‫وزارت ﺟﻬﺎد ﮐﺸﺎورزي‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت‪ ،‬آﻣﻮزش و ﺗﺮوﯾﺞ ﮐﺸﺎورزي‬

‫ﭘﮋوﻫﺸﮑﺪه ﻣﺮﮐﺒﺎت و ﻣﯿﻮهﻫﺎي ﻧﯿﻤﻪﮔﺮﻣﺴﯿﺮي‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﻨﺎﻣﻪ‬
‫‪ :‬ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت و اﺛﺮ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺮ آن‬ ‫ﻧﺎم ﻧﺸﺮﯾﻪ‬
‫‪ :‬ﻃﺎﻫﺮه رﺋﯿﺴﯽ و ﻣﺮﺗﻀﯽ ﮔﻞﻣﺤﻤﺪي‬ ‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن‬
‫‪ :‬ﯾﺤﯿﯽ ﺗﺎﺟﻮر و ﺑﯿﮋن ﻣﺮادي‬ ‫وﯾﺮاﺳﺘﺎر ﻋﻠﻤﯽ و ادﺑﯽ‬
‫‪ :‬ﻃﺎﻫﺮه رﺋﯿﺴﯽ‬ ‫ﻃﺮاﺣﯽ و ﺻﻔﺤﻪ آراﯾﯽ‬
‫‪ :‬ﮐﻤﯿﺘﻪ اﻧﺘﺸﺎرات ﭘﮋوﻫﺸﮑﺪه ﻣﺮﮐﺒﺎت و ﻣﯿﻮهﻫﺎي ﻧﯿﻤﻪﮔﺮﻣﺴﯿﺮي‬ ‫ﻧﺎﺷﺮ‬
‫‪ :‬اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‬ ‫ﺷﻤﺎرﮔﺎن‬
‫‪1395 :‬‬ ‫ﺳﺎل اﻧﺘﺸﺎر‬
‫‪ :‬راﻣﺴﺮ‪ ،‬ﺧﯿﺎﺑﺎن اﺳﺘﺎد ﻣﻄﻬﺮي‪ ،‬ﭘﮋوﻫﺸﮑﺪه ﻣﺮﮐﺒﺎت و ﻣﯿﻮهﻫﺎي‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﯽ‬
‫ﻧﯿﻤﻪﮔﺮﻣﺴﯿﺮي‬

‫ﺗﻠﻔﻦ‪ -01155225233 :‬دورﻧﮕﺎر‪ – 01155223282 :‬ﺻﻨﺪوق ﭘﺴﺘﯽ‪46915335 :‬‬

‫‪Email: citrus.press@yahoo.com‬‬

‫اﯾﻦ ﻧﺸﺮﯾﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎره ‪ 49963‬ﻣﻮرخ ‪ 95/05/12‬در ﻣﺮﮐﺰ اﻃﻼﻋﺎت و ﻣﺪارك ﻋﻠﻤﯽ ﮐﺸﺎورزي ﺛﺒﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬
‫‪ -1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ ‪1 ...........................................................................................................................................................‬‬

‫‪-2‬داﻣﻨﻪ ﻣﯿﺰﺑﺎﻧﯽ و ﻋﻼﺋﻢ ﻇﺎﻫﺮي ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت‪2 .............................................................................‬‬

‫‪-3‬وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﮐﯿﻔﯽ و ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﻣﯿﻮهي درﺧﺘﺎن آﻟﻮده ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت ‪4 .....................................‬‬

‫‪-4‬راﻫﮑﺎرﻫﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت ‪5 ............................................................................‬‬

‫‪-5‬ﻧﻘﺶ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺮ ﺗﻌﺪﯾﻞ اﺛﺮات ﻣﻨﻔﯽ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ در ﻣﺮﮐﺒﺎت ‪6 .................................................................‬‬

‫‪ -1-5‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻼحﮐﻨﻨﺪهﻫﺎي ﺧﺎك در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﮐﻨﺘﺮل ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت ‪8 ...............................‬‬

‫‪ -2-5‬ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺮﮔﯽ ﺑﺮ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﮐﻨﺘﺮل ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت ‪9....................................................‬‬

‫‪-6‬ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي و ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدات ‪13 ............................................................................................................................‬‬

‫‪-7‬ﻣﻨﺎﺑﻊ‪14........................................................................................................................................................ ......‬‬
‫ﭘﮋوﻫﺸﮑﺪه ﻣﺮﮐﺒﺎت و ﻣﯿﻮهﻫﺎي ﻧﯿﻤﻪﮔﺮﻣﺴﯿﺮي‬ ‫‪1‬‬
‫‪1‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬ ‫‪-1‬‬

‫ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﯾﺎ ‪ ، HLB1‬ﯾﮏ ﺑﯿﻤﺎري ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺨﺮب و رو ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮش در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺗﺤﺖ ﮐﺸﺖ ﻣﺮﮐﺒﺎت‬

‫اﺳﺖ )‪ .(14‬ﻋﺎﻣﻞ اﯾﺠﺎد ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت ﻧﻮﻋﯽ ﺑﺎﮐﺘﺮي ﮔﺮم ﻣﻨﻔﯽ )‪Candidatus Liberibacter (Las‬‬

‫‪ spp.‬ﺑﻮده ﮐﻪ در آوﻧﺪ آﺑﮑﺶ ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻣﺴﺘﻘﺮ ﻣﯽﮔﺮدد )‪ .(11‬ﺗﻼشﻫﺎ ﺑﺮاي ﮐﺸﺖ آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎﻫﯽ اﯾﻦ ﺑﺎﮐﺘﺮي ﻫﻨﻮز‬

‫ﻣﻮﻓﻘﯿﺖآﻣﯿﺰ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ )‪ .( 13‬ﻋﺎﻣﻞ اﯾﺠﺎد ﮐﻨﻨﺪه اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري از ﯾﮏ درﺧﺖ ﺑﻪ درﺧﺖ دﯾﮕﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺴﯿﻞﻫﺎ‬

‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽﺷﻮد )ﺷﮑﻞ ‪ .( 1‬اوﻟﯿﻦ ﺑﺎر اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري از آﺳﯿﺎي ﺷﺮﻗﯽ و آﻓﺮﯾﻘﺎي ﺟﻨﻮﺑﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر رﺳﻤﯽ ﮔﺰارش ﺷﺪه‬

‫اﺳﺖ )‪ .(4‬در ﺳﺎلﻫﺎي ﺑﻌﺪ داﻣﻨﻪي آﻟﻮدﮔﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري ﺑﻪ ﮐﺸﻮر ﺑﺮزﯾﻞ )‪ (5‬و اﯾﺎﻟﺖ ﻓﻠﻮرﯾﺪاي آﻣﺮﯾﮑﺎ )‪ (3‬ﻧﯿﺰ‬

‫ﮔﺴﺘﺮش ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺟﻨﻮﺑﯽ اﯾﺮان ﻧﯿﺰ ﮔﺰارﺷﺎﺗ ﯽ رﺳﻤﯽ از آﻟﻮدﮔﯽ درﺧﺘﺎن ﻣﺮﮐﺒﺎت ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري وﺟﻮد دارد‬

‫)‪ .(10‬ﻃﺒﻖ ﮔﺰارش ﮔﺮاﺳﺎ و ﮐﺎرﺳﺘﻦ )‪ (7‬رﺧﺪاد اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﮐﺎﻫﺶ ارزش اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺮﮐﺒﺎت در‬

‫آﺳﯿﺎ و آﻓﺮﯾﻘﺎ ﺷﺪه و ﻧﯿﺰ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽﮔﺮدد ﮐﻪ در ﺳﺎل ‪ 2020‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ در ﺑﺮزﯾﻞ و ﻓﻠﻮرﯾﺪا ﮔﺴﺘﺮش اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري‬

‫ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﺗﻮﻟﯿﺪ ‪ 13‬و ‪ 31‬درﺻﺪي ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ )‪ .(26‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري ﯾﮏ ﺗﻬﺪﯾﺪ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪ‬

‫ﻣﺮﮐﺒﺎت اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Huanglongbing‬‬
‫‪2‬‬ ‫ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت و اﺛﺮ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺮ آن‬

‫‪ -1‬ﻧﺤﻮهي اﻧﺘﻘﺎل ﻋﺎﻣﻞ اﯾﺠﺎد ﮐﻨﻨﺪهي ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺴﯿﻞ آﺳﯿﺎﯾﯽ‬

‫داﻣﻨﻪ ﻣﯿﺰﺑﺎﻧﯽ و ﻋﻼﺋﻢ ﻇﺎﻫﺮي ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت‬ ‫‪-2‬‬

‫ﺑﺴﯿﺎري از ارﻗﺎم ﻣﺮﮐﺒﺎت ﻣﯿﺰﺑﺎن ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮاي ﭘﺎﺗﻮژن ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻣﯿﺎن ارﻗﺎم‬

‫ﻣﺮﮐﺒﺎت‪ ،‬ﭘﺮﺗﻘﺎل‪ ،‬ﮐﻠﻤﺎﻧﺘﯿﻦ و ﺗﺎﻧﺠﻠﻮ از ﺣﺴﺎسﺗﺮﯾﻦ ارﻗﺎم ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﮔﺮﯾﭗﻓﺮوت‪ ،‬ﻧﺎرﻧﺞ‪ ،‬ﻟﻤﻮنﻫﺎ و‬

‫راﻧﮕﭙﻮرﻻﯾﻢ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﻣﺘﻮﺳﻄﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري دارﻧﺪ اﯾﻦ درﺣﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﮑﺰﮐﯿﻦ ﻻﯾﻢ و ﺳﻪﺑﺮﮔﭽﻪايﻫﺎ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ‬

‫ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ را ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ )‪ .(17‬ﺑﺮاي اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري ﻋﻼﺋﻢ ﻇﺎﻫﺮي ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮدي وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﮐﺎﻫﺶ ارﺗﻔﺎع ﮔﯿﺎه‪ ،‬اﯾﺠﺎد ﺑﺬرﻫﺎي ﻋﻘﯿﻢ‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ ﻟﮑﻪاي ﺷﺪن ﺑﺮگﻫﺎ و ﮐﻠﺮوز ﺑﺮگﻫﺎ ﮐﻪ ﺷﺒﯿﻪ ﻋﻼﺋﻢ ﮐﻤﺒﻮد آﻫﻦ‪،‬‬

‫روي و ﻣﻨﯿﺰﯾﻢ اﺳﺖ )ﺷﮑﻞ ‪ 2‬و ‪ ،(3‬از ﻋﻼﺋﻢ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ درﺧﺘﺎن آﻟﻮده ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬

‫ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ آﻟﻮدﮔﯽ ﺑﺮگﻫﺎي رﯾﺰش ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮐﺮد و ﻣﺮگ ﺷﺎﺧﻪﻫﺎ ﻧﯿﺰ در ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﻌﺪي ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ )‪ .(4‬ﻃﺒﻖ‬

‫ﮔﺰارش ﮔﻮﻧﺰاﻟﺲ و ﻫﻤﮑﺎران )‪ (13‬ﻋﻠﺖ اﯾﺠﺎد ﻟﮑﻪﻫﺎي زرد در ﺑﺮگ درﺧﺘﺎن آﻟﻮده ﺑﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ‬

‫ﻣﺮﮐﺒﺎت‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺎﺷﯽ از ﻣﺘﻼﺷﯽ ﺷﺪن ﺗﯿﻼﮐﻮﺋﯿﺪﻫﺎي ﮐﻠﺮوﭘﻼﺳﺖ در اﺛﺮ ﺗﺠﻤﻊ ﻧﺸﺎﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻻزم ﺑﻪ ذﮐﺮ اﺳﺖ‬

‫ﺗﺠﻤﻊ ﻧﺸﺎﺳﺘﻪ در ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي ﻣﻨﺒﻊ ﮔﯿﺎه ﯾﮑﯽ از ﻋﻼﺋﻢ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ آﻟﻮدﮔﯽ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫ﭘﮋوﻫﺸﮑﺪه ﻣﺮﮐﺒﺎت و ﻣﯿﻮهﻫﺎي ﻧﯿﻤﻪﮔﺮﻣﺴﯿﺮي‬ ‫‪3‬‬

‫ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﻮاﻗﻊ ﻋﻼﺋﻢ ﻇﺎﻫﺮي ذﮐﺮ ﺷﺪه ﻫﻢزﻣﺎن ﺑﺎ ﻫﻢ در ﯾﮏ درﺧﺖ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬اﯾﻦ ﻋﻼﺋﻢ‬

‫ﻇﺎﻫﺮي ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﻋﻼﺋﻢ دﯾﮕﺮ ﺑﯿﻤﺎري ﻫﺎي ﮔﯿﺎﻫﯽ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه ﺷﺪه و ﯾﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮاﯾﻂ دﯾﮕﺮي ﻏﯿﺮ از اﯾﻦ‬

‫ﺑﯿﻤﺎري ﻧﯿﺰ رخ دﻫﻨﺪ )‪ .(4‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ در اﮐﺜﺮ ﻣﻮاﻗﻊ ﻫﻢ درﺧﺘﺎن ﺳﺎﻟﻢ و ﻫﻢ درﺧﺘﺎن آﻟﻮده ﺑﻪ ﯾﮏ ﺷﯿﻮه‬

‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -2‬ﺑﺮﺧﯽ ﻋﻼﺋﻢ ﻇﺎﻫﺮي ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰﻣﺮﮐﺒﺎت )‪(15‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -3‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻧﻘﺶ ﻋﻼﺋﻢ ﻇﺎﻫﺮي ﻧﺎﻣﺘﻘﺎرن و ﻟﮑﻪاي ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺰﮐﺒﺎت )ﺷﮑﻞ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ( ﺑﺎ ﻧﻘﺶ ﻋﻼﺋﻢ‬

‫ﻇﺎﻫﺮي ﻣﺘﻘﺎرن ﮐﻤﺒﻮد روي )ﺷﮑﻞ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ(‬

‫‪4‬‬ ‫ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت و اﺛﺮ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺮ آن‬

‫وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﮐﯿﻔﯽ و ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﻣﯿﻮهي درﺧﺘﺎن آﻟﻮده ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت‬ ‫‪-3‬‬

‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﺣﺘﻤﺎل رﺧﺪاد ﻋﻼﺋﻢ ﻇﺎﻫﺮي ذﮐﺮ ﺷﺪه در درﺧﺘﺎن آﻟﻮده ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ‪ ،‬ﻣﯿﻮه درﺧﺘﺎن آﻟﻮده‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ درﺧﺘﺎن ﺳﺎﻟﻢ ﻧﯿﺰ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ‪ ،‬ﻧﺎﻣﺘﻘﺎرن و ﺑﺪ ﺷﮑﻞ‪ ،‬ﮐﻢرﻧﮓﺗﺮ ﺑﻮده و رﻧﮓﮔﯿﺮي ﻣﯿﻮهﻫﺎ ﻧﯿﺰ از دم ﻣﯿﻮه‬

‫)رﻧﮓﮔﯿﺮي ﺑﺮﻋﮑﺲ( ﺷﺮوع ﻣﯽﺷﻮد )‪24‬؛ ﺷﮑﻞ ‪ .(4‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آﻟﻮدﮔﯽ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت‪ ،‬ﻋﺼﺎره ﻣﯿﻮه‬

‫درﺧﺖ آﻟﻮده ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت اﺳﯿﺪيﺗﺮ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﻗﻨﺪ ﮐﻤﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﻧﺴﺒﺖ‬

‫ﺑﺮﯾﮑﺲ ﺑﻪ اﺳﯿﺪﯾﺘﻪ ﻣﯿﻮه ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻠﯽ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي آب ﻣﯿﻮه داراي ﻋﻼﺋﻢ آﻟﻮدﮔﯽ ﺷﺒﯿﻪ آب ﻣﯿﻮهي ﻧﺎرس‬

‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ )‪ .( 6‬در ﻣﺮﮐﺒﺎت ﺗﻮﻗﻒ رﺷﺪ ﻣﯿﻮه ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ ﮐﻤﺒﻮد ﺳﺎﮐﺎرز ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ )‪ .(12‬ﻃﺒﻖ ﮔﺰارش ﮐﯿﻢ و‬

‫ﻫﻤﮑﺎران )‪ (16‬در درﺧﺘﺎن ﭘﺮﺗﻘﺎل آﻟﻮده ﺷﺪه ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت‪ ،‬ﻣﻨﺎﻓﺬ آوﻧﺪ آﺑﮑﺶ از ﻃﺮﯾﻖ رﺳﻮب‬

‫ﮐﺎﻟﻮز ﺑﺴﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺮ ﻓﻮق اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺑﻬﻢرﯾﺨﺘﮕﯽ اﻧﺘﻘﺎل ﮐﺮﺑﻮﻫﯿﺪراتﻫﺎ ﺷﺪه ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﺠﻤﻊ ﻧﺸﺎﺳﺘﻪ‬

‫در ﭘﻼﺳﺘﯿﺪﻫﺎي ﺑﺮگﻫﺎي داراي ﻋﻼﺋﻢ ﻣﯽﮔﺮدد )‪ .(13‬در ﺗﺤﻘﯿﻘﯽ در ﻓﻠﻮرﯾﺪا وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ و ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ‬

‫ﻣﯿﻮهﻫﺎي ﭘﺮﺗﻘﺎل واﻟﻨﺴﯿﺎ )روي ﭘﺎﯾﻪي ﺳﯿﺘﺮﻣﻠﻮ( داراي ﻋﻼﺋﻢ و ﻣﯿﻮهﻫﺎي ﻓﺎﻗﺪ ﻋﻼﺋﻢ آﻟﻮدﮔﯽ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ‬

‫ﻣﺮﮐﺒﺎت ﮐﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﯾﮏ درﺧﺖ آﻟﻮده ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري ﺑﻮدﻧﺪ و ﻧﯿﺰ ﻣﯿﻮهﻫﺎﯾﯽ از درﺧﺘﺎن ﺳﺎﻟﻢ ﭘﺮﺗﻘﺎل ﻣﻮرد ارزﯾﺎﺑﯽ‬

‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ )‪ .(24‬ﻧﺘﺎﯾﺞ اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ وزن و اﻧﺪازه ﻣﯿﻮهﻫﺎي رﺳﯿﺪهي داراي ﻋﻼﺋﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﯿﻮهﻫﺎي‬

‫ﻓﺎﻗﺪ ﻋﻼﺋﻢ و ﻣﯿﻮهﻫﺎي ﺳﺎﻟﻢ ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ ﺑﺎ ﺑﺮﯾﮑﺲ ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻮد‪ .‬در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻣﻘﺪار ﻧﺸﺎﺳﺘﻪ در آب ﻣﯿﻮهﻫﺎي داراي‬

‫ﻋﻼﺋﻢ و ﺳﺎﻟﻢ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﻮد وﻟﯽ ﻣﻘﺪار ﺳﺎﮐﺎرز در ﻣﯿﻮهﻫﺎي داراي ﻋﻼﺋﻢ ﮐﻤﺘﺮ از ﻣﯿﻮهﻫﺎي ﺳﺎﻟﻢ و ﻓﺎﻗﺪ ﻋﻼﺋﻢ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﻧﺸﺎﺳﺘﻪ و ﺳﺎﮐﺎرز در ﭘﻮﺳﺖ ﻣﯿﻮهﻫﺎي رﺳﯿﺪهي داراي ﻋﻼﺋﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﯿﻮهﻫﺎي ﻓﺎﻗﺪ ﻋﻼﺋﻢ و‬

‫ﻣﯿﻮه ﻫﺎي ﺳﺎﻟﻢ ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﻋﺪم ﺗﻮازن ﻫﻮرﻣﻮﻧﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ دﻟﯿﻠﯽ ﺑﺮ اﯾﺠﺎد ﻣﯿﻮهﻫﺎي ﻧﺎﻣﺘﻘﺎرن ﺑﺎ رﻧﮓ‬

‫ﻏﯿﺮﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ﺑﺎﺷﺪ )‪ .(16‬ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻠﯽ‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺷﺪت آﻟﻮدﮔﯽ درﺧﺖ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت‪ ،‬ﮐﻤﺒﻮد‬

‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﺬاﯾﯽ و ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل ﮐﺮﺑﻮﻫﯿﺪراتﻫﺎ در ﺑﺮگ و رﯾﺸﻪﻫﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮔﺴﺘﺮش ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬رﯾﺸﻪي درﺧﺘﺎن‬

‫آﻟﻮده ﮔﺮﺳﻨﻪ ﻣﺎﻧﺪه و ﻣﺴﺘﻌﺪ آﺳﯿﺐ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺎﺗﻮژنﻫﺎي ﺛﺎﻧﻮﯾﻪ ﺷﺪه ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺧﺘﻼل ﺗﻐﺬﯾﻪ در ﮔﯿﺎﻫﺎن آﻟﻮده‬

‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮﻗﻒ رﺷﺪ و در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﻣﺮگ ﮔﯿﺎه را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ )‪.(21‬‬
‫ﭘﮋوﻫﺸﮑﺪه ﻣﺮﮐﺒﺎت و ﻣﯿﻮهﻫﺎي ﻧﯿﻤﻪﮔﺮﻣﺴﯿﺮي‬ ‫‪5‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -4‬ﻣﯿﻮهي درﺧﺘﺎن آﻟﻮده ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت‬

‫راﻫﮑﺎرﻫﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت‬ ‫‪-4‬‬

‫راه ﺣﻞ ﻗﻄﻌﯽ ﺗﺎ اﯾﻦ زﻣﺎن ﺑﺮاي ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬اﻣﺎ ﺳﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺳﻨﺘﯽ ﺑﺮاي ﻣﺒﺎرزه‬

‫ﺑﺎ ﺑﯿﻤﺎري ﺷﺎﻣﻞ ﮐﻨﺘﺮل ﺣﺸﺮه ﻧﺎﻗﻞ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﯿﻤﺎري ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺑﺰار ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ و ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ‪ ،‬ﺣﺬف درﺧﺘﺎن آﻟﻮده ﺑﺎ‬

‫ﻫﺪف ﮐﺎﻫﺶ ﻣﻨﺒﻊ آﻟﻮدﮔﯽ در ﺑﺎغ و ﮐﺸﺖ ﻧﻬﺎلﻫﺎي ﻋﺎري از ﺑﯿﻤﺎري )‪ (2‬در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺴﺘﻌﺪ آﻟﻮدﮔﯽ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎري‬

‫ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت ﺑﺴﯿﺎر ﺑﻪﮐﺎر ﮔﻤﺎﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﺸﺮهﮐﺶﻫﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در ﮐﺎﻫﺶ اﻧﺘﺸﺎر ﺑﯿﻤﺎري در‬

‫ﻣﺮاﺣﻞ اوﻟﯿﻪ ﺷﺮوع اﭘﯿﺪﻣﯽ ﻣﻔﯿﺪ و ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ وﻗﺘﯽ اﻏﻠﺐ درﺧﺘﺎن در ﺑﺎغ آﻟﻮده ﺷﺪهاﻧﺪ اﺣﺘﻤﺎل ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از‬

‫اﻧﺘﺸﺎر اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﺸﺮهﮐﺶﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﺎراﯾﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ )‪ .(25‬ﺑﻪ ﻫﺮﺣﺎل‪،‬‬
‫‪6‬‬ ‫ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت و اﺛﺮ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺮ آن‬

‫ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﮐﺮدن درﺧﺘﺎن و ﺑﻪ ﺑﺎر ﻧﺸﺴﺘﻦ درﺧﺘﺎن ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺪون آﻟﻮدﮔﯽ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت ﻫﺰﯾﻨﻪﺑﺮ‪،‬‬

‫زﻣﺎنﺑﺮ و ﻫﻢ ﺣﺘﯽ ﺗﺤﺖ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺷﺪﯾﺪ ﮐﺎرﺑﺮد ﺣﺸﺮهﮐﺶﻫﺎ ﮐﺎري دﺷﻮار ﺑﻮده ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﮔﺮدد ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﻨﺪه‬

‫ﺗﻤﺎﯾﻠﯽ ﺑﻪ ﺣﺬف درﺧﺘﺎن آﻟﻮدهاي ﺑﺎرده ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ )‪.(2‬‬

‫ﺷﺪت ﭘﺎﺳﺦ ژﻧﻮﺗﯿﭗﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ )‪ .(9‬ﺣﺘﯽ در ژﻧﻮﺗﯿﭗﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺗﻮان‬

‫ﺗﻔﺎوتﻫﺎﯾﯽ در ﺷﺪت ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﺮد ﮐﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﺑﺮﺧﯽ ﻋﻮاﻣﻠﯽ دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮ‬

‫ﺗﺤﻤﻞ ﻧﺴﺒﯽ درﺧﺘﺎن آﻟﻮده ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت دﺧﯿﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ )‪ .(25‬از ﺟﻤﻠﻪ اﯾﻦ ﻣﻮارد ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ اﺛﺮ‬

‫ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺮ ﺗﺤﻤﻞ ﻧﺴﺒﯽ درﺧﺘﺎن ﻣﺮﮐﺒﺎت آﻟﻮده ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت اﺷﺎره داﺷﺖ ﮐﻪ در اداﻣﻪ ﺑﻪ ﻣﻮارد ﻓﻨﯽ‬

‫اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻘﺶ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺮ ﺗﻌﺪﯾﻞ اﺛﺮات ﻣﻨﻔﯽ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ در ﻣﺮﮐﺒﺎت‬ ‫‪-5‬‬

‫ﯾﮑﯽ از ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﺤﻤﻞﭘﺬﯾﺮي ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎري را ﺗﺤﺖﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺮار دﻫﺪ‪ ،‬ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﻐﺬﯾﻪاي اﺳﺖ )‪.(8‬‬

‫ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﻌﺬﯾﻪاي ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺑﺮ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﻣﯿﮑﺮوﺑﯽ ﻣﻨﻄﻘﻪ رﯾﺰوﺳﻔﺮ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺑﺮﺧﯽ ﺑﺎﮐﺘﺮي و‬

‫ﻗﺎرچﻫﺎي اﻧﺪوﻓﯿﺖ ﺷﺪه ﮐﻪ ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢ ﻫﺎي ذﮐﺮ ﺷﺪه از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﯿﺮه ﭘﺮورده ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ از اﻧﺘﻘﺎل ﭘﺎﺗﻮژنﻫﺎ‬

‫در ﮔﯿﺎه ﻣﯿﺮﺑﺎن‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﻧﻤﺎﯾﺪ )‪ .(19‬از ﺳﺎلﻫﺎ ﭘﯿﺶ ﺑﺮﺧﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪهﻫﺎي ﻣﺮﮐﺒﺎت ﺑﻪوﯾﮋه در ﮐﺸﻮر ﭼﯿﻦ از‬

‫راﻫﮑﺎر ﺑﻬﺒﻮد وﺿﻌﯿﺖ ﺗﻐﺬﯾﻪ اي )ﺷﺎﻣﻞ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﺬاﯾﯽ ﻣﯿﮑﺮو و ﻣﺎﮐﺮو( ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ و اﺳﺘﻔﺎده از درﺧﺘﺎن ﺑﯿﻤﺎر و‬

‫ﮐﺎﻫﺶ ﻋﻼﺋﻢ ﺑﯿﻤﺎري ﺑﻬﺮه ﺑﺮدهاﻧﺪ )‪.(15‬‬

‫در ﺑﺴﯿﺎري ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﻘﺶ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﺬاﯾﯽ ﺑﺮ ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎي ﮔﯿﺎﻫﯽ ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ )‪ .(8‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت اﻧﺠﺎم‬

‫ﺷﺪه در ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬در ﺑﺮگ ﻫﺎي درﺧﺘﺎن ﻣﺮﮐﺒﺎت رﺷﺪ ﯾﺎﻓﺘﻪ در ﺧﺎك ﺣﺎوي ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﯽ ﻓﺮاوان‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮي‬

‫روي‪ ،‬آﻫﻦ و ﻋﻼﺋﻢ ﻇﺎﻫﺮي ﮐﻤﺘﺮي از ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ )‪ .(31‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ‪ ،‬در‬

‫ﭘﮋوﻫﺶ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺑﯿﻦ وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎي ﮐﯿﻔﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻘﺪار ﻗﻨﺪ ﺑﺎﻻﺗﺮ‪ ،‬وﯾﺘﺎﻣﯿﻦ ث ﺑﯿﺸﺘﺮ و اﻧﺪازه ﻣﯿﻮه ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﺎ ﮐﺎرﺑﺮد‬

‫ﺑﺮﮔﯽ روي و ﺑﺮ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﯾﺎﻓﺖ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﯿﻦ ﮐﺎﻫﺶ ﺑﯿﺎن ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦﻫﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﺘﻮﺳﻨﺘﺰ‪ ،‬ﺳﻨﺘﺰ ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ و ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿﺴﻢ‬
‫ﭘﮋوﻫﺸﮑﺪه ﻣﺮﮐﺒﺎت و ﻣﯿﻮهﻫﺎي ﻧﯿﻤﻪﮔﺮﻣﺴﯿﺮي‬ ‫‪7‬‬

‫ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﻘﺪار ﮐﻠﺴﯿﻢ‪ ،‬ﻣﻨﯿﺰﯾﻢ‪ ،‬آﻫﻦ‪ ،‬روي‪ ،‬ﻣﻨﮕﻨﺰ و ﻣﺲ در ﺑﺮگ درﺧﺘﺎن دو ﺳﺎﻟﻪي ﮔﺮﯾﭗﻓﺮوت آﻟﻮده ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎري‬

‫ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت‪ ،‬ﺑﻪوﯾﮋه در ﻣﺮﺣﻠﻪي ﺑﻌﺪ از ﺑﺮوز ﻋﻼﺋﻢ ﻇﺎﻫﺮي‪ ،‬ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ )‪20‬؛ ﺷﮑﻞ ‪ .(5‬از‬

‫ﺳﻮي دﯾﮕﺮ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﯿﺎن ﺷﺪه ﮐﻪ ﮐﺎرﺑﺮد ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﺬاﯾﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮي ﺑﺮ ﮐﺎﻫﺶ ﺗﺮاﮐﻢ ﺑﺎﮐﺘﺮي )ﻋﺎﻣﻞ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ‬

‫ﻣﺮﮐﺒﺎت( در اﻧﺪام ﺑﺮگ درﺧﺘﺎن آﻟﻮده‪ ،‬ﻧﺪارﻧﺪ )‪ .(14‬ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ‪ ،‬در ﺗﺤﻘﯿﻖ دﯾﮕﺮي ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ ﮐﻪ ﮐﺎرﺑﺮد ﮐﻮد‬

‫ﺣﺎوي ﻋﻨﺼﺮ روي ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺮاﮐﻢ ﺑﺎﮐﺘﺮي ﻋﺎﻣﻞ ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت را در ﺑﺮگ ﮔﯿﺎه ﮐﺎﻫﺶ ﻧﺪاده ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ‬

‫اﻓﺰاﯾﺶ اﯾﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﻧﯿﺰ ﺷﺪه اﺳﺖ )‪ .( 31‬ﺑﻪ ﻫﺮﺣﺎل ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻣﺘﻌﺎدل اﺣﺘﻤﺎﻻً روﻧﺪ ﺳﯿﺮ ﻧﺰوﻟﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد درﺧﺘﺎن آﻟﻮده‬

‫ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت را ﮐﻨﺪﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﮐﻪ وﺟﻮد درﺧﺘﺎن ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﺳﺎﻟﻢ ﮐﻪ ﺳﺎلﻫﺎ ﭘﺲ از‬

‫آﻟﻮدﮔﯽ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت در ﻓﻠﻮرﯾﺪا در ﺣﺎل داﺷﺖ و ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﺤﺼﻮل ﺑﻮدﻧﺪ ﻧﯿﺰ ﺗﺎﯾﯿﺪ ﮐﻨﻨﺪه ﺗﺎﺛﯿﺮ‬

‫ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺮ ﺑﻘﺎء و ﺗﻮﻟﯿﺪ درﺧﺘﺎن آﻟﻮده ﺑﻮده اﺳﺖ )‪ .(25‬ﺗﻌﺪادي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﻐﺬﯾﻪاي ﻣﺘﻌﺪدي ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺤﻘﻘﯿﻦ‬

‫ﮐﺸﻮرﻫﺎي آﻣﺮﯾﮑﺎ‪ ،‬ﺑﺮزﯾﻞ‪ ،‬ﭼﯿﻦ و ﻏﯿﺮه اراﺋﻪ ﺷﺪه ﮐﻪ در اﻏﻠﺐ ﻣﻮارد ﮐﺎرﺑﺮد روي‪ ،‬ﻣﻨﯿﺰﯾﻢ‪ ،‬آﻫﻦ‪ ،‬ﺑﺮ‪ ،‬ﮐﻠﺴﯿﻢ‪،‬‬

‫ﺳﺎﻟﺴﯿﻠﯿﮏ اﺳﯿﺪ‪ ،‬ﺳﯿﺘﺮﯾﮏ اﺳﯿﺪ و ﮔﻠﻮﺗﺎﻣﯿﮏ اﺳﯿﺪ ﺗﻮﺻﯿﻪ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اداﻣﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫ﻣﻨﺘﺸﺮﺷﺪه در ﻣﻮرد اﺛﺮ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺮ ﮐﻨﺘﺮل ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت و ﻧﯿﺰ اﺛﺮ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري ﺑﺮ وﺿﻌﯿﺖ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﺬاﯾﯽ‬

‫در درﺧﺘﺎن آﻟﻮده ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -5‬ﺧﻼﺻﻪ ﺷﻤﺎﺗﯿﮏ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺳﻄﻮح ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﺬاﯾﯽ و ﺳﻄﻮح ﺑﯿﺎن ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦﻫﺎ در ﺑﺮگ ﻧﻬﺎلﻫﺎي ﮔﺮﯾﭗﻓﺮوت ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺖ‬

‫ﺳﻪ ﻣﺎه )ﭘﯿﺶ از ﻇﻬﻮر ﻋﻼﺋﻢ ﻇﺎﻫﺮي( و ﺷﺶ ﻣﺎه )ﭘﺲ از ﻇﻬﻮر ﻋﻼﺋﻢ ﻇﺎﻫﺮي( از آﻟﻮدهﺳﺎزي اﯾﻦ ﻧﻬﺎلﻫﺎ ﺑﺎ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ‬

‫ﻣﺮﮐﺒﺎت )‪(20‬‬
‫‪8‬‬ ‫ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت و اﺛﺮ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺮ آن‬

‫‪ -1-5‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻼحﮐﻨﻨﺪهﻫﺎي ﺧﺎك در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﮐﻨﺘﺮل ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت‬

‫ﯾﮑﯽ از راﻫﮑﺎرﻫﺎي ﺗﻐﺬﯾﻪ اي اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد وﺿﻌﯿﺖ ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰي و ﻧﯿﺰ ﺷﺮاﯾﻂ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ و ﺑﯿﻮ ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ‬

‫ﺧﺎك از ﻃﺮﯾﻖ ﺑﮑﺎر ﺑﺮدن ﮐﻮدﻫﺎي ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ و اﺻﻼح ﮐﻨﻨﺪهﻫﺎي ﺧﺎك‪ 1‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺻﻼحﮐﻨﻨﺪهﻫﺎي ﺧﺎك ﺗﻮﻟﯿﺪاﺗﯽ‬

‫ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ و ﯾﺎ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ وﺿﻌﯿﺖ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ و ﻧﯿﺰ ﻗﺪرت ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﺬاﯾﯽ ﺑﺮاي ﮔﯿﺎﻫﺎن را ﺑﻬﺒﻮد‬

‫ﻣﯽﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﻃﯿﻒ ﮔﺴﺘﺮدهاي از ﻣﻮاد ﺷﺎﻣﻞ اﻧﻮاع ﮐﻤﭙﻮﺳﺖﻫﺎ‪ ،‬ﮐﻮدﻫﺎي آﻟﯽ و زﻏﺎل اﻧﻮاع ﭼﻮپﻫﺎ ﺑﻪﻋﻨﻮان‬

‫اﺻﻼحﮐﻨﻨﺪه ﺧﺎك ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﺧﺎك و ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﺬاﯾﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ )‪ .(30‬در ﺗﺤﻘﯿﻘﯽ ﮐﻮﺗﺎه‬

‫ﻣﺪت در ﭼﯿﻦ در ﺑﺎغ ﻫﺎي آﻟﻮده ﺑﻪ ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت درﺧﺘﺎن ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ )ﺑﺎ و ﺑﺪون ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻼحﮐﻨﻨﺪهﻫﺎي‬

‫ﺧﺎك( ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻼحﮐﻨﻨﺪه ﺧﺎك )پ‪-‬اچ ‪ ،۴/٣‬درﺻﺪ رﻃﻮﺑﺖ ‪7/76‬و ﻣﻘﺪار ﻣﺎده آﻟﯽ ‪ 10/39‬درﺻﺪ‬

‫و ﻧﯿﺰ درﺻﺪ ﻧﯿﺘﺮوژن‪ ،‬ﻓﺴﻔﺮ و ﭘﺘﺎﺳﯿﻢ ‪ 0/30 ،0/63‬و ‪ 0/07‬درﺻﺪ( در ﭘﺎي درﺧﺘﺎن آﻟﻮده ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ‬

‫ﻣﺮﮐﺒﺎت ﺑﺎ ﺳﻨﯿﻦ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮد ﻗﺪرت درﺧﺖ و ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻣﯿﻮه و ﻧﯿﺮ ﮐﺎﻫﺶ ﺗﺮاﮐﻢ ﻋﺎﻣﻞ اﯾﺠﺎد ﮐﻨﻨﺪهي‬

‫ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت در ﺑﺮگ درﺧﺘﺎن آﻟﻮده در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﺗﯿﻤﺎر ﮐﻨﺘﺮل ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ‪ 10 ،‬ﻣﺎه ﭘﺲ از ﮐﺎرﺑﺮد‬

‫اﺻﻼحﮐﻨﻨﺪهﻫﺎي ﺧﺎك‪ ،‬ﺗﺮاﮐﻢ ﻋﺎﻣﻞ اﯾﺠﺎد ﮐﻨﻨﺪه ي ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت در ﺑﺮگ درﺧﺘﺎن ﺟﻮان ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﮐﻤﺘﺮ از‬

‫درﺧﺘﺎن ﺑﺎ ﺳﻨﯿﻦ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻮد و اﺛﺮ اﺻﻼحﮐﻨﻨﺪهﻫﺎي ﺧﺎك ﺑﺮ ﮐﻨﺘﺮل ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت در درﺧﺘﺎن ﺟﻮان ﺑﯿﺸﺘﺮ از‬

‫درﺧﺘﺎن ﺑﺎ ﺳﻨﯿﻦ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ‪ ،‬ﻧﯿﺘﺮوژن‪ ،‬ﻓﺴﻔﺮ‪ ،‬ﭘﺘﺎﺳﯿﻢ و ﻣﻨﮕﻨﺰ در ﺧﺎكﻫﺎي ﺗﯿﻤﺎر ﺷﺪه ﺑﯿﺸﺘﺮ از‬

‫ﺧﺎكﻫﺎي ﺗﯿﻤﺎر ﻧﺸﺪه ﺑﻮد‪.‬‬

‫در ﭘﮋوﻫﺸﯽ دﯾﮕﺮ در ﺧﺎكﻫﺎي ﺑﺎ ﺑﺎﻓﺖ ﺷﻨﯽ و ﺑﺎﻓﺖ ﻟﻮم رﺳﯽ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮔﺮدﯾﺪ ﮐﻪ ﻋﻠﯽرﻏﻢ وﺿﻌﯿﺖ‬

‫ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰي ﻣﺘﻔﺎوت ﺧﺎك ﺷﻨﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺎك ﻟﻮم رﺳﯽ‪ ،‬ﺷﺪت ﻋﻼﺋﻢ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه‬

‫در ﺧﺎكﻫﺎ ﺗﻔﺎوﺗﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ﻣﯽﺗﻮان ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ در ﻣﺮاﺣﻞ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪي آﻟﻮدﮔﯽ درﺧﺘﺎن‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ‬

‫رﯾﺸﻪ ﺿﻌﯿﻒ ﮔﺸﺘﻪ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﺧﺘﻼل در ﺟﺬب و اﻧﺘﻘﺎل ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﺬاﯾﯽ ﺗﻮﺳﻂ رﯾﺸﻪ ﺷﺪه ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻋﺪم ﺗﺎﺛﯿﺮ‬

‫ﺑﺎﻓﺖ ﺧﺎك و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﺬاﯾﯽ ﺑﺮ ﮐﻨﺘﺮل ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﮐﺎرﺑﺮد ﺧﺎﮐﯽ ﮐﻮد و اﺻﻼحﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ ﺑﻪوﯾﮋه در‬

‫‪1‬‬
‫‪Soil Conditioner‬‬
‫ﭘﮋوﻫﺸﮑﺪه ﻣﺮﮐﺒﺎت و ﻣﯿﻮهﻫﺎي ﻧﯿﻤﻪﮔﺮﻣﺴﯿﺮي‬ ‫‪9‬‬

‫ﻣﺮاﺣﻠﯽ از ﺑﯿﻤﺎري ﮐﻪ ﻫﻨﻮز ﺳﯿﺴﺘﻢ رﯾﺸﻪ درﺧﺖ ﺑﻪﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ در اﺛﺮ ﺑﯿﻤﺎري ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻧﺸﺪه‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬

‫اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﻔﯿﺪ واﻗﻊ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪ -2-5‬ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺮﮔﯽ ﺑﺮ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﮐﻨﺘﺮل ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت‬

‫ﯾﮑﯽ دﯾﮕﺮ از راﻫﮑﺎرﻫﺎي ﺗﻐﺬﯾﻪ اي اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﻣﺒﺎرزه و ﮐﻨﺘﺮل ﺧﺴﺎرت ﻧﺎﺷﯽ از ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ‬

‫ﻣﺮﮐﺒﺎت روش ﻣﺤﻠﻮلﭘﺎﺷﯽ ﺗﮑﻤﯿﻠﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎﻻً ﮐﺎرﺑﺮد ﺑﺮﮔﯽ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﺬاﯾﯽ ﺑﻪوﯾﮋه در ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ ﻋﻼﺋﻢ‬

‫ﻇﺎﻫﺮي اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪه )ﻗﺒﻞ از ﺗﺨﺮﯾﺐ ﺑﺨﺶ زﯾﺎدي از ﺳﯿﺴﺘﻢ رﯾﺸﻪ(‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻋﻼﺋﻢ‬

‫ﮐﻤﺒﻮد ﺗﻐﺬﯾﻪ اي را اﺻﻼح ﮐﻨﺪ‪ .‬ﮐﺎرﺑﺮد ﺗﻠﻔﯿﻘﯽ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﯿﮑﺮو و ﺳﺎﻟﺴﯿﻠﯿﮏاﺳﯿﺪ و ﯾﺎ ﺑﺎ ﻓﺴﻔﯿﺖ‪ ،‬روﺷﯽ ﻣﺆﺛﺮ در ﺣﻔﻆ‬

‫ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ درﺧﺘﺎن آﻟﻮده ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ )‪ 1‬و ‪ .(23‬ﻣﺎﺳﺎاوﮐﺎ و ﻫﻤﮑﺎران )‪ (18‬در‬

‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﯽ ﮔﻠﺨﺎﻧﻪ و ﻣﺰرﻋﻪاي راﺑﻄﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ روي‪ ،‬آﻫﻦ‪ ،‬ﻣﻨﮕﻨﺰ و ﻣﺲ ﺑﺮگ )ﺟﺰء ﭼﻬﺎر ﻋﻨﺼﺮ ﻏﯿﺮ ﻣﺘﺤﺮك در آوﻧﺪ‬

‫آﺑﮑﺶ( را در ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار دادﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ اﻧﻬﺎ ﺑﯿﺎنﮔﺮ آن ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻘﺪار روي‬

‫و آﻫﻦ در ﺑﺮگ درﺧﺘﺎن ﻣﺎﻧﺪارﯾﻦ و راﻓﻠﻤﻮن آﻟﻮده ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ از ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻮد اﯾﻦ در‬

‫ﺣﺎﻟﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﺑﯿﻦ ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺳﺎﻟﻢ و آﻟﻮده از ﻟﺤﺎظ ﻣﻘﺪار ﻣﻨﮕﻨﺰ و ﻣﺲ ﺗﻔﺎوت ﻣﻌﻨﯽداري ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﺸﺪ‪ .‬ﮐﺎرﺑﺮد‬

‫روي و آﻫﻦ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺷﺪت ﺑﺮوز ﻋﻼﺋﻢ ﻇﺎﻫﺮي را ﮐﺎﻫﺶ و ﻋﻤﺮ درﺧﺖ آﻟﻮده را اﻓﺰاﯾﺶ دﻫﺪ‪ .‬در ﮔﺰارﺷﯽ دﯾﮕﺮ‬

‫ﻣﻘﺪار روي در ﺑﺮگﻫﺎي ﺟﻮان و ﭘﯿﺮ ﮔﺮﯾﭗﻓﺮوت آﻟﻮده ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﮔﯿﺎه ﺳﺎﻟﻢ‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ‬

‫ﮔﺰارش ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ﻣﻨﮕﻨﺰ و ﻣﺲ ﻧﯿﺰ در ﺑﺮگﻫﺎي ﺟﻮان ﮔﯿﺎه آﻟﻮده‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ از ﺑﺮگﻫﺎي ﺟﻮان ﮔﯿﺎه‬

‫ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ در ﺣﺎﻟﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻘﺪار ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺎﮐﺮو در ﺑﺮگﻫﺎي ﺟﻮان و ﭘﯿﺮ درﺧﺖ آﻟﻮده ﻣﺘﺄﺛﺮ از ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه‬

‫ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت ﻧﺒﻮد )‪.(29‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﻐﺬﯾﻪاي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ درﺧﺘﺎن آﻟﻮده ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻔﺎوت‬

‫ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻋﻤﻮﻣﺎً در ﻗﺎﻟﺐ آزﻣﺎﯾﺶﻫﺎي ﺗﮑﺮاردار در درازﻣﺪت ﻣﻮرد ارزﯾﺎﺑﯽ ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي‬

‫ﺗﻐﺬﯾﻪاي ﮐﻪ در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ درﺧﺘﺎن آﻟﻮده ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت‪ ،‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ‬
‫‪10‬‬ ‫ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت و اﺛﺮ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺮ آن‬

‫ʺﺑﻮﯾﺪʺ‪ 1‬اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮل اﯾﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ در زﻣﺎن ﺷﺮوع اﭘﯿﺪﻣﯽ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت در ﺳﺎل ‪ 2005‬ﺗﻮﺳﻂ آﻗﺎي‬

‫ʺﺑﻮﯾﺪʺ‪ ،‬ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪه ي ﻣﺮﮐﺒﺎت در ﻓﻠﻮرﯾﺪا‪ ،‬اراﺋﻪ ﺷﺪ و از آن زﻣﺎن ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻓﺮﻣﻮل ﺗﻐﺬﯾﻪاي در ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺑﺴﯿﺎري‬

‫در ﻣﻮرد ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده و ارزﯾﺎﺑﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ )ﺟﺪول ‪ .(1‬درﺧﺘﺎن ﺗﯿﻤﺎر ﺷﺪه ﻣﻄﺎﺑﻖ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻐﺬﯾﻪاي ʺﺑﻮﯾﺪʺ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺳﺎﻟﻢﺗﺮ از در ﺧﺘﺎن ﺗﯿﻤﺎر ﻧﺸﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و ﻋﻠﯽرﻏﻢ آﻟﻮدﮔﯽ ﺣﺘﻤﯽ درﺧﺘﺎن ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎري‬

‫ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت‪ ،‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯿﻮه آﻧﻬﺎ ﮐﺎﻓﯽ ﮔﺰارش ﮔﺮدﯾﺪ )‪ .(25‬در ﺗﺤﻘﯿﻘﯽ ﺳﻪ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻐﺬﯾﻪاي ʺﺑﻮﯾﺪʺ در‬

‫آزﻣﺎﯾﺸﯽ در ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺑﺎ ﺣﺸﺮهﮐﺶ و در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﺗﯿﻤﺎر ﺷﺎﻫﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ‬

‫ﮐﺎرﺑﺮد ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﺬاﯾﯽ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺳﺎﻟﺴﯿﻠﯿﮏ اﺳﯿﺪ ﺑﺮ ﻣﻘﺪار ﺗﺮاﮐﻢ ﻋﺎﻣﻞ اﯾﺠﺎد ﮐﻨﻨﺪهي ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت و‬

‫ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻤﻠﮑﺮد آﻧﻬﺎ در درﺧﺘﺎن آﻟﻮده ﺗﺎﺛﯿﺮﮔﺬار ﻧﺒﻮد )‪ .(28‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪي دو ﺳﺎﻟﻪي دﯾﮕﺮ روي درﺧﺘﺎن آﻟﻮده ﺗﯿﻤﺎر‬

‫ﺷﺪه ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻐﺬﯾﻪاي )در ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺑﺎ ﻓﺴﯿﺖ ﯾﺎ ﺑﺪون ﻓﺴﻔﯿﺖ( و ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺷﺎﻫﺪ آﻟﻮده‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻣﯿﻮه‪،‬‬

‫ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﯿﻮه و ﯾﺎ ﺗﺮاﮐﻢ ﺑﺎﮐﺘﺮي ﻋﺎﻣﻞ ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت‪ ،‬ﺗﻔﺎوﺗﯽ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﺸﺪ )‪ .(14‬در ﭘﮋوﻫﺸﯽ دﯾﮕﺮ در ﻓﻠﻮرﯾﺪا‬

‫اﺛﺮ ﮐﺎرﺑﺮد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻐﺬﯾﻪاي ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﯾﺎ در ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺑﺎ ﺣﺸﺮهﮐﺶ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﮑﺮد‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﺑﺮوز ﻋﻼﺋﻢ ﻇﺎﻫﺮي ﺑﯿﻤﺎري و ﻧﯿﺰ‬

‫ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺑﺎﮐﺘﺮي ﻋﺎﻣﻞ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت‪ ،‬در درﺧﺘﺎن واﻟﻨﺴﯿﺎ )ﭘﺎﯾﻪ ﺳﯿﺘﺮﻣﻠﻮ( ﻃﯽ ﺳﺎلﻫﺎي ‪2008-2012‬‬

‫ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ )‪ .(27‬در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﺬاﯾﯽ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻓﺮﻣﻮل اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ʺﺑﻮﯾﺪʺ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬

‫ﻣﺤﻠﻮلﭘﺎﺷﯽ ﺳﻪ ﺑﺎر در ﺳﺎل در زﻣﺎنﻫﺎي ﺟﺴﺖ ﻫﺎي رﺷﺪي ﺑﻬﺎره‪ ،‬ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻧﻪ و ﭘﺎﯾﯿﺰه )ﻗﺒﻞ از ﺧﺸﺒﯽ ﺷﺪن(‪ ،‬اﻧﺠﺎم‬

‫ﺷﺪ‪ .‬رﺧﺪاد ﺑﯿﻤﺎري ﺗﻨﻬﺎ در ﻣﺪت ‪ 18‬ﻣﺎه از ﺷﺮوع آزﻣﺎﯾﺶ از ‪ %30‬در ﺳﺎل ‪ 2008‬ﺑﻪ ‪ %95‬اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‬

‫ﺑﺎ ﮐﺎرﺑﺮد ﺣﺸﺮهﮐﺶ و ﯾﺎ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺮﮔﯽ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ و ﯾﺎ ﺑﻪﺻﻮرت ﺗﻮأم‪ ،‬ﺷﯿﻮع ﺑﯿﻤﺎري ﻣﺘﻮﻗﻒ و ﯾﺎ ﺣﺘﯽ ﮐﻨﺪﺗﺮ ﻧﺸﺪه‬

‫اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ در ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻋﻤﻠﮑﺮد در ﻫﻤﻪ ﭼﻬﺎر ﺳﺎل ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در ﺑﺎغﻫﺎي ﻣﺮﮐﺒﺎت ﮐﻪ ﺑﻪ روش ﺗﻠﻔﯿﻘﯽ‬

‫ﺗﻐﺬﯾﻪ‪ +‬ﺣﺸﺮهﮐﺶ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺗﻮﺻﯿﻪ اﯾﻦ ﻣﺤﻘﻘﺎن ﮐﻨﺘﺮل ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬

‫ﺣﺸﺮهﮐﺶ ﺑﻪ وﯾﮋه در ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺑﺎ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺮﮔﯽ ﻋﻠﯿﺮﻏﻢ اﯾﻨﮑﻪ اﺛﺮي ﺑﺮ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺑﺎﮐﺘﺮي در ﺑﺎﻓﺖ ﮔﯿﺎﻫﯽ ﻧﺪارد اﻣﺎ ﻣﯽ‪-‬‬

‫ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﻌﻨﯽدار ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﺎغ ﻫﺎي ﻣﺮﮐﺒﺎت آﻟﻮده ﺑﻪ ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت ﺷﺪه و ﻋﻤﺮ ﺑﺎردﻫﯽ درﺧﺖ‬

‫‪1‬‬
‫‪Boyd‬‬
‫ﭘﮋوﻫﺸﮑﺪه ﻣﺮﮐﺒﺎت و ﻣﯿﻮهﻫﺎي ﻧﯿﻤﻪﮔﺮﻣﺴﯿﺮي‬ ‫‪11‬‬

‫آﻟﻮده را ﻓﺰاﯾﺶ دﻫﺪ‪ .‬ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺷﺪت ﻇﻬﻮر ﻋﻼﺋﻢ ﻇﺎﻫﺮي ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه در درﺧﺘﺎن آﻟﻮده ﺗﺤﺖ‬

‫ﺗﯿﻤﺎرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﻮد‪:‬‬

‫ﮐﻨﺘﺮل< ﺣﺸﺮهﮐﺶ< ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺮﮔﯽ<ﺣﺸﺮهﮐﺶ‪ +‬ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺮﮔﯽ‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﺎﻻ ﮐﺎرﺑﺮد ﺣﺸﺮهﮐﺶ در ﻣﺮاﺣﻞ اﺑﺘﺪاﯾﯽ ﺷﯿﻮع ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﮐﺎﻫﺶ‬

‫ﺟﻤﻌﯿﺖ ﭘﺴﯿﻞ ﻫﺎ ﺷﺪه و از اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ ﺟﻠﻮي ﮔﺴﺘﺮش ﺑﯿﻤﺎري را ﺑﮕﯿﺮد اﻣﺎ در ﻣﺮاﺣﻞ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪي اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري ﮐﻪ‬

‫ﺟﻤﻌﯿﺖ ﭘﺴﯿﻞ ﻫﺎ زﯾﺎد ﺷﺪه و ﺑﺨﺶ زﯾﺎدي از درﺧﺘﺎن ﺑﺎغ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري آﻟﻮده ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﮐﺎرﺑﺮد ﺣﺸﺮهﮐﺶ اﺛﺮ‬

‫ﻣﺤﺴﻮﺳﯽ ﺑﺮ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﮔﺴﺘﺮش اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺗﻐﺬﯾﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺗﺄﺛﯿﺮي ﺑﺮ ﺷﺪت‬

‫آﻟﻮدﮔﯽ و ﺗﺮاﮐﻢ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺑﺎﮐﺘﺮي ﻋﺎﻣﻞ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت در درﺧﺘﺎن آﻟﻮده ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺗﻐﺬﯾﻪ‬

‫اﺻﻮﻟﯽ درﺧﺘﺎن آﻟﻮده ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺣﻔﻆ ﻋﻤﻠﮑﺮد و اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﻤﺮ ﺑﺎردﻫﯽ اﻗﺘﺼﺎدي درﺧﺖ آﻟﻮده ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ‬

‫ﻣﺮﮐﺒﺎت ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪاي دﯾﮕﺮ در ﻓﻠﻮرﯾﺪا ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺗﻠﻔﯿﻘﯽ ﺗﻐﺬﯾﻪ‪+‬ﺣﺸﺮهﮐﺶ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺷﯿﺐ‬

‫روﻧﺪ ﻧﺰوﻟﯽ ﮐﺎﻫﺶ ﻋﻤﻠﮑﺮد را ﮐﻨﺪﺗﺮ ﮐﺮده و ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻣﯿﻮه را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺒﺨﺸﺪ )‪ .(25‬ﻃﺒﻖ ﮔﺰارش اﺳﺘﻨﺴﻠﯽ و‬

‫ﻫﻤﮑﺎران )‪ (27‬اﺛﺮ ﺣﺸﺮهﮐﺶﻫﺎ ﻓﻘﻂ در ﻃﯽ ﻓﺎزﻫﺎي اوﻟﯿﻪ اﭘﯿﺪﻣﯽ ﻣﻌﻨﯽدار ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﮐﻪ در ﮔﺰارش‬

‫ﺧﻮﯾﺶ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻋﻨﻮان داﺷﺘﻪاﻧﺪ ﮐﻪ ﻃﯽ دو ﺳﺎل اول ﺑﻌﺪ از اوﻟﯿﻦ ﮐﺎرﺑﺮد ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺮﮔﯽ‪ ،‬ﺗﺮاﮐﻢ ﺑﺎﮐﺘﺮي ﻋﺎﻣﻞ ﺑﯿﻤﺎري‬

‫ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت اﻓﺰاﯾﺶ داﺷﺖ‪ .‬اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﺮاﮐﻢ ﺑﺎﮐﺘﺮي ﻋﺎﻣﻞ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت در ﺗﯿﻤﺎر ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺮﮔﯽ‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺷﺎﻫﺪ )ﺑﺪون ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺮﮔﯽ( ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺟﺬب ﺑﯿﺸﺘﺮ ﭘﺴﯿﻞﻫﺎ ﺑﻪ درﺧﺘﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﮐﺎرﺑﺮد‬

‫ﺑﺮﮔﯽ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﺬاﯾﯽ را داﺷﺘﻪ اﻣﺎ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﮐﻨﺘﺮل ﺣﺸﺮات روي آﻧﻬﺎ اﻋﻤﺎل ﻧﺸﺪه‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻪ‬

‫ﻫﺮﺣﺎل‪ ،‬ﮐﺎﻫﺶ ﺗﺮاﮐﻢ ﺑﺎﮐﺘﺮي ﻋﺎﻣﻞ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت و ﮐﺎﻫﺶ ﺑﺮوز ﻋﻼﺋﻢ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري در ﺳﺎلﻫﺎي ﺑﻌﺪي‬

‫در درﺧﺘﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﻌﺬﯾﻪ ﺗﮑﻤﯿﻠﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺮﮔﯽ در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﭘﺲ از ﺳﻪ ﺳﺎل اﺛﺮ ﺧﻮد را‬

‫ﻧﺸﺎن داده و ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﺗﺮاﮐﻢ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺎﮐﺘﺮي و ﻋﻼﺋﻢ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ در ﻣﺮﮐﺒﺎت ﮔﺮدد‪ .‬ﻋﺪم ﻣﺸﺎﻫﺪه اﺛﺮ‬

‫ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺮﮔﯽ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت دﯾﮕﺮ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﮐﻮﺗﺎه ﺑﻮدن ﻣﺪت آزﻣﺎﯾﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ‪ ،‬ﻧﺘﺎﯾﺞ اﯾﻦ‬

‫ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﻣﻘﺪار ﮐﻠﺴﯿﻢ‪ ،‬ﻣﻨﮕﻨﺰ‪ ،‬روي و ﺑﺮ در ﺑﺮگ‪ ،‬ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﻣﻨﻔﯽ ﺑﺎ ﺗﺮاﮐﻢ ﻋﺎﻣﻞ اﯾﺠﺎد ﮐﻨﻨﺪه ﺑﯿﻤﺎري‬
‫‪12‬‬ ‫ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت و اﺛﺮ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺮ آن‬

‫ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ در ﻣﺮﮐﺒﺎت داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﮐﺎرﺑﺮد ﻣﺤﻠﻮل ﻏﺬاﯾﯽ ʺﺑﻮﯾﺪʺ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ وﺿﻌﯿﺖ ﺗﻐﺬﯾﻪاي ﻣﺮﮐﺒﺎت را ﺑﻬﺒﻮد و‬

‫ﺗﺮاﮐﻢ ﻋﺎﻣﻞ اﯾﺠﺎد ﮐﻨﻨﺪه ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت را ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﭘﺎﺳﺘﯿﮑﺎ و ﻫﻤﮑﺎران )‪ (22‬ﮔﺰارش ﮐﺮدﻧﺪ‬

‫ﮐﻪ در ﮔﯿﺎﻫﺎﻧﯽ ﮐﻪ دو ﺑﺎر در ﺳﺎل )در زﻣﺎن رﺳﯿﺪن ﻣﯿﻮه و ﭘﺲ از ﺑﺮداﺷﺖ( ﺑﻪ روش ﺑﺮﮔﯽ ﻧﯿﺰ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‬

‫)ﺑﺎ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻧﯿﺘﺮوژن‪ ،‬ﭘﺘﺎﺳﯿﻢ‪ ،‬ﮐﻠﺴﯿﻢ‪ ،‬ﻣﻨﯿﺰﯾﻮم‪ ،‬آﻫﻦ‪ ،‬ﻣﻨﮕﻨﺰ‪ ،‬روي و ﻣﺲ ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖﻫﺎي ‪،0/12 ،1/65‬‬

‫‪ 0/68 ،0/90 ،1/39 ،0/73 ،3/80‬و ‪0/48‬ﻣﯿﻠﯽﮔﺮم ﺑﺮ ﻟﯿﺘﺮ(‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮔﯿﺎﻫﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﮐﻮد را ﺑﻪﺻﻮرت ﺧﺎﮐﯽ‬

‫درﯾﺎﻓﺖ داﺷﺘﻪاﻧﺪ ﺷﺪت ﺑﺮوز ﻋﻼﺋﻢ ﺑﯿﻤﺎري ‪ 36‬ﺗﺎ ‪ 40‬درﺻﺪ ﮐﺎﻫﺶ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﺑﯿﺎنﮔﺮ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﮐﺎرﺑﺮد ﺑﺮﮔﯽ ﺗﻐﺬﯾﻪ‬

‫ﺑﺮ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﻌﻨﯽداري ﺷﺪت ﺑﺮوز ﻋﻼﺋﻢ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ در ﻣﺮﮐﺒﺎت اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻣﺤﻠﻮل ﻏﺬاﯾﯽ ʺﺑﻮﯾﺪʺ ﺑﺮاي ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺮﮔﯽ درﺧﺘﺎن آﻟﻮده ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت‬ ‫‪-1‬‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﻐﺬﯾﻪاي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس ﺑﺮرﺳﯽ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در ﻓﻠﻮرﯾﺪا ﻏﺎﻟﺒﺎً از روش ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺮﮔﯽ و در ﭼﯿﻦ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﮐﺎرﺑﺮد زﻣﯿﻨﯽ اﺻﻼحﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ وﮐﻮدﻫﺎ‬

‫ﺑﺮاي ﮐﻨﺘﺮل ﺧﺴﺎرت ﻧﺎﺷﯽ از ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﯿﺰ ﺑﺴﯿﺎر‬

‫ﻣﺘﻔﺎوت و ﮔﺎﻫﺎً ﻣﺘﻀﺎد اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮﺣﺎل در ﯾﮏ دوره ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ﮔﻮﻧﻪ و رﻗﻢ ﻣﺮﮐﺒﺎت‪ ،‬ﺳﻦ درﺧﺖ‪،‬‬
‫ﭘﮋوﻫﺸﮑﺪه ﻣﺮﮐﺒﺎت و ﻣﯿﻮهﻫﺎي ﻧﯿﻤﻪﮔﺮﻣﺴﯿﺮي‬ ‫‪13‬‬

‫ﺟﻤﻌﯿﺖ ﭘﺴﯿﻞ و دﯾﮕﺮ ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫﺎ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻣﺘﻌﺎدل ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ روﻧﺪ ﺑﺮوز ﺷﺪت ﻋﻼﺋﻢ ﻇﺎﻫﺮي و ﺳﯿﺮ ﻧﺰوﻟﯽ‬

‫ﻋﻤﻠﮑﺮد در درﺧﺘﺎن آﻟﻮده ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت را آﻫﺴﺘﻪﺗﺮ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬

‫ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي و ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدات‬ ‫‪-6‬‬

‫ﻫﺪف اﺻﻠﯽ روش ﺗﻐﺬﯾﻪ اي ﺣﻔﻆ ﺗﻮان ﺗﻮﻟﯿﺪ درﺧﺘﺎن آﻟﻮده ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت ﺑﻪﻋﻨﻮان روش‬

‫ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﺣﺬف ﻓﻮري اﯾﻦ درﺧﺘﺎن ﺑﻪ وﯾﮋه درﺧﺘﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎرده ﻫﺴﺘﻨﺪ و اﺧﯿﺮاً ﻋﻼﺋﻢ آﻟﻮدﮔﯽ را ﻧﺸﺎن دادهاﻧﺪ‪،‬‬

‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ ‬روش ﺗﻐﺬﯾﻪ اي ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ دﯾﮕﺮ از ﺟﻤﻠﻪ آﺑﯿﺎري ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﮐﺎرﺑﺮد ﺣﺸﺮهﮐﺶ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ از‬

‫ﻃﺮﯾﻖ رﻓﻊ ﻋﻼﺋﻢ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت دوام و ﻋﻤﺮ درﺧﺖ آﻟﻮده را اﻓﺰاﯾﺶ دﻫﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﯾﮏ راهﺣﻞ داﺋﻤﯽ‬

‫ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ درﺧﺘﺎن آﻟﻮده ﺣﺘﯽ ﺗﺤﺖ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺗﻐﺬﯾﻪاي ﺳﺮاﻧﺠﺎم از ﺑﯿﻦ ﺧﻮاﻫﻨﺪ‬

‫رﻓﺖ‪.‬‬

‫‪ ‬ﻣﺤﻠﻮلﭘﺎﺷﯽ ﺳﻪ اﻟﯽ ﭼﻬﺎر ﺑﺎر در ﺳﺎل ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺳﯿﮑﻞﻫﺎي اﺻﻠﯽ ﺟﺴﺖﻫﺎي درﺧﺘﺎن ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣﺒﺎرزه ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ‬

‫و ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ ﺑﺎ ﭘﺴﯿﻞﻫﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت ﻣﻔﯿﺪ واﻗﻊ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪ ‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮد ﮐﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺮﮔﯽ ﯾﮏ درﻣﺎن ﺑﺮاي ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت‪ ،‬ﻧﯿﺴﺖ وﻟﯽ‬

‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در زﻧﺪه ﻣﺎﻧﺪن درﺧﺖ و داﺷﺘﻦ ﯾﮏ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯿﻮه ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ ‬ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﯾﻨﮑﻪ ﻋﺎﻣﻞ اﻧﺘﻘﺎل ﭘﺎﺗﻮژن ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت‪ ،‬ﯾﮏ ﺣﺸﺮه ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺗﻮام ﺗﻐﺬﯾﻪاي و‬

‫ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ و ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ از ﮐﺎرﺑﺮد ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﺬاﯾﯽ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻻزم ﺑﻪ ذﮐﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ در‬

‫ﻣﺮاﺣﻞ و ﺳﺎلﻫﺎي اوﻟﯿﻪ ﻣﺤﻠﻮلﭘﺎﺷﯽ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﭘﺴﯿﻞﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺑﻬﺒﻮد وﺿﻌﯿﺖ ﺗﻐﺬﯾﻪاي درﺧﺖ و اﯾﺠﺎد‬

‫ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﺗﻐﺬﯾﻪ ﭘﺴﯿﻞ از ﺑﺮگﻫﺎ‪ ،‬ﺣﺘﯽ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ و داﻣﻨﻪ آﻟﻮدﮔﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري ﻧﯿﺰ ﮔﺴﺘﺮش‬

‫ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫‪14‬‬ ‫ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت و اﺛﺮ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺮ آن‬

‫‪ ‬ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺮﮔﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﮐﺎرﺑﺮد ﺧﺎﮐﯽ ﮐﻮدﻫﺎي ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﻧﯿﺘﺮوزن‪ ،‬ﭘﺘﺎﺳﯿﻢ و ﻓﺴﻔﺮ ﺑﻪ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺗﻮﺻﯿﻪ ﺷﺪه‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺎغﻫﺎي ﻣﺮﮐﺒﺎت و ﺑﻪوﯾﮋه اﺻﻼح ﮐﻨﻨﺪهﻫﺎي ﺧﺎك ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬درﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي ﮐﻮدﻫﯽ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﮑﺎرﺑﺮده‬

‫ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺮﮔﯽ ﻧﯿﺰ اﺛﺮات ﺳﻮدﻣﻨﺪي ﺑﺮ ﺑﻬﺒﻮد رﺷﺪ درﺧﺘﺎن ﺟﻮان ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬

‫‪ ‬ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ را ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار داد ﮐﻪ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺮﮔﯽ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﮐﺎﻣﻼً ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﮐﺎرﺑﺮد زﻣﯿﻨﯽ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺎﮐﺮو ﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﻋﻼوه ﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﮐﺎرﺑﺮد ﺑﺮﮔﯽ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺎﮐﺮو ﺑﺴﯿﺎر ﮔﺮان اﺳﺖ زﯾﺮا ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻧﯿﺎز ﮔﯿﺎه و ﻧﮕﻪداﺷﺖ ﻋﻤﻠﮑﺮد در ﺣﺪ‬

‫ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﻣﺤﻠﻮلﭘﺎﺷﯽ ﺑﺎ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺎﮐﺮو ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ ‬در ﻧﻬﺎﯾﺖ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺴﺘﻌﺪ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري‪ ،‬ﺗﺎ زﻣﺎن دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﯾﮏ راهﺣﻞ ﺟﺎﻣﻊ ﺑﺮاي اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري‪ ،‬ﺿﻤﻦ‬

‫درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ واﻗﻌﯿﺖ ﻫﺎ و ارزش اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﺣﻔﻆ ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﺑﺎروري درﺧﺘﺎن ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻐﺬﯾﻪ‬

‫درﺧﺘﺎن ﺷﺎﻣﻞ ﮐﺎرﺑﺮد ﺑﺮﮔﯽ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﯿﮑﺮو و ﻣﺎﮐﺮو )ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣﺒﺎرزه ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ و ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ(‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﺛﺮ‬

‫اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﺑﯿﻤﺎري ﺑﺮ ﺟﺬب ﻋﻨﺎﺻﺮ از ﻃﺮﯾﻖ رﯾﺸﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻼحﮐﻨﻨﺪهﻫﺎي ﺧﺎك ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻔﯿﺪ واﻗﻊ‬

‫ﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫‪-7‬‬

‫‪1- Ahmad, Kh., S. Kamaruzaman, H. Habibuddin, et al. 2011. Field assessment of‬‬
‫‪calcium, copper and zinc ions on plant recovery and disease severity following‬‬
‫‪infection of Huanglongbing HLB disease. African Journal of Microbiology Research‬‬
‫‪528: 4967-4979.‬‬
‫‪2- Alvarez, S., E. Rohrig, D. Solı´s and M.H. Thomas. 2016. Citrus greening disease‬‬
‫‪huanglongbing in florida: economic impact, management and the potential for‬‬
‫‪biological control. Agricultural Research 1-10.‬‬
‫‪3- Boufard, K. 2006. Greening found in 10 counties. Citrus Industry 87: 5 -26.‬‬
‫‪4- Bove, J.M. 2006. Huanglongbing: a destructive, newly-emerging, century-old disease‬‬
‫‪in citrus. Journal of Plant Pathology 88:7-37‬‬
‫‪5- Coletta-Filho, H.D., M.L.P.N. Targon, M.A. Takita De, et al. First report of the causal‬‬
‫‪agent of huanglongbing in Brazil. Plant Dis; 2004:88e1382Halbert S. E. and K.L.‬‬
‫‪Manjunath. 2004. Asian citrus psyllids Sternorrhyncha: Psyllidae and greening disease‬‬
‫‪in citrus: A literature review and assessment of risk in Florida. Fla. Entomol.‬‬
‫ﭘﮋوﻫﺸﮑﺪه ﻣﺮﮐﺒﺎت و ﻣﯿﻮهﻫﺎي ﻧﯿﻤﻪﮔﺮﻣﺴﯿﺮي‬

6- Dagulo, L., M.D. Danyluk, T.M. Spann, et al. 2010. Chemical characterization of
orange juice from trees infected with citrus greening (huanglongbing). Journal of Food 15
Science 75: 199–207
7- Da Grac, J.V. and L. Korsten. 2004 Citrus huanglongbing: review, present status and
future strategies. In: Naqvi SA ed Diseases of fruits and vegetables. Kluwer Academic
Publishers, Dordrecht, pp 229–245
8- Dordas, C. 2008. Role of nutrients in controlling plant diseases in sustainable
agriculture. A review. Agronomy for Sustainable Development 28: 33–46.
9- Folimonova, S.Y., C.J. Robertson, S.M. Garnsey, et al, 2009. Examination of the
responses of different genotypes of citrus to Huanglongbing citrus greening under
different conditions. Phytopathology 99: 1346-1354.
10- Faghihi, M., M. M. Salehi, A. Bagheri and K. Izadpanah. 2009. First report of citrus
huanglongbing disease on orange in Iran. Plant Pathology 58: 793.
11- Garnier, M. and J.M. Bove. 1983. Transmission of the organism associated with citrus
greening disease from sweet orange to periwinkle by dodder. Phytopathology 73:
1358-1363
12- Gomez-Cardenas, A., J. Mehouachi, F.R. Tadeo, et al. 2000. Hormonal regulation of
fruitlet abscission induced by carbohydrate shortage in citrus. Planta 210: 636–643
13- Gonzalez, P., J. Reyes-De-Corcuera and E.d. Etxeberria. 2012. Characterization of leaf
starch from HLB-affected and unaffected-girdled citrus trees. Physiological and
Molecular Plant Pathology 79: 71-78.
14- Gottwald, T.R., J.H. Graham, M.S. Irey, et al. 2012. Inconsequential effect of
nutritional treatments on huanglongbing control, fruit quality, bacterial titer and
disease progress. Crop Protection 36: 73-82.
15- Hall, DG, T.R. Gottwald. 2011 Pest management practices aimed at curtailing citrus
huanglongbing disease. Outlooks on Pest Management 22: 189–192
16- Kim, J. S. U., S. Sagaram, J. K. Burns, et al. 2009. Response of sweet orange Citrus
sinensis to Candidatus Liberibacter asiaticus infection: microscopy and microarray
analyses. Phytopathology 99: 50–57.
17- Knapp, J.L., R.H.S. Lee, M. Hoy, et al. 2004. The Asian citrus psyllid and citrus
greening disease. Florida, Agricultural IPM: Fruit citrus Florida. IFAS, University of
Florida. www.ipm.ifas.ufl.edu.
18- Masuoka, Y., A. Pustika, S. Subandiyah, et al. 2011. Lower concentrations of
microelements in leaves of citrus infected with ‘Candidatus Liberibacter asiaticus’.
Japan Agricultural Research Quarterly 45: 269–275
 ‫ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯿﻮه ﺳﺒﺰ ﻣﺮﮐﺒﺎت و اﺛﺮ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺮ آن‬

19- Musetti, R., R. Polizzotto, S. Grisan, et al. 2007. Effects induced by fungal endophytes
in Catharanthus roseus tissues infected by phytoplasmas. Bulletin of Insectology 60:
293–294.
16 20- Nwugo. C.C., H. Lin, Y. Duan and E. L. Civerolo. 2013. The effect of ‘Candidatus
Liberibacter asiaticus’ infection on the proteomic profiles and nutritional status of pre-
symptomatic and symptomatic grapefruit Citrus paradisi plants. Plant Biology 2013,
13:59.
21- Pereira, F. M. V. and D. M. B. Pereira Milori. 2009. Investigation of the stages of
citrus greening disease using micro synchrotron radiation X-ray fluorescence in
association with chemometric tools. Journal of Analytical Atomic Spectrometry 25:
351–355.
22- Pustika, B., S. Subandiyah, P. Holford, et al. 2008. Interactions between plant nutrition
and symptom expression in mandarin trees infected with the disease huanglongbing.
Australasian Plant Disease Notes 3: 112–115.
23- Razi, M. F., I. A. Khan and M. J. Jaskani. 2011. Citrus plant nutritional profile in
relation to Huanglongbing prevalence in Pakistan. Pakistan Journal of Agricultural
Sciences 48: 299–304.
24- Rosales R. and J. K. Burns. 2011. Phytohormone Changes and Carbohydrate Status in
Sweet Orange Fruit from Huanglongbing-infected Trees Journal of Plant Growth
Regulation 30: 312–321
25- Shen, W., J. M. Cevallos-Cevallos, U. Nunes, et al. 2013. Relation between plant
nutrition, hormones, insecticide applications, bacterial endophytes, and Candidatus
Liberibacter Ct values in citrus trees infected with Huanglongbing. European Journal
of Plant Pathology 137: 727–742
26- Spreen, T.H., R.E. Barber, M.G. Brown, et al. 2006 An economic assessment of the
future prospects for the Florida citrus industry. Food and Resource Economics
Department, University of Florida, Gainesville, FL. www.fred.ifas.ufl.edu. Accessed
14 November 2010 Boufard K. Greening found in 10 counties. Citrus Industry 87:5-
26.
27- Stansly, Ph. A., H.A. Arevalo, J. A. Qureshi, et al. 2014. Vector control and foliar
nutrition to maintain economic sustainability of bearing citrus in Florida groves
affected by huanglongbing. Pest Management Science 70: 415–426
28- Stansly, Ph., A. Arevalo, H.A. Qureshi, et al. 2011. Vector control and foliar nutrition
to maintain economic sustainability of bearing citrus in Florida groves affected by
huanglongbing. Pest Management Science 70: 415–426.
29- Tian, Sh., L. Lu, J. M. Labavitch, et al. 2014. Spatial imaging of Zn and other
elements in Huanglongbingaffected grapefruit by synchrotron-based micro X-ray
‫ﭘﮋوﻫﺸﮑﺪه ﻣﺮﮐﺒﺎت و ﻣﯿﻮهﻫﺎي ﻧﯿﻤﻪﮔﺮﻣﺴﯿﺮي‬

fluorescence investigation. Journal of Experimental Botany Journal of Experimental

Botany 65: 953-964.
30- Xu, M., M. Liang, J. Chen, et al. 2013. Preliminary research on soil conditioner
mediated citrus Huanglongbing mitigation in the field in Guangdong, China. European 17
Journal of Plant Pathology 137: 283–293
31- Zhang, M.Q., Y. Guo, C.A. Powell, et al. 2016. Zinc treatment increases the titre of
‘Candidatus Liberibacter asiaticus’ in huanglongbing-affected citrus plants while
affecting the bacterial microbiomes. Journal of Applied Microbiology doi:
10.1111/jam.13102.
 Ministry of Jihad-e-Agriculture
Agricultural Research, Education and Extension Organization
Citrus and Subtropical Fruit Research Center