‫اﻧﺪﯾﺸﻪ و رﻓﺘﺎر‪ ،‬ﺳﺎل دﻫﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪214 -219 ،3‬‬

‫ﺳﻢزداﯾﯽ ﺳﺮﯾﻊ در اﻓﺮاد واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻮاد اﻓﯿﻮﻧﯽ‬

‫ﺑﻪ ﮐﻤﮏ آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿﺴﺖﻫﺎی اﻓﯿﻮﻧﯽ‬

‫دﮐﺘﺮ ﻣﻬﺮداد اﻓﺘﺨﺎر*‪ ،‬دﮐﺘﺮ ارﺳﯿﺎ ﺗﻘﻮا**‬

‫ﭼﮑﯿﺪه‬
‫ﻫﺪف‪ :‬اﯾﻦ ﺑﺮرﺳﯽ ﺟﻬﺖ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ اﺟﺮا و ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎی روش ﺳﻢزداﯾﯽ ﺳﺮﯾﻊ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫روش‪ 41 :‬ﺑﯿﻤﺎر واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻮاد اﻓﯿﻮﻧﯽ )‪ 37‬ﻣﺮد و ‪ 4‬زن( ﺑﺎ ﺳﻦ ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ 29/1‬ﺳﺎل )‪ (17 -44‬ﮐﻪ ﻃﯽ ﻣﺪت ﯾﮏ ﺳﺎل ﺑﻪﻃـﻮر‬
‫ﻣﺘﻮاﻟﯽ ﺑﻪ ﻣﺮﮐﺰ آﻣﻮزﺷﯽ‪ -‬درﻣﺎﻧﯽ رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ اﯾﺮان ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﻮده و ﺑﺴﺘﺮی ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ دو داروی اﺻـﻠﯽ ﻧﺎﻟﻮﮐﺴـﻮن‬
‫زﯾﺮﺟﻠﺪی )‪ 11‬ﻧﻔﺮ( و ﯾﺎ ﻧﺎﻟﺘﺮﮐﺴﻮن ﺧﻮراﮐﯽ )‪ 30‬ﻧﻔﺮ( ﻣﻮرد ﺳﻢزداﯾﯽ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨـﺪ و در ﻧﻬﺎﯾـﺖ ﺑـﺎ ﺗﺠـﻮﯾﺰ ‪ 50‬ﻣﯿﻠـﯽ ﮔـﺮم‬
‫ﻧﺎﻟﺘﺮﮐﺴﻮن ﺧﻮراﮐﯽ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﺷﺪ‪.‬‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎ‪ :‬زﻣﺎن ﻻزم ﺑﺮای اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﺳﻢزداﯾﯽ ﮐﻤﺘﺮ از ‪ 72‬ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪﺟﺰ دو ﻣﻮرد‪ ،‬ﮐﻠﯿﻪی ﺑﯿﻤﺎران ﻃﺮح را ﺗﺎ ﭘﺎﯾـﺎن اداﻣـﻪ‬
‫دادﻧﺪ )‪ .(%95‬از ﻋﻮارض ﺟﺪی ﺗﻨﻬﺎ در ‪ 2‬ﻧﻔﺮ از ﺑﯿﻤﺎران دﻟﯿﺮﯾﻮم دﯾﺪه ﺷﺪ )‪.(%5‬‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ :‬ﻋﻮارض اﻧﺪک‪ ،‬ﻃﻮل ﮐﻮﺗﺎه درﻣﺎن‪ ،‬اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ‪ ،‬ﻫﺰﯾﻨﻪی ﮐﻤﺘﺮ و اﻣﮑﺎن اراﯾﻪی درﻣـﺎن ﺑـﻪ ﮔـﺮوه ﺑﯿﺸـﺘﺮی از‬
‫ﺑﯿﻤﺎران از ﻣﺰاﯾﺎی اﯾﻦ روش ﺳﻢزداﯾﯽ ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﯽرود‪ .‬ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽﺷﻮد ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺰاﯾﺎ‪ ،‬اﯾﻦ اﻟﮕﻮی درﻣﺎﻧﯽ در ﺑﺮرﺳﯽﻫﺎی‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﺷﺪه ﻣﻮرد ارزﯾﺎﺑﯽ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫ﻛﻠﻴﺪﻭﺍﮊﻩ‪ :‬ﻭﺍﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﻣﻮﺍﺩ ﺍﻓﻴﻮﻧﻲ‪ ،‬ﻧﺎﻟﻮﻛﺴﻮﻥ‪ ،‬ﻧﺎﻟﺘﺮﻛﺴﻮﻥ‪ ،‬ﺳﻢﺯﺩﺍﻳﻲ ﺳﺮﻳﻊ‬

‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﺑﺴﯿﺎری از ﮐﺸـﻮرﻫﺎ از ﺟﻤﻠـﻪ ﮐﺸـﻮر ﻣـﺎ‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻢ ﻣﺮز ﺑﻮدن ﺑﺎ ﯾﮏ ﮐﺸﻮر ﺧﺸﺨﺎش ﮐـﺎر‪ ،‬ﭘـﺎﯾﯿﻦ‬ ‫واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﻣﻮاد اﻓﯿـﻮﻧﯽ ﯾـﮏ ﻣﺸـﮑﻞ ﺑﻬﺪاﺷـﺘﯽ و‬

‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫* رواﻧﭙﺰﺷﮏ‪ ،‬اﺳﺘﺎدﯾﺎر داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ و ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ‪ -‬درﻣﺎﻧﯽ اﯾﺮان‪ .‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺧﯿﺎﺑﺎن ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﯿﻦ ﺑﻬﺎر و ﺷﺮﯾﻌﺘﯽ‪ ،‬ﮐﻮﭼـﻪ ﺟﻬـﺎن‪ ،‬ﭘـﻼک‪،1‬‬
‫اﻧﺴﺘﯿﺘﻮ رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ ﺗﻬﺮان و ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺑﻬﺪاﺷﺖ روان‪.‬‬
‫** رواﻧﭙﺰﺷﮏ‪ ،‬اﺳﺘﺎدﯾﺎر داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ ارﺗﺶ ﺟﻤﻬـﻮری اﺳـﻼﻣﯽ اﯾـﺮان‪ .‬ﺗﻬـﺮان‪ ،‬ﺑﺰرﮔـﺮاه اﻓﺴـﺮﯾﻪ )ﺑﺴـﯿﺞ(‪ ،‬ﻧﺮﺳـﯿﺪه ﺑـﻪ ﺳـﻪراه ﮐﻼﻫـﺪوز‪،‬‬
‫‪E-mail: Ataghva@yahoo.com‬‬ ‫ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ‪) 506‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮل(‪.‬‬
‫ب( در دﺳﺘﺮس ﺑـﻮدن داروﻫـﺎﯾﯽ ﭼـﻮن ﮐﻠﻮﻧﯿـﺪﯾﻦ و‬
‫آرامﺑﺨﺶﻫﺎ ﺳﺒﺐ ﮐـﺎﻫﺶ ﺷـﺪت درد و ﻧـﺎراﺣﺘﯽ‬
‫ﺑﯿﻤﺎر در ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺮک ﻣـﯽﺷـﻮد )ﺑـﺎرﺗﺮ و ﮔـﻮﺑﺮﻣﻦ‪،‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪13‬‬
‫‪1996‬؛ ﭼﺎرﻧﯽ و ﻫﻨﯿﻨﮕﺮ ‪.(1986 ،‬‬
‫ج( ﻧﺎﻟﻮﮐﺴﻮن اﺛﺮ ﺳـﺮﮐﻮب ﮐﻨﻨـﺪﮔﯽ دﺳـﺘﮕﺎه ﺗﻨﻔﺴـﯽ‬
‫ﻧﺎﺷﯽ از داروﻫﺎی آرامﺑﺨـﺶ را ﺑـﻪﺧـﻮﺑﯽ ﺟﺒـﺮان‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬از اﯾﻦ رو ﺑﺎ اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻣـﯽﺗـﻮان ﺑـﻪ‬
‫ﺗﺠﻮﯾﺰ آن ﭘﺮداﺧﺖ )ﺑﺎرﺗﺮ و ﮔﻮﺑﺮﻣﻦ‪1996 ،‬؛ ﺑﺮوﺋـﺮ‬
‫و رﺿﺎﯾﯽ‪ .(1988 ،‬در اﯾﻦ راﺳﺘﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﭘﯿﺎﻣـﺪﻫﺎی‬
‫ﺟﺪی ﺗﺮک ﻣﺎﻧﻨﺪ دﻟﯿﺮﯾﻮم‪ ،‬اﻣﮑﺎن ﺗﺮک و ﻣﯿـﺰان ﺑـﻪ‬
‫ﭘﺎﯾﺎن رﺳﺎﻧﺪن دورهی ﺳﻢزداﯾﯽ در اﯾﺮان ﻣـﯽﺗﻮاﻧـﺪ‬
‫ﺑﺮای ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺑﻬﺘﺮ اﯾﻦ روش ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﺳﺎل ﻫﺎ ﯾﮑﯽ از ﺷﯿﻮه ﻫﺎی راﯾﺞ ﺳـﻢ زداﯾـﯽ در‬
‫ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﻏﺮﺑﯽ ﺑﻬﺮهﮔﯿﺮی از ﻣﺘﺎدون ﺑﺎ دوزﻫﺎی ﮐﺎﻫﺶ‬
‫‪16‬‬ ‫‪15‬‬
‫ﯾﺎﺑﻨــﺪه ﺑــﻮد )ﮐﻠﺒــﺮ و رﯾــﻮردان ‪ (1982 ،‬اﯾــﻦ روش‬
‫ﺑﺮﭘﺎﯾﻪ ی ﺑﺮرﺳﯽ ﻫﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐـﻪ ﻧﺸـﺎﻧﮕﺎن‬
‫ﺗﺮک ﻣﺘﺎدون را ﻣﻼﯾﻢﺗﺮ‪ -‬ﻫﺮﭼﻨﺪ درازﻣﺪتﺗﺮ‪ -‬از ﺗـﺮک‬
‫ﻣﻮرﻓﯿﻦ ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺟﺬب ﺧﻮب و ﻗﺎﺑـﻞ اﻧـﺪازهﮔﯿـﺮی‬
‫ﻣﺘﺎدون ﺧﻮراﮐﯽ‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﺎده را داروﯾﯽ اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﺑﺮای ﺗﺮک‬
‫ﻣﻮاد اﻓﯿﻮﻧﯽ در ﺳﻪ دﻫﻪی اﺧﯿﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬از آنﺟﺎ ﮐـﻪ‬
‫ﻣﺘﺎدون ﻧﯿﺰ داروﯾﯽ اﻓﯿﻮﻧﯽ اﺳﺖ ﺑﺴﯿﺎری را ﺑﺮ آن داﺷﺖ‬
‫ﺗﺎ از ﻣﻮاد ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ دﯾﮕﺮی ﺑـﺮای ﺗـﺮک ﺑﻬـﺮه ﮔﯿﺮﻧـﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎی ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﻪﮐﺎرﮔﯿﺮی ﻣﺘﺎدون و درازﻣـﺪت‬
‫ﺑﻮدن دوره ی درﻣﺎﻧﯽ آن ﻧﯿﺰ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨـﻪ ﻣـﺆﺛﺮ ﺑـﻮده‬
‫اﺳﺖ )ﻓﯿﺶﺑﯿﻦ‪.(1993 ،‬‬
‫ﭘﯽ ﺑﺮدن ﺑﻪ ﺗـﻮان ﻣﻨـﺪی ﻫـﺎی داروﻫـﺎی آﮔﻮﻧﯿﺴـﺖ‬
‫آدرﻧﺮژﯾﮏ آﻟﻔﺎ ‪) 2‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻠﻮﻧﯿﺪﯾﻦ( ﺑﺮای ﮐﺎﻫﺶ و ﺑﻬﺒﻮد‬
‫ﻋﻼﯾﻢ ﺗﺮک‪ ،‬ﺑﻬﺮه ﮔﯿﺮی ﮔﺴﺘﺮده از اﯾﻦ داروی ﻏﯿﺮاﻓﯿﻮﻧﯽ‬
‫را در ﭘﯽ داﺷﺖ )ﮔﻮﺳﻮپ‪ .(1998 ،‬اﻣﺎ ﮐﺎرﺑﺮد اﯾﻦ دارو‬
‫_______________________________________‬
‫‪1- O’conner‬‬ ‫‪2- Carrol‬‬
‫‪3- Bartter‬‬ ‫‪4- Gooberman‬‬
‫‪5- Brewer‬‬ ‫‪6- Rezae‬‬
‫‪7- Broers‬‬ ‫‪8- Giner‬‬
‫‪9- Dumont‬‬ ‫‪10- Mino‬‬
‫‪11- Gossop‬‬ ‫‪12- Fishbain‬‬
‫‪13- Charney‬‬ ‫‪14- Heninger‬‬
‫‪15- Keleber‬‬ ‫‪16- Riordan‬‬
‫ﺑﻮدن ﻧﺴﺒﯽ ﺑﻬﺎی اﯾﻦ ﻣﺎده‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮش ﺑﺮوز واﺑﺴـﺘﮕﯽ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻮاد اﻓﯿﻮﻧﯽ در ﻣﯿﺎن ﻫﻤـﻪی اﻗﺸـﺎر ﺑـﺮﺧﻼف ﮔﺬﺷـﺘﻪ‪،‬‬
‫ﻣﺴﺎﯾﻞ و ﻣﺸـﮑﻼت وﯾـﮋه ی ﮐﺸـﻮر ﭘـﺲ از ﺟﻨـﮓ و‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎی اﻗﺘﺼـﺎدی‪ ،‬اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ و رواﻧـﯽ آن‪ ،‬ﺑـﻪ ﮐـﺎر‬
‫ﻧﮕﺮﻓﺘﻦ روشﻫـﺎی ﮐﺎرآﻣـﺪ ﺗـﺮک‪ ،‬ﺑـﻪ ﺳـﺎﻣﺎن ﻧﺒـﻮدن‬
‫روشﻫﺎی ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪه و ﻣﺸﺨﺺ ﻧﺒﻮدن ﺣﻮزهی ﻋﻤﻠﮑﺮد‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻻن اﺟﺮاﯾﯽ ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﻣﻮاد ﻣﺨـﺪر )ﻣﮑـﺮی‪1378 ،‬؛‬
‫اﮐﺎﻧﺮ‪ 1‬و ﮐﺎرول‪ (1998 ،2‬ﺷﺮاﯾﻂ وﯾﮋهای را در ﮐﺸﻮر ﻣﺎ‬
‫ﭘﺪﯾﺪ آورده ﮐﻪ رﺷﺪ روزاﻓـﺰون ﭘﺪﯾـﺪهی ﺳﻮءﻣﺼـﺮف‬
‫ﻣﻮاد را در ﭘﯽ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺪﯾﻬﯽ اﺳﺖ واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺟﺪی ﺑﻪ ﻣﻮاد اﻓﯿﻮﻧﯽ ﮔـﺮاﯾﺶ‬
‫ﺑﻪ ﺗﺮک و ﺑﺎزﯾﺎﺑﯽ ﺳﻼﻣﺖ را دﺷﻮار ﻣﯽﺳـﺎزد‪ .‬ﺑـﻪوﯾـﮋه‬
‫روشﻫﺎی ﺳﻨﺘﯽ ﺳﻢزداﯾﯽ ﮐﻪ اﻣﺮوزه ﺑﻪﮐـﺎر ﻣـﯽروﻧـﺪ‬
‫وﻗﺖﮔﯿﺮ‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ درد و ﻧﺎراﺣﺘﯽ زﯾﺎد ﺑﯿﻤﺎر و ﭘﺮﻫﺰﯾﻨـﻪ‬
‫ﻫﺴــﺘﻨﺪ )ﺑــﺎرﺗﺮ‪ 3‬و ﮔــﻮﺑﺮﻣﻦ‪1996 ،4‬؛ اﮐــﺎﻧﺮ و ﮐــﺎرول‪،‬‬
‫‪ .(1998‬اﻓﺰون ﺑﺮ آن ﮔﺮﭼﻪ روشﻫﺎی ﺳﻨﺘﯽ ﺗﺮک ﻧﯿﺎز ﺑﻪ‬
‫زﻣﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮی دارد )ﮔﺎه ‪ 2-3‬ﻫﻔﺘﻪ ﺑﺮای ﻣﻮارد ﺑﺴـﺘﺮی و‬
‫‪ 8‬ﻫﻔﺘﻪ ﯾﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﻣـﻮارد ﺗـﺮک ﺳـﺮﭘﺎﯾﯽ( )ﺑﺮوﺋـﺮ‪ 5‬و‬
‫رﺿــﺎﯾﯽ‪ ،(1988 ،6‬درﺻــﺪ ﮐﻤﺘــﺮی از اﻓــﺮاد دورهی‬
‫ﺳﻢ زداﯾﯽ را ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎن ﻣﯽ رﺳﺎﻧﻨﺪ و ﺷﺎﻧﺲ ﻋـﻮد ﭘـﺲ از‬
‫ﺳﻢزداﯾﯽ ﺑﺎﻻﺳﺖ )ﺑﺮوﺋﺮز‪ ،7‬ﺟﯿﻨﺮ‪ ،8‬دوﻣﻮﻧﺖ‪ 9‬و ﻣﯿﻨـﻮ‪،10‬‬
‫‪2000‬؛ ﮔﻮﺳﻮپ‪ .(1998 ،11‬ﺑـﺎ اﯾـﻦ ﺣـﺎل‪ ،‬ﺳـﻢزداﯾـﯽ‬
‫ﮐﻤﺎﮐﺎن ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ در ﺑﺴﯿﺎری از روشﻫﺎی درﻣﺎﻧﯽ‬
‫دراز ﻣﺪت ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﯽرود‪.‬‬
‫در دﺳــﺘﺮس ﺑــﻮدن داروﻫــﺎی ﺟﺪﯾــﺪ ﺑــﻪوﯾــﮋه‬
‫آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿﺴﺖﻫﺎی اﻓﯿﻮﻧﯽ راهﺣﻞﻫﺎی ﺗـﺎزهای را ﺑـﺮای از‬
‫ﻣﯿﺎن ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﺸﮑﻼت ﻣﻄـﺮح ﺷـﺪه اراﯾـﻪ‬
‫ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﺗﺠﻮﯾﺰ آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿﺴﺖﻫﺎی اﻓﯿﻮﻧﯽ‪ ،‬ﺗﺮک ﻣﻮاد اﻓﯿـﻮﻧﯽ‬
‫را ﺷﺘﺎب ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻣﯽدﻫﺪ‪ ،‬ﺗﺎ آنﺟـﺎ ﮐـﻪ زﻣـﺎن ‪1-3‬‬
‫ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺖ ﯾـﺎ ‪ 2-3‬روز ﮐـﺎﻫﺶ ﻣـﯽﯾﺎﺑـﺪ‬
‫)ﺑﺎرﺗﺮ و ﮔﻮﺑﺮﻣﻦ‪1996 ،‬؛ ﻓـﯿﺶ ﺑـﯿﻦ‪ (1993 ،12‬و از‬
‫اﯾﻦ رو ﺧﻄﺮ ﻋﻮد ﮐﻢ ﻣـﯽ ﺷـﻮد )اﮐـﺎﻧﺮ و ﮐـﺎرول‪،‬‬
‫‪ .(1998‬ﻫﻢ ﭼﻨﯿﻦ اﻣﮑﺎﻧﺎت درﻣﺎﻧﯽ در دﺳﺘﺮس ﺷﻤﺎر‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮی از داوﻃﻠﺒﺎن ﺳﻢزداﯾﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫دارای ﺗﺸﺨﯿﺺ واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﻣﻮاد اﻓﯿـﻮﻧﯽ ﺑﻮدﻧـﺪ و ﻧﯿـﺰ‬
‫ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎی ﺧﺮوج را ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ )ﺳـﻦ ﺑـﺎﻻﺗﺮ از ‪ 45‬ﺳـﺎل‪،‬‬
‫ﻫﻤﺮاﻫﯽ ﺑﯿﻤﺎری ﺟﺴﻤﯽ ﻣﻐﺎﯾﺮ ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﺳﻢزداﯾﯽ ﺳـﺮﯾﻊ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﯿﻤﺎری ﻫﺎی ﻗﻠﺒﯽ ﻋﺮوﻗﯽ اﻋﻢ از اﯾﺴﮑﻤﯽ ﻗﻠﺒـﯽ و‬
‫ﻓﺸﺎرﺧﻮن ﺑﺎﻻ( ﭘﺬﯾﺮش و وارد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ درﻣﺎﻧﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﯿﻤﺎران ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﻮد ﻣﻌﺮف ﺑﻪ درﻣﺎﻧﮕﺎه ﯾﺎدﺷـﺪه‬
‫ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬دورهی ﺗﺮک ﺑﺎ رﺿﺎﯾﺖ ﺑﯿﻤـﺎر ﺑـﻮده‬
‫اﺳﺖ و وی ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻫﺮ زﻣﺎن ﮐﻪ ﺑﺨﻮاﻫـﺪ درﻣـﺎن را‬
‫‪1‬‬
‫رﻫﺎ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺑﯿﻤـﺎران ﮐـﻪ ﭘـﯿﺶ از‬
‫اﻧﺠﺎم ﺳﻢ زداﯾﯽ ﯾﺎدداﺷﺖ ﺷﺪه ﺑﻮد از ﭘﺮوﻧﺪهﻫﺎی اﯾﺸﺎن‬
‫اﺳﺘﺨﺮاج ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﺳﺎﯾﺮ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاﺳﺎس ﺷـﮑﺎﯾﺖﻫـﺎی‬
‫ﺑﯿﻤﺎران و اﻃﻼﻋﺎت ﮔﺮدآوریﺷﺪه در ﻣﻌﺎﯾﻨﻪﻫﺎی ﺑـﺎﻟﯿﻨﯽ‬
‫ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآﻣﺪ‪ .‬ﺑﯿﻤﺎران ﻫﺮ ‪ 6‬ﺳـﺎﻋﺖ ﻣـﻮرد ﺑﺮرﺳـﯽ و‬
‫ﻣﻌﺎﯾﻨﻪ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﺷﮑﺎﯾﺖﻫـﺎی آﻧﻬـﺎ ﺑﺮﺣﺴـﺐ‬
‫ﻣﻮرد رﺳﯿﺪﮔﯽ ﻣﯽﺷﺪ‪.‬‬
‫در روش ﺗﺮک ﺑﺎ ﻧﺎﻟﻮﮐﺴـﻮن ‪ 0/1‬ﺳـﯽﺳـﯽ )‪0/04‬‬
‫ﻣﯿﻠﯽﮔﺮم( از اﯾﻦ ﻣﺎده ﻃﯽ ‪ 12‬ﺳﺎﻋﺖ در ﻓﺎﺻـﻠﻪ ﻫـﺮ ‪2‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮﺟﻠﺪی ﺑﻪ ﮐـﺎر ﺑـﺮده ﺷـﺪ‪ .‬در ‪12‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ دوم اﯾﻦ ﻣﻘﺪار ﺑﻪ ‪ 0/2‬ﺳﯽﺳﯽ )‪ 0/08‬ﻣﯿﻠﯽﮔﺮم(‬
‫و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ‪ 0/5‬ﺳﯽﺳﯽ )‪ 0/2‬ﻣﯿﻠﯽﮔـﺮم( اﻓـﺰاﯾﺶ داده‬
‫ﺷﺪ‪ .‬در ‪ 12‬ﺳﺎﻋﺖ ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﭘﺲ از ﭼﻨﺪ ﺗﺰرﯾﻖ زﯾﺮﺟﻠﺪی‬
‫ﺑﻪ اﻧﺪازه ‪ 1‬ﺳﯽﺳﯽ )‪ 0/4‬ﻣﯿﻠﯽﮔﺮم( و اﻃﻤﯿﻨـﺎن از ﻧﺒـﻮد‬
‫ﻋﻼﯾﻢ ﺗﺮک‪ ،‬ﺳﻢزداﯾﯽ ﭘﺎﯾﺎن ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺗﻠﻘﯽ ﻣـﯽﮔﺮدﯾـﺪ‪ .‬در‬
‫روش دوم ﮐﻪ در ﻣﯿﺎﻧﻪی درﻣﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻨﻬﺎ روش ﺑـﻪ‬
‫دﻟﯿﻞ آﺳﺎنﺗﺮ ﺑﻮدن اﺟﺮا‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﮔﺮدﯾـﺪ‪ ،‬ﺳـﻢزداﯾـﯽ ﺑـﺎ‬
‫ﻧﺎﻟﺘﺮﮐﺴﻮن ﺧﻮراﮐﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ :‬ﻣﺤﺘﻮﯾﺎت‬
‫ﮐﭙﺴﻮل ‪ 50‬ﻣﯿﻠﯽﮔﺮﻣﯽ ﻧﺎﻟﺘﺮﮐﺴﻮن در ‪ 50‬ﺳﯽﺳﯽ ﻧﺮﻣـﺎل‬
‫ﺳﺎﻟﯿﻦ ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮژﯾﮏ ﺣـﻞ ﺷـﺪه‪ ،‬در ‪ 12‬ﺳـﺎﻋﺖ اول در‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻫﺎی ﻫﺮ ‪ 2‬ﺳﺎﻋﺖ ‪ 1‬ﺳﯽﺳﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 1‬ﻣﯿﻠﯽﮔـﺮم‪،‬‬
‫در ‪ 12‬ﺳﺎﻋﺖ ﯾﺎ ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺖ دوم )ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﺤﻤﻞ ﺑﯿﻤـﺎر(‬
‫ﻫﺮ ‪ 2‬ﺳـﺎﻋﺖ ‪ 2‬ﺳـﯽﺳـﯽ و در ‪ 24‬ﺳـﺎﻋﺖ ﺑﻌـﺪ ﻫـﺮ‬
‫_______________________________________‬
‫‪1- Bearn‬‬ ‫‪2- Bennett‬‬
‫‪3- Simon‬‬
‫‪4- Diagnostic and Statistical Manual of Mental‬‬
‫)‪Disorders (4th ed.‬‬
‫ﻧﯿﺰ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎی ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪی ﭼﻮن ﺧﻮاب آﻟﻮدﮔﯽ‪،‬‬
‫اﻓــﺖ ﻓﺸــﺎرﺧﻮن و ﺧﺸــﮑﯽ دﻫــﺎن ﻣﺤــﺪود ﮔﺸــﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدی از ﺳﻢزداﯾﯽ ﺑﻪﮐﻤـﮏ ﻣﺘـﺎدون و ﮐﻠﻮﻧﯿـﺪﯾﻦ‬
‫ﺟﺴﺘﺠﻮی ﮔﺴﺘﺮده ﺑﺮای ﯾـﺎﻓﺘﻦ راﻫﺒﺮدﻫـﺎی دﯾﮕـﺮی را‬
‫ﺑﻪ دﻧﺒﺎل داﺷﺖ )ﻓﯿﺶ ﺑﯿﻦ‪ .(1993 ،‬ﻧﺸﺎﻧﮕﺎن ﺗـﺮک ﻣـﻮاد‬
‫اﻓﯿﻮﻧﯽ ﮐﻤﺘﺮ ﺧﻄﺮ ﻣﺮگ را در ﭘﯽ دارد )ﻓﯿﺶﺑﯿﻦ‪1993 ،‬؛‬
‫ﺑﺎرﺗﺮ و ﮔﻮﺑﺮﻣﻦ‪ (1996 ،‬و ﯾﺎ ﮐﻤﺘﺮ ﺑـﺎ اﺧـﺘﻼل آﺷـﮑﺎر‬
‫ﻫﻮﺷﯿﺎری و ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ )ﻓﯿﺶ ﺑﯿﻦ‪ ،(1993 ،‬اﻣﺎ‬
‫ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎن رﺳﺎﻧﺪن روﻧﺪ ﺗﺮک ﺑﺮای ﺑﯿﺸﺘﺮ اﻓﺮاد واﺑﺴﺘﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻮاد اﻓﯿﻮﻧﯽ دﺷﻮار اﺳﺖ )ﺑﺎرﺗﺮ و ﮔﻮﺑﺮﻣﻦ‪.(1996 ،‬‬
‫از اﯾﻦ رو ﮐﺎرﺑﺮد ﻣﻮاد آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿﺴﺖ اﻓﯿﻮﻧﯽ در دﺳﺘﻮر‬
‫ﮐﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﮔﺬر از ﻣﺮﺣﻠـﻪ ی واﺑﺴـﺘﮕﯽ را ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪی ﭘﺮﻫﯿﺰ آﺳﺎنﺗﺮ ﻧﻤﺎﯾﺪ و ﻓﺮﺻﺖ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎنرﺳـﺎﻧﺪن‬
‫ﺳﻢ زداﯾﯽ را اﻓﺰاﯾﺶ دﻫﺪ )ﻓـﯿﺶ ﺑـﯿﻦ‪ .(1993،‬ﻧﺨﺴـﺘﯿﻦ‬
‫ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎی آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿﺴﺖﻫـﺎی اﻓﯿـﻮﻧﯽ )ﺑﯿـﺮن‪ ،1‬ﺑﻨـﺖ‪ 2‬و‬
‫ﮔﻮﺳﻮپ‪ ،(2001 ،‬ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی ﺗﺮک ﺑﺎ ﺗﺰرﯾﻖ‬
‫ﭘﯽ درﭘﯽ ﻧﺎﻟﻮﮐﺴﻮن )ﺗﻨﻬﺎ آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿﺴﺖ اﻓﯿﻮﻧﯽ ﻣﻮﺟﻮد در‬
‫آن زﻣﺎن( ﮐﺎﻫﺶ ﻣـﯽﯾﺎﺑـﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ ﺗـﺎ زﻣـﺎن ﭘﯿـﺪا ﺷـﺪن‬
‫ﮐﻠﻮﻧﯿﺪﯾﻦ‪ ،‬ﮐﺎرﺑﺮد ﮔﺴﺘﺮدهای ﻧﯿﺎﻓـﺖ‪ .‬ﺑـﺎ ﮐـﺎرﺑﺮد ﻣـﺆﺛﺮ‬
‫ﮐﻠﻮﻧﯿـﺪﯾﻦ ﺑـﺮای از ﻣﯿــﺎن ﺑـﺮدن ﺷــﮑﺎﯾﺖﻫـﺎی ﺗــﺮک‪،‬‬
‫ﺑﻬﺮهﮔﯿﺮی از اﯾﻦ ﻣﺎده در ﮐﻨﺎر آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿﺴﺖ ﻫـﺎ ﭘﯿﺸـﻨﻬﺎد‬
‫ﮔﺮدﯾﺪ )ﻓﯿﺶﺑﯿﻦ‪.(1993 ،‬‬
‫ﺳﻢ زداﯾﯽ ﺑﻪﮐﻤﮏ آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿﺴﺖﻫﺎی اﻓﯿـﻮﻧﯽ ﺗﻨﻬـﺎ از‬
‫ﯾﮏ روش وﯾﮋه و اﻧﻌﻄﺎفﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﭘﯿﺮوی ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬از ﺳﺎل‬
‫‪ 1977‬ﺗﺎﮐﻨﻮن روشﻫﺎی ﭼﻨﺪی ﺑﺮای ﺗﺮک ﺳـﺮﯾﻊ ﻣـﻮاد‬
‫اﻓﯿﻮﻧﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮده ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﺴﯿﺎری از ﭘﮋوﻫﺶ ﻫـﺎ‪،‬‬
‫ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﭘﺲ از اﻧﺠﺎم ﺳﻢ زداﯾﯽ را ﺑﺎ ﺗﺠﻮﯾﺰ ﻧﺎﻟﻮﮐﺴـﻮن‬
‫ﯾﺎ ﻧﺎﻟﺘﺮﮐﺴﻮن ﻧﺸﺎن دادهاﻧﺪ )ﺳﯿﻤﻮن‪.(1997 ،3‬‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﺪف ارزﯾﺎﺑﯽ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ اﺟﺮا و ﭘﯿﺎﻣـﺪﻫﺎی‬
‫روش ﺳﻢزداﯾﯽ ﺳﺮﯾﻊ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺭﻭﺵ‬
‫در ﻃﯽ ﯾﮏ دورهی ﯾﮏ ﺳﺎﻟﻪ ‪ 41‬ﺑﯿﻤـﺎر )‪ 37‬ﻣـﺮد و‬
‫‪ 4‬زن( ﻣﺮاﺟﻌﻪﮐﻨﻨﺪه ﺑﻪ درﻣﺎﻧﮕﺎه ﻣﺮﮐﺰ آﻣﻮزﺷﯽ‪ -‬درﻣﺎﻧﯽ‬
‫‪4‬‬
‫رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ اﯾـﺮان ﮐـﻪ ﺑﺮﭘﺎﯾـﻪی ﻣﻌﯿﺎرﻫـﺎی ‪DSM-IV‬‬
‫و ﻫﯿﭻ ﮐﺪام از اﯾﻦ دو ﻧﻔﺮ ﻣﺎده ی دﯾﮕـﺮی ﺟـﺰ ﺳـﯿﮕﺎر‬ ‫‪ 2‬ﺳﺎﻋﺖ ‪ 5‬ﺳﯽﺳﯽ ﻧﺎﻟﺘﺮﮐﺴﻮن ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎر ﺗﺠﻮﯾﺰ ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫ﻣﺼﺮف ﻧﻤﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ دو ﺑﺎ ﻣﺼﺮف ﻧﺎﻟﻮﮐﺴﻮن‬ ‫دادن ﯾﮏ ﻋﺪد ﮐﭙﺴﻮل ﻧﺎﻟﺘﺮﮐﺴﻮن ‪ 50‬ﻣﯿﻠﯽﮔﺮﻣﯽ و دﯾﺪه‬
‫و دﯾﮕﺮی ﺑﺎ ﻧﺎﻟﺘﺮﮐﺴﻮن ﺳﻢزداﯾﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺸﺪن ﻋﻼﯾﻢ ﺗﺮک‪ ،‬ﺳﻢزداﯾﯽ ﭘﺎﯾﺎن ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ 30‬ﻧﻔﺮ از ﺑﯿﻤﺎران ﺑﺎ روش ﺳﻢزداﯾﯽ ﺳﺮﯾﻊ ﺑﺎ ﮐﻤـﮏ‬
‫ﺟــﺪول‪ -1‬ﺗﻮزﯾــﻊ ﻓﺮاواﻧــﯽ آزﻣــﻮدﻧﯽﻫــﺎی ﭘــﮋوﻫﺶ‬ ‫ﻧﺎﻟﺘﺮﮐﺴﻮن ﺧﻮراﮐﯽ و ‪ 11‬ﻧﻔـﺮ ﺑـﻪوﺳـﯿﻠﻪی ﻧﺎﻟﻮﮐﺴـﻮن‬
‫ﺑﺮﺣﺴﺐ وﺿﻌﯿﺖ ﺗﺄﻫﻞ‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﺗﺤﺼﯿﻞ و ﺷﻐﻞ‬ ‫زﯾﺮﺟﻠﺪی ﺗﺮک داده ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫در اﯾــﻦ ﺑﺮرﺳــﯽ ﮐﻠﻮﻧﯿــﺪﯾﻦ ﺑــﺎ دوز ﺣــﺪاﮐﺜﺮ ‪0/6‬‬
‫ﻓﺮاواﻧﯽ )‪(%‬‬ ‫ﻣﺘﻐﯿﺮ‬ ‫ﻣﯿﻠﯽﮔﺮم در روز ﺑﻪﺻﻮرت ﺑﺨـﺶ ﺷـﺪه ﺗﺠـﻮﯾﺰ ﺷـﺪ‪.‬‬

‫‪(48/7) 20‬‬ ‫ﻣﺠﺮد‬ ‫وﺿﻌﯿﺖ ﺗﺄﻫﻞ‬ ‫اﻓـﺰون ﺑـﺮ آن ﺑﺴـﺘﻪ ﺑـﻪ ﺷـﮑﺎﯾﺖﻫـﺎی ﺑﯿﻤـﺎران‪ ،‬ﯾــﮏ‬
‫‪(48/7) 20‬‬ ‫ﻣﺘﺄﻫﻞ‬ ‫ﺑﻨﺰودﯾــﺎزﭘﯿﻦ )ﮐﻠﻮﻧﺎزﭘــﺎم روزاﻧــﻪ ﺑــﻪ ﻃــﻮر ﻣﺘﻮﺳــﻂ ‪6‬‬
‫‪(2/4)1‬‬ ‫ﻣﻄﻠﻘﻪ‬ ‫ﻣﯿﻠﯽﮔﺮم(‪ ،‬ﭘﺮوﻣﺘـﺎزﯾﻦ درﺻـﻮرت ﺗﻬـﻮع و اﺳـﺘﻔﺮاغ و‬
‫‪(4/8) 2‬‬ ‫اﺑﺘﺪاﯾﯽ‬ ‫ﻣﯿﺰان ﺗﺤﺼﯿﻞ‬ ‫داروﻫﺎی ﻧﻮروﻟﭙﺘﯿﮏ درﺻﻮرت ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮی ﺗﺠﻮﯾﺰ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪(41/4) 17‬‬ ‫راﻫﻨﻤﺎﯾﯽ‬ ‫داده ﻫﺎی ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ روش ﻫﺎی آﻣﺎر ﺗﻮﺻـﯿﻔﯽ‬
‫‪(29/2) 12‬‬ ‫دﺑﯿﺮﺳﺘﺎن‬ ‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫‪(7/3) 3‬‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﯽ‬
‫‪(17/0) 7‬‬ ‫ﻧﺎﻣﺸﺨﺺ‬ ‫ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ‬
‫‪(9/8) 4‬‬ ‫ﮐﺎرﮔﺮ‬ ‫ﺷﻐﻞ‬ ‫‪ 41‬ﺑﯿﻤﺎر )‪ 37‬ﻣﺮد و ‪ 4‬زن( ﺑﺎ ﻣﯿـﺎﻧﮕﯿﻦ ﺳـﻨﯽ ‪29/1‬‬
‫‪(4/8) 2‬‬ ‫داﻧﺸﺠﻮ‬ ‫ﺳﺎل )داﻣﻨﻪی ﺳﻨﯽ‪ (17-44‬در زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻤﺘﺮ از ‪ 72‬ﺳﺎﻋﺖ‬
‫‪(2/4) 1‬‬ ‫ﻧﻘﺸﻪﮐﺶ‬ ‫در ﻣﺤﻞ ﭘﺬﯾﺮش ﺷﺪه )اورژاﻧﺲ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن( ﺳﻢزداﯾـﯽ‬
‫‪(9/8) 4‬‬ ‫راﻧﻨﺪه‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی ﺟﻤﻌﯿﺖﺷﻨﺎﺧﺘﯽ آزﻣﻮدﻧﯽﻫـﺎی‬
‫‪(7/3) 3‬‬ ‫ﮐﺎرﻣﻨﺪ‬
‫ﭘﮋوﻫﺶ در ﺟﺪول‪ 1‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪(2/4) 1‬‬ ‫ﮐﺸﺎورز‬
‫ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺳﻦ ﺷﺮوع ﻣﺼﺮف ﻣﻮاد اﻓﯿﻮﻧﯽ ‪ 18/4‬ﺳﺎل و‬
‫‪(2/4) 1‬‬ ‫ﺳﺮﺑﺎز‬
‫ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻣﺪت ﻣﺼﺮف ﻣﻮاد اﻓﯿـﻮﻧﯽ ‪ 7/7‬ﺳـﺎل ﺑـﻮد‪ .‬در‬
‫‪(2/4) 1‬‬ ‫ﺑﻬﯿﺎر‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺮک ‪ 17‬ﻧﻔﺮ )‪ (%41‬ﺗﺮﯾﺎک ﺑـﺎ ﻣﯿـﺎﻧﮕﯿﻦ ﻣﺼـﺮف‬
‫‪(19/5) 8‬‬ ‫آزاد‬
‫روزاﻧﻪ ‪ 3/5‬ﮔﺮم )ﺧﻮراﮐﯽ ﯾﺎ ﮐﺸـﯿﺪﻧﯽ و ﯾـﺎ ﻫـﺮ دو(‪،‬‬
‫‪(31/8) 13‬‬ ‫ﺑﯿﮑﺎر‬
‫‪ 9‬ﻧﻔﺮ )‪ (%22‬ﻫﺮوﯾﯿﻦ ﮐﺸﯿﺪﻧﯽ ﯾﺎ اﺳﺘﻨﺸﺎﻗﯽ ﺑـﺎ ﻣﯿـﺎﻧﮕﯿﻦ‬
‫‪(7/3) 3‬‬ ‫ﻧﺎﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﻣﺼــﺮف روزاﻧــﻪ ‪ 1/2‬ﮔــﺮم و ‪ 13‬ﻧﻔــﺮ )‪ (%31‬ﻫــﺮوﯾﯿﻦ‬
‫ﺗﺰرﯾﻘﯽ ﺑﺎ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻣﺼﺮف روزاﻧـﻪ ‪ 1/1‬ﮔـﺮم ﺷﻨﺎﺳـﺎﯾﯽ‬
‫اﻓﺖ ﺷﺪﯾﺪ ﻓﺸﺎر ﺧﻮن در ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺮک ﮐـﻪ ﻧﯿﺎزﻣﻨـﺪ‬ ‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﯽﻗﺮاری در ﺟﻮاﻧﺎن ﺷﺎﯾﻊﺗﺮ ﺑﻮد‪ .‬در ﺳﻨﯿﻦ ﺑـﺎﻻﺗﺮ‬
‫ﻗﻄﻊ ﻣﺼﺮف ﮐﻠﻮﻧﯿﺪﯾﻦ ﺑﺎﺷﺪ در ﻫﯿﭻ ﻣﻮردی دﯾﺪه ﻧﺸﺪ‪.‬‬ ‫از ‪ 35‬ﺳﺎل از ﺑﯽﺧﻮاﺑﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﮑﺎﯾﺖ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺰ دو‬
‫ﻣﻮرد‪ ،‬ﺑﻘﯿﻪ ﺳﻢزداﯾـﯽ را ﺑـﻪ ﭘﺎﯾـﺎن رﺳـﺎﻧﺪﻧﺪ )‪.(%95/2‬‬
‫ﺑﺤﺚ‬ ‫ﻋﻠﺖ ﺗﺮک درﻣﺎن در اﯾـﻦ دو ﻧﻔـﺮ ﻧﺎرﺿـﺎﯾﺘﯽ از روش‬
‫‪ %95‬ﺑﯿﻤﺎران ﺳﻢزداﯾﯽ ﺳﺮﯾﻊ را ﮐﺎﻣﻞ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ رﻗﻢ‬ ‫ﺗﺮک ﻋﻨﻮان ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭼﺸﻢ ﮔﯿﺮی ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ‪ .‬ﺑﺮرﺳﯽ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ ﯾﺎﻓﺘـﻪ ﻫـﺎی‬ ‫در ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺮک‪ ،‬دﻟﯿﺮﯾﻮم در دو ﻣﻮرد دﯾﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ‬
‫ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎی ﭘﯿﺸﯿﻦ )ﺑﺎرﺗﺮ و ﮔـﻮﺑﺮﻣﻦ‪1996 ،‬؛ ﺑﺮوﺋـﺮ و‬ ‫از اﯾﻦ دو ﻧﻔﺮ ﺗﺮﯾﺎک و دﯾﮕﺮی ﻫﺮوﯾﯿﻦ ﻣﺼﺮف ﻣﯽﮐـﺮد‬
‫در ﺑﺮرﺳﯽ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﯿﺰان ﻣﺼﺮف ﮐﻠﻮﻧﯿـﺪﯾﻦ ﺗـﺎ ‪0/6‬‬
‫ﻣﯿﻠﯽ ﮔﺮم در روز ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﻫﻤﯿﻦ دوز ﺑﯿﻤﺎران ﺷـﮑﺎﯾﺘﯽ از‬
‫ﻋﻼﯾﻢ ﺗﺮک ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﯿﺰان در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽﻫﺎی‬
‫‪6‬‬ ‫‪5‬‬
‫دﯾﮕﺮ )اﮐـﺎﻧﺮ و ﻫﻤﮑـﺎران‪1995 ،‬؛ ﭘـﻮزی ‪ ،‬ﮔﻮﻧـﺖ و‬
‫‪7‬‬
‫درﯾﺰﯾﻮ ‪ (2000 ،‬ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺷﺎﯾﺪ ﺑﻪﻋﻠﺖ ﺑﻪﮐـﺎرﮔﯿﺮی‬
‫دوزﻫﺎی ﺑﺨﺶﺷﺪهی آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿﺴﺖﻫﺎی اﻓﯿﻮﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫از آﻧﺠﺎﮐﻪ ورود ﺑـﻪ ﭘـﮋوﻫﺶ ﺑﺮﭘﺎﯾـﻪ ی ﭘـﺬﯾﺮش و‬
‫ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﯿﻤﺎران ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺘﻮان ﮔﻔﺖ ﺑﯿﻤﺎراﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫اﯾﻦ روش را ﺑﺮﮔﺰﯾﺪهاﻧﺪ از اﻧﮕﯿﺰهی ﺑﺎﻻﺗﺮی ﺑﺮای ﺗـﺮک‬
‫ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮده اﻧﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﺮ ﻧﺘﯿﺠـﻪی درﻣـﺎن و ﺑـﻪ‬
‫‪1‬‬
‫ﭘﺎﯾﺎن رﺳﺎﻧﺪن دورهی ﺳﻢزداﯾﯽ اﺛﺮ ﻣﯽﮔﺬارد‪.‬‬
‫ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽﺷﻮد در ﺑﺮرﺳﯽﻫﺎی آﯾﻨـﺪه آزﻣـﻮدﻧﯽﻫـﺎ‬
‫ﺑـﻪﺻـﻮرت ﺗﺼـﺎدﻓﯽ اﻧﺘﺨــﺎب ﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨـﺪ اﻧﺠــﺎم‬
‫ﺑﺮرﺳﯽﻫﺎی ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺟﯿﺢ درﻣﺎﻧﯽ ﺑﯿﻤـﺎران‬
‫ﻣﺮاﺟﻌﻪﮐﻨﻨﺪه دﺷﻮار ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ آن ﺑﻪدﻟﯿﻞ‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ اﻓﺮاد از ﻧﻈﺮ ﻣﯿﺰان ﻣﺼﺮف ﻣﺎده و وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی‬
‫ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ‪ ،‬ﺑﺮﮔﺰﯾﺪن رژﯾﻢ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺮای ﺑﯿﻤﺎران ﺑﻪﻋﻨﻮان‬
‫درﻣﺎن اﺳﺘﺎﻧﺪارد دﺷﻮار اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ روش ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮای ﺳـﻢزداﯾـﯽ ﺑﯿﻤـﺎران ﺳـﻮدﻣﻨﺪ‬
‫اﺳﺖ و ﻧﻪ ﺑﺮای درﻣـﺎن ﮐﺎﻣـﻞ آﻧﻬـﺎ‪ .‬از اﯾـﻦ رو ﺷـﺎﯾﺪ‬
‫ﮐﺎﻫﺶ دادن ﻣﺪت زﻣﺎن ﺑﺴﺘﺮی و ﺑﻪ دﻧﺒـﺎل آن‪ ،‬ﮐـﺎﻫﺶ‬
‫‪4‬‬
‫ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎ‪ ،‬اﯾﺠﺎد اﻧﮕﯿﺰهای ﺑـﺮای ﺗـﺮک در ﺑﯿﻤـﺎران ﮐـﻢ‬
‫ﺗﺤﻤﻞﺗـﺮ و اﻣﮑـﺎن اﻧﺠـﺎم آن در ﺧﺎﻧـﻪ دارای اﻫﻤﯿـﺖ‬
‫‪2‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺮﭼﻪ در اﯾﻦ ﺑﺮرﺳﯽ ﮔﺮوه ﮔـﻮاه ﮔﻨﺠﺎﯾﻨـﺪه ﻧﺸـﺪه‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫ﻣﮑﺮی‪ ،‬آذرﺧﺶ )‪ .(1378‬ﺳﻮءﻣﺼﺮف ﻣﻮاد ﻣﺨـﺪر‪ .‬ﻓﺼـﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠـﻮم‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‪ ،‬ﺳﺎل اول‪ ،‬ﺷﻤﺎره دوم‪ ،‬وﯾﮋه ﻧﺎﻣﻪ‪.11-21 ،‬‬
‫‪Bartter,T.,& Gooberman,L.L.(1996).Rapid opiate de-‬‬
‫‪toxification. American Journal of Drug and‬‬
‫‪Alcohol Abuse, 22, 489-495.‬‬
‫_______________________________________‬
‫‪1- Gerra‬‬ ‫‪2- Buntwall‬‬
‫‪3- Strang‬‬ ‫‪4- Sadock‬‬
‫‪5- Pozzi‬‬ ‫‪6- Gonte‬‬
‫‪7- De Risio‬‬
‫رﺿــﺎﯾﯽ‪1988 ،‬؛ اﮐــﺎﻧﺮ و ﮐــﺎرول‪1998 ،‬؛ ﺟــﺮا‪ 1‬و‬
‫ﻫﻤﮑــﺎران‪ 1995 ،‬و ‪2000‬؛ ﺑﯿــﺮن‪ ،‬ﺑﻨــﺖ و ﮔﻮﺳــﻮپ‪،‬‬
‫‪ (2001‬ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﺳﻮدﻣﻨﺪی روش ﺳﻢزداﯾـﯽ ﺳـﺮﯾﻊ ﺑـﻪ‬
‫ﮐﻤﮏ آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿﺴﺖﻫﺎی اﻓﯿﻮﻧﯽ ﻫﻢﺳﻮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﯾﻦ ﺑﺮرﺳـﯽ ﺗﺰرﯾـﻖﻫـﺎی ﻧﺎﻟﻮﮐﺴـﻮن و ﺗﺠـﻮﯾﺰ‬
‫ﻧﺎﻟﺘﺮﮐﺴﻮن ﺑﻪ ﺻﻮرت دوزﻫﺎی ﺑﺨـﺶ ﺷـﺪه و ﮐﻮﭼـﮏ‬
‫اﻧﺠﺎم ﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﺸـﺎﺑﻪ ﭘـﮋوﻫﺶ ﻫـﺎی ﺑﻮﻧﺘـﻮال‪ ،2‬ﺑﯿـﺮن و‬
‫ﮔﻮﺳﻮپ )‪ (2000‬و ﺟﺮا و ﻫﻤﮑـﺎران )‪ (2000‬ﺑـﻮد‪ .‬در‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﺟﺮا و ﻫﻤﮑﺎران )ﻫﻤﺎن ﺟﺎ( دوزﻫﺎی ﭼﻨﺪﮔﺎﻧـﻪ ی‬
‫ﻧﺎﻟﻮﮐﺴﻮن )‪ 0/04‬ﻣﯿﻠﯽ ﮔﺮم( و ﺣﺪاﮐﺜﺮ ‪ 0/4‬ﻣﯿﻠﯽﮔﺮم در‬
‫روز ﺑﻪﮐﺎر ﺑﺮده ﺷﺪ‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ آن ‪ 5‬ﻣﯿﻠﯽ ﮔﺮم ﻧﺎﻟﺘﺮﮐﺴﻮن‬
‫در روز اول و ‪ 50‬ﻣﯿﻠﯽ ﮔﺮم در روز ﺳﻮم ﺗﺠـﻮﯾﺰ ﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺮﭼــﻪ در ﮔﺮوﻫــﯽ ﮐــﻪ در ﺑﺮرﺳــﯽ ﺟــﺮا و ﻫﻤﮑــﺎران‬
‫)ﻫﻤﺎنﺟﺎ( آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿﺴﺖﻫﺎی اﻓﯿﻮﻧﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧـﺪ ﺷـﺪت‬
‫ﻋﻼﯾﻢ ﺗﺮک ﺑﯿﺸـﺘﺮ ﺑـﻮد‪ ،‬از ﻧﻈـﺮ آﻣـﺎری اﯾـﻦ ﺗﻔـﺎوت‬
‫ﻣﻌﻨﯽدار ﮔﺰارش ﻧﮕﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫ﺑﯿـﺮن‪ ،‬ﮔﻮﺳـﻮپ و اﺳــﺘﺮﻧﺞ )‪ (1999‬ﻧﺸـﺎن دادﻧــﺪ‬
‫ﺷﺪت ﺷﮑﺎﯾﺖ ﻫﺎی ﮔﺮوﻫﯽ ﮐﻪ ﻫﺮوﯾﯿﻦ را ﺗـﺮک ﮐـﺮده‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻤﺘﺮ از ﮔﺮوﻫﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺘـﺎدون را ﺗـﺮک ﮐـﺮده‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ در اﯾﻦ ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪت ﺷﮑﺎﯾﺖﻫﺎ ارﺗﺒـﺎﻃﯽ ﺑـﻪ‬
‫ﻧﻮع ﻣﺼﺮف و ﻣﯿﺰان ﻣﺼﺮف ﻣﻮاد اﻓﯿﻮﻧﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺑﺴﯿﺎری از ﺑﺮرﺳﯽ ﻫﺎی اﻧﺠﺎم ﺷﺪه )ﺳﺎدوک‬
‫و ﺳﺎدوک‪ (2003 ،‬ﺷﺪﯾﺪﺗﺮﯾﻦ ﭘﯿﺎﻣﺪ ﺳﻢ زداﯾﯽ ﺳﺮﯾﻊ در‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﺣﺎﺿﺮ دﻟﯿﺮﯾﻮم ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﻪ ‪ %95‬اﻓﺮاد ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳـﯽ دورهی‬
‫ﺗﺮک را ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎن رﺳﺎﻧﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ اﻫﻤﯿﺖ ﻧﺴﺒﯽ اﯾﻦ‬
‫روش ﭘﯽ ﺑﺮد‪.‬‬
‫در ﺑﺮرﺳﯽ ﻫـﺎی دﯾﮕـﺮ )ﺑﯿـﺮن و ﻫﻤﮑـﺎران‪1999 ،‬؛‬
‫ﺑﺮوﺋﺮز و ﻫﻤﮑﺎران‪ (2000 ،‬ﭘﯿﺪاﯾﺶ دﻟﯿﺮﯾﻮم را ﺑﻪﻋﻨـﻮان‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺪ ﺟﺪی ﺗﺮک ﺑﻪﻫﯿﭻ ﻣﺘﻐﯿﺮی از ﺟﻤﻠـﻪ ﺳـﻦ‪ ،‬ﻣﯿـﺰان‬
‫ﻣﺼﺮف‪ ،‬ﻣﻮاد ﻣﺼﺮﻓﯽ ﯾﺎ ﻣﺼـﺮف ﻣـﻮاد دﯾﮕـﺮ ﻣﺮﺑـﻮط‬
‫ﻧﺪاﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﯿﺰ راﺑﻄـﻪای ﺑـﯿﻦ دﻟﯿﺮﯾـﻮم و‬
‫ﻋﺎﻣﻞ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ وﯾﮋهای دﯾﺪه ﻧﺸﺪ‪.‬‬
Bearn,J.,Bennett,J.,& Gossop,M.(2001). The impact R. (2000). Rapid opiate detoxification in out-
of naloxone and Lofexidine combination treat- patient treatment. Journal of Substance Abuse
ment on the opiate withdrawal syndrome. Addic- Treatment, 18,185-191.

tion Biology, 6, 147-156. Gossop,M.(1998). Clonidine and the treatment of the

Bearn,J.,Gossop,M.,& Strang,J. (1999). Rapid opiate opiate withdrawal syndrome. Drug and Alcohol
detoxification treatments.Drug and Alcohol Re- Dependence, 21, 253-259

view, 18, 75-81. Keleber,H.D.,& Riordan,C.E. (1982). The treatment

Brewer,C.,& Rezae,H. (1988). Opioid withdrawal of narcotic withdrawal: A historical review. Jour-
and naltrexone induction in 48-72 hrs. with mini- nal of Clinical Psychiatry, 43, 30-34.

mal drop-out. British Journal of Psychiatry,153, O'conner,P.G.,Waught,M.E.,Carrol,K.M.,Rounsaville,

340-343. B.J.,Diagkogiannis,I.A.,& Schottenfeld,R.S. (1995).
Broers,B.,Giner,F.,Dumont,P.,& Mino,A.(2000).In- Primary care based ambulatory opioid detoxifica-

patient opioid detoxification in Geneva: Follow tion: The results of clinical trial. Journal of Ge-
up at 1 and 6 months. Drug and Alcohol De- neral Internal Medicine, 10, 255-260.
pendence, 58, 85-92. O'conner,P.G.,& Carrol,K.M.(1998). Rapid and ultra-

Buntwall,N.,Bearn,J.,& Gossop,M.(2000). Nalt- rapid opioid detoxification techniques. JAMA,

rexone and lofexidine combination treatment 279, 229-234.
compared with conventional lofexidine treat- Pozzi,G.,Gonte,G.,& De Risio,S. (2000). Combined

ment for inpatient opiate detoxification. Drug and use of trazodone-naltrexone versus clonidine-
Alcohol Dependence, 59, 183-188. naltrexone in rapid withdrawal from methadone
Charney,D.S.,& Heninger,G.R.(1986). The Combined treatment: A commparative inpatient study. Drug

use of clonidine and Naltrexone as a rapid and and Alcohol Study, 59, 287-294.
safe effective treatment of abrupt withdrawal from Sadock,B.J.,& Sadock,V.A.(2003). Kaplan & Sadock’s
methadone. American Journal of Psychiatry, 143, Synopsis of Psychiatry, (9th edition). Philadelphia:

831-837. Lippincott Williams and Wilkins.

Fishbain,D.A.(1993).Opiate detoxification protocols: Simon,D.L. (1997). Rapid opiate detoxification: Using
A clinical manual. Annals of Clinical Psychiatry, opioid antagonists.Journal of Addictive Disorder,
5, 53-65. 16, 103-121.
Gerra,G.,Marcato,A.,Caccavari,A. Fontanesi,G.,
Avanzini,P.,Rustichelli,P.,& Passeri,M (1995).
Clonidine and opiate antagonists in the treat-
ment of heroin addiction. Journal of Substance
Abuse Treatment, 12, 35-41.

Gerra,G.,Zaimovic,A.,Rustichelli,P., Fontanesi,G.,
Zambelli,U.,Timpano,M.,Bocchi,D.,& Delsignore,