‫‪www.journals.rifst.ac.

ir‬‬
‫ﻧﺸﺮﯾﻪ ﭘﮋوﻫﺶ و ﻧﻮآوري در ﻋﻠﻮم و ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻏﺬاﯾﯽ‬
‫ﺳﺎل ‪ ،1396‬ﺟﻠﺪ ‪ ،6‬ﺷﻤﺎره ‪ ،2‬ﺻﻔﺤﺎت ‪211-220‬‬
‫‪Doi: 10.22101/JRIFST.2017.09.02.628‬‬

‫ﺑﺮرﺳﯽ اﺛﺮ ﺗﺮﮐﯿﺐ رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪهﻫﺎي ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل و ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦ ﮔﻼﯾﮑﻮل ﺑﺮ‬

‫ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ و ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎي ژﻻﺗﯿﻨﯽ ﺣﺎﺻﻞ از‬
‫ﭘﻮﺳﺖ ﻣﺎﻫﯽ ﺣﻠﻮا ﺳﯿﺎه‬
‫‪3‬‬
‫ﻫﺪا ﻓﻬﯿﻢ‪ ،*1‬ﻋﻠﯽ ﻣﻌﺘﻤﺪزادﮔﺎن‪ ،2‬ﺷﺒﻨﻢ ﺣﻤﺰه‬

‫‪ -1‬ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻋﻠﻮم و ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻏﺬاﯾﯽ‪ ،‬ﻣﺆﺳﺴﻪ آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﯽ ﺗﺠﻦ‪ ،‬ﻗﺎﺋﻤﺸﻬﺮ‪ ،‬اﯾﺮان‬
‫* ﻧﻮﯾﺴﻨﺪة ﻣﺴﺌﻮل )‪(Fahim.hoda@ymail.com‬‬
‫‪ -2‬داﻧﺸﯿﺎر‪ ،‬ﮔﺮوه ﻋﻠﻮم و ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻏﺬاﯾﯽ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﮐﺸﺎورزي و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺳﺎري‪ ،‬اﯾﺮان‬
‫‪ -3‬ﻣﺮﺑﯽ‪ ،‬ﮔﺮوه ﻋﻠﻮم و ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻏﺬاﯾﯽ‪ ،‬ﻣﺆﺳﺴﻪ آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﯽ ﺗﺠﻦ‪ ،‬ﻗﺎﺋﻤﺸﻬﺮ‪ ،‬اﯾﺮان‬
‫ﺗﺎرﯾﺦ درﯾﺎﻓﺖ‪1395/09/07 :‬‬ ‫ﭼﮑﯿﺪه‬
‫ﺗﺎرﯾﺦ ﭘﺬﯾﺮش‪1396/02/18 :‬‬ ‫در ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬اﺛﺮ دو رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪة ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل و ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦ ﮔﻼﯾﮑﻮل ‪ 400‬در‬
‫ﻧﺴﺒﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ )‪ 15:10 ،15:5 ،10:15 ،10:10 ،10:5 ،5:15 ،5:10 ،5:5‬و ‪(15:15‬‬
‫واژهﻫﺎي ﮐﻠﯿﺪي‬ ‫روي ﺧﻮاص ﻓﯿﺰﯾﮑﻮﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎي ژﻻﺗﯿﻨﯽ ﺣﺎﺻﻞ از ﭘﻮﺳﺖ ﻣﺎﻫﯽ ﺣﻠﻮاي ﺳﯿﺎه‬
‫ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦ ﮔﻼﯾﮑﻮل‬ ‫)‪ (Parastromateus niger‬ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎﺗﯽ ﺑﺎ‬
‫رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪه‬ ‫وزن ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﯿﻦ ﻣﻠﮑﻮلﻫﺎي ﭘﻠﯿﻤﺮ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ﺗﺎ اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﯾﺮي‬
‫ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل‬ ‫ﻓﯿﻠﻢ را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯿﺰان رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ ﮐﺸﺶ و ﻣﺪول‬
‫ﻓﯿﻠﻢ ژﻻﺗﯿﻦ ﻣﺎﻫﯽ‬ ‫اﻻﺳﺘﯿﮏ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ ﮐﺎﻫﺶ وﻟﯽ درﺻﺪ ﮐﺸﺶ در ﻧﻘﻄﮥ ﭘﺎرﮔﯽ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﺛﺮ‬
‫درﻧﺘﯿﺠﮥ ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﻣﻮﻟﮑﻮلﻫﺎي رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪه ﺑﯿﻦ ﭘﻠﯿﻤﺮ و ﺗﻀﻌﯿﻒ ﺑﺮﻫﻢﮐﻨﺶﻫﺎي‬
‫ﭘﻠﯿﻤﺮ‪-‬ﭘﻠﯿﻤﺮ ﺑﻮد و ﻣﻨﺠﺮﺑﻪاﻓﺰاﯾﺶ ﮐﺸﺶ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﮐﺪورت در ﻓﯿﻠﻢﻫﺎي‬
‫ﺣﺎوي ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﻏﻠﻈﺖ رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪه ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ و ﮐﺪورت ﻓﯿﻠﻢﻫﺎي ﺣﺎوي ‪15‬‬
‫درﺻﺪ ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦ ﮔﻼﯾﮑﻮل ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻓﯿﻠﻢﻫﺎي ﺣﺎوي ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل ﺑﺎ ﻫﻤﯿﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ‬
‫ﺑﻮد )‪ .(P<0/05‬ﺗﺮاوشﭘﺬﯾﺮي ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺨﺎر آب ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﯿﺰان‬
‫رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪه ﺑﻮد و ﺻﺮف ﻧﻈﺮ از ﻧﻮع رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻏﻠﻈﺖ آن در‬
‫ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ ﺗﺮاوشﭘﺬﯾﺮي ﺑﻪ ﺑﺨﺎر آب از ‪ 1/001‬ﺑﻪ ‪ 1/901‬ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮﮔﺮم‪/‬ﭘﺎﺳﮑﺎلﺳﺎﻋﺖ‬
‫ﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻏﻠﻈﺖ رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬ﺗﻔﺎوت ﻣﻌﻨﯽداري در ﺣﻼﻟﯿﺖ‬
‫ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ و ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﺣﻼﻟﯿﺖ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺣﺎوي ‪ 15‬درﺻﺪ‬
‫و ‪ 5‬درﺻﺪ ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل ﯾﺎ ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦ ﮔﻼﯾﮑﻮل و ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ ﺣﺪود ‪ 70‬درﺻﺪ و ‪ 15/5‬درﺻﺪ‬
‫ﺑﻮد )‪ .(P<0/05‬ﺑﻪﻃﻮرﮐﻠﯽ‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ ﺣﻼﻟﯿﺖ و ﺗﺮاوشﭘﺬﯾﺮي ﻓﯿﻠﻢﻫﺎي ژﻻﺗﯿﻨﯽ ﺑﻪدﻟﯿﻞ‬
‫ﻧﻔﻮذ ﻣﻮﻟﮑﻮلﻫﺎي رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪه در ﭘﻠﯿﻤﺮ و ﻣﺘﻌﺎﻗﺒﺎً اﻓﺰاﯾﺶ ﻓﻀﺎي آزاد ﺑﯿﻦ آﻧﻬﺎ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺑﯿﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﻓﯿﻠﻢﻫﺎي ﺧﻮراﮐﯽ زﯾﺴﺖﺗﺨﺮﯾﺐﭘﺬﯾﺮ‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﺑﺮ ﭘﺎﯾﮥ ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦﻫﺎ‪ ،‬ﭘﻠﯽﺳﺎﮐﺎرﯾﺪﻫﺎ و ﻟﯿﭙﯿﺪﻫﺎ ازﺟﻤﻠﻪ‬ ‫ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ روزاﻓﺰون ﻣﺼﺮف ﭘﻼﺳﺘﯿﮏﻫﺎ و ﻧﮕﺮاﻧﯽ راﺟﻊ‬
‫ﺗﻼشﻫﺎي داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﺮاي ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻞ ﺑﻮده‬ ‫ﺑﻪ آﻟﻮدﮔﯽ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ‪ ،‬داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺗﻼش ﮐﺮدهاﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫اﺳﺖ‪Galus & Lenart, 2013; Ramos et al., ) .‬‬ ‫ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮاي ﭘﻼﺳﺘﯿﮏﻫﺎي ﺗﺠﺰﯾﻪﻧﺎﭘﺬﯾﺮ در‬

‫‪1‬‬
‫‪Biodegradable‬‬
‫‪212‬‬
‫ﻣﻮاد و روشﻫﺎ‬
‫ﻣﺎﻫﯽﻫﺎي ﺻﯿﺪﺷﺪه از ﺟﻨﺲ ﺣﻠﻮاي ﺳﯿﺎه‪ 1‬ﺑﺎ وزن‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ 2‬ﮐﯿﻠﻮﮔﺮم‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻗﺎﯾﻖﻫﺎي ﻣﺎﻫﯿﮕﯿﺮي ﻣﺤﻠﯽ‬
‫از ﺳﻮاﺣﻞ ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس در اﺳﺘﺎن ﺑﻮﺷﻬﺮ ﺻﯿﺪ‪ ،‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺳﺮدﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﺨﺼﻮص ﻓﺮﺳﺘﺎده و ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎم ﺧﺮﯾﺪ‬
‫در دﻣﺎي ‪ -25‬درﺟﮥ ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد ﻣﻨﺠﻤﺪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻓﻠﺲ و‬
‫ﭘﻮﺳﺖ ﻣﺎﻫﯽﻫﺎ ﺑﻪوﺳﯿﻠﮥ ﮐﺎرد از ﮔﻮﺷﺖ ﺟﺪاﺷﺪه و ﺑﺎ‬
‫آب ﺷﺴﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﭘﻮﺳﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﻗﻄﻌﻪﻫﺎي ‪2×2‬‬
‫ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮي ﺑﺮﯾﺪه‪ ،‬در ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻨﯽ ‪ 50‬ﮔﺮﻣﯽ‬
‫ﺑﺴﺘﻪﺑﻨﺪي و در دﻣﺎي ‪ -20‬درﺟﮥ ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد ﻣﻨﺠﻤﺪ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي‪ 50‬ﮔﺮﻣﯽ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﯾﺦ ﺧﺸﮏ در‬
‫ﻇﺮوف ﻋﺎﯾﻖ ﺑﺴﺘﻪﺑﻨﺪي ﺷﺪه و ﺳﺮﯾﻌﺎً ﺑﻪ آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه‬
‫اﻧﺘﻘﺎل داده ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﮔﻠﯿﺴﺮول از ﺷﺮﮐﺖ ﮐﯿﺎن ﮐﺎوه آزﻣﺎ‬
‫)اﯾﺮان(‪ ،‬ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل‪ 2‬و ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦ ﮔﻼﯾﮑﻮل‪ 3‬ﻧﯿﺰ از ﺷﺮﮐﺖ‬
‫‪) Scharlau‬اﺳﭙﺎﻧﯿﺎ( ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺘﺨﺮاج ژﻻﺗﯿﻦ‬
‫اﺳﺘﺨﺮاج ژﻻﺗﯿﻦ ﺑﺮاﺳﺎس روش ‪ EsmaeiliKharyeki‬و‬
‫ﻫﻤﮑﺎران )‪ (2011‬ﺑﺎ اﻧﺪﮐﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻮﺳﺖﻫﺎي ﻣﻨﺠﻤﺪﺷﺪه ﯾﮏ ﺷﺐ در دﻣﺎي ‪ 4‬درﺟﮥ‬
‫ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد ﯾﺦزداﯾﯽ ﺷﺪه و ﺳﭙﺲ ‪ 50‬ﮔﺮم از ﭘﻮﺳﺖﻫﺎ‬
‫در ‪ 500‬ﻣﯿﻠﯽﻟﯿﺘﺮ ﻣﺤﻠﻮل ﺳﺪﯾﻢ ﻫﯿﺪروﮐﺴﯿﺪ‪1:5) 4‬‬
‫وزﻧﯽ‪/‬ﺣﺠﻤﯽ( ‪ 1‬ﻧﺮﻣﺎل ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 90‬دﻗﯿﻘﻪ ﺧﯿﺴﺎﻧﺪه‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در اداﻣﻪ ﺗﯿﻤﺎر ﭘﻮﺳﺖﻫﺎ در ‪ 500‬ﻣﯿﻠﯽﻟﯿﺘﺮ‬
‫اﺳﯿﺪﮐﻠﺮﯾﺪرﯾﮏ )‪ 1:5‬وزﻧﯽ‪/‬ﺣﺠﻤﯽ( ‪ 0/2‬ﻧﺮﻣﺎل ﺑﻪ‬
‫ﻣﺪت ‪ 90‬دﻗﯿﻘﻪ اداﻣﻪ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﭘﻮﺳﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﯿﻤﺎر‬
‫اﺳﯿﺪي و ﻗﻠﯿﺎﯾﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ در ‪ 5‬ﺣﺠﻢ آبﻣﻘﻄﺮ‬
‫و ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ ‪) 1:5‬وزﻧﯽ‪/‬ﺣﺠﻤﯽ( ﺑﻪ ﻣﺪت ‪4‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ در ﺣﻤﺎم آﺑﯽ ) ‪Fan azmagostar, WMS22‬‬
‫‪ (Iran‬ﺑﺎ دﻣﺎي ‪ 55‬درﺟﮥ ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد ﻗﺮار داده ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ژﻻﺗﯿﻦ اﺳﺘﺨﺮاجﺷﺪه ﺳﭙﺲ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﺑﺎﻗﯽﻣﺎﻧﺪهﻫﺎي‬
‫ﻏﯿﺮژﻻﺗﯿﻨﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺎرﭼﮥ دوﻻﯾﻪ ﻓﯿﻠﺘﺮ و ﻣﺤﻠﻮل‬
‫ژﻻﺗﯿﻦ ﺣﺎﺻﻠﻪ در ﻇﺮوف ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻨﯽ رﯾﺨﺘﻪ ﺷﺪه و در‬
‫آون ﻓﻦدار )‪ (3493, Behdad, Iran‬ﺑﺎ دﻣﺎي ‪ 45‬درﺟﮥ‬
‫ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺖ ﺧﺸﮏ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در اﻧﺘﻬﺎ‬
‫ژﻻﺗﯿﻦﻫﺎي ﺧﺸﮏﺷﺪه آﺳﯿﺎب و در ﮐﯿﺴﻪﻫﺎي‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Parastromateus niger‬‬
‫‪Sorbitol‬‬
‫‪3‬‬
‫‪4‬‬
‫‪Polyethylene glycol‬‬
‫‪Sodium hydroxide‬‬
‫ﭘﮋوﻫﺶ و ﻧﻮآوري در ﻋﻠﻮم و ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻏﺬاﯾﯽ‪ ،‬ﺳﺎل ‪ ،1396‬ﺟﻠﺪ ‪ ،6‬ﺷﻤﺎره ‪2‬‬
‫‪ .(2013; Avella et al., 2005‬ﺗﺎﮐﻨﻮن ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦﻫﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ازﺟﻤﻠﻪ ﮐﺎزﺋﯿﻦ‪ ،‬اﯾﺰوﻟﮥ ﭘﺮوﺗﺌﯿﻨﯽ ﺳﻮﯾﺎ‪،‬‬
‫ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ آبﭘﻨﯿﺮ‪ ،‬ژﻻﺗﯿﻦ و ﻏﯿﺮه ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎي‬
‫ﺧﻮراﮐﯽ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ) ‪Cao et‬‬
‫‪ .(al., 2007; Gómez-Estaca et al., 2011‬ژﻻﺗﯿﻦ‬
‫ﯾﮑﯽ از ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻓﯿﻠﻢ ﺧﻮراﮐﯽ‬
‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﯿﻤﺎر اﺳﯿﺪي و ﻗﻠﯿﺎﯾﯽ‬
‫ﮐﻼژن و ﭘﺲ از آن اﺳﺘﺨﺮاج ﺑﺎ آب داغ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‬
‫)‪.(Liu et al., 2008‬‬
‫ﻋﻤﺪة ژﻻﺗﯿﻦ ﺗﻮﻟﯿﺪي در دﻧﯿﺎ از اﺳﺘﺨﻮان و ﭘﻮﺳﺖ‬
‫ﺧﻮك و ﮔﺎو ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽآﯾﺪ‪ .‬ﺑﺎاﯾﻦﺣﺎل ﺑﻪدﻟﯿﻞ‬
‫ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎي ﻣﺬﻫﺒﯽ در اﺳﻼم و ﯾﻬﻮدﯾﺖ و ﻧﯿﺰ ﺷﯿﻮع‬
‫ﺑﺮﺧﯽ ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮك ﺑﯿﻦ اﻧﺴﺎن و دام‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده‬
‫از ﭘﻮﺳﺖ و اﺳﺘﺨﻮان ﻣﺎﻫﯽ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﻨﺒﻌﯽ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪ ژﻻﺗﯿﻦ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‬
‫)‪ .(Kittiphattanabawon et al., 2010‬ﻓﯿﻠﻢﻫﺎي‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪﺷﺪه از ژﻻﺗﯿﻦ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﺷﮑﻨﻨﺪه ﺑﻮده و ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻓﯿﻠﻢ ﺧﻮراﮐﯽ را ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﯾﺮي و ﮐﺎرﺑﺮدﭘﺬﯾﺮﮐﺮدن ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ‪،‬‬
‫رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽﺷﻮد‬
‫)‪(De Jesus Avena-Bustillos et al., 2012‬‬
‫رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ ﺑﻪﻃﻮرﮐﻠﯽ ﺗﺮاﮐﻢ ﺑﯿﻦ ﻣﻮﻟﮑﻮلﻫﺎي‬
‫ژﻻﺗﯿﻦ را ﮐﺎﻫﺶ داده و ﺳﺒﺐ اﻓﺰاﯾﺶ ﻓﺎﺻﻠﮥ ﺑﯿﻦ‬
‫ﻣﻮﻟﮑﻮلﻫﺎي ژﻻﺗﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ) ‪Pavlath & Orts,‬‬
‫‪ .(2009‬رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎر‬
‫ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ و وزن ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﯽ ﻣﺘﻔﺎوت ﺳﺒﺐ اﯾﺠﺎد‬
‫ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ و ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﻣﺘﻔﺎوت در ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ درﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻮع رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪه و‬
‫ﺗﺮﮐﯿﺐ آﻧﻬﺎ ﻣﯽﺗﻮان ﻓﯿﻠﻢﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻣﻄﻠﻮب‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺎﺗﻮﺟﻪﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ اﺳﺘﺨﺮاج ژﻻﺗﯿﻦ از ﭘﻮﺳﺖ ﻣﺎﻫﯽ‬
‫ﺣﻠﻮاي ﺳﯿﺎه و اﺳﺘﻔﺎده از آن ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺎدة اﺻﻠﯽ‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻓﯿﻠﻢ ﺧﻮراﮐﯽ ﺑﺮاي اوﻟﯿﻦ ﺑﺎر در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻫﺪف اﺻﻠﯽ دﻧﺒﺎلﺷﺪه در اﯾﻦ‬
‫ﮐﺎر ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺮﮐﯿﺐ دو رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪة‬
‫ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل‪:‬ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦ ﮔﻼﯾﮑﻮل ‪ 400‬و اﺛﺮ آن ﺑﺮ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻓﯿﺰﯾﮑﻮﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ و ﺗﺮاوشﭘﺬﯾﺮي ﻓﯿﻠﻢﻫﺎي‬
‫ژﻻﺗﯿﻨﯽ ﺣﺎوي ‪ 25‬درﺻﺪ رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪة ﮔﻠﯿﺴﺮول‬
‫)ﺑﻪﻋﻨﻮان رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪة ﭘﺎﯾﻪ در ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ( ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪213‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽ اﺛﺮ ﺗﺮﮐﯿﺐ رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪهﻫﺎي ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل و ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦ‪...‬‬

‫راﺑﻄﮥ )‪(2‬‬ ‫ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻨﯽ زﯾﭗدار ﺗﺎ زﻣﺎن ﻣﺼﺮف ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫(‬ ‫‪−‬‬ ‫)‬
‫= وزﻧﯽ درﺻﺪ رﻃﻮﺑﺖ‬
‫‪−‬‬
‫ﺗﻬﯿﮥ ﻓﯿﻠﻢ ژﻻﺗﯿﻦ‬
‫ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ ﺑﻪ روش ‪ Sobral‬و ﻫﻤﮑﺎران )‪ (2001‬ﺗﻮﻟﯿﺪ‬
‫در راﺑﻄﮥ )‪ :w1 (2‬وزن ﻇﺮف و ﻧﻤﻮﻧﮥ ﻗﺒﻞ از‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ 2/5 .‬ﮔﺮم ﭘﻮدر ژﻻﺗﯿﻦ ﺑﻪ ﻣﺪت ﯾﮏ ﺷﺐ در‬
‫ﺧﺸﮏﺷﺪن )ﮔﺮم(‪ :w2 ،‬وزن ﻇﺮف و ﻧﻤﻮﻧﮥ ﺑﻌﺪ از‬
‫ﻣﻘﺪار ﮐﺎﻓﯽ آبﻣﻘﻄﺮ ﻫﯿﺪراﺗﻪﺷﺪه و در ﺣﻤﺎم آﺑﯽ ﺑﺎ‬
‫ﺧﺸﮏﺷﺪن )ﮔﺮم(‪ :w ،‬وزن ﻇﺮف ﺧﺎﻟﯽ )ﮔﺮم( اﺳﺖ‪.‬‬
‫دﻣﺎي ‪ 45‬درﺟﮥ ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد ﺑﻪﻃﻮرﮐﺎﻣﻞ ذوب ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫درﺻﺪ ﺧﺎﮐﺴﺘﺮ ژﻻﺗﯿﻦ‬ ‫ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻣﺤﻠﻮلﻫﺎي ژﻻﺗﯿﻦ ‪ 25‬درﺻﺪ ﮔﻠﯿﺴﺮول‬
‫درﺻﺪ ﺧﺎﮐﺴﺘﺮ ژﻻﺗﯿﻦ ﺑﺮاﺳﺎس اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪3474‬‬ ‫)وزﻧﯽ‪/‬وزﻧﯽ( اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل و ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦ‬
‫)ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﯽ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﯾﺮان‪ (1373 ،‬و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬ ‫ﮔﻼﯾﮑﻮل ‪ 400‬ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖﻫﺎي ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ )‪،5:10 ،5:5‬‬
‫راﺑﻄﮥ )‪ (3‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮔﺮدﯾﺪ‪:‬‬ ‫‪ 15:10 ،15:5 ،10:15 ،10:10 ،10:5 ،5:15‬و ‪(15:15‬‬
‫راﺑﻄﮥ )‪(3‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺤﻠﻮل ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﮔﺮدﯾﺪﻧﺪ‪ 10 .‬ﻣﯿﻠﯽﻟﯿﺘﺮ از‬
‫(‬ ‫‪−‬‬ ‫)‬ ‫ﻫﺮﯾﮏ از ﻣﺤﻠﻮل ﻓﯿﻠﻢﻫﺎي آﻣﺎدهﺷﺪه ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ‪9×4‬‬
‫= درﺻﺪ وزﻧﯽ ﺧﺎﮐﺴﺘﺮ‬ ‫‪× 100‬‬
‫ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ ﭘﻠﮑﺴﯽﮔﻼس‪ 1‬اﻓﺰوده ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻣﺪت ‪24‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ در آون ﻓﻦدار ﺑﺎ دﻣﺎي ‪ 30‬درﺟﮥ ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد‬
‫در راﺑﻄﮥ )‪ :w1 (3‬وزن ﺑﻮﺗﻪ و ﺧﺎﮐﺴﺘﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪ‪:w2 ،‬‬
‫ﺧﺸﮏ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫وزن ﺑﻮﺗﮥ ﺧﺎﻟﯽ و ‪ :w‬وزن ﻧﻤﻮﻧﮥ ﻣﻮرد آزﻣﺎﯾﺶ اﺳﺖ‪.‬‬

‫درﺻﺪ ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ‬
‫ﻧﻘﻄﮥ ذوب ژﻻﺗﯿﻦ‬
‫درﺻﺪ ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ ژﻻﺗﯿﻦ ﺑﻪوﺳﯿﻠﮥ ﮐﺠﻠﺪال ‪ ZISCO‬ﻣﺪل‬
‫اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﻧﻘﻄﮥ ذوب ژﻻﺗﯿﻦ ﺑﻪ روش ‪ Mahjoorian‬و‬
‫‪ PDU-500SI‬و ﺑﺮاﺳﺎس اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺷﻤﺎره ‪3474‬‬
‫ﻫﻤﮑﺎران )‪ (2013‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺤﻠﻮل ‪ 3‬درﺻﺪ ژﻻﺗﯿﻦ‬
‫ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪ )ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﯽ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﯾﺮان‪.(1373 ،‬‬
‫)وزﻧﯽ‪/‬ﺣﺠﻤﯽ( در ﻟﻮﻟﮥ درﭘﯿﭻدار ﻣﮏﮐﺎرﺗﯽ ﺑﺎ ﻃﻮل ‪10‬‬
‫راﺑﻄﮥ )‪ (1‬ﻣﺒﻨﺎي ﻣﺤﺎﺳﺒﮥ درﺻﺪ ازت ژﻻﺗﯿﻦ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ و ﻗﻄﺮ دﻫﺎﻧﮥ ‪ 18/55‬ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮ ﺗﻬﯿﻪ و ﺑﻪ‬
‫راﺑﻄﮥ )‪(1‬‬
‫ﻣﺪت ‪ 18‬ﺳﺎﻋﺖ در دﻣﺎي ‪ 4‬درﺟﮥ ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد ﻗﺮار‬
‫درﺻﺪ وزﻧﯽ ازت‬
‫داده ﺷﺪ‪ .‬ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺳﭙﺲ در ﺣﻤﺎم آب ﯾﺦ ﺑﺎ دﻣﺎي ‪5‬‬ ‫ﺣﺠﻢ اﺳﯿﺪ ﻣﺼﺮﻓﯽ × ﻧﺮﻣﺎﻟﯿﺘﻪ اﺳﯿﺪ × ‪14 × 100‬‬
‫درﺟﮥ ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد ﮔﺬارده ﺷﺪه و ﯾﮏ ﻗﻄﺮه ﻣﺤﻠﻮل‬ ‫=‬
‫‪ × 1000‬ﮔﺮم وزن ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫ﮐﻠﺮوﻓﻮرم‪+‬ﻓﻨﻞرد‪ 2‬روي ﺳﻄﺢ ژﻻﺗﯿﻦ ﻗﺮار داده ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﺎﮐﺘﻮر ﭘﺮوﺗﺌﯿﻨﯽ × درﺻﺪ وزﻧﯽ ازت = درﺻﺪ ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ‬
‫ﺣﻤﺎم آب ﺑﻪﻧﺤﻮي ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺷﺪ ﮐﻪ دﻣﺎي آن ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ‬
‫‪ 0/1‬درﺟﮥ ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد ﺑﺮ دﻗﯿﻘﻪ ﺑﺎﻻ رود‪ ،‬اوﻟﯿﻦ ﻧﻘﻄﻪاي‬ ‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ ،3474‬ﻓﺎﮐﺘﻮر ﭘﺮوﺗﺌﯿﻨﯽ ژﻻﺗﯿﻦ‬
‫ﮐﻪ ﻣﺤﻠﻮل رﻧﮕﯽ ﮐﻠﺮوﻓﻮرم‪+‬ﻓﻨﻞرد درون ﻣﺤﻠﻮل ژﻻﺗﯿﻦ‬ ‫ﭘﻮﺳﺖ ﻣﺎﻫﯽ ﻣﻌﺎدل ﺑﺎ ‪ 5/89‬درﺻﺪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‬
‫ﺳﻘﻮط ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻧﻘﻄﮥ ذوب ژﻻﺗﯿﻦ ﺛﺒﺖ ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬ ‫)ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﯽ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﯾﺮان‪.(1373 ،‬‬

‫ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ‬ ‫درﺻﺪ رﻃﻮﺑﺖ‬

‫ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ روش ﮔﺰارشﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ‬
‫‪3‬‬
‫‪ Ramos‬و ﻫﻤﮑﺎران )‪ (2013‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﻮﻟﯿﺲ‬
‫دﯾﺠﯿﺘﺎل ‪ Guanglu‬ﻣﺪل ‪ 111-101B‬ﺳﺎﺧﺖ ﭼﯿﻦ ﺑﺎ‬
‫دﻗﺖ ‪ 0/01‬ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮ در ‪ 5‬ﻧﻘﻄﮥ ﺗﺼﺎدﻓﯽ از ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ‬
‫درﺻﺪ رﻃﻮﺑﺖ ﭘﻮدر ژﻻﺗﯿﻦ ﺑﺮاﺳﺎس اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪3474‬‬
‫)ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﯽ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﯾﺮان‪ (1373 ،‬ﺑﺮاي‬
‫ﻓﺮاوردهﻫﺎي ژﻻﺗﯿﻨﯽ اﻧﺠﺎم و ﺑﻪﺻﻮرت راﺑﻄﮥ )‪(2‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮔﺮدﯾﺪ‪:‬‬

‫‪2‬‬
‫‪Chloroform+Phenol red‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪Caliper‬‬ ‫‪Plexiglas‬‬
‫‪214‬‬
‫ﻣﮏﮐﺎرﺗﯽ ﺑﺎ ﻃﻮل ‪ 7‬ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ و ﻗﻄﺮ دﻫﺎﻧﮥ ‪18/55‬‬
‫ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮ ﺑﺎ ﺳﯿﻠﯿﮑﺎژل ﺧﺸﮏ ﭘﺮﺷﺪه و دﻫﺎﻧﮥ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ‬
‫ﻓﯿﻠﻢ ﮐﺎﻣﻼً ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪه و درون دﺳﯿﮑﺎﺗﻮر ﺣﺎوي آب‬
‫ﺧﺎﻟﺺ ﻗﺮار داده ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻓﺰاﯾﺶ وزن ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫از ﺗﺮازو ﺑﺎ دﻗﺖ ‪ 0/0001‬ﮔﺮم ) ‪M.T.Electronic‬‬
‫‪ (Balance, ESJ200-4B, China‬در ﻃﻮل ‪ 9‬ﺳﺎﻋﺖ و ﺑﺎ‬
‫ﻓﺎﺻﻠﮥ زﻣﺎﻧﯽ ‪ 1‬ﺳﺎﻋﺖ ﺗﻮﺳﻂ راﺑﻄﮥ )‪ (5‬اﻧﺪازهﮔﯿﺮي‬
‫ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫راﺑﻄﮥ )‪(5‬‬
‫=‬
‫×‬
‫(‬ ‫)‬
‫در راﺑﻄﮥ )‪ :WVP (5‬ﺗﺮاوشﭘﺬﯾﺮي ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﺨﺎر‬
‫آب‪ :x ،‬ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻓﯿﻠﻢ‪ :( ) ،‬ﺷﯿﺐ ﺧﻂ راﺳﺖ‬
‫)ﮔﺮم‪/‬ﺳﺎﻋﺖ(‪ :A ،‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﻓﯿﻠﻤﯽ ﮐﻪ روي درﭘﻮش‬
‫ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﻗﺮار داﺷﺖ )ﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ(‪ :S ،‬ﻓﺸﺎر ﺑﺨﺎر اﺷﺒﺎع در‬
‫دﻣﺎي ﻣﻮرد آزﻣﺎﯾﺶ )ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮ ﺟﯿﻮه( و )‪(R1-R2‬‬
‫اﺧﺘﻼف رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﺑﯿﻦ دﺳﯿﮑﺎﺗﻮر و ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪6‬‬
‫ﺣﻼﻟﯿﺖ در آب‬
‫ﺣﻼﻟﯿﺖ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ در آب ﺑﻪ روش ‪ Hosseini‬و ﻫﻤﮑﺎران‬
‫)‪ (2013‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ ﺑﻪﺻﻮرت ﻗﻄﻌﻪﻫﺎي‬
‫ﻣﺴﺘﻄﯿﻞﺷﮑﻞ ‪ 4×1‬ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮي ﺑﺮﯾﺪه‪ ،‬ﺗﻮزﯾﻦ و در‬
‫آون ﻓﻦدار ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺖ و دﻣﺎي ‪ 105‬درﺟﮥ‬
‫ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد ﺧﺸﮏ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬وزن ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﭘﺲ از‬
‫ﺧﺸﮏﺷﺪن دوﺑﺎره اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﺳﭙﺲ در‬
‫‪ 30‬ﻣﯿﻠﯽﻟﯿﺘﺮ آبﻣﻘﻄﺮ ﻏﻮﻃﻪور و روي ﺷﯿﮑﺮ ) ‪Rotator‬‬
‫‪ (clinical, Iran khodsazIran‬ﺑﺎ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﻼﯾﻢ ﻗﺮار‬
‫داده ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬ﻣﺨﻠﻮط آب و ﻧﻤﻮﻧﻪ از‬
‫ﮐﺎﻏﺬ واﺗﻤﻦ ﺷﻤﺎرة ‪ 1‬ﮔﺬراﻧﺪه ﺷﺪه و ﮐﺎﻏﺬ و‬
‫ﺑﺎﻗﯽﻣﺎﻧﺪهﻫﺎي ژﻻﺗﯿﻨﯽ ﺣﻞﻧﺸﺪه روي آن ﺑﻪ ﻣﺪت ‪24‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ در آون ﻓﻦدار ﺑﺎ دﻣﺎي ‪ 105‬درﺟﮥ ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد‬
‫ﺧﺸﮏ ﺷﺪﻧﺪ و ﭘﺲ از آن ﺗﻮزﯾﻦ ﮔﺮدﯾﺪﻧﺪ‪ .‬ﺣﻼﻟﯿﺖ‬
‫ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ در آب ازﻃﺮﯾﻖ راﺑﻄﮥ )‪ (6‬ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫راﺑﻄﮥ )‪(6‬‬
‫‪%‬‬ ‫=‬ ‫‪× 100‬‬
‫در راﺑﻄﮥ )‪ (FS%) (6‬درﺻﺪ ﺣﻼﻟﯿﺖ در آب‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‪ Wi ،‬وزن اوﻟﯿﮥ ﻓﯿﻠﻢ ﺧﺸﮏ‪ Wf ،‬وزن ﻧﻬﺎﯾﯽ‬
‫‪6‬‬
‫‪Water solubility‬‬
‫ﭘﮋوﻫﺶ و ﻧﻮآوري در ﻋﻠﻮم و ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻏﺬاﯾﯽ‪ ،‬ﺳﺎل ‪ ،1396‬ﺟﻠﺪ ‪ ،6‬ﺷﻤﺎره ‪2‬‬
‫اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﺷﺪه و ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ آﻧﻬﺎ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻓﯿﻠﻢ‬
‫ﮔﺰارش ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﮐﺸﺸﯽ )‪ ، ( TS‬ﻣﺪول اﻻﺳﺘﯿﮏ )‪ ( EM‬و‬
‫درﺻﺪ ﮐﺸﺶ در ﻧﻘﻄﮥ ﭘﺎرﮔﯽ )‪ 3( EAB‬ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس روش ‪ (2009) ASTM‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﭘﯿﺶ‬
‫از آزﻣﻮن‪ ،‬ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ ﺑﻪ ﻗﻄﻌﻪﻫﺎي ‪ 5×1‬ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ ﺑﺮﯾﺪه و‬
‫ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 3‬روز در رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ ‪ 50‬درﺻﺪ ﻣﺸﺮوط‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬آزﻣﻮن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺎﻓﺖﺳﻨﺞ ﺳﻨﺘﺎم‬
‫)‪ (Santam texturemeter,STM-5, Iran‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ ﺑﯿﻦ دو ﮔﯿﺮة دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﮥ اوﻟﯿﻪ ‪40‬‬
‫ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮ ﻗﺮار داده ﺷﺪه و ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ‪ 10‬ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮ ﺑﺮ‬
‫دﻗﯿﻘﻪ ﺗﺎ زﻣﺎن ﭘﺎرهﺷﺪن ﮐﺸﯿﺪه ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ‬
‫ﻗﻄﻌﻪﻫﺎي ﻣﺴﺘﻄﯿﻞﺷﮑﻞ ﻓﯿﻠﻢ ﺑﺎ اﺑﻌﺎد ‪ 4×1‬ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ‬
‫ﺗﻬﯿﻪ و در ﺳﻞ اﺳﭙﮑﺘﻮﻓﺘﻮﻣﺘﺮ ) ‪EnglandPG‬‬
‫*‪ (Instrumen, T80‬ﻗﺮار داده ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ‬
‫ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ در ﻧﺎﺣﯿﮥ ﻣﺮﺋﯽ و ﻣﺎورايﺑﻨﻔﺶ از ﻃﻮل ﻣﻮج‬
‫‪ 200‬ﻧﺎﻧﻮﻣﺘﺮ ﺗﺎ ‪ 800‬ﻧﺎﻧﻮﻣﺘﺮ ﺑﺮاﺳﺎس روش ‪ Yang‬و‬
‫‪ (2000) Paulson‬اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﻣﺴﺎﺣﺖ زﯾﺮ‬
‫ﻣﻨﺤﻨﯽ ﺑﻪدﺳﺖآﻣﺪه ﺑﺨﺶ ﺑﺮ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻓﯿﻠﻢ‬
‫ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪة ﻣﯿﺰان ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ ﻓﯿﻠﻢ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ازﻃﺮﯾﻖ‬
‫راﺑﻄﮥ )‪ (4‬ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺪد ﺑﺰرگﺗﺮ‬
‫ﺑﻪدﺳﺖآﻣﺪه در اﯾﻦ راﺑﻄﻪ‪ ،‬ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪة ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ ﮐﻤﺘﺮ‬
‫ﻓﯿﻠﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫راﺑﻄﮥ )‪(4‬‬
‫=‬
‫‪ :A‬ﺳﻄﺢ زﯾﺮ ﻣﻨﺤﻨﯽ‬
‫‪ :T‬ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻓﯿﻠﻢ‬
‫‪5‬‬
‫ﺗﺮاوشﭘﺬﯾﺮي ﺑﻪ ﺑﺨﺎر آب‬
‫ﺗﺮاوشﭘﺬﯾﺮي ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﺨﺎر آب ﺑﻪ روش وزﻧﯽ و ﺑﺮ‬
‫ﻣﺒﻨﺎي ‪ (1995) ASTM‬اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﺷﺪ‪ .‬ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي‬
‫‪1‬‬
‫‪Tensile strength‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Elastic modulus‬‬
‫‪Elongation at break‬‬
‫‪4‬‬
‫‪Opacity‬‬
‫‪5‬‬
‫‪Water vapor permeability‬‬
‫‪215‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽ اﺛﺮ ﺗﺮﮐﯿﺐ رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪهﻫﺎي ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل و ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦ‪...‬‬

‫ﺷﻮرﯾﺪه )‪ 20/36‬درﺟﮥ ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد( و ﻣﺎﻫﯽ ﻓﯿﺘﻮﻓﺎگ‬ ‫ﻓﯿﻠﻢ ﺧﺸﮏ اﺳﺖ‪.‬‬

‫)‪ 20‬درﺟﮥ ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد( ﺑﻮد‪.‬‬
‫آﻧﺎﻟﯿﺰ آﻣﺎري‬
‫ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ‬ ‫ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﺑﺮرﺳﯽ اﺛﺮ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل و ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ ﺷﺎﻣﻞ درﺻﺪ ﮐﺸﺶ در ﻧﻘﻄﮥ‬ ‫ﮔﻼﯾﮑﻮل ﺑﺮ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ و ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎي‬
‫ﭘﺎرﮔﯽ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ ﮐﺸﺶ و ﻣﺪول اﻻﺳﺘﯿﮏ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ در‬ ‫ژﻻﺗﯿﻦ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖﻫﺎي ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ آﻧﻬﺎ از ﺣﺪاﻗﻞ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺟﺪول )‪ (1‬آورده ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت‬ ‫ﻏﻠﻈﺘﯽ ﮐﻪ در ﻓﯿﻠﻢ ﺣﺎﻟﺖ اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﯾﺮ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ‬
‫ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎي ﺣﺎوي ﻏﻠﻈﺖ ‪ 15‬درﺻﺪ‬ ‫)‪ (5:5‬ﺗﺎ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﻏﻠﻈﺘﯽ ﮐﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻓﯿﻠﻢ ﺣﻔﻆ‬
‫ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل و ‪ 15‬درﺻﺪ ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦ ﮔﻼﯾﮑﻮل ﺑﻪدﻟﯿﻞ ﻧﺮﻣﯽ‬ ‫ﻣﯽﮔﺮدد )‪ (15:15‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪ .‬ﻃﺮح آﻣﺎري ﺑﻪﮐﺎررﻓﺘﻪ‬
‫ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ و ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ ﭘﺮوب دﺳﺘﮕﺎه در ﻣﺤﮑﻢ ﻧﮕﻪداﺷﺘﻦ‬ ‫ﮐﺎﻣﻼً ﺗﺼﺎدﻓﯽ و آزﻣﺎﯾﺶﻫﺎ ﻧﯿﺰ در ﻗﺎﻟﺐ ﻓﺎﮐﺘﻮرﯾﻞ ‪3×3‬‬
‫آﻧﻬﺎ اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ درﺻﺪ ﮐﺸﺶ در ﻓﯿﻠﻢ‬ ‫اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬ﺗﯿﻤﺎرﻫﺎي آزﻣﺎﯾﺶ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺮﮐﯿﺐ دو‬
‫ﺣﺎوي ‪ 5‬درﺻﺪ ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل و ‪ 10‬درﺻﺪ ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦ‬ ‫رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪة ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل و ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦ ﮔﻼﯾﮑﻮل )‪،5:5‬‬
‫ﮔﻼﯾﮑﻮل ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﻧﻤﻮﻧﮥ ﺣﺎوي ﻏﻠﻈﺖ‬ ‫‪ 15:10 ،15:5 ،10:15 ،10:10 ،10:5 ،5:15 ،5:10‬و‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪه )‪ 10‬درﺻﺪ ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل و ‪10‬‬ ‫‪ (15:15‬ﺑﺎ ‪ 3‬ﺗﮑﺮار ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ دادهﻫﺎ ﺑﺎ‬
‫درﺻﺪ ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦ ﮔﻼﯾﮑﻮل( درﺻﺪ ﮐﺸﺶ ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮي را‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮماﻓﺰار ‪ MSTATC‬و روش ‪ LSD‬ﺑﺎ ﺳﻄﺢ‬
‫ﻧﺸﺎن داد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻮرد اﺣﺘﻤﺎﻻً درﻧﺘﯿﺠﮥ ﻏﻠﻈﺖ ﺑﺎﻻي‬ ‫اﻃﻤﯿﻨﺎن )‪ (P<0/05‬اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬از ﻧﺮماﻓﺰار ‪SPSS‬‬
‫رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪه در ﻓﯿﻠﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﮐﺎﻫﺶ‬ ‫)ﻧﺴﺨﮥ ‪ (16/0‬ﺑﺮاي ﺗﺠﺰﯾﻪوﺗﺤﻠﯿﻞ آﻣﺎري دادهﻫﺎ‬
‫ﭼﺴﺒﻨﺪﮔﯽ ﺑﯿﻦ ﭘﻠﯿﻤﺮ ﻓﯿﻠﻢ ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ‪ Siew‬و ﻫﻤﮑﺎران )‪ (1999‬درراﺑﻄﻪﺑﺎ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎي‬
‫ﺳﺪﯾﻢ ﮐﺎزﺋﯿﻨﺎت ﮔﺰارش ﺷﺪ‪ .‬روﻧﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻓﺎﮐﺘﻮر‬ ‫ﻧﺘﺎﯾﺞ و ﺑﺤﺚ‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ ﮐﺸﺶ ﻋﮑﺲ ﺗﻐﯿﯿﺮات درﺻﺪ ﮐﺸﺶ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ‬
‫ﺑﻪﻃﻮرﮐﻠﯽ‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ درﺻﺪ ﮐﺸﺶ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬ ‫ﻣﻘﺪار ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ‪ ،‬ﺧﺎﮐﺴﺘﺮ‪ ،‬رﻃﻮﺑﺖ و ﻧﻘﻄﮥ ذوب ژﻻﺗﯿﻦ‬
‫آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﮐﺸﺶ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺖ و ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ‬ ‫ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﺎﻫﯽ ﺣﻠﻮا ﺳﯿﺎه ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪،1/6 ،72‬‬
‫ﮐﺸﺶ در ﻓﯿﻠﻢ ﺣﺎوي ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﺪار رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪه‬ ‫‪ 9/6‬درﺻﺪ و ‪ 33/23‬درﺟﮥ ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻘﺪار‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﻪدﺳﺖآﻣﺪه ﺑﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪهﻫﺎي‬ ‫ﺗﻘﺮﯾﺒﯽ ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ ﺑﻪدﺳﺖآﻣﺪه از ژﻻﺗﯿﻦ ﭘﻮﺳﺖ ﺣﻠﻮاي‬
‫ﺣﺎﺻﻞ از ‪ McHught‬و ‪ (1994) Krochta‬و ﻧﯿﺰ‬ ‫ﺳﯿﺎه ﮐﻤﺘﺮ از ﻣﻘﺪار ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ ﺗﻌﯿﯿﻦﺷﺪه ﺑﺮاي ژﻻﺗﯿﻦ‬
‫‪ Rivero‬و ﻫﻤﮑﺎران )‪ (2010‬ﮐﻪ روي ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت‬ ‫ﺗﺠﺎري ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﺻﻨﻌﺖ ﻏﺬا )ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﯽ‬
‫ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻏﻠﻈﺖ‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﯾﺮان‪ (1373 ،‬و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﮐﻤﺘﺮ از ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ‬
‫رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪه ﮐﺎر ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ داﺷﺖ‪ .‬ﻣﺪول‬ ‫ﺣﺎﺻﻞ از ﭘﻮﺳﺖ ﻣﺎﻫﯽﻫﺎي ﺷﻮرﯾﺪ ه‪ ، 1‬ﻣﺮﮐ ﺐ‪ 2‬و‬
‫اﻻﺳﺘﯿﮏ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯿﺰان‬ ‫ﻓﯿﺘـﻮﻓﺎ گ‪ 3‬ﺑـﻮد‪ .‬درﺻـﺪ ﺧﺎﮐﺴﺘـﺮ و رﻃﻮﺑﺖ‬
‫رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﻣﻘﺪار ﻣﺪول‬ ‫اﻧﺪازهﮔﯿﺮيﺷﺪه ﺑﺮاي ژﻻﺗﯿﻦ ﺣﻠﻮاي ﺳﯿﺎه ﮐﻤﺘﺮ از‬
‫اﻻﺳﺘﯿﺴﯿﺘﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﯿﻠﻢ ﺑﺎ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﺪار‬ ‫ﻣﻘﺪار ﺗﻌﯿﯿﻦﺷﺪه در اﺳﺘﺎﻧﺪارد ژﻻﺗﯿﻦ ﺗﺠﺎري ﻣﺼﺮﻓﯽ و‬
‫رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﻓﯿﻠﻢ ﺣﺎوي ‪ 5‬درﺻﺪ ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل‬ ‫ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺧﺎﮐﺴﺘﺮ ﺣﺎﺻﻞ از ژﻻﺗﯿﻦ ‪ 3‬ﻣﺎﻫﯽ‬
‫و ‪ 5‬درﺻﺪ ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦ ﮔﻼﯾﮑﻮل ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ذﮐﺮﺷﺪه در ﺑﺎﻻ ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪ‪ .‬ﻧﻘﻄﮥ ذوب ژل ﺣﻠﻮاي‬
‫ﺳﯿﺎه در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ‪ 33/23‬درﺟﮥ ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد‬
‫اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ از دﻣﺎي ذوب ژل ﻣﺎﻫﯽ‬

‫‪1‬‬
‫‪Otolithes ruber‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Teuthida‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Hypophthalmichthys molitrix‬‬
‫‪216‬‬ ‫ﭘﮋوﻫﺶ و ﻧﻮآوري در ﻋﻠﻮم و ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻏﺬاﯾﯽ‪ ،‬ﺳﺎل ‪ ،1396‬ﺟﻠﺪ ‪ ،6‬ﺷﻤﺎره ‪2‬‬

‫ﺟﺪول ‪-1‬ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ و ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎي ژﻻﺗﯿﻨﯽ ﺣﺎوي رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪهﻫﺎي ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل و ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦ ﮔﻼﯾﮑﻮل‬
‫ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ ﻓﯿﻠﻢ‬ ‫ﻣﺪول اﻻﺳﺘﯿﮏ‬ ‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ ﮐﺸﺶ‬ ‫درﺻﺪ ﮐﺸﺶ در ﻧﻘﻄﮥ‬ ‫ﻏﻠﻈﺖ ‪PEG‬‬ ‫ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل‬
‫)ﻧﺎﻧﻮﻣﺘﺮ(‬ ‫)ﻣﮕﺎﭘﺎﺳﮑﺎل(‬ ‫)ﻣﮕﺎﭘﺎﺳﮑﺎل(‬ ‫ﺷﮑﺴﺖ )درﺻﺪ(‬ ‫)درﺻﺪ(‬ ‫)درﺻﺪ(‬
‫‪3/55±0/67 BC‬‬ ‫‪105/243±54/617‬‬ ‫‪37/452±9/467‬‬ ‫‪134/351±98/313‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪3/51±0/23 BC‬‬ ‫‪28/004±23/498‬‬ ‫‪24/064±1/01‬‬ ‫‪273/603±90/380‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪4/417±0/51 AB‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪15‬‬
‫‪3/8±0/80 B‬‬ ‫‪72/012±30/939‬‬ ‫‪21/558±1/24‬‬ ‫‪262/384±57/177‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪3/28±1/00 C‬‬ ‫‪28/258±17/961‬‬ ‫‪20/132±2/78‬‬ ‫‪181/524±65/110‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪4/32±0/54 ABC‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪15‬‬
‫‪3/70±0/25‬‬ ‫‪BC‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪3/71±0/08 BC‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪15‬‬
‫‪4/58±0/37 A‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪15‬‬
‫ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ‪±‬اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﯿﺎر‪ :‬وﺟﻮد ﺣﺮوف ﻏﯿﺮﻫﻤﺴﺎن در ﻫﺮ ﺳﺘﻮن ﻧﺸﺎﻧﮥ اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﯽداري اﺳﺖ )‪ .(P<0/05‬اﻋﺪاد ﻧﺎﻣﺸﺨﺺ در ﺟﺪول ﺑﻪدﻟﯿﻞ‬
‫ﮐﺸﺴﺎﻧﯽ ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ و ﻋﺪم ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ دﺳﺘﮕﺎه در ﺛﺒﺖ دادهﻫﺎ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ :PEG .‬ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦ ﮔﻼﯾﮑﻮل‬

‫ﮐﻤﺘﺮ از ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺟﺬب ‪ 3/7‬ﻧﺎﻧﻮﻣﺘﺮ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎي ژﻻﺗﯿﻨﯽ‬ ‫ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ‬

‫در ﮐﺎر ﻣﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎي ژﻻﺗﯿﻨﯽ‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪﺷﺪه در اﯾﻦ ﮐﺎر ﺻﺮفﻧﻈﺮ از ﻣﻘﺪار و ﻧﻮع‬
‫رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪه ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺟﺬب ﻃﻮل ﻣﻮج را در‬
‫ﻧﺎﺣﯿﮥ ﻣﺎورايﺑﻨﻔﺶ ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺧﻼف ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ از ﮐﺎر‬
‫ﺗﺮاوشﭘﺬﯾﺮي ﺑﻪ ﺑﺨﺎر آب‬
‫ﺣﺎوي‬ ‫ژﻻﺗﯿﻨﯽ‬ ‫ﻓﯿﻠﻢﻫﺎي‬ ‫ﺗﺮاوشﭘﺬﯾﺮي‬
‫رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﺑﺨﺎر آب در ﺷﮑﻞ )‪(1‬‬
‫ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻃﻮرﮐﻠﯽ‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻏﻠﻈﺖ‬
‫رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪه در ﻓﯿﻠﻢ ﺗﺮاوشﭘﺬﯾﺮي اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ ﻣﻮﻟﮑﻮلﻫﺎي ﮐﻮﭼﮑﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺑﯿﻦ ﻣﻮﻟﮑﻮلﻫﺎي ﭘﻠﯿﻤﺮ ﻧﻔﻮذ ﮐﺮده و ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻓﻀﺎي‬
‫آزاد ﺑﯿﻦ ﻣﻮﻟﮑﻮلﻫﺎي ﭘﻠﯿﻤﺮ ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﯾﺶ‬
‫ﺗﺮاوشﭘﺬﯾﺮي ﺑﻪ ﺑﺨﺎر آب ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ازﻃﺮﻓﯽ ﻣﺎﻫﯿﺖ‬
‫آبدوﺳﺖ اﯾﻦ رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ ﻧﯿﺰ در اﻓﺰاﯾﺶ‬
‫ﺗﺮاوشﭘﺬﯾﺮي ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﺨﺎر آب ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ‬
‫)‪.(Thomazine et al., 2005‬‬
‫ﺷﮑﻞ )‪ (1‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎي ﺣﺎوي‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻏﻠﻈﺖ رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪه )‪ 15‬درﺻﺪ‬
‫ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل و ‪ 15‬درﺻﺪ ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦ ﮔﻼﯾﮑﻮل( ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ‬
‫ﺗﺮاوشﭘﺬﯾﺮي را ﺑﻪ ﺑﺨﺎر آب داﺷﺘﻨﺪ )‪.(P<0/05‬‬
‫ﺑﺎﺗﻮﺟﻪﺑﻪ ﺷﮑﻞ )‪ ،(1‬ﺗﺮاوشﭘﺬﯾﺮي ﺑﻪ ﺑﺨﺎر آب در ﻓﯿﻠﻢ‬
‫ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ ﺣﺎوي ‪ 15‬درﺻﺪ ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦ ﮔﻼﯾﮑﻮل و ‪ 5‬درﺻﺪ‬
‫ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻣﻌﻨﯽداري ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻓﯿﻠﻢ ﺣﺎوي ‪10‬‬
‫درﺻﺪ ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل و ‪ 10‬درﺻﺪ ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦ ﮔﻼﯾﮑﻮل ﺑﻮد‬
‫دادهﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ از ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ در ﺟﺪول )‪ (1‬ﻧﺸﺎن‬
‫داده ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻏﻠﻈﺖ رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪه‬
‫ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﻫﺮ دو رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪه‬
‫در ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻏﻠﻈﺖ ﺧﻮد ﻣﻮﺟﺐ ﮐﺎﻫﺶ ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ‬
‫ﻣﺸﮑﺎﻧﯽ و ﻫﻤﮑﺎران )‪ (1391‬ﺑﻮد آﻧﻬﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﺮدﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯿﺰان ﮔﻠﯿﺴﺮول ﺑﺮ ﻣﯿﺰان ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ‬
‫اﻓﺰوده ﻣﯽﺷﻮد‪ Al-Hassan .‬و ‪ (2012) Norziah‬ﻧﯿﺰ‬
‫ﮔﺰارش ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎي ﺣﺎوي ﮔﻠﯿﺴﺮول ﺷﻔﺎفﺗﺮ از‬
‫ﻓﯿﻠﻢﻫﺎي ﺣﺎوي ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎاﯾﻦﺣﺎل ‪Irissin-‬‬
‫‪ mangata‬و ﻫﻤﮑﺎران )‪ (2001‬ﮔﺰارش ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ در‬
‫ﻓﯿﻠﻢﻫﺎي ﮔﻠﻮﺗﻨﯽ‪ ،‬ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ‬
‫ﻧﻮع رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪه ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﻏﻠﻈﺖ آن‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ از ﮐﺎر ﻣﺎ ﻧﯿﺰ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎي ﺣﺎوي ‪15‬‬
‫درﺻﺪ ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦ ﮔﻼﯾﮑﻮل ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ ﮐﻤﺘﺮي از ﻓﯿﻠﻢﻫﺎي‬
‫ﺣﺎوي ‪ 15‬درﺻﺪ ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل داﺷﺘﻨﺪ )‪.(P<0/05‬‬
‫ﺑﻪﻋﺒﺎرتدﯾﮕﺮ ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦ ﮔﻼﯾﮑﻮل در ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﻏﻠﻈﺖ‬
‫ﺧﻮد ﻣﻮﺟﺐ ﮐﺪورت ﺑﯿﺸﺘﺮي در ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﻮﺟﻮد در ﺟﺪول )‪ ،(1‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ‬
‫ﺑﻪدﺳﺖآﻣﺪه ﺑﺮاي ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ در ﻣﺤﺪودة ‪ 3/28‬ﺗﺎ‬
‫‪ 4/85‬ﻧﺎﻧﻮﻣﺘﺮ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎي ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻨﯽ در‬
‫ﻃﻮل ﻣﻮج ‪ 660‬ﻧﺎﻧﻮﻣﺘﺮ در ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ‪ Ma‬و ﻫﻤﮑﺎران‬
‫)‪ (2012‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﺟﺬب ﻓﯿﻠﻢﻫﺎي ژﻻﺗﯿﻨﯽ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ از ﮐﺎر ‪ Hosseini‬و ﻫﻤﮑﺎران )‪ (2013‬در ﻃﻮل‬
‫ﻣﻮج ‪ 660‬ﻧﺎﻧﻮﻣﺘﺮ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 0/56‬ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎر‬
‫‪217‬‬
‫ﺗﺮاوشﭘﺬﯾﺮي اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺑﻪ‬
‫ﺳﺒﺐ اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﺴﺒﺖ ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦ ﮔﻼﯾﮑﻮل در ﻣﺨﻠﻮط و‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻓﻀﺎﻫﺎي آزاد ﺑﯿﻦ ﻣﻠﮑﻮلﻫﺎي ﭘﻠﯿﻤﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫دراﯾﻦراﺑﻄﻪ ‪ Thomazine‬و ﻫﻤﮑﺎران )‪ (2005‬ﮔﺰارش‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ اﮔﺮﭼﻪ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎي ﺣﺎوي ‪ 25‬درﺻﺪ ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل‬
‫ﺗﺮاوشﭘﺬﯾﺮي ﮐﻤﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎي ﺣﺎوي ‪25‬‬
‫درﺻﺪ ﮔﻠﯿﺴﺮول داﺷﺘﻨﺪ اﻣﺎ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل‬
‫ﺗﺎ ‪ 55‬درﺻﺪ و ﻧﯿﺰ اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﺴﺒﺖ ﮔﻠﯿﺴﺮول ﺑﻪ‬
‫ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل در ﻣﺨﻠﻮط‪ ،‬ﺗﺮاوشﭘﺬﯾﺮي ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ ﺑﻪﻃﻮر‬
‫ﻣﻌﻨﯽداري اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫‪2.00‬‬
‫ﺗﺮاوش ﭘﺬﯾﺮي ﺑﻪ ﺑﺨﺎر آب‬
‫)‪( mm.gr/pa.h.m2‬‬
‫‪1.50‬‬
‫‪D‬‬
‫‪1.00‬‬
‫‪0.50‬‬
‫‪0.00‬‬
‫‪5‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ -1‬ﺗﺮاوشﭘﺬﯾﺮي ﺑﻪ ﺑﺨﺎر آب در ﻓﯿﻠﻢﻫﺎي ﺣﺎوي رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪهﻫﺎي ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل و ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦ ﮔﻼﯾﮑﻮل‪ ،‬وﺟﻮد ﺣﺮوف‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺣﺎوي ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦ ﮔﻼﯾﮑﻮل اﻧﺪﮐﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ از‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺣﺎوي ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل ﺑﻮده اﻣﺎ اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت‬
‫ﻣﻌﻨﯽدار ﻧﺒﻮد‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺎﺗﻮﺟﻪﺑﻪ آبدوﺳﺘﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦ ﮔﻼﯾﮑﻮل ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﯿﻪ‬
‫اﺳﺖ )‪ .(Thomazine et al., 2005‬ﺑﻪ ﺑﯿﺎن دﯾﮕﺮ‪،‬‬
‫ﺣﻼﻟﯿﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺣﺎوي ﻧﺴﺒﺖﻫﺎﯾﯽ از‬
‫ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل‪:‬ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦ ﮔﻼﯾﮑﻮل ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪10:5 ،5:10 ،5:5‬‬
‫و ‪ 10:10‬ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻌﻨﯽداري ﮐﻤﺘﺮ از ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي‬
‫ﺣﺎوي ‪ 15‬درﺻﺪ ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل ﯾﺎ ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦ ﮔﻼﯾﮑﻮل‬
‫ﮔﺰارش ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﺣﻼﻟﯿﺖ‬
‫ﻓﯿﻠﻢﻫﺎي ژﻻﺗﯿﻨﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﯿﺰان‬
‫رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ ﻧﻮع رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪه‪.‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎري روي ﻓﯿﻠﻢﻫﺎي ﺧﻮراﮐﯽ ﻧﺸﺎن‬
‫دادﻧﺪ ﮐﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻏﻠﻈﺖ رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪه در ﻓﯿﻠﻢ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﯾﺶ ﺣﻼﻟﯿﺖ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ ﻣﯽﮔﺮدد ) ‪Ramos et‬‬
‫‪ (al., 2013; Cao et al., 2007‬اﯾﻦ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺎ دادهﻫﺎي‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ اﺛﺮ ﺗﺮﮐﯿﺐ رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪهﻫﺎي ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل و ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦ‪...‬‬
‫ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎ ًﻻ ﺑﻪدﻟﯿﻞ ﻏﻠﻈﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل و‬
‫ﺗﺮاوشﭘﺬﯾﺮي ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮ آن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺨﺎر آب و اﺛﺮ‬
‫ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺑﯿﻦ اﯾﻦ دو رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪه ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺎ‬
‫دادهﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ از ﮐﺎر ‪ Bourtoom‬و ﻫﻤﮑﺎران )‪(2006‬‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ داﺷﺖ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﮔﺰارش ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﺮاوشﭘﺬﯾﺮي‬
‫ﻓﯿﻠﻢ ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ ﻣﺎﻫﯽ ﺣﺎوي ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل ﮐﻤﺘﺮ از ﻓﯿﻠﻢﻫﺎي‬
‫ﺣﺎوي ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦ ﮔﻼﯾﮑﻮل اﺳﺖ‪ .‬در ﻓﯿﻠﻢﻫﺎي ﺣﺎوي ‪15‬‬
‫درﺻﺪ ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل و ‪ 10‬و ‪ 15‬درﺻﺪ ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦ ﮔﻼﯾﮑﻮل‪،‬‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺗﺮاوشﭘﺬﯾﺮي ﺑﻪ ﺑﺨﺎر آب ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ وﺟﻮد اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل‪،‬‬
‫‪AB‬‬
‫‪A ABC‬‬
‫‪D‬‬ ‫‪D CD‬‬
‫‪BCD‬‬
‫‪D‬‬
‫ﭘﻠﯽ اﺗﯿﻠﻦ ﮔﻠﯿﮑﻮل )‪5 (%‬‬
‫ﭘﻠﯽ اﺗﯿﻠﻦ ﮔﻠﯿﮑﻮل )‪10 (%‬‬
‫ﭘﻠﯽ اﺗﯿﻠﻦ ﮔﻠﯿﮑﻮل )‪15 (%‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪15‬‬
‫)‪ (%‬ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﻌﻨﯽداري ﯾﺎ ﻋﺪم ﻣﻌﻨﯽداري در ﺳﻄﺢ ‪ 0/05‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻼﻟﯿﺖ در آب‬
‫ﺣﻼﻟﯿﺖ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ در آب در ﺷﮑﻞ )‪ (2‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﺪودة ﺣﻼﻟﯿﺖ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎي ژﻻﺗﯿﻨﯽ ﺣﺎوي‬
‫ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻏﻠﻈﺖ رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪه )‪ 5‬درﺻﺪ ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل‬
‫و ‪ 5‬درﺻﺪ ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦ ﮔﻼﯾﮑﻮل( و ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻏﻠﻈﺖ‬
‫رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪه )‪ 15‬درﺻﺪ ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل و ‪ 15‬درﺻﺪ‬
‫ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦ ﮔﻼﯾﮑﻮل( ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ ‪ 15/53‬درﺻﺪ و ‪71/004‬‬
‫درﺻﺪ ﺑﻮد‪ .‬رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ ﻣﻮﻟﮑﻮلﻫﺎﯾﯽ آبدوﺳﺖ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ و اﻓﺰاﯾﺶ ﻏﻠﻈﺖ آﻧﻬﺎ در ﻓﯿﻠﻢﻫﺎي ﺧﻮراﮐﯽ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﯾﺶ ﺣﻼﻟﯿﺖ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ ﻣﯽﮔﺮدد ) ‪Hosseini et‬‬
‫‪ .(al., 2013‬ﺷﮑﻞ )‪ (2‬ﻧﯿﺰ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ‬
‫ﺣﻼﻟﯿﺖ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎي ﺣﺎوي ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ‬
‫ﻏﻠﻈﺖ رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪهﻫﺎﺳﺖ‪ .‬اﺛﺮ ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل و‬
‫ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦ ﮔﻼﯾﮑﻮل در اﻓﺰاﯾﺶ ﺣﻼﻟﯿﺖ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ ﺑﺎ‬
‫ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺗﻔﺎوت ﻣﻌﻨﯽداري ﻧﺪاﺷﺖ )‪.(P<0/05‬‬
‫ﺑﺎاﯾﻦﺣﺎل در ﻏﻠﻈﺖﻫﺎي ‪ 5‬و ‪ 10‬درﺻﺪ ﺣﻼﻟﯿﺖ‬
‫‪218‬‬ ‫ﭘﮋوﻫﺶ و ﻧﻮآوري در ﻋﻠﻮم و ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻏﺬاﯾﯽ‪ ،‬ﺳﺎل ‪ ،1396‬ﺟﻠﺪ ‪ ،6‬ﺷﻤﺎره ‪2‬‬

‫ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل ﺑﺮ ﺣﻼﻟﯿﺖ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻌﻨﯽداري‬ ‫ﺣﺎﺻﻞ از ﮐﺎر ﻣﺎ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ داﺷﺖ‪ Bourtoom .‬و‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻓﯿﻠﻢﻫﺎي ﺣﺎوي ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦ ﮔﻼﯾﮑﻮل ﮔﺰارش‬ ‫ﻫﻤﮑﺎران )‪ (2006‬ﻧﯿﺰ ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻏﻠﻈﺖ‬
‫ﺷﺪ‪.‬‬ ‫رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪه از ‪ 25‬ﺗﺎ ‪ 75‬درﺻﺪ ﺣﻼﻟﯿﺖ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺎاﯾﻦﺣﺎل در ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ آﻧﻬﺎ اﺛﺮ اﻓﺰاﯾﺶ‬

‫‪A‬‬
‫‪80‬‬ ‫‪AB‬‬ ‫‪AB‬‬ ‫‪AB‬‬
‫‪70‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪60‬‬
‫ﺣﻼﻟﯿﺖ )‪(%‬‬

‫‪50‬‬
‫‪C‬‬ ‫ﭘﻠﯽ اﺗﯿﻠﻦ ﮔﻠﯿﮑﻮل )‪5 (%‬‬
‫‪40‬‬
‫‪CD‬‬ ‫ﭘﻠﯽ اﺗﯿﻠﻦ ﮔﻠﯿﮑﻮل )‪10 (%‬‬
‫‪30‬‬
‫‪20‬‬
‫‪D‬‬ ‫‪D‬‬ ‫ﭘﻠﯽ اﺗﯿﻠﻦ ﮔﻠﯿﮑﻮل )‪15 (%‬‬
‫‪10‬‬
‫‪0‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪15‬‬
‫ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل )‪(%‬‬

‫ﺷﮑﻞ‪ -2‬ﺣﻼﻟﯿﺖ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎي ژﻻﺗﯿﻨﯽ ﺣﺎوي رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪهﻫﺎي ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل و ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦ ﮔﻼﯾﮑﻮل در آب‪ .‬وﺟﻮد ﺣﺮوف ﻣﺘﻔﺎوت‬
‫ﻣﻌﻨﯽداري ﯾﺎ ﻋﺪم ﻣﻌﻨﯽداري در ﺳﻄﺢ ‪ 0/05‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫در ﻧﻘﻄﮥ ﭘﺎرﮔﯽ و ﮐﺎﻫﺶ ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﮐﺸﺶ و‬ ‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮي‬

‫ﻣﺪول اﻻﺳﺘﯿﮏ آن ﺷﺪ‪ .‬اﻓﺰاﯾﺶ ﻏﻠﻈﺖ‬
‫رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ در ﻓﯿﻠﻢ ﻣﻮﺟﺐ ﮐﺎﻫﺶ ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ‬
‫ﻓﯿﻠﻢ ﺷﺪ و دراﯾﻦراﺑﻄﻪ ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦ ﮔﻼﯾﮑﻮل اﺛﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮي‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻏﻠﻈﺖ‬
‫رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ در ﻓﯿﻠﻢ‪ ،‬ﺗﺮاوشﭘﺬﯾﺮي ﺑﻪ ﺑﺨﺎر آب‬
‫و ﺣﻼﻟﯿﺖ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ در آب ﻫﺮ دو اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ازﺟﻤﻠﻪ‬
‫درﺻﺪ ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ‪ ،‬ﺧﺎﮐﺴﺘﺮ و رﻃﻮﺑﺖ ژﻻﺗﯿﻦ ﻣﺎﻫﯽ ﺣﻠﻮاي‬
‫ﺳﯿﺎه ﺑﺎ ژﻻﺗﯿﻦ ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﺎﻫﯽﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﺗﻘﺮﯾﺒ ًﺎ ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﺑﻮده اﻣﺎ ﻧﻘﻄﮥ ذوب آن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﺪودة ذوب ژﻻﺗﯿﻦ‬
‫ﻣﺎﻫﯽﻫﺎ ﺑﻪﺻﻮرت ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﻮد‪ .‬اﻓﺰاﯾﺶ‬
‫ﻏﻠﻈﺖ رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪه در ﻓﯿﻠﻢ ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﯾﺶ ﮐﺸﺶ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫‪ -1‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﯽ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﯾﺮان‪ .1373 .‬وﯾﮋﮔﯽﻫﺎ و روشﻫﺎي آزﻣﻮن ژﻻﺗﯿﻦ ﻣﻮرد ﻣﺼﺮف در ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻏﺬاﯾﯽ‪ .‬ﺷﻤﺎره ‪ ،3474‬ﭼﺎپ اول‪.‬‬
‫‪ -2‬ﻣﺸﮑﺎﻧﯽ‪ ،‬م‪ ،.‬ﻣﺮﺗﻀﻮي‪ ،‬ع‪ ،.‬ﻣﯿﻼﻧﯽ‪ ،‬ا‪ .‬و ﺑﺨﺸﯽﻣﻘﺪم‪ ،‬ف‪ .1391 .‬ﺑﺮرﺳﯽ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ و ﺑﻬﯿﻨﻪﺳﺎزي ﻓﺮﻣﻮﻻﺳﯿﻮن ﻓﯿﻠﻢ ﺧﻮراﮐﯽ‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﺰوﻟﮥ ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ ﻧﺨﻮد )‪ .(C arietinum L.‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻮم و ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻏﺬاﯾﯽ‪.117-109 :36 ،‬‬
‫‪3- Al-Hassan, A.A., & Norziah, M.H. 2012. Starch-gelatin edible films: Water vapor permeability and‬‬
‫‪mechanical properties as affected by plasticizers. Food Hydrocolloids, 26(1):108-117.‬‬
‫‪4- ASTM. 2009. Standard test method for tensile properties of thin plastic sheeting. Designation D 882-‬‬
‫‪09. Philadelphia: American Society for Testing Materials.‬‬
‫‪5- ASTM. 1995. Standard test methods for water vapor transmission of materials. Annual book of‬‬
‫‪ASTM standards. Designation.E 96- 95. Philadelphia: American Society for Testing Materials.‬‬
‫‪6- Avella, M., De Vlieger, J.J., EmanuelaErrico, M., Fischer, S., Vacca, P., & Grazia Volpe, M. 2005.‬‬
‫‪Biodegradable starch/clay nanocomposite films for food packaging applications. Food Chemistry,‬‬
‫‪93(3):467-474.‬‬
‫‪7- Bourtoom, T., Chinnan, M.S., Jantawat, P., & Sanguandeekul, R. 2006. Effect of plasticizer type and‬‬
‫‪concentration on the properties of edible film from water-soluble fish proteins in surimi wash-water.‬‬
‫‪Food Science and Technology International, 12(2):119-126.‬‬
219 ...‫ﺑﺮرﺳﯽ اﺛﺮ ﺗﺮﮐﯿﺐ رﯾﺨﺖﭘﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪهﻫﺎي ﺳﻮرﺑﯿﺘﻮل و ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦ‬

8- Cao, N., Fu, Y., & He, J. 2007. Preparation and physical properties of soy protein isolate and gelatin
composite films. Food Hydrocolloids, 21(7):1153-1162.
9- De Jesus Avena-Bustillos, R., & McHugh, T.H. 2012.Role of edible film and coating additives.In E.
A. Baldwin et al. (Ed), Edible Coatings and Films to Improve Food Quality (pp. 158-159). CRC Press
publishing Inc.
10- EsmaeiliKharyeki, M., Rezaei, M., & Motamedzadegan. A. 2011. The effect of processing conditions
on physico-chemical properties of whitecheek shark (carcharhinusdussumieri) skin gelatin.
International Aquatic Research, 3:63-69.
11- Galus, S., & Lenart, A. 2013. Development and characterization of composite edible films based on
sodium alginate and pectin. Journal of Food Engineering, 115(4):459-465.
12- Gómez-Estaca, J., Gómez-Guillén, M.C., Fernández-Martín, F., & Montero, P. 2011. Effects of
gelatin origin, bovine-hide and tuna-skin, on the properties of compound gelatin-chitosan films.
FoodHydrocolloids, 25(6):1461-1469.
13- Hosseini, S.F., Rezaei, M., Zandi, M., & FarahmandGhavi, F. 2013. Preparation and functional
properties of fish gelatin-chitosan blend edible films. Food Chemistry, 136(3):1490-1495.
14- Irissin-mangata, J., bauduin, G., boutevin, B., & gontard, N. 2001. New plasticizers for wheat gluten
films. European polymer journal, 37(8):1533-1541.
15- Kittiphattanabawon, P., Benjakul, S., Visessanguan, W., & Shahidi, F. 2010. Comparative study on
characteristics of gelatin from the skins of brownbanded bamboo shark and blacktip shark as affected
by extraction conditions. Food Hydrocolloids, 24(2):164-171.
16- Liu, H.Y., Li, D., & Guo, D.S. 2008. Extraction and properties of gelatin from channel catfish
(Ietaluruspunetaus) skin. LWT- Food Science and Technology, 41(3):414-419.
17- Ma, W., Tang, C.H., Yin, S.W., Yang, X.O., Wang, Q., Liu, F., & Wei, Z.H. 2012. Characterization
of gelatin-based edible films incorporated with olive oil. Food Research International, 49(1):572-579.
18- Mahjoorian, A., Mortazavi, S.A., Tavakolipour, H., Motamedzadegan, A., & Askari, B. 2013.
Rheological properties of skin gelatin of beluga sturgeon (husohuso) from the caspian Sea. Annals of
Biological Research, 4(7):227-234.
19- McHught, T.H., & Krochta, J.M. 1994. Sorbitol- vs glycerol-plasticized whey protein edible films:
integrated oxygen permeability and tensile property evaluation. Journal of Agricultural and Food
Chemistry, 42(4):841-845.
20- Pavlath, A.E., & Orts, W. 2009.Edible Films and Coatings: Why, What and How?. In M. E.
Embuscado, & K. C. Huber (Eds), Edible Films and Coatings for Food Applications (pp. 8-9). Springe
publishing Inc.
21- Ramos, Ó.L., Reinas, I., Silva, S.I., Fernandes, J.C., Cerqueira, M.A., Pereira, R.N., Vicente, A.A.,
FátimaPoças, M., Pintado, M.E., &Xavier Malcata, F. 2013. Effect of whey protein purity and
glycerol content upon physical properties of edible films manufactured therefrom. Food
Hydrocolloids, 30(1):110-122.
22- Rivero, S., García, M.A., & Pinotti, A. 2010. Correlations between structural, barrier, thermal &
mechanical properties of plasticized gelatin films. Innovative Food Science and Emerging
Technologies, 11(2):369-375.
23- Siew, D.C.W., Heilmann, C., Easteal, A.J., & Cooney, R.P. 1999. Solution and film properties of
sodium caseinate/glycerol and sodium caseinate/polyethylene glycol edible coating systems. Journal
of agricultural and food chemistry, 47(8):3432-3440.
24- Sobral, P.J.A., Menegalli, F.C., Hubinger, M.D., & Roques, M.A. 2001. Mechanical, water vapor
barrier and thermal propertisepf gelatin based edible films. Food Hydrocolloids, 15(4):423-432.
25- Thomazine, M., Carvalho, R.A., & Sobral, P.J.A. 2005. Physical properties of gelatin films plasticized
by blends of glycerol and sorbitol. Journal of Food Science, 70(3):172-176.
26- Yang, L., & Paulson, A.T. 2000. Effects of lipids on mechanical and moisture barrier properties of
edible gellanfilm. Food Research International, 33(7):571-578.
 220 2 ‫ ﺷﻤﺎره‬،6 ‫ ﺟﻠﺪ‬،1396 ‫ ﺳﺎل‬،‫ﭘﮋوﻫﺶ و ﻧﻮآوري در ﻋﻠﻮم و ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻏﺬاﯾﯽ‬

The Effect of Combination of Sorbitol and Polyethylene Glycol on

Physicochemical Properties of Gelatin Films Made
From (Parastromateus Niger)
Hoda Fahim1*, Ali Motamedzadegan2, Shabnam Hamzeh3
1-MSc Graduated, Department of Food Science and Technology, Tajan High Education
Institute, Ghaemshahr, Mazandaran, Iran
* Corresponding author (Fahim.hoda@ymail.com)
2- Associate Professor, Department of Food Science, Sari Agricultural Sciences and Natural
Resources University, Sari, Mazandaran, Iran
3-DVM, Department of Food Science, Tajan High Education Institute, Ghaemshahr,
Mazandaran, Iran

Abstract

In current study, the effect of two plasticizers, sorbitol and poly ethylene glycol 400 (PEG 400),
at different ratios (5:5, 5:10, 5:15, 10:5, 10:10, 10:15, 15:5, 15:10 and 15:15) of on
physicochemical properties of gelatin films from black pomfret (Parastromateus niger) were
investigated. Plasticizers are low-molecular-weight Compounds which compounded into
polymer molecules to improve its flexibility. With increasing amount of plasticizers, tensile
strength and elastic modulus of gelatin films decreased whereas elongation at break (EAB)
increased. That effect was the result of plasticizer molecules diffusion into polymer and weaken
the polymer-polymer interactions which significantly led to increasing film elongation. High
degree of opacity of the films was observed in the high plasticized films and the opacity of PEG
plasticized films at 15% concentration was higher than the sorbitol ones at the same
concentration (P<0.05). Water vapor permeability (WVP) of the films was mainly dependent on
the amount of plasticizer, regardless of the plasticizer type, WVPs increased from 1.001 to
1.901 mm.gr/pa.h.m2 for the films, those contained lowest and highest plasticizers, respectively.
There was a significant difference in the solubility of films depending upon plasticizer
concentration, the highest and lowest water solubility belonged to the sample containing 15%
and 5% sorbitol or PEG around 70% and 15.5% respectively (P<0.05). The solubility of the
films mostly depending upon plasticizers concentration than plasticizers type and increased with
increasing in plasticizer content. Totally, the increase in film solubility and WVP was the result
of plasticizer molecules penetration between polymers and subsequent increase in free volumes.
Keywords: Fish Gelatin Film, Plasticizer, Polyethylene Glycol, Sorbitol