪﮔﺮﻣﺴﯿﺮي‪.‬‬

‫ﻓﺘﻮﺣﯽﻗﺰوﯾﻨﯽ‪ ،‬رﺿﺎ و ﺟﻮاد ﻓﺘﺎﺣﯽ ﻣﻘﺪم‪ .1394 .‬ﭘﺮوش ﻣﺮﮐﺒﺎت در اﯾﺮان‪ .‬اﻧﺸﺎرات داﻧﺸﮕﺎه ﮔﯿﻼن‪.‬‬

‫ﻗﺮﻗﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻋﻠﯽ‪ .‬ﻋﺸﻘﯽ‪ ،‬ﺳﻌﯿﺪ‪ .‬ﺧﻮاﺟﻪﻧﻮري‪ ،‬ﯾﺎﺳﻤﯿﻦ و ﻣﺠﯿﺪ راﺣﻤﯽ‪ .1394 .‬اﺛﺮ ﮐﺎﺋﻮﻟﯿﻦ ﺑﺮ ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮژي درﺧﺖ‪،‬‬
‫آﻓﺘﺎبﺳﻮﺧﺘﮕﯽ ﺳﻄﺤﯽ و ﺧﻮاص ﮐﻤﯽ و ﮐﯿﻔﯽ ﻣﯿﻮه دو رﻗﻢ ﺗﺠﺎري ﺳﯿﺐ‪ .‬ﻋﻠﻮم ﺑﺎﻏﺒﺎﻧﯽ‪ .‬دوره ‪ ،46‬ﺷﻤﺎره‬
‫‪.475-486 3‬‬

‫ﻧﻮﺣﯽ‪ ،‬ﮐﯿﻮان‪ .‬ﻓﺘﺎﺣﯽ‪ ،‬اﺑﺮاﻫﯿﻢ و ﺷﺎﻫﺮخﻓﺎﺗﺢ‪ .1391 .‬ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺗﻨﺶﮔﺮﻣﺎﯾﯽ ﺑﺮ ﻣﺤﺼﻮل ﻣﺮﮐﺒﺎت در ﺟﻨﻮب اﯾﺮان‪.‬‬
‫ﻧﺸﺮﯾﻪ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي اﻗﻠﯿﻢﺷﻨﺎﺳﯽ‪ .‬ﺳﺎل ﺳﻮم‪ .‬ﺷﻤﺎره ﻧﻬﻢ‪.13-22 .‬‬

‫‪Ahmad, P., Wani, M.R., Azooz, M.M., Tran, L.-S.P. 2013. Improvement of crops in the Era‬‬
‫‪of climatic changes. Springer-Verlag New York.‬‬
‫‪Allen LH, Vu JVC. 2009. Carbon dioxide and High temperature effects on growth of young‬‬
‫‪orange tree in a humid, subtropical environment. Agric For Meteorol. 149:820-830.‬‬
‫‪Glenn, D. M. .2005. Particle Films: A New Technology for Agriculture. Horticultural‬‬
‫‪Reviews, 31, 1-44.‬‬
‫‪Gue Y.P., Zhou H.F., Zhang L. 2006. Photosynthetic characteristics and protective‬‬
‫‪mechanisms against photo oxidation during high temperature stress in two citrus species.‬‬
‫‪Sci Hortic. 108:260-267.‬‬
 17 ‫ﺗﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎﯾﯽ در ﻣﺮﮐﺒﺎت‬

Machado EC, Oliveira RF, Riberio RV, Medina CL, Stuchi ES, Pavani LC. 2007. Deficiencia
Hidrica agrava sintomas fisiologicos da clorose variegada de citros em laranjeira Natal.
Bragantia. 66: 373-379.
Mann, K. K. Schumann A.W. and Spann, T.M. 2011. Response of citrus to exogenously
applied salicylate compounds during abiotic and biotic stress. Proc. Fla. State. Soc.
124:101-110.
Medina C.L., Souza R.P., Machado EC, Ribeiro RV, Silva JAB. 2002. Photosynthetic
response of citrus grown under reflective aluminized polypropylene shading net. Sci
Hortc. 96:115-125.
Ribeiro R.V. 2006. Seasonal variation of photosynthesis and water relations in Valencia
sweet orange plants. PhD thesis, Piracicaba, University of Sao Paulo, Sao Paulo, Brazil
Ribeiro R.V., Machado E.C., Espinoza-Nunez E, Ramos R.A., Machado DFSP. 2012.
Moderate warm temperature improves shoot growth, affects carbohydrate status and
stimulates photosynthesis of sweet orange plant. Braz J Plant Physiol. 24:37-46.
Ribeiro RV, Machado EC, Santos MG. 2005. Leaf temperature in sweet orange plants under
field conditions: influence of meteorological elements. Rev Bras Agrometeorol. 13:353-
368.
Ribeiro R.V., Machado E.C., Oliveira RF. 2004. Growth and leaf temperature effects on
photosynthesis of sweet orange seedlings infected with Xylella fastidiosa. Plant Pathol.
53:334-340.
Spiegel-Roy, P and Goldschmidt, E.E. 1996. Biology of Citrus. Cambridge University
Press.235 page.
Saour, G. 2005. Morphological assessment of olive seedling treated with kaolin- based
particle film and bistimulant. Advances in Horticultural Science, 20(1), 1-5.
 Ministry of Jihad-e-Agriculture
Agricultural Research, Education and Extension Organization
Horticultural Science Research Institute
Citrus and Subtropical Fruits Research Center

Citrus Heat Stress

By
February Yahya Tajvar
2017