تهداب ستایش فصل ۴

‫‪@geotechnic_soft‬‬
‫‪www.AMS.ir‬‬
‫‪ ‬ﻋﺒﺪاﻟﻤﺘﻴﻦ ﺳﺘﺎﻳﺶ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪:4‬‬
‫ﻧﺸﺴﺖ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ‬
‫ﺟﺰوه درس ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﭘﻲ )ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ﻋﻤﺮان(‬
‫اﺳﺘﺎد‪ :‬ﻋﺒﺪاﻟﻤﺘﻴﻦ ﺳﺘﺎﻳﺶ‬
‫ﺑﺮاي ارﺳﺎل ﻧﻈﺮات و ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدات ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺖ ﺷﺨﺼﻲ اﻳﻨﺠﺎﻧﺐ رﺟﻮع ﻧﻤﻮده و ﻳﺎ ﻧﻈﺮات و ﻳﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدات ﺧﻮد را ﺑﻪ‬
‫آدرس ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ زﻳﺮ ارﺳﺎل ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪:‬‬
‫‪Website: www.ams.ir,‬‬ ‫‪Email: a_matin_s@yahoo.com‬‬
‫وﻳﺮاﻳﺶ آذر ‪) 91‬وﻳﺮاﻳﺶ ﭼﻬﺎرم(‬

‫ﺟﺰوه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﭘﻲ ﻣﻬﻨﺪس ﻋﺒﺪاﻟﻤﺘﻴﻦ ﺳﺘﺎﻳﺶ‬ ‫‪ 2‬‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬ ‫‪1-4‬‬
‫ﻧﺸﺴﺖ ﺳﺎزه ﻫﺎ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ و ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺣﺠﻢ ﺧﺎك ﺑﺴﺘﺮ و ﻳﺎ زﻳﺮﺳﺎزه ﺗﺤﺖ ﺗﻨﺶ ﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ از ﺑﺎرﮔﺬاري و‬
‫ﺑﺎرﺑﺮداري ﺑﻮﻗﻮع ﻣﻲ ﭘﻴﻮﻧﺪد‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﺗﺤﺖ ﺗﻨﺶ ﻣﻮﺛﺮ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺧﺰش ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﺗﺤﺖ اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﺗﻨﺶ را ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ و ﻳﺎ ﻓﺸﺮدﮔﻲ ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﻫﺎي ﻓﻮق در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺣﺠﻢ اﻻﺳﺘﻴﻜﻲ و ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ داﻧﻪ ﻫﺎ‪،‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺣﺠﻢ ﺗﻮده ﺧﺎك در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺧﺮوج آب و ﻫﻮا از ﻣﻨﺎﻓﺬ و ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻛﻠﻲ ﺑﺮﺷﻲ ذرات و ﻳﺎ ﺗﻮده ﺧﺎك اﺣﺪاث ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬‬
‫ﻋﻤﺪﺗﺎً در ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﻲ ﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ‪ ،‬ﻧﺸﺴﺖ ﻋﺎﻣﻞ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي ﻣﺠﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻀﺎﻓﺎً اﻳﻨﻜﻪ در‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻮان ﺑﺎرﺑﺮي ﻣﺠﺎز ﻋﻮاﻣﻞ ﻫﻨﺪﺳﻪ ﭘﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ و ﺳﺨﺘﻲ ﺧﺎك زﻳﺮ ﭘﻲ و ﻣﻼﺣﻈﺎت ﺳﺮوﻳﺲ ﭘﺬﻳﺮي روﺳﺎزه ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﺤﻤﻞ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﻫﺎ ﻣﻄﺮح ﺑﻮده و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻮارد‪ ،‬ﺗﻮان ﺑﺎرﺑﺮي و ﻧﺸﺴﺖ زﻳﺮ ﭘﻲ در اﻧﺪرﻛﻨﺶ ﺑﻮده و ﻧﻤﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺠﺰا ﺑﻪ آن‬
‫ﻫﺎ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺎك ﻫﺎ در ﻣﺤﺪوده ﻛﻮﭼﻜﻲ از ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻻﺳﺘﻴﻚ ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و در ﻣﺠﻤﻮع ﺧﺎك ﻣﺼﺎﻟﺤﻲ ﻫﻤﮕﻦ و‬
‫اﻳﺰوﺗﺮوپ ﻧﺒﻮده و ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﭼﻮن ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﺗﻨﺶ‪ ،‬وﺟﻮد آب و ﻫﻮا در ﺧﺎك‪ ،‬ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬاري ﺑﺎرﻫﺎي دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ در رﻓﺘﺎر داﻧﻪ ﻫﺎي‬
‫ﺗﺸﻜﻞ دﻫﻨﺪه ﺧﺎك‪ ،‬ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ در ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻨﺎﺳﺐ و دﻗﻴﻖ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺮزي ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻧﺘﻮان ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ دﻳﮕﺮ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺳﺎزه اي‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﻫﺎ و ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻫﺎي ﺧﺎك را ﺑﻪ ﺳﻬﻮﻟﺖ و ﺑﺎ رواﺑﻂ ﺳﺎده‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ و ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت اﻻﺳﺘﻴﻜﻲ ﺧﺎك‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺪول اﻻﺳﺘﻴﺴﻴﺘﻪ و ﺿﺮﻳﺐ ﭘﻮاﺳﻮن ) ‪ (E, ν‬ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت و اﺑﻬﺎﻣﺎﺗﻲ ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺸﺴﺖ ﭘﻲ در ﺧﺎك ﻫﺎي رﻳﺰداﻧﻪ ﺑﺎ دﻗﺖ ﻛﻤﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻮان ﺑﺎرﺑﺮي آن ﻫﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ زﻳﺮا ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻧﺸﺴﺖ در‬
‫آن ﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺘﻌﺪدي واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺟﻴﻪ رﻓﺘﺎر آن ﻫﺎ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺑﻪ ﻗﻀﺎوت ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ اﺳﺖ‪ .‬از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ در‬
‫اﻳﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺮزي و درﺟﻪ اﺷﺒﺎع و ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﻓﺸﺎر ﭘﻴﺶ ﺗﺤﻜﻴﻤﻲ ﺑﻮده ﻛﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻓﺸﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺣﺎل ﺑﻪ ﺧﺎك وارد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﺠﻤﻮع ﺑﻨﺎ ﺑﻪ دﻻﻳﻞ ﻋﻨﻮان ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﻧﺸﺴﺖ ﺣﺎﺻﻞ در ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﺎ ‪ %100‬ﺗﻮام‬
‫ﺑﺎ ﺧﻄﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﺸﺴﺖ ﺳﺎزه ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺑﺮ ﺧﺎك ﻫﺎي درﺷﺖ داﻧﻪ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑﺎ ﻓﺮﻣﻮل ﻫﺎي ﺗﺠﺮﺑﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎ در اﻳﻦ‬
‫ﺧﺎك ﻫﺎ اﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ و در ﺣﻴﻦ ﺳﺎﺧﺖ ﭘﺲ از اﻋﻤﺎل ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺎر اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪ .‬ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎي دراز ﻣﺪت در ﻣﻮرد اﻳﻦ ﺑﺎرﻫﺎ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﻛﺮدن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻧﺸﺴﺖ درازﻣﺪت ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭘﺲ از ﺳﺎﺧﺖ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻋﻮاﻣﻞ دﻳﮕﺮي از ﻗﺒﻴﻞ ﺗﺤﻤﻴﻞ‬
‫ﺑﺎرﻫﺎي دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ )ﺗﺮاﻓﻴﻚ‪ ،‬ﺷﻤﻊ ﻛﻮﺑﻲ‪ ،‬ارﺗﻌﺎﺷﺎت ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت و ‪ ( ....‬ﺗﻌﻴﻴﺮ ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﻄﺢ آب زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ‪ ،‬وﻗﻮع زﻟﺰﻟﻪ‪،‬‬
‫اﻧﻔﺠﺎر‪ ،‬وﺟﻮد و ﻳﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺣﻔﺮه ﻫﺎ و ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺧﺎﻟﻲ در زﻳﺮزﻣﻴﻦ و ﺳﻴﻞ ﺣﺎدث ﮔﺮدد ﻛﻪ در اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻮارد رواﺑﻂ و ﻓﺮﻣﻮل ﻫﺎي‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻲ ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻧﻨﻤﻮده و ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻌﻴﺮاﻫﺎي دﻳﮕﺮي در ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺧﺎك ﻫﺎي رﻳﺰداﻧﻪ اﻋﻢ از ﻻي و رس ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ اﺷﺒﺎع و ﻳﺎ اﺷﺒﺎع‪ ،‬ﺿﺮﻳﺐ ﻧﻔﻮذﭘﺬﻳﺮي ﻛﻢ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﻗﻮع ﻧﺸﺴﺖ در آن ﻫﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻛﻨﺪي ﻣﺤﻮ اﺿﺎﻓﻪ ﻓﺸﺎر آب ﻣﻨﻔﺬي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﺎرﮔﺬاري و ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ آن ﻛﺎﻫﺶ ﺗﺨﻠﺨﻞ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ زﻣﺎن ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﻮده و‬
‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻣﻘﺪار ﻧﺸﺴﺖ و زﻣﺎن ﻻزم در ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت‪ ،‬از اﻫﻤﻴﺖ زﻳﺎدي ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪www.ams.ir‬‬
‫‪ 3‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﻧﺸﺴﺖ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ در ﺑﺮوز ﻧﺸﺴﺖ‬ ‫‪2-4‬‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ زﻳﺮ ﻣﻮﺟﺐ ﻧﺸﺴﺖ در ﺧﺎك ﺷﺪه ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬

‫‪ .1‬ﺑﺎرﮔﺬاري و ﻓﺸﺮدﮔﻲ ﺧﺎك ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﻨﺶ ﻫﺎي ﻓﺸﺎري ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺳﺮﻳﻊ و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺠﻤﻮع ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﻫﺎي اﻻﺳﺘﻴﻜﻲ‬
‫)ارﺗﺠﺎﻋﻲ( و ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ )ﺧﻤﻴﺮي( ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬‬
‫‪ .2‬ﺑﺎرﮔﺬاري و ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ذرات ﺧﺎك ﺑﺮ اﺛﺮ اﻋﻤﺎل ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺑﺮﺷﻲ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﺜﻼً در ﻣﺎﺳﻪ ﻫﺎي ﺷﻞ ﻣﻮﺟﺐ ﻛﺎﻫﺶ ﺣﺠﻢ و در ﻣﺎﺳﻪ‬
‫ﻫﺎي ﻣﺘﺮاﻛﻢ ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﺣﺠﻢ )اﺗﺴﺎع( ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬‬
‫‪ .3‬ﺗﺤﻜﻴﻢ ﺧﺎك ﻳﺎ ﺗﺤﻜﻴﻢ اوﻟﻴﻪ‪ ،‬ﺑﺮ اﺛﺮ اﻋﻤﺎل ﺑﺎر و ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر آب ﻣﻨﻔﺬي در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺧﺎك اﺷﺒﺎع ﺑﻪ ﻣﺮور ﺑﺨﺸﻲ‬
‫از آب داﺧﻞ ﻣﻨﺎﻓﺬ ﺧﺎك در ﻧﺘﻴﺠﻪ اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر‪ ،‬زﻫﻜﺸﻲ و ﺧﺎرج ﺷﺪه‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﺘﺎً ذرات ﺧﺎك ﺟﺎﺑﺠﺎ ﺷﺪه ﺗﺎ ﺑﺨﺸﻲ از ﺗﺨﻠﺨﻞ‬
‫ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪه از ﺧﺮوج آب را ﭘﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺧﺎك ﻫﺎي رﻳﺰداﻧﻪ ﺑﺎ ﻧﻔﻮذﭘﺬﻳﺮي ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﺜﻞ رس ﻫﺎ‪ ،‬ﭘﺪﻳﺪه ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻛﻨﺪ و‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﺎﻟﻬﺎ و ﺣﺘﻲ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﻋﻤﺮ ﻣﻔﻴﺪ ﺳﺎزه ﺑﻪ ﻃﻮل اﻧﺠﺎﻣﺪ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺮج ﭘﻴﺰا در اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ(‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ رس ﻫﺎ ﺑﺎ‬
‫درﺻﺪ رﻃﻮﺑﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ رس ﻫﺎي ﺑﺎ درﺻﺪ رﻃﻮﺑﺖ ﻛﻤﺘﺮ ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬رس ﻫﺎي داراي ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺣﺠﻤﻲ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ درﺻﺪ رﻃﻮﺑﺖ ﺑﻮده‪ ،‬ﭘﺲ از ﺧﺸﻚ ﺷﺪن ﻣﻨﻘﺒﺾ و ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ رﻃﻮﺑﺖ اﻧﺒﺴﺎط و ﻳﺎ ﺗﻮرم ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﺳﻪ ﻫﺎ داراي ﻧﻔﻮذﭘﺬﻳﺮي ﺑﻴﺸﺘﺮ و درﺻﺪ رﻃﻮﺑﺖ ﻛﻤﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ رس ﻫﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻣﺎﺳﻪ ﻫﺎ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ رس ﻫﺎ ﺧﻴﻠﻲ ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮ و ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﻛﻤﺘﺮ از ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ رس ﻫﺎﺳﺖ‪ .‬‬
‫‪ .4‬ﺧﺰش ﻳﺎ ﺗﺤﻜﻴﻢ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‪ :‬ﭘﺲ از اﺗﻤﺎم ﭘﺪﻳﺪه ﺗﺤﻜﻴﻢ اوﻟﻴﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺣﺠﻤﻲ در ﺧﺎك ﺗﺤﺖ اﺛﺮ ﺗﻨﺶ ﻣﻮﺛﺮ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻛﻪ اﺻﻄﻼﺣﺎً ﺗﺤﻜﻴﻢ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ و ﻳﺎ ﺧﺰش ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻮﺟﻴﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺪﻳﺪه اي ﻛﺎﻣﻼً روﺷﻦ ﻧﺒﻮده وﻟﻲ ﻣﻴﺘﻮان‬
‫وﻗﻮع آن را ﺑﻪ ﺧﺮوج آب از ﻣﻨﺎﻓﺬ ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻴﻚ و ﻳﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﻟﺰﺟﻲ ﻧﺴﺒﺖ داد‪ .‬ﻣﻴﺰان ﺧﺰش در ﺧﺎك ﻫﺎي ﭘﻴﺶ‬
‫ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﻧﺎﭼﻴﺰ ﺑﻮده‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺧﺎك ﻫﺎي ﻋﺎدي ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺟﺪي ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه ﻣﻘﺪار اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﺷﻜﻞ ﺑﺮاي ﺧﺎك ﻫﺎي آﻟﻲ و ﻳﺎ ﺧﺎك ﻫﺎ ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻓﺸﺮدﮔﻲ زﻳﺎد در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻧﺸﺴﺖ ﺗﺤﻜﻴﻤﻲ اوﻟﻴﻪ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ‪ .‬‬
‫‪ .5‬ﻋﺪم رﻋﺎﻳﺖ ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻓﻨﻲ در ﺳﺎﺧﺖ و اﺟﺮاي روﺳﺎزه و زﻳﺮﺳﺎزه ﻛﻪ در ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪت و درازﻣﺪت ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﻫﺎي ﻣﺼﺎﻟﺢ‬
‫ﻣﺼﺮﻓﻲ در ﺑﻨﺎ ﺗﻮام ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬در ﺻﻮرت ﺳﺎﺧﺖ ﭘﻲ ﺑﺮ روي ﺧﺎﻛﺮﻳﺰﻫﺎ و ﺑﻪ ﺧﺼﻮص از ﻧﻮع رﻳﺰداﻧﻪ و ﻏﻴﺮ ﻣﺘﺮاﻛﻢ اﺣﺘﻤﺎل‬
‫وﻗﻮع ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎي زﻳﺎد ﻣﻄﺮح ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬‬
‫‪ .6‬اﺗﻔﺎﻗﺎت در ﺣﻴﻦ ﺣﻔﺎري ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻮرم ﺧﺎك ﭘﺲ از ﮔﻮدﺑﺮداري‪ ،‬ﻧﺮم ﺷﺪﮔﻲ ﺑﻌﻀﻲ از ﺧﺎك ﻫﺎ و ﺳﻨﮓ ﻫﺎ ﺑﺮ اﺛﺮ ﻋﻮاﻣﻞ‬
‫ﻣﺤﻴﻄﻲ‪ ،‬وﻗﻮع ﭘﺪﻳﺪه ﺣﺮﻛﺖ آب ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ زﻳﺎد در ﻣﺎﺳﻪ و ﻻي‪ ،‬دﺳﺖ ﺧﻮردﮔﻲ و ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ در رس ﻫﺎ و ﻻﻳﻬﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬‬
‫‪ .7‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﺳﺎﺧﺖ و ﺳﺎز در ﻫﻤﺴﺎﻳﮕﻲ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﺮدن ﺳﻄﺢ آب زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ‪ ،‬ﮔﻮدﺑﺮداري‪ ،‬ﺷﻤﻊ ﻛﻮﺑﻲ‪ ،‬اﻧﻔﺠﺎر و‬
‫ﺑﺮﻗﺮاري ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺮاﻓﻴﻜﻲ و اﺳﺘﻘﺮار ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ و ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت ارﺗﻌﺎﺷﻲ در ﻣﺠﺎورت ﺑﻨﺎﺳﺖ‪ .‬‬
‫‪ .8‬ﻋﻮاﻣﻞ دﻳﮕﺮ از ﻗﺒﻴﻞ وﻗﻮع آب ﺷﺴﺘﮕﻲ ﻣﻮﺿﻌﻲ و ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﺗﻮرم و اﻧﻘﺒﺎض ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮات رﻃﻮﺑﺖ در ﺧﺎك و آﺛﺎر ﻳﺦ زدﮔﻲ‪ .‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪:‬‬
‫از ﻣﻮﺟﺒﺎت ذﻛﺮ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﻧﺸﺴﺖ در ﻓﻮق‪ ،‬ﻣﻮارد ‪ 1‬و ‪ 2‬را در ﻗﺎﻟﺐ ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎي آﻧﻲ و ﻳﺎ اﻻﺳﺘﻴﻚ و ﻣﻮرد ‪ 3‬را ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻧﺸﺴﺖ‬
‫ﺗﺤﻜﻴﻤﻲ و ﻳﺎ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ زﻣﺎن ﻓﺮﻣﻮﻟﻪ ﻧﻤﻮده و رواﺑﻄﻲ ﺟﻬﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ آن ﻫﺎ اراﺋﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ در اداﻣﻪ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﻘﻴﻪ اﮔﺮﭼﻪ‬
‫رواﺑﻂ ﭘﺮاﻛﻨﺪه و ﺗﺠﺮﺑﻲ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﻮارد ﻣﺸﺨﺼﻲ ﺗﺪوﻳﻦ ﻧﮕﺮدﻳﺪه ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺧﺼﻮص ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺠﺎرب ﺣﺎﺻﻞ و ﻗﻀﺎوت‬
‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ و ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺸﺎﻫﺪات و اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻫﺎي ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه از رﻓﺘﺎر ﺳﻨﺠﻲ از ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﻋﻤﻠﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ راﻫﮕﺸﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺸﺴﺖ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺠﺎز‬ ‫‪3-4‬‬
‫در ﻓﺼﻮل ﻗﺒﻞ‪ ،‬ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ اراﺋﻪ ﻧﻤﻮدﻳﻢ‪ .‬در ﻃﺮاﺣﻲ ﻫﺮ‬
‫ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮﻧﻲ‪ ،‬ﮔﺴﻴﺨﺘﮕﻲ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻧﺸﺴﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﻟﻴﻜﻦ در ﻃﺮاﺣﻲ اﻛﺜﺮ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎ رواداري‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺸﺴﺖ‬ ‫‪q‬‬ ‫ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﻴﺰان ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎي ﻣﺠﺎز وﺟﻮد دارد‪ .‬در ﺷﻜﻞ ‪ 1-4‬دﻳﺎﮔﺮام ﺑﺎر ﺑﺮ واﺣﺪ ﺳﻄﺢ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‬
‫رخ‬ ‫‪Su‬‬ ‫ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي ﻧﻬﺎﻳﻲ در ﻧﺸﺴﺖ‬ ‫‪S‬‬ ‫ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‬
‫اﮔﺮ ‪FS‬‬ ‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي ﻣﺠﺎز ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑﺎ آن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫)‪qall (s‬‬ ‫ﻣﻴﺰان ﻧﺸﺴﺖ ﻣﺠﺎز ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن و‬ ‫‪S all‬‬ ‫ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﺣﺎل ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺣﺎل‬ ‫‪qall(b)  qu /FS‬‬ ‫ﺿﺮﻳﺐ اﻃﻤﻴﻨﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ ﮔﺴﻴﺨﺘﮕﻲ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي ﻣﺠﺎز ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﺑﺎ‬
‫ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫‪S all‬‬ ‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ از‬ ‫‪S‬‬ ‫ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ‪،‬‬ ‫‪B‬‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪ . S‬ﺑﺮاي ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎي ﺑﺎ ﻋﺮض‬ ‫)‪qall (b‬‬ ‫آﻧﻜﻪ ﻧﺸﺴﺖ ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑﺎ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺮاي ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎي ﺑﺎ ﻋﺮض ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ‬ ‫‪S all  S‬‬ ‫وﻟﻲ ﺑﺮاي ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ‪، B‬‬
‫و در ﻋﺮض ﻫﺎي ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻧﺸﺴﺖ ﻣﺠﺎز ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻧﺸﺴﺖ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻪ ﻣﺆﻟﻔﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ )ﺑﻪ ﻧﻜﺘﻪ اراﺋﻪ ﺷﺪه آﺧﺮﻳﻦ ﺑﻨﺪ ﺻﻔﺤﻪ ﻗﺒﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪:‬‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ‬ ‫‪St‬‬ ‫)اﻟﻒ( ﻧﺸﺴﺖ اﻻﺳﺘﻴﻚ‪) ، S e ،‬ب( ﻧﺸﺴﺖ ﺗﺤﻜﻴﻤﻲ اوﻟﻴﻪ‪) ، S c ،‬ج( ﻧﺸﺴﺖ ﺗﺤﻜﻴﻤﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‪ . Ss ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻧﺸﺴﺖ ﻛﻞ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﺑﺎ‪ :‬‬
‫)‪S t  Se  Sc  Ss (1-4‬‬
‫در ﻫﺮ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‪ ،‬ﺗﻌﺪادي از اﻳﻦ ﻣﺆﻟﻔﻪ ﻫﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺻﻔﺮ و ﻳﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎي اﻻﺳﺘﻴﻚ در اﺛﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﺧﺎك ﺧﺸﻚ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺎك ﻣﺮﻃﻮب و اﺷﺒﺎع ﺑﺪون ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮي در درﺻﺪ‬
‫رﻃﻮﺑﺖ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﺸﺴﺖ ﺗﺤﻜﻴﻤﻲ اوﻟﻴﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ زﻣﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺧﺎك ﻫﺎي رﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ در زﻳﺮ ﺳﻔﺮه‬
‫آب در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺣﺠﻤﻲ ﺧﺎك ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﺮوج آب ﻣﻨﻔﺬي رخ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﻧﺸﺴﺖ ﺗﺤﻜﻴﻤﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﭘﺲ از ﻧﺸﺴﺖ ﺗﺤﻜﻴﻤﻲ‬
‫اوﻟﻴﻪ در ﺧﺎك ﻫﺎي رﺳﻲ اﺷﺒﺎع رخ ﻣﻲ دﻫﺪ و ﻋﻠﺖ آن ﻫﻢ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺧﺎك ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬روش ﻫﺎي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫ﺳﻪ ﻧﻮع ﻧﺸﺴﺖ ﻓﻮق در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬ﺑﺎر ﺑﺮ واﺣﺪ ﺳﻄﺢ‬

‫ﻧﺸﺴﺖ ‪ s ،‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-4‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺎر – ﻧﺸﺴﺖ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﺳﻄﺤﻲ‬
‫‪ ‬‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﻨﺶ در ﺧﺎك در اﺛﺮ اﻋﻤﺎل ﺑﺎر ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‬ ‫‪4-4‬‬
‫ﺗﻤﺎم اﻧﻮاع ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎ ﺗﻮاﺑﻌﻲ از اﺿﺎﻓﻪ ﺗﻨﺶ اﻋﻤﺎﻟﻲ در روي ﺧﺎك ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ رواﺑﻂ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﻨﺶ در ﺧﺎك در اﺛﺮ اﻋﻤﺎل ﺑﺎر ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن داراي اﻫﻤﻴﺖ ﺧﺎﺻﻲ اﺳﺖ‪ .‬رواﺑﻂ ﻣﺘﻌﺪدي ﺑﺮاي ﻳﺎﻓﺘﻦ وﺿﻌﻴﺖ ﺗﻨﺶ ﻫﺎ‬
‫درﻋﻤﻖ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺑﺎرﮔﺬاري اراﺋﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻣﻌﺎدﻻت ﺑﻮزﻳﻨﺴﻚ و وﺳﺘﺮﮔﺎرد ﻋﻤﻮﻣﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي داﺷﺘﻪ ﻛﻪ در ﻛﺘﺐ ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ ﺧﺎك و ﻳﺎ‬
‫ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ژﺋﻮﺗﻜﻨﻴﻚ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ذﻛﺮ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺿﺮوري اﺳﺖ ﻛﻪ داﺷﺘﻦ ﺗﻮزﻳﻊ دﻗﻴﻖ ﺗﻨﺶ در ﻋﻤﻖ ﺷﺮط ﻻزم ﺟﻬﺖ‬
‫ﺗﺨﻤﻴﻦ دﻗﻴﻖ ﻧﺸﺴﺖ ﺑﻮده وﻟﻲ ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫در ﻋﻤﻞ ﺑﺎرﻫﺎي ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ روي ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن وارد ﺷﺪه و از ﻛﻒ آن ﺑﺎر ﮔﺴﺘﺮده ‪ q o‬در ﻋﻤﻖ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬رواﺑﻂ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ‬
‫ﺑﺮاي اﻧﻮاع ﺑﺎرﻫﺎ و ﺷﻜﻞ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﻲ اراﺋﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺳﻬﻮﻟﺖ ﻣﻲ ﺗﻮان از ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﺳﺎده ﺷﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪ .‬در اﻳﻦ‬
‫ﺧﺼﻮص ﻣﻲ ﺗﻮان ﻧﻘﺎط ﻫﻢ ﺗﻨﺶ ﻣﻘﻄﻊ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﺮﻛﺰي ﺑﺮاي ﭘﻲ ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻌﻲ و ﻧﻮاري ﺑﺮ اﺳﺎس رواﺑﻂ ﺑﻮزﻳﻨﺴﻚ را ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻗﺮار داد ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 2-4‬ﻧﻤﻮدار ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-4‬ﻧﻘﺎط ﻫﻢ ﺗﻨﺶ در ﻋﻤﻖ و در زﻳﺮ ﭘﻲ ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻌﻲ و ﻧﻮاري ﺑﺮ اﺳﺎس رواﺑﻂ ﺑﻮزﻳﻨﺴﻚ‬
‫ﺑﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺣﺒﺎب ﻫﺎي ﻫﻢ ﺗﻨﺶ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻢ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﭘﻲ ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻊ در ﻋﻤﻖ ﺣﺪود ‪ 2B‬ﺗﺎ ‪ 3B‬و‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ اﻓﻘﻲ ‪ B‬از ﻣﺮﻛﺰ ﭘﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﺗﻨﺶ ﺑﻪ ‪ %10‬آن در ﻛﻒ ﭘﻲ رﺳﻴﺪه ﻛﻪ ﺗﻨﺶ ﻫﺎي ﻛﻤﺘﺮ از آن در ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻧﺸﺴﺖ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﻛﺮدن اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻦ اﺑﻌﺎد ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻟﮕﻮ در ﻋﻤﻖ و ﮔﺴﺘﺮة ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ژﺋﻮﺗﻜﻨﻴﻚ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺧﺼﻮص ﻣﺠﺎور‬
‫ﺳﺎزي ﭘﻲ و ﺗﺪاﺧﻞ ﺗﻨﺶ ﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪) .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻋﻤﻖ و ﺷﻌﺎع ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻨﺶ ﻗﺎﺋﻢ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ %10‬ﺑﺮاي ﭘﻲ ﻫﺎي ﻧﻮاري ﺑﻪ‬
‫ﻗﺮار ‪ 4B‬و ‪ 1.5B‬از وﺳﻂ ﺑﻪ اﻃﺮاف اﺳﺖ(‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻣﻌﻤﻮل و ﻃﺮاﺣﻲ ﻫﺎي اوﻟﻴﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان از روش ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ‪ 2‬ﺑﻪ ‪ 1‬ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﻨﺶ در ﻋﻤﻖ )و ﻳﺎ ﭘﺎره اي ﻣﻮارد ‪1‬‬
‫ﺑﻪ ‪ (1‬را در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺑﺎرﮔﺬاري روي ﭘﻲ ﺑﻪ اﺑﻌﺎد ‪ B  L‬در ﻋﻤﻖ ‪ z‬ﺗﻨﺶ ﻫﺎ در ﺳﻄﺤﻲ ﺑﺮاﺑﺮ )‪ (B  z)  (L  z‬ﺗﻮزﻳﻊ‬
‫ﺷﺪه و ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‪:‬‬
‫‪P‬‬ ‫‪q  B  L‬‬
‫‪Δσ z ‬‬ ‫‪‬‬ ‫)‪ (2-4‬‬
‫)‪A (B  z)  (L  z‬‬
‫اﻳﻦ راﺑﻄﻪ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ راﺑﻄﻪ ﺑﻮزﻳﻨﺴﻚ از ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻟﻲ ﺑﺮاي ‪ z  B‬ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ ﺧﺎك و ﭘﻲ ﺳﺎزي ﺑﺮاي اﻧﻮاع ﭘﻲ ﻫﺎ و ﺣﺎﻟﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎرﮔﺬاري‪ ،‬رواﺑﻄﻲ اراﺋﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ در ﺻﻮرت ﻟﺰوم در ﺣﺎﻟﺖ ﻫﺎي‬
‫ﻏﻴﺮ ﻣﺘﻌﺎرف ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ آن ﻫﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺤﺪوده ﺧﺎك ﺑﺎرﮔﺬاري ﺷﺪه در زﻳﺮ ﭘﻲ ﺑﺰرگ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺣﺠﻴﻢ ﺗﺮ از ﻳﻚ ﭘﻲ ﻛﻮﭼﻚ ﺗﺤﺖ ﻫﻤﺎن ﺷﺪت ﺑﺎر ﻳﺎ ﻓﺸﺎر ﻣﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻴﺰان ﻧﺸﺴﺖ در زﻳﺮ ﭘﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﻴﺰان ﻧﺸﺴﺖ در زﻳﺮ ﭘﻲ ﻛﻮﭼﻚ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﻳﻜﺴﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻧﺰدﻳﻜﻲ‬
‫ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﭼﻨﺪ ﭘﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮدي ﺷﺒﻴﻪ ﭘﻲ ﮔﺴﺘﺮده در وﻗﻮع ﻧﺸﺴﺖ ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ در ﺷﻜﻞ ‪ 3-4‬ﻧﺸﺎن داده‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا در ﻣﻮرد ﭘﻲ ﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮده ﻋﻠﻲ رﻏﻢ ﻧﻜﺎت ﻣﺜﺒﺖ در ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺎرﺑﺮي و ﺗﺨﻔﻴﻒ ﺗﻨﺶ ﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ و رﻓﻊ‬
‫اﺷﻜﺎﻻت ﻣﻮﺿﻌﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﻲ ﻣﻨﻔﺮد ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻧﺸﺴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد‪.‬‬
‫وﻗﻮع ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺛﺮ ﻻﻳﻪ ﺑﻨﺪي و ﻏﻴﺮ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺘﻲ ﺧﺎك ﻫﺎي زﻳﺮﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎرﮔﺬاري و ﺗﻨﺶ ﻏﻴﺮ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ‪،‬‬
‫اﺛﺮ ﻫﻤﭙﻮﺷﺎﻧﻲ ﺗﻨﺶ ﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ از ﭼﻨﺪ ﭘﻲ ﺑﺮ ﻳﻚ ﻣﻘﻄﻊ در ﻋﻤﻖ‪ ،‬ﺗﻔﺎوت در ﻧﻮع ﺳﺎﺧﺖ و ﺳﺎز ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﻳﺎ ﻋﻮاﻣﻞ‬
‫دﻳﮕﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﺟﺪي ﺗﺮي در ارزﻳﺎﺑﻲ ﻫﺎي ﻧﺸﺴﺖ ﭘﺬﻳﺮي ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-4‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻧﺸﺴﺖ ﭘﺬﻳﺮ در زﻳﺮ ﭘﻲ ﻣﻨﻔﺮد و ﭘﻲ ﮔﺴﺘﺮده ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﻳﻜﺴﺎن‬
‫ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎي اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮ و ﺻﻠﺐ‬ ‫‪5-4‬‬
‫ﻗﺒﻞ از ﺑﺤﺚ درﺑﺎره رواﺑﻂ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﺸﺴﺖ اﻻﺳﺘﻴﻚ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ‪ ،‬درك ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺑﻨﻴﺎدي و ﺗﻔﺎوت ﻫﺎي ﺑﻴﻦ‬
‫ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎي اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮ و ﺻﻠﺐ از اﻫﻤﻴﺖ زﻳﺎدي ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮﻧﻲ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮ در روي ﻣﺤﻴﻂ‬
‫اﻻﺳﺘﻴﻚ در ﻣﻌﺮض ﺑﺎري ﺑﺎ ﺗﻮزﻳﻊ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﺗﻤﺎﺳﻲ ﭼﻨﺎن ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪-4-4‬اﻟﻒ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪-4-4‬اﻟﻒ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﭘﺮوﻓﻴﻞ ﻧﺸﺴﺖ را ﻧﻴﺰ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ در روي ﺧﺎك داﻧﻪ‬
‫اي ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ ،‬دﭼﺎر ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎي اﻻﺳﺘﻴﻚ ﺑﺰرﮔﺘﺮي در ﻟﺒﻪ ﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ )ﺷﻜﻞ ‪-4-4‬ب( وﻟﻲ ﻓﺸﺎر ﺗﻤﺎﺳﻲ‬
‫ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎي ﺑﺰرﮔﺘﺮ در ﻟﺒﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻓﻘﺪان ﻣﺤﺼﻮر ﺷﺪﮔﻲ ﺟﺎﻧﺒﻲ در ﺧﺎك ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻨﻮز ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ ‬ﺑﺎر ﺑﺮ واﺣﺪ ﺳﻄﺢ‬ ‫‪ ‬ﺑﺎر ﺑﺮ واﺣﺪ ﺳﻄﺢ‬
‫‪ ‬ﭘﺮوﻓﻴﻞ ﻧﺸﺴﺖ‬
‫‪ ‬ﭘﺮوﻓﻴﻞ ﻧﺸﺴﺖ‬
‫ﻓﺸﺎر ﺗﻤﺎﺳﻲ ‪ q ‬‬

‫ﻣﺼﺎﻟﺢ داﻧﻪ اي ‪ ‬‬ ‫ﻓﺸﺎر ﺗﻤﺎﺳﻲ ‪ q ‬‬ ‫ﻣﺼﺎﻟﺢ اﻻﺳﺘﻴﻚ‬
‫)ب(‬ ‫)اﻟﻒ(‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 4-4‬ﻓﺸﺎر ﺗﻤﺎﺳﻲ و ﻧﺸﺴﺖ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮ‪) :‬اﻟﻒ( ﻣﺼﺎﻟﺢ اﻻﺳﺘﻴﻚ )ب( ﻣﺼﺎﻟﺢ داﻧﻪ اي‬
‫اﮔﺮ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﺻﻠﺒﻲ در روي ﺳﻄﺢ ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ اﻻﺳﺘﻴﻚ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎ در ﺗﻤﺎم ﻧﻘﺎط ﻳﻜﺴﺎن ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد وﻟﻲ ﺗﻮزﻳﻊ‬
‫ﻓﺸﺎر ﺗﻤﺎﺳﻲ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ ‪-5-4‬اﻟﻒ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﺻﻠﺐ در روي ﺧﺎك داﻧﻪ اي ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﺗﻮزﻳﻊ ﻓﺸﺎر ﺗﻤﺎﺳﻲ‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺷﻜﻞ ‪-5-4‬ب ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﺸﺴﺖ در ﺗﻤﺎم ﻧﻘﺎط در زﻳﺮ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻳﻜﺴﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻧﻈﺮي‪ ،‬در ﻳﻚ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﺑﻴﻨﻬﺎﻳﺖ ﺻﻠﺐ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ در روي ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻛﺎﻣﻼً اﻻﺳﺘﻴﻚ‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﺗﻤﺎﺳﻲ را ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫زﻳﺮ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺪﺳﺖ آورد‪:‬‬
‫‪2q‬‬
‫‪σ z 0 ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪) ‬ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻧﻮاري(‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫)‪ (3-4‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ 2x ‬‬
‫‪π‬‬ ‫‪1 ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ B ‬‬
‫‪q‬‬
‫‪σ z 0 ‬‬ ‫‪) ‬ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن داﻳﺮوي(‪ ‬‬ ‫)‪ (4-4‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ 2x ‬‬
‫‪2 1  ‬‬
‫‪ B ‬‬
‫ﻋﺮض )ﻳﺎ ﻗﻄﺮ( ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‬ ‫‪B‬‬ ‫ﺑﺎر اﻋﻤﺎﻟﻲ ﺑﺮ واﺣﺪ ﺳﻄﺢ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن و‬ ‫‪q‬‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ‬
‫ﭘﺮوﻓﻴﻞ ﻧﺸﺴﺖ‬ ‫ﭘﺮوﻓﻴﻞ ﻧﺸﺴﺖ‬

‫ﻣﺎﺳﻪ ‪ ‬‬ ‫ﻣﺼﺎﻟﺢ اﻻﺳﺘﻴﻚ‬
‫)ب(‬ ‫)اﻟﻒ(‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 5-4‬ﻓﺸﺎر ﺗﻤﺎﺳﻲ و ﻧﺸﺴﺖ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﺻﻠﺐ‪) :‬اﻟﻒ( ﻣﺼﺎﻟﺢ اﻻﺳﺘﻴﻚ )ب( ﻣﺼﺎﻟﺢ داﻧﻪ اي‬
‫ﺑﻮرووﻳﻜﺎ‪ 1‬رواﺑﻄﻲ ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺗﻮزﻳﻊ ﻓﺸﺎر ﺗﻤﺎﺳﻲ در زﻳﺮ ﻳﻚ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻧﻮاري ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ در روي ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻛﺎﻣﻼً‬
‫اﻻﺳﺘﻴﻚ اراﺋﻪ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ‪،‬‬
‫‪σ z 0  f (K) ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫)‪ (5-4‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ Borowicka ‬‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﺳﺨﺘﻲ ﻧﺴﺒﻲ ﻧﺎم دارد و ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪:‬‬ ‫‪K‬‬ ‫در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ‬
‫‪3‬‬
‫‪1  1  ν s2‬‬ ‫‪  Ef‬‬
‫‪‬‬
‫‪ t ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪6  1  ν f2‬‬ ‫‪  Es‬‬ ‫‪  B / 2  ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫)‪ (6-4‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﭘﻮاﺳﻮن اﻻﺳﺘﻴﻚ‬ ‫‪ νs‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﭘﻮاﺳﻮن ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‬ ‫‪ νf‬‬
‫ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‬ ‫‪t‬‬
‫ﻣﺪول اﻻﺳﺘﻴﺴﻴﺘﻪ ﻣﺼﺎﻟﺢ اﻻﺳﺘﻴﻚ و ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‬ ‫‪ Es , Ef‬‬
‫ﮔﺮﭼﻪ ﺧﺎك ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ اﻻﺳﺘﻴﻚ و ﻫﻤﮕﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬از ﺗﺌﻮري اﻻﺳﺘﻴﺴﻴﺘﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻧﺸﺴﺖ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎي‬
‫ﺳﻄﺤﻲ در ﺑﺎرﻫﺎي ﻣﺠﺎز اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻨﺎﺳﺐ از اﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ در ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬اﺟﺮا و ﻧﮕﻬﺪاري ﺳﺎزه ﻫﺎ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺧﻮﺑﻲ ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺸﺴﺖ ارﺗﺠﺎﻋﻲ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎي اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮ و ﺻﻠﺐ‬ ‫‪6-4‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺌﻮري اﻻﺳﺘﻴﺴﻴﺘﻪ‪ ،‬ﻧﺸﺴﺖ ارﺗﺠﺎﻋﻲ ﺧﺎك را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺗﺨﻤﻴﻦ زد‪:‬‬
‫) ‪qB(1  ν 2‬‬
‫‪Se ‬‬ ‫‪I s (7-4) ‬‬
‫‪Es‬‬
‫‪  S e‬ﻧﺸﺴﺖ ارﺗﺠﺎﻋﻲ‬
‫‪  B‬ﻋﺮض ﭘﻲ )ﻳﺎ ﻗﻄﺮ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎي داﻳﺮه اي(‬
‫‪  q‬ﺗﻨﺶ ﻓﺸﺎري از ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﺑﻪ زﻣﻴﻦ‬
‫‪  E s‬ﻣﺪول اﻻﺳﺘﻴﺴﻴﺘﻪ ﺧﺎك زﻳﺮ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‬
‫‪  ν‬ﺿﺮﻳﺐ ﭘﻮاﺳﻮن ﺧﺎك‬
‫‪  I s‬ﺿﺮﻳﺒﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻠﺒﻴﺖ و ﺷﻜﻞ ﭘﻲ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد و از ﺟﺪول ‪ 1-4‬ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﺿﻴﺎت ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ در راﺑﻄﻪ ﻓﻮق ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ .1‬ﺧﺎك اﻻﺳﺘﻴﻚ و ﻫﻤﮕﻦ اﺳﺖ‪ .‬‬

‫‪ .2‬ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن در ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﻗﺮار دارد ﻳﻌﻨﻲ ‪) D f  0‬ﺷﻜﻞ ‪ (6-4‬‬
‫‪ .3‬ﺧﺎك زﻳﺮ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن و ﻻﻳﻪ ﻧﺸﺴﺖ ﭘﺬﻳﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻴﻤﻪ ﺑﻴﻨﻬﺎﻳﺖ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ ‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 6-4‬ﻧﺤﻮه ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﺸﺴﺖ ارﺗﺠﺎﻋﻲ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ در ﺳﻄﺢ ﺧﺎك‬
‫ﺟﺪول ‪1-4‬‬
‫‪ ‬‬ ‫‪Is‬‬ ‫ﺿﺮﻳﺐ‬

‫ﺷﻜﻞ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‬
‫ﻣﺮﻛﺰ‬ ‫ﻟﺒﻪ‬ ‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ‬ ‫ﺻﻠﺐ‬
‫داﻳﺮه اي‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0.64‬‬ ‫‪0.85‬‬ ‫‪0.79‬‬

‫ﻣﺮﺑﻌﻲ‬ ‫‪1.12‬‬ ‫‪0.56‬‬ ‫‪0.95‬‬ ‫‪0.88‬‬
‫‪L/ B  2‬‬ ‫‪1.53‬‬ ‫‪0.77‬‬ ‫‪1.3‬‬ ‫‪1.21‬‬
‫ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ‬
‫‪L/ B  3‬‬ ‫‪1.78‬‬ ‫‪0.89‬‬ ‫‪1.51‬‬ ‫‪1.42‬‬

‫‪L/ B  4‬‬ ‫‪1.96‬‬ ‫‪0.98‬‬ ‫‪1.66‬‬ ‫‪1.43‬‬
‫‪L/ B  5‬‬ ‫‪2.10‬‬ ‫‪1.05‬‬ ‫‪1.83‬‬ ‫‪1.70‬‬
‫‪L/ B  6‬‬ ‫‪2.22‬‬ ‫‪1.11‬‬ ‫‪1.88‬‬ ‫‪1.75‬‬
‫‪L/ B  7‬‬ ‫‪2.32‬‬ ‫‪1.15‬‬ ‫‪1.97‬‬ ‫‪1.83‬‬
‫‪L/ B  8‬‬ ‫‪2.40‬‬ ‫‪1.20‬‬ ‫‪2.04‬‬ ‫‪1.89‬‬
‫ﻧﻮاري‬
‫‪L/ B  9‬‬ ‫‪2.44‬‬ ‫‪1.22‬‬ ‫‪2.07‬‬ ‫‪1.93‬‬

‫‪L / B  10‬‬ ‫‪2.54‬‬ ‫‪1.27‬‬ ‫‪2.16‬‬ ‫‪2.1‬‬
‫‪L / B  100‬‬ ‫‪4.0‬‬ ‫‪2.0‬‬ ‫‪3.40‬‬ ‫‪3.16‬‬
‫در ﻧﺸﺴﺖ ارﺗﺠﺎﻋﻲ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎي ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ در ﺳﻄﺢ رواﺑﻂ زﻳﺮ ﺑﺮ ﻗﺮار ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن داﻳﺮه اي‪ :‬‬ ‫‪‬‬
‫‪) ‬ﻣﺮﻛﺰ( ‪) Se  0.636Se‬ﻟﺒﻪ(‬
‫‪) ‬ﻣﺮﻛﺰ( ‪) Se  0.85Se‬ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ(‬
‫)ﻣﺮﻛﺰ( ‪)  0.79Se‬ﺻﻠﺐ( ‪Se‬‬ ‫‪ ‬‬
‫)ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ( ‪)  0.93Se‬ﺻﻠﺐ( ‪Se‬‬ ‫‪ ‬‬
‫ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ‪ :‬‬ ‫‪‬‬
‫‪) ‬ﻣﺮﻛﺰ( ‪) Se  0.5Se‬ﻟﺒﻪ(‬
‫‪) ‬ﻣﺮﻛﺰ( ‪) Se  0.85Se‬ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ(‬
‫)ﻣﺮﻛﺰ( ‪)  0.79Se‬ﺻﻠﺐ( ‪Se‬‬ ‫‪ ‬‬
‫)ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ( ‪)  0.93Se‬ﺻﻠﺐ( ‪Se‬‬ ‫‪ ‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ ‪:‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ رواﺑﻂ ﻓﻮق ﻣﻲ ﺗﻮان ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﺑﺮاي ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎي ﺻﻠﺐ ﻣﻲ ﺗﻮان از ﻧﺸﺴﺖ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد زﻳﺮا اﺧﺘﻼف‬
‫ﺑﻴﻦ ﻣﻘﺎدﻳﺮ آن ﻫﺎ ﻧﺎﭼﻴﺰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‬
‫ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮ داﻳﺮه اي ﻛﻪ در ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ داراي ﺷﻌﺎع ‪ 1/5‬ﻣﺘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎر ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ در روي‬
‫ﺳﻄﺢ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪ . 250 kN/m 2‬ﻧﺸﺴﺖ ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ را در ﺣﺎﻟﺖ ﻫﺎي زﻳﺮ ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪.‬‬
‫)اﻟﻒ( در زﻳﺮ ﻣﺮﻛﺰ ﺳﻄﺢ‬
‫)ب( در ﻟﺒﻪ‬
‫)ج( ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ‪ ‬‬
‫)د( ﺻﻠﺐ‬
‫و ‪. Es  9500 kN/m2‬‬ ‫‪0.3‬‬ ‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﭘﻮاﺳﻮن ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‬
‫ﺣﻞ ﻣﺴﺄﻟﻪ‪:‬‬
‫)اﻟﻒ( ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪(7-4‬‬

‫) ‪q B (1  ν 2 ) (250)(2  1.5)(1  0.3 2‬‬
‫‪Se ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 0.0718 m  71.8 mm‬‬
‫‪Es‬‬ ‫‪9500‬‬
‫)ب(‬
‫‪2‬‬
‫) ‪0.636 q B(1  ν‬‬
‫‪Se ‬‬ ‫‪ (0.636)(71 .8)  45.66 mm‬‬
‫‪Es‬‬
‫)ج(‬
‫) ‪0.85 q B (1  ν 2‬‬
‫‪Se ‬‬ ‫‪ (0.85)(71. 8)  61.03 mm‬‬
‫‪Es‬‬
‫)د(‬
‫) ‪0.79 q B (1  ν 2 ) (0.79)(250 )(2  1.5)(1  0.3 2‬‬
‫‪Se ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 0.0568 m  56.8 mm‬‬
‫‪Es‬‬ ‫‪9500‬‬
‫راﺑﻄﻪ اﺻﻼح ﺷﺪه ﻧﺸﺴﺖ اﻻﺳﺘﻴﻚ‬ ‫‪7-4‬‬
‫در ﻣﻌﺎدﻻت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﺸﺴﺖ اﻻﺳﺘﻴﻚ در ﺑﺨﺶ ﭘﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﻓﺮض ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻻﻳﻪ ﺧﺎك اﻻﺳﺘﻴﻚ ﺗﺎ ﻋﻤﻖ ﺑﻴﻨﻬﺎﻳﺖ اﻣﺘﺪاد ﻣﻲ‬
‫در زﻳﺮ ﺳﻄﺢ‪ ،‬ﺑﺴﺘﺮ ﺻﻠﺒﻲ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﺷﻜﻞ ‪ 7-4‬وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ راﺑﻄﻪ‬ ‫‪h‬‬ ‫ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬وﻟﻲ اﮔﺮ در ﻋﻤﻖ ﻣﺤﺪودي ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ‬
‫زﻳﺮ‪ ،‬ﻧﺸﺴﺖ اﻻﺳﺘﻴﻚ ﻻﻳﻪ ﺧﺎك ﺗﺮاﻛﻢ ﭘﺬﻳﺮ ﻛﻤﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪S e  ε z dz  ε z dz‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪h‬‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‪:‬‬ ‫‪z‬‬ ‫ﻛﺮﻧﺶ ﻓﺸﺎري ﻗﺎﺋﻢ در ﻋﻤﻖ‬ ‫‪εz‬‬ ‫در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ‬
‫‪S e  S e (z0)  S e (zh) ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬

‫ﺑﺎر ﺑﺮ واﺣﺪ ﺳﻄﺢ‬
‫ﻻﻳﻪ ﺧﺎك اﻻﺳﺘﻴﻚ‪ E s ،‬‬
‫ﺑﺴﺘﺮ ﺻﻠﺐ ‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬

‫‪ ‬ﺷﻜﻞ ‪ 7-4‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺴﺘﺮ ﺻﻠﺐ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ در ﻋﻤﻖ ﻣﺤﺪود ﺑﺮ ﻧﺸﺴﺖ اﻻﺳﺘﻴﻚ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻫﺎي اراﺋﻪ ﺷﺪه در ﺑﺨﺶ ﻫﺎي ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺑﺮاي ﺣﺎﻟﺖ ﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در آن ﻫﺎ ﺑﺎرﮔﺬاري در ﺳﻄﺢ ﻻﻳﻪ ﺧﺎك )ﺷﻜﻞ ‪-4‬‬
‫‪-8‬اﻟﻒ( اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬در ﻋﻤﻞ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎ در ﻋﻤﻖ ﻣﺸﺨﺼﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ از ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﻗﺮار داده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ )ﺷﻜﻞ ‪-8-4‬ب(‪ .‬ﻧﺸﺴﺖ‬
‫اﻻﺳﺘﻴﻚ ﻳﻚ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻣﺪﻓﻮن ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻛﻤﺘﺮ از زﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن در ﺳﻄﺢ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬‬
‫)ب(‬ ‫)اﻟﻒ(‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 8-4‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻋﻤﻖ ﻣﺪﻓﻮن ﺑﺮ ﻧﺸﺴﺖ اﻻﺳﺘﻴﻚ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن )ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻃﻮل ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ‪ ، L ‬ﻋﺮض ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ‪( B ‬‬
‫ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻓﻮق‪ ،‬راﺑﻄﻪ ﭘﺎﻳﻪ ﻧﺸﺴﺖ اﻻﺳﺘﻴﻚ را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻣﻲ ﺗﻮان اﺻﻼح ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫‪qB‬‬
‫‪Se ‬‬ ‫)‪(1   2 )  I s  I F (8-4‬‬
‫‪Es‬‬
‫ﻛﻪ در راﺑﻄﻪ ﻓﻮق ‪ I s‬ﺿﺮﻳﺒﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺛﺮ ﺷﻜﻞ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن و ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻻﻳﻪ ﻧﺸﺴﺖ ﭘﺬﻳﺮ را ﻟﺤﺎظ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ‪ I F‬ﺿﺮﻳﺐ ﻋﻤﻖ اﺳﺘﻘﺮار‬
‫ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺑﻌﺎد اﺻﻠﻲ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﻜﻞ ‪ 9-4‬ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬ﺿﺮﻳﺐ ‪ I s‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪1  2‬‬
‫‪I s  I1 ‬‬ ‫)‪I 2 (9-4‬‬
‫‪1 ‬‬
‫ﻛﻪ ﺿﺮاﻳﺐ ‪ I1‬و ‪ I 2‬در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻓﻮق ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪(1  M 2  1) M 2  N 2‬‬ ‫‪(M  M 2  1) 1  N 2‬‬ ‫‪‬‬

‫‪I1 ‬‬ ‫‪M ln‬‬ ‫‪ ln‬‬ ‫‪ (10-4) ‬‬
‫‪‬‬ ‫)‪M (1  M 2  N 2  1‬‬ ‫‪M  M2  N2 1‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪N‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪M‬‬ ‫‪‬‬

‫‪I2 ‬‬ ‫‪tan 1 ‬‬ ‫‪ (11-4) ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ N M  N 1 ‬‬
‫ﻛﻪ در ﻣﻌﺎدﻻت ﻓﻮق دارﻳﻢ‪:‬‬
‫)‪M  (L  / B‬‬
‫)‪H  (H / B‬‬
‫ﺑﺮاي ﻧﺸﺴﺖ ﻣﺮﻛﺰ‪ ،‬ﺿﺮاﻳﺐ ﻓﻮق ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ L  L / 2 ‬و ‪B  B / 2 ‬‬
‫و ﺑﺮاي ﻧﺸﺴﺖ ﮔﻮﺷﻪ‪ ،‬ﺿﺮاﻳﺐ ﻓﻮق ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ L  L ‬و ‪B  5B ‬‬
‫ﺑﺎوﻟﺰ ﮔﺎم ﻫﺎي زﻳﺮ را ﺟﻬﺖ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻧﺸﺴﺖ اﻻﺳﺘﻴﻚ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ﻓﻮق ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ .1‬ﻓﺸﺎر ﺗﻤﺎﺳﻲ ‪ q‬را ﺑﻪ ﻃﻮر دﻗﻴﻖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬‬

‫‪ .2‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن داﻳﺮه اي ﺑﺎﺷﺪ آﻧﺮا ﺑﻪ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻣﺮﺑﻊ ﻣﻌﺎدل ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬‬
‫‪ .3‬ﻧﻘﻄﻪ اي ﻛﻪ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﺪ ﻧﺸﺴﺖ آﻧﺮا ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ را ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن را ﻃﻮري ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﮔﻮﺷﻪ ﻣﺸﺘﺮك‬
‫ﻣﺴﺘﻄﻴﻞ ﻫﺎي ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬‬
‫‪ .4‬ﻋﻤﻖ ﻻﻳﻪ ﻧﻔﻮذﭘﺬﻳﺮ ‪ H‬را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ :‬‬
‫)اﻟﻒ( ﻋﻤﻖ ‪  B ) z  5B‬ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ ﺑﻌﺪ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن( ﻳﺎ‬
‫)ب( ﻋﻤﻖ ﺗﺎ ﻻﻳﻪ ﺳﺨﺖ‪ .‬ﻻﻳﻪ ﺳﺨﺖ ﻻﻳﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ ‪ E s‬آن ﺣﺪود ‪ 10E s‬ﻻﻳﻪ ﻣﺠﺎور اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .5‬ﻧﺴﺒﺖ ‪ H / B‬را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻋﻤﻖ ‪ H  z  5B‬و ﺑﺮاي ﻣﺮﻛﺰ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن دارﻳﻢ ‪ . H / B  5B / 0.5B  10‬ﺑﺮاي‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﻋﻤﻖ و ﮔﻮﺷﻪ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن دارﻳﻢ ‪ . H / B  5B / B  5‬‬
‫‪ .6‬ﻧﺴﺒﺖ ﭘﻮاﺳﻮن ‪ ‬را ﺑﺮاي ﺧﺎك ﺗﺨﻤﻴﻦ زده و ‪ I s‬را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬‬
‫‪ .7‬ﺿﺮﻳﺐ ﻋﻤﻖ اﺳﺘﻘﺮار ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ‪ I F‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﻜﻞ ‪ 9-4‬ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪ .‬‬
‫‪ .8‬ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ وزﻧﻲ ‪ E s‬را ﺗﺎ ﻋﻤﻖ ‪ H‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬‬
‫‪H1E s1  H 2 E s 2       H n E sn‬‬
‫‪E s ( avg) ‬‬ ‫‪ (12-4) ‬‬
‫‪H‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 9-4‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻋﻤﻖ اﺳﺘﻘﺮار ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي اﻻﺳﺘﻴﻚ‬ ‫‪9-4‬‬
‫‪ν‬‬ ‫و ﻧﺴﺒﺖ ﭘﻮاﺳﻮن‬ ‫ﺧﺎك ‪E s‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﺸﺴﺖ اﻻﺳﺘﻴﻚ ﻳﻚ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎﻳﻲ ﻫﻤﭽﻮن ﻣﺪول اﻻﺳﺘﻴﺴﻴﺘﻪ‬
‫ﺧﺎك را در اﺧﺘﻴﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬در اﻛﺜﺮ ﻣﻮاﻗﻊ اﮔﺮ ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﺎﻳﺶ ﻫﺎي آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻘﺎدﻳﺮ را ﺑﺎﻳﺪ از ﻃﺮﻳﻖ‬
‫رواﺑﻂ ﺗﺠﺮﺑﻲ ﺗﺨﻤﻴﻦ زد‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﻧﺴﺒﺖ ﭘﻮاﺳﻮن در ﺟﺪول ‪ 2-4‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 2-4‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﻧﺴﺒﺖ ﭘﻮاﺳﻮن‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﭘﻮاﺳﻮن‪ ν ،‬‬ ‫ﻧﻮع ﺧﺎك‬
‫‪0.15 – 0.20‬‬ ‫ﻣﺎﺳﻪ درﺷﺖ داﻧﻪ‬
‫‪0.20 – 0.25‬‬ ‫ﻣﺎﺳﻪ ﺷﻞ ﺑﺎ داﻧﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫‪0.25 – 0.30‬‬ ‫ﻣﺎﺳﻪ رﻳﺰ داﻧﻪ‬
‫‪0.3 – 0.35‬‬ ‫ﺳﻴﻠﺖ ﻣﺎﺳﻪ دار و ﺳﻴﻠﺖ‬
‫‪0.50‬‬ ‫رس اﺷﺒﺎع )زﻫﻜﺸﻲ ﻧﺸﺪه(‬
‫‪0.2 – 0.4‬‬ ‫رس اﺷﺒﺎع – ﺑﺎ ﭘﻴﺶ ﺗﺤﻜﻴﻤﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ )زﻫﻜﺸﻲ ﺷﺪه(‬
‫ﺗﺮاوﺗﻤﺎن و ﻛﻮﻟﻬﺎوي‪ 1‬از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﭘﻮاﺳﻮن اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮدﻧﺪ )ﺣﺎﻟﺖ زﻫﻜﺸﻲ ﺷﺪه(‪:‬‬
‫‪ν  0.1  0.3 rel ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫)‪ (13-4‬‬
‫‪ tc  25 ‬‬
‫‪ ‬زاوﻳﻪ اﺻﻄﻜﺎك ﻧﺴﺒﻲ ‪rel ‬‬ ‫)‪(0   rel  1) (14-4‬‬
‫‪45   25 ‬‬
‫‪   tc‬زاوﻳﻪ اﺻﻄﻜﺎك ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه از آزﻣﺎﻳﺶ ﺳﻪ ﻣﺤﻮري زﻫﻜﺸﻲ ﺷﺪه ﻓﺸﺎري‬
‫و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﻔﻮذ‬ ‫‪N‬‬ ‫در ﮔﺬﺷﺘﻪ رواﺑﻂ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻣﺘﻌﺪدي ﺑﻴﻦ ﻣﺪول اﻻﺳﺘﻴﺴﻴﺘﻪ ﻣﺎﺳﻪ ﺑﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﻔﻮذ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺻﺤﺮاﻳﻲ‬
‫اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل اﺷﻤﺮﺗﻤﻦ راﺑﻄﻪ زﻳﺮ را ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪:‬‬ ‫‪qc‬‬ ‫ﻣﺨﺮوط‬
‫‪E s (kN / m 2 )  766N ‬‬ ‫)‪ (15-4‬‬
‫ﻣﺎﺳﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﻔﻮذ ﻣﺨﺮوط اراﺋﻪ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪:‬‬ ‫‪Es‬‬ ‫اﺷﻤﺮﺗﻤﻦ و ﻫﺎرﺗﻤﺎن‪ 2‬ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻫﺎي زﻳﺮ را در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺗﺨﻤﻴﻦ‬
‫‪E s  2.5q c‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫)‪) (16-4‬ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎي داﻳﺮه اي و ﻣﺮﺑﻌﻲ(‪ ‬‬
‫‪E s  3.5q c ‬‬ ‫)‪) (17-4‬ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻧﻮاري‪ ( L/B  10 ،‬‬
‫در ﺟﺪول ‪ 3-4‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺟﺪول ‪ 4-4‬ﻧﻴﺰ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ رواﺑﻂ‬ ‫‪Es‬‬ ‫ﻣﺤﺪوده ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺪول اﻻﺳﺘﻴﺴﻴﺘﻪ ﺧﺎك‬
‫ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ‪ E s‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آزﻣﺎﻳﺶ ﻧﻔﻮذ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ SPT‬و آزﻣﺎﻳﺶ ﻧﻔﻮذ ﻣﺨﺮوط ‪ CPT‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 3-4‬ﻣﺤﺪوده ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺪول اﻻﺳﺘﻴﺴﻴﺘﻪ ﻣﺎﺳﻪ‬
‫) ‪ E s (kN/m2‬‬ ‫ﻧﻮع ﺧﺎك ‪ ‬‬

‫ﻣﺎﺳﻪ درﺷﺖ داﻧﻪ و ﻣﺎﺳﻪ ﺑﺎ داﻧﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫‪25000 – 35000‬‬ ‫‪ ‬ﺷﻞ‬
‫‪30000 – 40000‬‬ ‫‪ ‬ﺗﺮاﻛﻢ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫‪40000 – 45000‬‬ ‫‪ ‬ﻣﺘﺮاﻛﻢ‬
‫ﻣﺎﺳﻪ رﻳﺰ داﻧﻪ‬
‫‪20000 – 25000‬‬ ‫‪ ‬ﺷﻞ‬
‫‪25000 – 35000‬‬ ‫‪ ‬ﺗﺮاﻛﻢ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫‪35000 – 40000‬‬ ‫‪ ‬ﻣﺘﺮاﻛﻢ‬
‫ﺳﻴﻠﺖ ﻣﺎﺳﻪ دار‬
‫‪8000 – 12000‬‬ ‫ﺷﻞ‬ ‫‪‬‬
‫‪10000 – 12000‬‬ ‫ﺗﺮاﻛﻢ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬ ‫‪‬‬
‫‪12000 - 15000‬‬ ‫ﻣﺘﺮاﻛﻢ‬ ‫‪‬‬
‫‪cu‬‬ ‫در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮارد‪ ،‬ﻣﺪول اﻻﺳﺘﻴﺴﻴﺘﻪ ﺧﺎك ﻫﺎي رﺳﻲ اﺷﺒﺎع )زﻫﻜﺸﻲ ﻧﺸﺪه( ﺑﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺮﺷﻲ زﻫﻜﺸﻲ ﻧﺸﺪه‬
‫ارﺗﺒﺎط داده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬دي آﭘﻮﻟﻮﻧﻴﺎ و ﻫﻤﻜﺎران‪ 3‬ﺑﺎ ﮔﺮد آوري ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﺎﻳﺶ ﻫﺎي ﺻﺤﺮاﻳﻲ ﻣﺘﻌﺪد راﺑﻄﻪ زﻳﺮ را اراﺋﻪ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪:‬‬
‫‪Es‬‬
‫‪ 1000 ~ 1500‬‬ ‫)‪) (18-4‬ﺑﺮاي رس ﻫﺎي ﻏﻴﺮ آﻟﻲ ﺑﺎ ﺣﺪ ﺧﻤﻴﺮي ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﺎ زﻳﺎد(‪ ‬‬
‫‪cu‬‬
‫ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻴﺶ ﺗﺤﻜﻴﻤﻲ و ﺷﺎﺧﺺ ﺧﻤﻴﺮي ‪ PI‬رس ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اراﺋﻪ ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﻛﻪ‬ ‫‪E s /c u‬‬ ‫داﻧﻜﻦ و ﺑﻮﭼﻴﮕﻨﺎﻧﻲ‪ 1‬راﺑﻄﻪ اي ﺑﻴﻦ‬
‫در ﺷﻜﻞ ‪ 10-4‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Trautman and Kulhawy‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Schmertmann and Hartman‬‬
‫‪3‬‬
‫‪D’Appolonia et al.‬‬
‫‪PI  30 ‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 10-4‬راﺑﻄﻪ اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ داﻧﻜﻦ و ﺑﻮﭼﻴﮕﻨﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﻣﺪول اﻻﺳﺘﻴﺴﻴﺘﻪ رس در ﺷﺮاﻳﻂ زﻫﻜﺸﻲ ﻧﺸﺪه‬
‫ﺟﺪول ‪ 4-4‬ﺗﺨﻤﻴﻦ ‪ E s‬از ﻃﺮﻳﻖ ‪ SPT‬و ‪CPT‬‬

‫‪CPT‬‬ ‫) ‪SPT(kPa‬‬ ‫ﺧﺎك‬
‫‪E s  (2 ~ 4)  q c‬‬ ‫)‪E s  500( N  15‬‬ ‫ﻣﺎﺳﻪ‬
‫‪E s  2(1 ‬‬ ‫‪D 2r )  q c‬‬ ‫‪E s  18000  750 N‬‬
‫‪E s  (15000 ~ 22000) ln N‬‬
‫‪E s  (1 ~ 2)  q c‬‬ ‫)‪E s  320( N  15‬‬ ‫ﻣﺎﺳﻪ رﺳﻲ‬
‫‪E s  (3 ~ 6)  q c‬‬ ‫)‪E s  300( N  6‬‬ ‫ﻣﺎﺳﻪ ﺳﻴﻠﺘﻲ‬
‫)‪E s  1200( N  6‬‬ ‫ﻣﺎﺳﻪ ﺷﻨﻲ‬
‫‪E s  (6 ~ 8)  q c‬‬ ‫رس ﻧﺮم‬
‫ﻧﺸﺴﺖ ارﺗﺠﺎﻋﻲ در رس اﺷﺒﺎع‬ ‫‪10-4‬‬
‫روش ﺟﺎﻧﺒﻮ و ﻫﻤﻜﺎران ‪ ‬‬ ‫‪‬‬

‫ﺟﺎﻧﺒﻮ و ﻫﻤﻜﺎران‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺗﻌﻤﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ اي ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻧﺸﺴﺖ اﻻﺳﺘﻴﻚ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎ ﺑﺎرﮔﺬاري ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ‬
‫اراﺋﻪ داده اﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻧﺸﺴﺖ ارﺗﺠﺎﻋﻲ ﻣﺼﺎﻟﺢ اﻻﺳﺘﻴﻚ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ روش )اﻟﻒ( اﺛﺮ ﻋﻤﻖ‬ ‫)‪( ν  0.5‬‬ ‫در روي رس اﺷﺒﺎع‬
‫و )ب( ﺣﻀﻮر اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﻻﻳﻪ ﺻﻠﺐ در ﻋﻤﻖ ﺳﻄﺤﻲ زﻳﺮ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﭼﻨﺎن ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 11-4‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‬ ‫‪Df‬‬ ‫ﻣﺪﻓﻮن‬
‫در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬راﺑﻄﻪ ﻧﺸﺴﺖ در روش ﺟﺎﻧﺒﻮ و ﻫﻤﻜﺎران ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪qB‬‬
‫‪S e  μ1 μ 2‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫)‪ (19-4‬‬
‫‪Es‬‬
‫ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ‪،‬‬
‫‪  2  f (h / B, L / B) ‬و ‪1  f (D f / B) ‬‬
‫ﻋﺮض ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ‪ B ‬و ‪ ‬ﻃﻮل ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ‪L ‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Duncan and Buchignani‬‬
‫‪μ1‬‬ ‫را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﻮده و ﻧﺘﺎﻳﺞ را در ﻗﺎﻟﺐ ﻧﻤﻮدارﻫﺎﻳﻲ اراﺋﻪ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ درون ﻳﺎﺑﻲ ﺷﺪه‬ ‫ﺿﺮاﻳﺐ ‪ μ1‬و ‪μ2‬‬ ‫ﻛﺮﻳﺴﺘﻴﺎن و ﻛﺎرﻳﺮ‪ 1‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺤﺮاﻧﻲ‬
‫از اﻳﻦ ﻧﻤﻮدارﻫﺎ در ﺟﺪاول ‪ 5-4‬و ‪ 6-4‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ‪.‬‬ ‫و ‪μ2‬‬
‫‪ ‬ﺑﺎر ﺑﺮ واﺣﺪ ﺳﻄﺢ‬
‫ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‪ L  B ،‬‬
‫رس اﺷﺒﺎع‪   0.5 ،‬و ‪ E s‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 11-4‬ﻧﺸﺴﺖ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن در روي رس اﺷﺒﺎع‬
‫ﺟﺪول ‪ 5-4‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ‪ μ1‬ﺑﺎ ‪ D f /B‬‬

‫‪20‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪D f /B‬‬
‫‪0.850‬‬ ‫‪0.854‬‬ ‫‪0.856‬‬ ‫‪0.860‬‬ ‫‪0.863‬‬ ‫‪0.865‬‬ ‫‪0.87‬‬ ‫‪0.875‬‬ ‫‪0.88‬‬ ‫‪0.9‬‬ ‫‪1.0‬‬ ‫‪μ1‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 6-4‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ‪ μ 2‬ﺑﺎ ‪ h / B‬‬
‫‪L/B‬‬
‫‪h/B‬‬ ‫داﻳﺮه‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪0.36‬‬ ‫‪0.36‬‬ ‫‪0.36‬‬ ‫‪0.36‬‬ ‫‪0.36‬‬ ‫‪0.36‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪0.47‬‬ ‫‪0.53‬‬ ‫‪0.63‬‬ ‫‪0.64‬‬ ‫‪0.64‬‬ ‫‪0.64‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪0.58‬‬ ‫‪0.63‬‬ ‫‪0.82‬‬ ‫‪0.94‬‬ ‫‪0.94‬‬ ‫‪0.94‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪0.61‬‬ ‫‪0.67‬‬ ‫‪0.88‬‬ ‫‪1.08‬‬ ‫‪1.14‬‬ ‫‪1.16‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪0.62‬‬ ‫‪0.68‬‬ ‫‪0.90‬‬ ‫‪1.13‬‬ ‫‪1.22‬‬ ‫‪1.26‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪0.63‬‬ ‫‪0.70‬‬ ‫‪0.92‬‬ ‫‪1.18‬‬ ‫‪1.30‬‬ ‫‪1.42‬‬
‫‪20‬‬ ‫‪0.64‬‬ ‫‪0.71‬‬ ‫‪0.93‬‬ ‫‪1.26‬‬ ‫‪1.47‬‬ ‫‪1.74‬‬
‫‪30‬‬ ‫‪0.66‬‬ ‫‪0.73‬‬ ‫‪0.95‬‬ ‫‪1.29‬‬ ‫‪1.54‬‬ ‫‪1.84‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪ ‬روش دي آﭘﻮﻟﻮﻧﻴﺎ و ﻫﻤﻜﺎران ‪ ‬‬
‫ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎي ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ در رس اﺷﺒﺎع ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد‬ ‫اوﻟﻴﻪ ‪S i‬‬ ‫دي آﭘﻮﻟﻮﻧﻴﺎ و ﻫﻤﻜﺎران روش اﺻﻼح ﺷﺪه اي ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻧﺸﺴﺖ‬
‫ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﺪف از اراﺋﻪ اﻳﻦ ﺗﺌﻮري در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻫﺎي ﺗﺌﻮري اﻻﺳﺘﻴﺴﻴﺘﻪ و ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﺠﺪد ﺗﻨﺶ و ﻛﺮﻧﺶ ﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﭘﺲ از ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻣﻮﺿﻌﻲ رخ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮﺿﻴﻪ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ رﺟﻮع ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ‪ 12-4‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻧﻤﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﻣﻨﺤﻨﻲ اﻳﺪه ال‬
‫در اﻳﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲ‪ ،‬ﺧﻄﻲ‬ ‫‪OA‬‬ ‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺸﺴﺖ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﺗﺮﺳﻴﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺨﺶ‬ ‫‪q‬‬ ‫ﺷﺪه ﺑﺎر اﻋﻤﺎﻟﻲ در واﺣﺪ ﺳﻄﺢ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‬
‫ﻳﻚ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻏﻴﺮ ﺧﻄﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﺗﺌﻮري ﻫﺎي‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪AB‬‬ ‫رخ ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬ ‫‪A‬‬ ‫اﺳﺖ و اوﻟﻴﻦ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻣﻮﺿﻌﻲ در ﻧﻘﻄﻪ‬
‫در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ .‬‬ ‫‪AB‬‬ ‫اﻻﺳﺘﻴﻚ ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﺸﺴﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬اﻧﺤﻨﺎء ﺑﺨﺶ‬
‫‪ ‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ Christian and Carrier ‬‬
‫ﺑﺎر ﺑﺮ واﺣﺪ ﺳﻄﺢ‪q ،‬‬

‫ﺑﺎر ﺑﺮ واﺣﺪ ﺳﻄﺢ‪ q ، ‬‬
‫ﻣﺤﺪوده ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﻣﺤﺼﻮر‬
‫ﻣﺤﺪوده اﻻﺳﺘﻴﻚ‬
‫ﻻﻳﻪ رس ﺗﺮاﻛﻢ ﭘﺬﻳﺮ‪c u ، E s ،‬‬
‫ﻧﺸﺴﺖ ‪ s ،‬‬ ‫ﺑﺴﺘﺮ ﺻﻠﺐ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 12-4‬ﻣﻨﺤﻨﻲ اﻳﺪه آل ﺷﺪه ﺑﺎر اﻋﻤﺎﻟﻲ در واﺣﺪ ﺳﻄﺢ‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ 13-4‬ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻧﺸﺴﺖ اوﻟﻴﻪ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺮ روي رس‬
‫ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺸﺴﺖ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‬ ‫اﺷﺒﺎع‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ اﻳﻦ روش ﮔﺎم ﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻧﺸﺴﺖ اوﻟﻴﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از )ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ‪ 13-4‬رﺟﻮع ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪:‬‬
‫را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬‬ ‫‪qu‬‬ ‫‪ .1‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﺮ روش ﻛﻪ ﻣﺎﻳﻠﻴﺪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‬
‫را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬‬ ‫‪q / qu‬‬ ‫و آﻧﮕﺎه ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻨﺶ اﻋﻤﺎﻟﻲ‬ ‫‪q‬‬ ‫‪ .2‬ﺑﺎر ﻣﺠﺎز واﺣﺪ ﺳﻄﺢ‬
‫‪ .3‬ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﻲ اوﻟﻴﻪ ‪ ، f‬را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ :‬‬
‫‪1 K‬‬
‫‪f‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫)‪ (20-4‬‬
‫‪2c u‬‬
‫‪σ v‬‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪  K ‬ﺿﺮﻳﺐ ﻓﺸﺎر ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺧﺎك در ﺣﺎﻟﺖ ﺳﻜﻮن‬
‫‪  c u‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺮﺷﻲ زﻫﻜﺸﻲ ﻧﺸﺪه‬
‫‪  σ v‬ﺗﻨﺶ ﻣﺆﺛﺮ ﻗﺎﺋﻢ اوﻟﻴﻪ ‪ ‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﻲ اوﻟﻴﻪ ‪ f‬را ﻣﻲ ﺗﻮان از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﻜﻞ ‪ 14-4‬ﻛﻪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ آزﻣﺎﻳﺶ ﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺑﺮ روي‪ ‬رس ﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﻣﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺨﻤﻴﻦ زد‪.‬‬
‫را ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺑﺰﻧﻴﺪ‪ .‬‬ ‫اﻻﺳﺘﻴﺴﻴﺘﻪ ‪E s‬‬ ‫‪ .4‬ﻣﻘﺪار ﻣﺪول‬
‫‪ .5‬ﻧﺸﺴﺖ اﻻﺳﺘﻴﻚ ‪ S e‬را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬‬
‫‪ .6‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻨﺶ اﻋﻤﺎﻟﻲ ‪ f ، q / q u‬و ‪  h ) h / B‬ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻻﻳﻪ ﺗﺮاﻛﻢ ﭘﺬﻳﺮ و ‪  B‬ﻋﺮض‬
‫را از ﺷﻜﻞ ‪ 15-4‬اﺳﺘﺨﺮاج ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬‬ ‫‪ρ‬‬ ‫ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ ﻳﺎ ﻗﻄﺮ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن داﻳﺮه اي(‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﻧﺸﺴﺖ‬
‫‪Se‬‬
‫‪ρ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫)‪ (21-4‬‬
‫‪Si‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ‪،‬‬
‫‪Se‬‬
‫‪Si ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫)‪ (22-4‬‬
‫‪ρ‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ‪ 15-4‬روﺷﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ‪ h / B‬ﺗﺄﺛﻴﺮي ﺑﺴﻴﺎر ﺟﺰﺋﻲ در ﻧﺴﺒﺖ ﻧﺸﺴﺖ ‪ ρ‬دارد‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﺮاي‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪h / B  1.5‬‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ اﻋﻤﺎل ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﻣﻘﺎدﻳﺮ‬ ‫‪h / B  1.5‬‬
‫‪ ‬‬ ‫رس وﻳﻠﺪ‪[weald clay] ،‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﻲ اوﻟﻴﻪ ‪ f ،‬‬

‫رس آﺑﻲ ﺑﻮﺳﺘﻮن‬
‫رس ﺑﺎﻧﮕﻜﻮك‬
‫رس ارﮔﺎﻧﻴﻚ ﻣﻴﻦ ]‪[Maine‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻴﺶ ﺗﺤﻜﻴﻤﻲ‪ OCR ،‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 14-4‬راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ‪ f‬و ‪) OCR‬دي آﭘﻮﻟﻮﻧﻴﺎ و ﻫﻤﻜﺎران(‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 15-4‬راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ‪ ρ‬و ‪ q/q u‬در ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻧﻮاري )دي آﭘﻮﻟﻮﻧﻴﺎ و ﻫﻤﻜﺎران(‬
‫ﻧﺸﺴﺖ در ﺧﺎك ﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﭼﺴﺒﻨﺪه‬ ‫‪6-4‬‬
‫در ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ در ﺧﺎك ﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﭼﺴﺒﻨﺪه )ﻣﺎﺳﻪ‪ ،‬ﺷﻦ و ﺳﻴﻠﺖ ﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ( اﻋﻢ از ﺧﺎك ﻫﺎي‬
‫ﻃﺒﻴﻌﻲ درﺟﺎ ﻳﺎ ﺧﺎﻛﺮﻳﺰﻫﺎي ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ اﻏﻠﺐ ﻣﻌﻴﺎر ﻧﺸﺴﺖ ﺧﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از اﻳﻦ رو ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻫﻤﻴﺖ ﺗﺨﻤﻴﻦ‬
‫دﻗﻴﻖ ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎ در اﻳﻦ ﺧﺎك ﻫﺎ‪ ،‬روش ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺎﺑﻞ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﻮده و ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎي ﺗﺨﻤﻴﻨﻲ اﺧﺘﻼف زﻳﺎدي ﺑﺎ ﻣﻘﺎدﻳﺮ‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ ﻃﺮح ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ اﻗﺘﺼﺎدي و ﻓﻨﻲ داراي ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻛﺜﺮ روش ﻫﺎي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻧﺸﺴﺖ ﺑﺮ‬
‫ﻣﺒﻨﺎي ﻧﻈﺮﻳﻪ ارﺗﺠﺎﻋﻲ ﻳﺎ رواﺑﻂ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻧﻴﻤﻪ ﺗﺠﺮﺑﻲ ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﺎﻳﺶ ﻫﺎي ﺧﺎك ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬ﺗﺨﻤﻴﻦ‬
‫ﻧﺸﺴﺖ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻧﻈﺮﻳﻪ ارﺗﺠﺎﻋﻲ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دﺷﻮاري اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﺪول اﻻﺳﺘﻴﺴﻴﺘﻪ ﺧﺎك ﻫﺎي داﻧﻪ اي از درﺟﻪ اﻋﺘﺒﺎر ﻛﻤﻲ‬
‫ﺑﺮﺧﻮردار ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﻠﺖ دﺷﻮار ﺑﻮدن اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﺪول اﻻﺳﺘﻴﺴﻴﺘﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﻴﺮي دﺳﺘﻨﺨﻮرده در ﺧﺎك ﻫﺎي ﻏﻴﺮ‬
‫ﭼﺴﺒﻨﺪه ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺸﻜﻞ و در ﺑﺴﻴﺎري ﻣﻮارد ﻏﻴﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺪول اﻻﺳﺘﻴﺴﻴﺘﻪ ﺧﺎك ﻫﺎي داﻧﻪ اي را ﻣﻲ ﺗﻮان از ﻃﺮﻳﻖ آزﻣﺎﻳﺶ‬
‫ﻫﺎي درﺟﺎ ﺗﺨﻤﻴﻦ زد اﻣﺎ ﺑﺎز ﻫﻢ ﻣﻴﺰان ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ روش ﻫﺎي ﻧﻴﻤﻪ ﺗﺠﺮﺑﻲ از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ و ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎد ﺗﺮﻳﻦ روش ﻫﺎ ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎي ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎي‬
‫ﺳﻄﺤﻲ در ﺧﺎك ﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﭼﺴﺒﻨﺪه ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬رواﺑﻂ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻣﺘﻌﺪدي ﺑﻴﻦ اﻳﻦ روش ﻫﺎي ﻧﻴﻤﻪ ﺗﺠﺮﺑﻲ و داﻣﻨﺔ‬
‫ﮔﺴﺘﺮده اي از ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﺎﻳﺶ ﻫﺎي ﺳﺎده و ﻛﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪ اي ﻫﻤﭽﻮن آزﻣﺎﻳﺶ ﻧﻔﻮذ اﺳﺘﺎﻧﺪارد )‪ (SPT‬و آزﻣﺎﻳﺶ ﻧﻔﻮذ ﻣﺨﺮوط‬
‫)‪ (CPT‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺗﻨﻮع زﻳﺎدي در رواﺑﻂ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ اراﺋﻪ ﺷﺪه وﺟﻮد دارﻧﺪ از اﻳﻦ رو روش ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻬﻨﺪس‬
‫ژﺋﻮﺗﻜﻨﻴﻚ ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ روﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻼﺣﻈﺎت زﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫روش ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺎﺑﻞ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎ را در داﻣﻨﺔ ﻧﺴﺒﺘﺎً وﺳﻴﻌﻲ از ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬ ‫‪‬‬
‫ﺧﺎك ﻫﺎ ﺑﺎ دﻗﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬‬
‫اﻧﺤﺮاف اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎي ﭘﺒﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه ﺑﺎ ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎي واﻗﻌﻲ زﻳﺎد ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬روﺷﻲ ﻛﻪ اﻧﺤﺮاف اﺳﺘﺎﻧﺪارد زﻳﺎدي ﺑﺪﺳﺖ‬ ‫‪‬‬
‫ﻣﻲ دﻫﺪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎ را ﻛﻤﺘﺮ از ﻣﻘﺪار واﻗﻌﻲ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻧﻤﻮده و ﺑﺎﻋﺚ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﺎزه اي ﺿﻌﻴﻒ ﺷﻮد‪ .‬‬
‫روش ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺎﻳﺪ راﺣﺖ ﺑﻮده و از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎﻳﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺒﻨﺎي آن ﻫﺎ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺤﻠﻲ ﺑﻮده و دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ‬ ‫‪‬‬
‫اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺤﻠﻲ ارزان و راﺣﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬‬
‫روش ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺎﻳﺪ داراي ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﻛﺎرﺑﺮد وﺳﻴﻊ ﺑﺎ ﻧﺘﺎﻳﺞ رﺿﺎﻳﺖ ﺑﺨﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬‬ ‫‪‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﺬﻛﺮ ﺷﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از روش ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺿﻮاﺑﻂ ﻓﻮق را ﺑﺮآورده ﻧﻤﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ اﻣﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﻧﺠﺎم ﺷﺪه‬
‫ﺑﺮ روي روش ﻫﺎي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻧﺸﺴﺖ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﻌﻀﻲ از روش ﻫﺎ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻓﻮق را ارﺿﺎ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬دو ﺗﺎ‬
‫از اﻳﻦ روش ﻫﺎ ﻛﻪ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻫﺎي ﺧﻮﺑﻲ از ﻧﺸﺴﺖ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎ در ﺧﺎك ﻫﺎي داﻧﻪ اي ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از روش ﻫﺎف‬
‫)‪ (Hough‬و روش دي آﭘﻮﻟﻮﻧﻴﺎ )‪ .(D’Appolonia‬روش ﻫﺎف ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي آزﻣﺎﻳﺶ ‪ SPT‬ﻗﺮار داﺷﺘﻪ و ﻛﺎرﺑﺮد راﺣﺘﻲ دارد‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ‬
‫اﻳﻦ اﻣﺮوزه دﻓﺎﺗﺮ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺑﺴﻴﺎري از اﻳﻦ روش اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و اﻳﻦ روش داراي ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ وﺳﻴﻌﻲ از ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي‬
‫رﺿﺎﻳﺘﺒﺨﺶ در ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺎﻟﻮده ﭘﻞ ﻫﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ روش ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺛﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻨﺶ در زﻳﺮ ﺷﺎﻟﻮده و ﻻﻳﻪ ﺑﻨﺪي ﻧﻬﺸﺘﻪ ﻫﺎي‬
‫ﺧﺎك را ﻧﻴﺰ در ﻧﻈﺮ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫روش دي آﭘﻮﻟﻮﻧﻴﺎ ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎ را ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻣﺪول ﻓﺸﺮدﮔﻲ ﻣﺎﺳﻪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﺎﻳﺶ ‪ SPT‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫ﻛﺎرﺑﺮد آن راﺣﺖ و ارزان اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺰﻳﺖ اﻳﻦ روش در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﺛﺮ ﭘﻴﺶ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺧﺎك اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻌﺎﻳﺐ روش دي آﭘﻮﻟﻮﻧﻴﺎ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﻮارد زﻳﺮ اﺷﺎره ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫‪ .1‬اﻳﻦ روش داراي ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﻣﺤﺪودي از ﻛﺎرﺑﺮد ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ روش ﻫﺎف ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬‬
‫‪ .2‬اﺛﺮ ﻻﻳﻪ ﺑﻨﺪي ﺧﺎك در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ .‬‬
‫‪ .3‬ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﻨﺶ در زﻳﺮ ﺳﻄﺢ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺗﺠﺮﺑﻲ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺿﺮﻳﺐ ﻋﻤﻖ‬
‫ﻣﺤﺪود ﻛﻨﻨﺪه اي ﺑﺮاي ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺗﻨﺶ در ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬‬
‫‪ .4‬ﭘﺎﻳﮕﺎه اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻣﺪول ﻓﺸﺮدﮔﻲ ﻣﺎﺳﻪ ﺑﺎ ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﺎﻳﺶ ‪ SPT‬ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي آن اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺤﺪود اﺳﺖ‪ .‬‬
‫روش ﻫﺎف )‪:(Hough Method‬‬
‫ﻫﺎف )‪ (1959‬روﺷﻲ ﺗﺠﺮﺑﻲ ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻧﺸﺴﺖ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ در ﺧﺎك ﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﭼﺴﺒﻨﺪه ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﻣﺸﺎﺑﻪ‬
‫روش ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ﻧﺸﺴﺖ ﺗﺤﻜﻴﻤﻲ رس ﻫﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ روش ﺗﻨﻬﺎ در ﺧﺎك ﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﭼﺴﺒﻨﺪه ﻋﺎدي ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﻛﺎرﺑﺮد اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻴﻨﻲ و ﭼﻴﺴﻲ‪ ،1‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﺷﺎﺧﺺ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي ‪ ، C‬ﻋﺪد ﻧﻔﻮذ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬
‫ﺑﺮاي ﻓﺸﺎر ﺳﺮﺑﺎر ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺷﻮد‪ .‬ﭼﻴﻨﻲ و ﭼﻴﺴﻲ )‪ ، (2000‬ﺗﺤﺼﻴﺢ ﺳﺮﺑﺎر ﺑﺎزارا‪ 2‬را ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬از آن زﻣﺎن‬
‫ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻣﺤﻘﻘﻴﻦ ﺑﺴﻴﺎري اﺛﺮ ﺗﻨﺶ ﺳﺮﺑﺎر ﺑﺮ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻋﺪد ﻧﻔﻮذ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ N‬را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار دادﻧﺪ ﻛﻪ اﻛﺜﺮ اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ روش ﻫﺎي ارزﻳﺎﺑﻲ ﺧﻄﺮ رواﻧﮕﺮاﻳﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﮔﺮدﻫﻤﺎﻳﻲ اﺧﻴﺮ در ﻣﺮﻛﺰي ﻣﻠﻲ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ زﻟﺰﻟﻪ )‪،(NCEER‬‬
‫روش ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﻟﻴﺎﺋﻮ و وﻳﺘﻤﻦ )‪ (1986‬ﺟﻬﺖ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻋﺪد ﻧﻔﻮذ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ N‬در ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در اﻳﻨﺠﺎ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﻟﻴﺎﺋﻮ و وﻳﺘﻤﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﺰﺋﻲ از روش ﻫﺎف ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً اﻳﻨﻜﻪ ﻛﺎرﺑﺮد‬
‫آن راﺣﺖ ﺑﻮده و ﺑﺪون داﺷﺘﻦ ﻧﻤﻮدار ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﺗﻮان آن را ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺴﺖ‪ .‬در اﻳﻦ روش ﺧﺎك ﺑﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻻﻳﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪه و ﺗﻐﻴﻴﺮات‬
‫ﺗﻨﺶ ﻣﻮﺛﺮ ﻗﺎﺋﻢ وﺳﻂ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻻﻳﻪ ﻫﺎ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺎر اﻋﻤﺎﻟﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻈﺮﻳﻪ ارﺗﺠﺎﻋﻲ ﺗﺨﻤﻴﻦ زده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧﺸﺴﺖ ﻛﻞ در روش ﻫﺎف ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ .1‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﻜﻞ ‪ 16-4‬ﻋﺪد ﻧﻔﻮذ اﺳﺘﺎﻧﺪارد را ﺑﺮاي ﻓﺸﺎر ﺳﺮﺑﺎر ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬‬
‫‪ .2‬ﺷﺎﺧﺺ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي )‪ (C‬را از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﻜﻞ ‪ 17-4‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﺪد ﻧﻔﻮذ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﺻﻼح ﺷﺪه ‪ N ‬ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه‬
‫در ﮔﺎم ‪ 1‬ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪ .‬‬
‫‪ .3‬ﻧﻴﻤﺮخ ﺧﺎك را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻻﻳﻪ ﺑﻨﺪي‪ ،‬ﺑﻪ ﻻﻳﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 3‬ﻣﺘﺮ ﺗﺎ ﻋﻤﻖ ﺣﺪود ‪ 3‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻋﺮض ﭘﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬‬
‫‪ .4‬ﺗﻨﺶ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻮﺛﺮ ‪ σ vo‬را در وﺳﻂ ﻫﺮ ﻻﻳﻪ و ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺮاﺑﺮي آن ﻻﻳﻪ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬‬
‫‪ .5‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻨﺶ در وﺳﻂ ﻫﺮ ﻻﻳﻪ ‪ Δσ v‬را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪) .‬ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﻨﺶ دﻗﻴﻖ ﻳﺎ روش ‪ 2‬ﺑﻪ ‪ .(1‬‬
‫‪ .6‬ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺮ ﻻﻳﻪ ‪ ΔH‬را ﺗﺤﺖ ﺑﺎر وارده ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪    vf‬‬ ‫‪‬‬
‫‪H  H o‬‬ ‫‪log vo‬‬ ‫‪ (23-4) ‬‬
‫‪‬‬
‫‪C ‬‬ ‫‪vo‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ .7‬ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎي ﺗﻤﺎم ﻻﻳﻪ ﻫﺎ را ﺟﻤﻊ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ ﺗﺎ ﻧﺸﺴﺖ ﻛﻞ ﺑﺪﺳﺖ آﻳﺪ‪ .‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ Cheney and Chassie, 2000‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ Bazarra, 1967‬‬
‫روش دي آﭘﻮﻟﻮﻧﻴﺎ ‪:D’Appolonia Method‬‬
‫در روش دي آﭘﻮﻟﻮﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻧﺸﺴﺖ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﭘﺎﻳﻪ زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪  B ‬‬
‫‪H   v f  o 1 ‬‬ ‫‪ (24-4) ‬‬
‫‪ M ‬‬
‫ﻛﻪ در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ‪:‬‬
‫‪  H‬ﻧﺸﺴﺖ ﻣﺎﺳﻪ ﻳﺎ ﻣﺎﺳﻪ و ﺷﻦ‬

‫‪   v‬ﺗﻨﺶ ﻫﺎي اﻋﻤﺎﻟﻲ در زﻳﺮ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‬
‫‪  B f‬ﻋﺮض ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‬
‫‪   o‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻋﻤﻖ – ﺷﻜﻞ ‪ 18-4‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ )ﺑﺪون ﺑﻌﺪ(‬
‫‪  1‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻻﻳﻪ ﻣﺎﺳﻪ – ﺷﻜﻞ ‪ 18-4‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ )ﺑﺪون ﺑﻌﺪ(‬
‫‪  M‬ﻣﺪول ﻓﺸﺮدﮔﻲ ﻣﺎﺳﻪ – ﺷﻜﻞ ‪ 19-4‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫از ﻫﺮ دﺳﺘﻪ از واﺣﺪﻫﺎي ﺳﺎزﮔﺎر ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫‪2.5‬‬
‫‪N‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪N  σ vo  0.5‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 95.76 ‬‬
‫‪1.5‬‬
‫‪N'/N‬‬
‫‪1‬‬
‫‪0.5‬‬
‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪250‬‬ ‫‪300‬‬
‫ﺗﻨﺶ ﻣﻮﺛﺮ ﻗﺎﺋﻢ )‪(kPa‬‬

‫‪ ‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 16-4‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻋﺪد ﻧﻔﻮذ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ N‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﺸﺎر ﺳﺮﺑﺎر )‪(Liao & Whitman, 1986‬‬
‫ﺷﺎﺧﺺ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي‪C’ ،‬‬
‫‪ ‬‬
‫ﻋﺪد ﻧﻔﻮذ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﺻﻼح ﺷﺪه * )‪( N ‬‬
‫*‪  N‬ﻣﻘﺪار ﻋﺪد ﻧﻔﻮذ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ SPT‬ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺳﺮﺑﺎر ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺮﺟﻊ‪Hough, “Compressibility as a basis for Soil Bearing Value” ASCE 1959 :‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 17-4‬‬
‫ﺟﺰوه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﭘﻲ ﻣﻬﻨﺪس ﻋﺒﺪاﻟﻤﺘﻴﻦ ﺳﺘﺎﻳﺶ‬ 22
(Christian & Carrier, 1978) ‫ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻋﻤﻖ و ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻻﻳﻪ‬18-4 ‫ﺷﻜﻞ‬

(D’Appolonia, 1968, 1970) ‫ ﻣﺪول ﻓﺸﺮدﮔﻲ‬19-4 ‫ﺷﻜﻞ‬
1 Ton Force (usa, short) = 2000 lbs x 0.45359237 kg x 9.80665 m/s² = 8896.443231 N
1 tsf (usa, short) Pressure = 9964.016418 N / 0.09290304 m² = 95760.51796 Pa
www.ams.ir
‫ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﻔﻮذ اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﻔﻮذ ﻣﺨﺮوط ‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻴﻦ ژﺋﻮﺗﻜﻨﻴﻚ از روش ﻫﺎي ﺗﺠﺮﺑﻲ ﻣﺘﻌﺪدي ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از ﭘﺮوژه ﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻗﺮار دارﻧﺪ ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﻴﻦ‬
‫ﻧﺸﺴﺖ اﻻﺳﺘﻴﻚ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه در روي ﻣﺎﺳﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮده اﻧﺪ‪ .‬دو روش ﺗﺠﺮﺑﻲ ﻛﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺴﺘﺮده‬
‫اي ﻧﻴﺰ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﺪد ﻧﻔﻮذ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﺻﻼح ﺷﺪه ‪ N‬و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﻔﻮذ ﻣﺨﺮوط ‪ q c‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎﻳﺮﻫﻮف راﺑﻄﻪ اي ﺑﻴﻦ‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي ﻣﺠﺎز ﺧﺎﻟﺺ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎ و ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻧﺸﺴﺖ ﺗﺨﻤﻴﻨﻲ ‪1) 25.4 mm‬اﻳﻨﭻ( ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﻔﻮذ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬
‫ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ اراﺋﻪ داده اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪ S ‬‬
‫)‪) (25-4‬ﺑﺮاي ‪q net (all) (kN / m 2 )  19.16 NFd  e  ( B  1.22m ‬‬
‫‪ 25.4 ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ 3.28B  1   Se ‬‬
‫‪q net (all) (kN / m 2 )  11.98 N‬‬ ‫‪ Fd ‬‬ ‫)‪) (26-4‬ﺑﺮاي ‪ ( B  1.22m ‬‬
‫‪ 3.28B   25.4 ‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ‪،‬‬
‫‪  B‬ﻋﺮض ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﺘﺮ‬

‫‪  Se‬ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻧﺸﺴﺖ ﺗﺨﻤﻴﻨﻲ اﻻﺳﺘﻴﻚ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ‬
‫ﻋﺪد ﻧﻔﻮذ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺷﺪه ‪ ‬‬ ‫‪ N‬‬
‫)‪(5.61‬‬ ‫‪  Fd‬ﺿﺮﻳﺐ ﻋﻤﻖ ‪1  0.33 (D f / B) ‬‬
‫‪  D f‬ﻋﻤﻖ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‬
‫و‬
‫‪q net (all)  q all  γ D f ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫)‪ (27-4‬‬
‫درﻧﺎﺣﻴﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻳﻌﻨﻲ ‪ 0.5 D f‬در ﺑﺎﻻي ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن و ‪ 2B‬در‬ ‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ‪N‬‬ ‫ﻣﻘﺪار ‪ N‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻓﻮق ﺑﺎﻳﺪ‬
‫زﻳﺮ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ رواﺑﻄﻲ ﺗﺠﺮﺑﻲ ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي ﻣﺠﺎز ﺧﺎﻟﺺ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﻔﻮذ ﻣﺨﺮوط‬ ‫ﻣﺎﻳﺮﻫﻮف ]‪[14‬‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ اراﺋﻪ داده اﺳﺖ‪ :‬‬ ‫‪qc‬‬
‫) ‪q c (kN / m 2‬‬
‫‪q net (all) (kN / m 2 ) ‬‬ ‫‪) (28-4) ‬ﺑﺮاي‪ B  1.22m ‬و ﻧﺸﺴﺖ ‪ 25.4‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ(‪ ‬‬
‫‪15‬‬
‫‪2‬‬
‫‪q c  3.28B  1 ‬‬
‫‪q net (all) ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪) (29-4) ‬ﺑﺮاي‪ B  1.22m ‬و ﻧﺸﺴﺖ ‪ 25.4‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ(‪ ‬‬
‫‪25  3.28B ‬‬
‫‪ ‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻛﺮﻧﺶ‬ ‫‪‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻛﺮﻧﺶ ﻗﺎﺋﻢ ‪ ε z‬در زﻳﺮ ﻣﺮﻛﺰ ﻳﻚ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن داﻳﺮه اي اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎ ﺑﺎر ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ و ﺷﻌﺎع ‪ ، R‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫‪εz ‬‬ ‫‪ σ z  ν (σ r  σ θ )  ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫)‪ (30-4‬‬
‫‪Es‬‬
‫ﭘﺲ از ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ‪ σ r ، σ z‬و ‪ σ θ‬در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﭘﻴﺸﻴﻦ راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪:‬‬
‫)‪q (1  ν‬‬
‫‪εz ‬‬ ‫)‪ (1  2 ν) A   B  (31-4‬‬
‫‪Es‬‬
‫ﻛﻪ در راﺑﻄﻪ ﻓﻮق ‪ A, B‬ﺿﺮاﻳﺐ ﺑﻲ ﺑﻌﺪي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻮاﺑﻌﻲ از ‪ z / R‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫در زﻳﺮ ﻣﺮﻛﺰ ﻳﻚ ﺳﻄﺢ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺷﺪه ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ آﻟﻮﻳﻦ و اوﻟﺮي ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه اﻧﺪ‪ ،‬در ﺟﺪول ‪ 8-4‬اراﺋﻪ‬ ‫‪ A‬و ‪B‬‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮات‬
‫ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬‬
‫)در زﻳﺮ ﻣﺮﻛﺰ ﻳﻚ ﺳﻄﺢ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺷﺪه اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮ( ‪ ‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ 8-4‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ‪ A ‬و ‪B‬‬
‫‪z/R‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪z/R‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪B‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪1.0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪2.5‬‬ ‫‪0.072‬‬ ‫‪0.128‬‬
‫‪0.2‬‬ ‫‪0.804‬‬ ‫‪0.189‬‬ ‫‪3.0‬‬ ‫‪0.051‬‬ ‫‪0.095‬‬
‫‪0.4‬‬ ‫‪0.629‬‬ ‫‪0.320‬‬ ‫‪4.0‬‬ ‫‪0.030‬‬ ‫‪0.057‬‬
‫‪0.6‬‬ ‫‪0.486‬‬ ‫‪0.378‬‬ ‫‪5.0‬‬ ‫‪0.019‬‬ ‫‪0.038‬‬
‫‪0.8‬‬ ‫‪0.375‬‬ ‫‪0.381‬‬ ‫‪6.0‬‬ ‫‪0.104‬‬ ‫‪0.027‬‬
‫‪1.0‬‬ ‫‪0.293‬‬ ‫‪0.354‬‬ ‫‪7.0‬‬ ‫‪0.010‬‬ ‫‪0.020‬‬
‫‪1.5‬‬ ‫‪0.168‬‬ ‫‪0.256‬‬ ‫‪8.0‬‬ ‫‪0.008‬‬ ‫‪0.015‬‬
‫‪2.0‬‬ ‫‪0.106‬‬ ‫‪0.179‬‬ ‫‪9.0‬‬ ‫‪0.006‬‬ ‫‪0.012‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (5.71‬ﻣﻲ ﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬

‫‪ε z Es‬‬
‫‪Iz ‬‬ ‫‪ (1  ν) (1  2 ν)A   B ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ (32-4) ‬‬
‫‪q‬‬
‫ﻧﻤﻮدار ﺗﻐﻴﻴﺮات ‪ I z‬در ﺑﺮاﺑﺮ ‪ z / R‬ﻛﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﺎﻳﺶ ﻫﺎي آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ اﻧﺠﺎم ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﮔﺴﺘﺎد )‪ (Eggstad‬اﺳﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻧﻈﺮي ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه از ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (5.72‬در ﺷﻜﻞ ‪ 20-4‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﺷﻤﺮﺗﻤﻦ ﺑﺮﻣﺒﻨﺎي ﺷﻜﻞ ‪،20-4‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻋﻤﻠﻲ ‪ I z‬و ‪  B ) z / B‬ﻋﺮض ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن( را ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﺸﺴﺖ اﻻﺳﺘﻴﻚ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻧﻤﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺪل ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي‬ ‫‪ L / B  1‬و ‪L / B  10‬‬ ‫اﺷﻤﺮﺗﻤﻦ و ﻫﺎرﺗﻤﺎن اﺻﻼح ﺷﺪ ﻛﻪ ﻧﻤﻮدار آن در ﺷﻜﻞ ‪ 21-4‬ﺑﻪ ازاء‬
‫ﺑﺪﺳﺖ آوردن دﻳﮕﺮ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ L / B‬ﻣﻲ ﺗﻮان از درون ﻳﺎﺑﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻛﺮﻧﺶ ﺳﺎده ﺷﺪه‪ ،‬ﻧﺸﺴﺖ‬
‫اﻻﺳﺘﻴﻚ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Se  c1c 2 (q  q)   z‬‬ ‫‪ Δ z ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫)‪ (33-4‬‬
‫‪ Es‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ q ‬‬
‫‪1  0.5 ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪  c1‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻋﻤﻖ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‬
‫‪q q‬‬
‫‪ 1  0.2Log‬‬
‫‪time in years ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪  c 2‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺧﺰش ﺧﺎك‬
‫‪‬‬ ‫‪0.1‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ q  γ Df‬‬
‫‪  q‬ﺗﻨﺶ در ﺗﺮاز ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‬
‫‪ ‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ :(5.79‬ﻧﻈﺮي‬
‫آزﻣﺎﻳﺶ ]‪D r  44% : [18‬‬
‫آزﻣﺎﻳﺶ ]‪D r  85% : [18‬‬
‫‪ 65%‬ﺑﺎر ﮔﺴﻴﺨﺘﮕﻲ‬
‫‪ 75%‬ﺑﺎر ﮔﺴﻴﺨﺘﮕﻲ‬
‫ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي اﺷﻤﺮﺗﻤﺎن ]‪[8‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 20-4‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ و ﺗﺌﻮرﻳﻚ ‪ I z‬در زﻳﺮ ﻣﺮﻛﺰ ﻳﻚ ﺳﻄﺢ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮ داﻳﺮه اي‬
‫)ﺗﻮﺟﻪ‪  R :‬ﺷﻌﺎع ﺳﻄﺢ داﻳﺮه اي‪  D r ،‬ﺗﺮاﻛﻢ ﻧﺴﺒﻲ(‬
‫‪ ‬‬
‫ﻧﺤﻮه اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (5.73‬ﺑﺎﺣﻞ ﻣﺜﺎل زﻳﺮ روﺷﻦ ﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪-22-4‬اﻟﻒ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮﻧﻲ ﻧﻮاري را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ‪L / B‬‬ ‫و ‪ D f  4 ft‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وزن واﺣﺪ ﺣﺠﻢ ﻣﺎﺳﻪ ‪ γ  110 lb / ft 3‬و ‪. q  25 lb / in 2‬در اﻳﻦ‬ ‫‪B  8 ft‬‬ ‫داراي ﻋﺮض‬
‫ﺑﺎ ﻋﻤﻖ در ﺷﻜﻞ ‪-22-4‬اﻟﻒ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ‪:‬‬ ‫‪Iz‬‬ ‫ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ‪ 10‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺘﻌﺎﻗﺒﺎً ﻧﻤﻮدار‬
‫در ‪I z  0.2 ، z  0‬‬
‫در )‪I z  0.5 ، z  8 ft (  B‬‬
‫در )‪ I z  0 ، z  32 ft ( 4B‬‬
‫ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﺎﻳﺶ ﻧﻔﻮذ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻳﺎ آزﻣﺎﻳﺶ ﻧﻔﻮذ ﻣﺨﺮوط‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ‪ E s‬را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (5.49‬ﻳﺎ )‪(5.51‬‬
‫را ﻣﻲ‬ ‫واﻗﻌﻲ ‪E s‬‬ ‫)ﻳﺎ رواﺑﻂ ﻣﺸﺎﺑﻪ( ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات در ﺷﻜﻞ ‪-22-4‬ب ﺑﺎ ﺧﻂ ﭼﻴﻦ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮات‬
‫ﺗﻮان ﺑﺎ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺧﻂ ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺗﻘﺮﻳﺐ زد ﻛﻪ اﻳﻦ ﺧﻄﻮط ﻧﻴﺰ در ﺷﻜﻞ ‪-22-4‬ب ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﺣﺎل ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﺸﺴﺖ‬
‫اﻻﺳﺘﻴﻚ‪ ،‬ﺟﺪول ‪ 9-4‬را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫‪ ‬‬
‫)اﻟﻒ(‬ ‫)ب(‬
‫ﺷﻜﻞ ‪22-4‬‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ 21-4‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ‪ I z‬در ﺑﺮاﺑﺮ ‪z/B‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 9-4‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﺸﺴﺖ اﻻﺳﺘﻴﻚ )ﺷﻜﻞ ‪(22-4‬‬

‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪ z‬ﺗﺎ‬ ‫‪Iz‬‬
‫‪Δz‬‬ ‫‪E‬‬ ‫‪ I z‬در‬ ‫‪Δz‬‬
‫ﺷﻤﺎره ﻻﻳﻪ‬ ‫وﺳﻂ ﻻﻳﻪ‬ ‫‪Es‬‬
‫)‪ (in‬‬ ‫) ‪ (lb/in 2‬‬ ‫وﺳﻂ ﻻﻳﻪ ‪ ‬‬
‫)‪ (in‬‬ ‫)‪ (in 3 / lb‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪48‬‬ ‫‪750‬‬ ‫‪24‬‬ ‫‪0.275‬‬ ‫‪0.0176‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪48‬‬ ‫‪1250‬‬ ‫‪72‬‬ ‫‪0.425‬‬ ‫‪0.016‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪96‬‬ ‫‪1250‬‬ ‫‪144‬‬ ‫‪0.417‬‬ ‫‪0.031‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪48‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫‪216‬‬ ‫‪0.292‬‬ ‫‪0.014‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪144‬‬ ‫‪2000‬‬ ‫‪312‬‬ ‫‪0.125‬‬ ‫‪0.0009‬‬
‫‪384in  4B‬‬ ‫‪0.0886in 3 / lb‬‬
‫از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ ‪ . q  γ D f  (4)(110)  440 lb/ft 2  3.06 lb/in 2 ، γ  110 lb / ft 3‬ﻣﻘﺪار ‪ q  25 lb/in 2‬داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫‪ . q  q  25  3.06  21.94 lb/in 2‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪:‬‬
‫‪ q ‬‬ ‫‪ 3.06 ‬‬
‫‪c1  1  0.5 ‬‬ ‫‪  1  0.5 ‬‬ ‫‪  0.93‬‬
‫‪qq‬‬ ‫‪ 21.94 ‬‬
‫ﻓﺮض ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ ﻛﻪ زﻣﺎن وﻗﻮع ﺧﺰش ‪ 10‬ﺳﺎل اﺳﺖ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ‪،‬‬
‫‪ 10 ‬‬
‫‪c 2  1  0.2 Log ‬‬ ‫‪  1.4‬‬
‫‪ 0.1 ‬‬
‫‪I ‬‬
‫‪Se  c1c 2 (q  q)  z  Δ z  (0.93) (1.4) (21.94) (0.0886)  2.53 in‬‬
‫‪E‬‬
‫آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺻﻔﺤﻪ ‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮاﻗﻊ ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي ﻫﺎي ﻣﺠﺎز و ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎ و ﻧﺸﺴﺖ اﻻﺳﺘﻴﻚ ﻧﻈﻴﺮ آن ﻫﺎ‪ ،‬از آزﻣﺎﻳﺶ‬
‫ﺑﺎرﮔﺬاري ﺻﻔﺤﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬روش اﺳﺘﺎﻧﺪارد آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺻﻔﺤﻪ در اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ D1194‬اﻧﺠﻤﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﻣﺼﺎﻟﺢ‬
‫آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ 1‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻧﻮع آزﻣﺎﻳﺶ ﻣﻌﻤﻮﻻً از ﺻﻔﺤﻪ ﻫﺎي ﻓﻮﻻدي داﻳﺮه اي ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ‪ 6‬ﺗﺎ ‪ 30‬اﻳﻨﭻ ) ‪ 152.4mm‬ﺗﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي آزﻣﺎﻳﺶ ﻫﺎي‬ ‫‪(30.48  30.48 cm) 1 ft  1 ft‬‬ ‫‪ ( 762mm‬و ﺻﻔﺤﻪ ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻊ ﺷﻜﻞ ﺑﺎ اﺑﻌﺎد‬
‫ﺑﺎرﮔﺬاري ﺻﻔﺤﻪ ﺻﺤﺮاﻳﻲ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺗﺨﻤﻴﻨﻲ از ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي و ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎي اﻻﺳﺘﻴﻚ ﻧﻈﻴﺮ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎي واﻗﻌﻲ ﺑﺪﺳﺖ‬
‫آورد‪.‬‬
‫در ﺷﻜﻞ ‪ 23-4‬ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ دﻳﺎﮔﺮام ﻫﺎي ﺑﺎر ﺑﺮ واﺣﺪ ﺳﻄﺢ‪ q ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺸﺴﺖ‪ Se ،‬ﺑﺮاي دو ﺻﻔﺤﻪ ﺑﺎ ﻋﺮض ﻫﺎي )ﻳﺎ‬
‫ﻗﻄﺮ ﻫﺎي( ‪ B1‬و ‪ B 2‬در ﺧﺎك رﺳﻲ )ﺷﺮاﻳﻂ ‪ (   0‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ‪ B 2  B1‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ‬
‫در ﺷﻜﻞ ‪ 24-4‬دﻳﺎﮔﺮام ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دو ﺻﻔﺤﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ در روي ﻻﻳﻪ ﻣﺎﺳﻪ اي ﻛﻪ ﺗﺎ ﻋﻤﻖ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدي اﻣﺘﺪاد ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‬
‫ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﻫﺎ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻮد ﻛﻪ در رس‪:‬‬
‫‪q u (B1 )  q u (B2 ) ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫)‪ (34-4‬‬
‫ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ) ‪ q u (B1‬و ) ‪  q u (B2‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎي ﺑﺎ ﻋﺮض ‪ B1‬و ‪ . B 2‬اﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ‪:‬‬
‫‪B‬‬ ‫‪‬‬
‫‪S eu (B1 )  S eu (B2 )  2‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫)‪ (35-4‬‬
‫‪ B1‬‬ ‫‪‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ‪،‬‬
‫) ‪ S eu (B1‬و ) ‪ S eu (B2‬ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎي اﻻﺳﺘﻴﻚ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎ ﺑﺎ ﻋﺮض ﻫﺎي ‪ B1‬و ‪ B 2‬در ﺑﺎر ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺷﺪت ﺑﺎر ﻣﺸﺨﺺ ) ‪ q ( q u‬در روي ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪B‬‬ ‫‪‬‬
‫‪S e (B2 )  S e (B1 )  2‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫)‪ (36-4‬‬
‫‪ B1‬‬ ‫‪‬‬
‫و ﺑﺮاي ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن در روي ﻣﺎﺳﻪ‪:‬‬
‫‪B‬‬ ‫‪‬‬
‫‪q u (B2 )  q u (B1 )  2‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫)‪ (37-4‬‬
‫‪ B1‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪B‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 3.28B 2  1 ‬‬
‫‪S eu (B2 )  S eu (B1 )  2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫)‪ (38-4‬‬
‫‪ B1‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 3.28B1  1 ‬‬
‫ﻛﻪ در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ‪ B‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﺘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺷﺪت ﺑﺎر ﻣﺸﺨﺺ ) ‪ q ( q u‬در روي ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪2‬‬
‫‪B‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 3.28B 2  1 ‬‬
‫) ‪S e(B2‬‬ ‫‪ S e(B1 )  2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫)‪ (39-4‬‬
‫‪ B1‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 3.28B1  1 ‬‬
‫ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﺘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪B‬‬ ‫ﻛﻪ‬
‫‪ ‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ ASTM ‬‬
‫ﺑﺎر ﺑﺮ واﺣﺪ ﺳﻄﺢ‬ ‫ﺑﺎر ﺑﺮ واﺣﺪ ﺳﻄﺢ‬

‫ﻧﺸﺴﺖ اﻻﺳﺘﻴﻚ ‪ ‬‬
‫ﻧﺸﺴﺖ اﻻﺳﺘﻴﻚ ‪ ‬‬

‫‪ ‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 24-4‬ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻧﺸﺴﺖ اﻻﺳﺘﻴﻚ دو ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن در ﻣﺎﺳﻪ‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ 23-4‬ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻧﺸﺴﺖ اﻻﺳﺘﻴﻚ دو ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن در رس‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮان ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺷﺪت ﺑﺎر ﻣﺠﺎز ﻣﺸﺨﺺ در‬ ‫اﻻﺳﺘﻴﻚ ‪S e‬‬ ‫و ﻧﺸﺴﺖ‬ ‫‪q‬‬ ‫ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ رواﺑﻂ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑﺎر‬
‫ﻫﺮ ﺧﺎﻛﻲ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﻧﺸﺴﺖ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻋﺮض ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬در ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎي ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ )ﻳﻌﻨﻲ ‪ B‬ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ(‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴﺖ‬
‫ﺑﺎرﺑﺮي ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻋﺎﻣﻞ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ در ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎي ﺑﺎ ﻋﺮض ‪ B‬ﺑﺰرگ ﺗﺮ ﻣﻌﻴﺎر ﻛﻨﺘﺮل‬
‫ﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻧﺸﺴﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ ‬‬
‫ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻧﺸﺴﺖ ﺗﺤﻜﻴﻤﻲ‬ ‫‪11-4‬‬
‫ﻧﺸﺴﺖ ﺗﺤﻜﻴﻤﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ زﻣﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ در اﺛﺮ ﺧﺮوج آب ﻣﻨﻔﺬي اﺿﺎﻓﻲ در ﺧﺎك ﻫﺎي رﺳﻲ اﺷﺒﺎع ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ در‬
‫زﻳﺮ ﺳﻔﺮه آب زﻳﺮ زﻣﻴﻨﻲ رخ ﻣﻲ دﻫﺪ و ﻋﻠﺖ آن ﻫﻢ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻨﺶ ﻧﺎﺷﻲ از اﻋﻤﺎل ﺑﺎر ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻳﻚ رس ﻋﺎدي‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ ‪-25-4‬اﻟﻒ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دﻳﺎﮔﺮام ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﻧﻴﺰ‬ ‫ﻗﺎﺋﻢ ‪σ‬‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻨﺶ ﻣﺆﺛﺮ‬ ‫‪e‬‬ ‫ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻧﺴﺒﺖ ﺗﺨﻠﺨﻞ‪،‬‬
‫‪σ c‬‬ ‫ﺑﺮاي رس ﻫﺎي ﭘﻴﺶ ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ در ﺷﻜﻞ ‪-25-4‬ب ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﻓﺸﺎر ﭘﻴﺶ ﺗﺤﻜﻴﻤﻲ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‬
‫ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ راﺑﻄﻪ آن ﺑﻪ‬ ‫‪Cc‬‬ ‫در ﺑﺨﺶ ﻋﺎدي ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺧﺎك ﺷﺎﺧﺺ ﻓﺸﺮدﮔﻲ‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮ ‪Log σ ‬‬ ‫در‬ ‫‪e‬‬ ‫ﺷﻴﺐ دﻳﺎﮔﺮام‬
‫ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪e1  e 2‬‬
‫‪Cc ‬‬ ‫‪) ‬ﺑﺮاي ‪ ( σ 1  σ c ‬‬ ‫)‪ (40-4‬‬
‫‪ σ ‬‬
‫‪Log  2 ‬‬
‫‪ σ 1 ‬‬
‫در ﺑﺨﺶ ﺑﻴﺶ ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺷﺎﺧﺺ ﺗﻮرم ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ راﺑﻄﻪ آن ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻣﻲ‬ ‫‪Log σ ‬‬ ‫در ﺑﺮاﺑﺮ‬ ‫‪e‬‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺷﻴﺐ دﻳﺎﮔﺮام‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪e3  e 4‬‬
‫‪Cs ‬‬ ‫‪) ‬ﺑﺮاي ‪ ( σ 4  σ c ‬‬ ‫)‪ (41-4‬‬
‫‪ σ ‬‬
‫‪Log  4 ‬‬
‫‪ σ 3 ‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺗﺨﻠﺨﻞ ‪ e ،‬‬

‫ﺷﻴﺐ ‪C s‬‬
‫ﺷﻴﺐ ‪C c‬‬
‫ﺷﻴﺐ ‪C c‬‬
‫ﺗﻨﺶ ﻣﺆﺛﺮ ‪) σ ،‬ﻣﻘﻴﺎس ﻟﮕﺎرﻳﺘﻤﻲ(‬ ‫ﺗﻨﺶ ﻣﺆﺛﺮ ‪) σ ،‬ﻣﻘﻴﺎس ﻟﮕﺎرﻳﺘﻤﻲ(‬
‫)ب(‬ ‫)اﻟﻒ(‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 25-4‬ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻧﺴﺒﺖ ﺗﺨﻠﺨﻞ ﺑﺎ ﺗﻨﺶ ﻣﺆﺛﺮ )اﻟﻒ( رس ﻋﺎدي ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ‪) ‬ب( رس ﺑﻴﺶ ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ‬
‫ﺑﺮاي رس ﻫﺎي ﻋﺎدي ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺗﺮزاﻗﻲ و ﭘﻚ‪ ، 1‬راﺑﻄﻪ زﻳﺮ را ﺑﻴﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﺗﺮاﻛﻢ و ﺣﺪ رواﻧﻲ اراﺋﻪ داده اﻧﺪ‪:‬‬
‫‪C c  0.009 (LL  10) ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫)‪ (42-4‬‬
‫ﺣﺪ رواﻧﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪LL‬‬ ‫ﻛﻪ در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ‬
‫اﺳﺖ و ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺮاي رس ﻫﺎي ﺑﺎ درﺟﻪ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ‪ 4‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ .‬ﺗﺮزاﻗﻲ و ﭘﻚ‬ ‫‪ 30%‬‬ ‫راﺑﻄﻪ ﭘﻴﺸﻴﻦ داراي ﺧﻄﺎﻳﻲ در ﺣﺪود‬
‫‪2‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ راﺑﻄﻪ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﺑﺮاي رس ﻫﺎي رﻳﻤﻮﻟﺪ )ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﻳﺶ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ( ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ اراﺋﻪ‬
‫داده اﻧﺪ‪:‬‬
‫‪C c  0.007 (LL  10) ‬‬ ‫)‪ (43-4‬‬
‫رواﺑﻂ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻣﺘﻌﺪدي ﺑﻴﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﺗﺮاﻛﻢ ﺑﺎ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺷﺎﺧﺺ ﺧﺎك اراﺋﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ از آن ﻫﺎ در اداﻣﻪ اراﺋﻪ ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪:‬‬
‫‪C c  0.01 ω N ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫)‪) (44-4‬ﺑﺮاي رس ﺷﻴﻜﺎﮔﻮ(‬

‫‪C c  0.0046 (LL  9) ‬‬ ‫‪) ‬ﺑﺮاي رس ﺑﺮزﻳﻠﻲ(‪ ‬‬ ‫)‪ (45-4‬‬
‫ﺳﺎﺋﻮﭘﺎﺋﻮﻟﻮ(‪C c  1.21  1.055 (e   1.87) ‬‬ ‫)‪) (46-4‬ﺑﺮاي رﺳﻲ ﻣﺎﺗﻠﻲ ‪ ،‬ﺷﻬﺮ‬
‫ﺷﻴﻜﺎﮔﻮ(‪C c  0.208 e   0.0083 ‬‬ ‫‪) ‬ﺑﺮاي رس‬ ‫‪ ‬‬ ‫)‪ (47-4‬‬
‫‪C c  0.0115 ω N ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫)‪ (48-4‬‬
‫ﭼﻨﺎن ﻛﻪ‪، ‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺗﺨﻠﺨﻞ درﺟﺎ‬ ‫‪ e‬‬ ‫‪  ωN‬رﻃﻮﺑﺖ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺧﺎك ﺑﺮ ﺣﺴﺐ درﺻﺪ‪،‬‬
‫ﺧﺎك در ﺣﺪود ‪ 1 / 5‬ﺗﺎ ‪ 1/10‬ﺷﺎﺧﺺ ﺗﺮاﻛﻢ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪Cs‬‬ ‫ﺷﺎﺧﺺ ﺗﻮرم‪،‬‬
‫ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻧﺸﺴﺖ ﺗﺤﻜﻴﻤﻲ‬ ‫‪12-4‬‬
‫در ﺷﻜﻞ ‪ 26-4‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺗﺨﻠﺨﻞ اوﻟﻴﻪ ﻗﺒﻞ از اﺣﺪاث‬ ‫‪Hc‬‬ ‫ﻻﻳﻪ اي ﺧﺎك رﺳﻲ ﺑﻪ ﺿﺨﺎﻣﺖ‬
‫در ﻣﻌﺮض اﻓﺰاﻳﺶ‬ ‫‪Df‬‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ در ﻋﻤﻖ‬ ‫‪σ‬‬ ‫و ﺗﻨﺶ ﻣﺆﺛﺮ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ در ﻻﻳﻪ رس ﺑﺮاﺑﺮ‬ ‫ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‪e  ،‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Terzaghi and Peck‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Remolded Clay‬‬
‫ﻗﺮار دارد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻨﺶ ﻗﺎﺋﻢ در ﺧﺎك ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻨﺶ ﻗﺎﺋﻢ در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ در‬ ‫‪q‬‬ ‫ﻓﺸﺎر ﺧﺎﻟﺺ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ‬
‫در ﻻﻳﻪ رس را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺑﺪﺳﺖ آورد‪:‬‬ ‫‪∆σ av‬‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻨﺶ ﻗﺎﺋﻢ‬ ‫‪∆σ‬‬ ‫زﻳﺮ ﻣﺮﻛﺰ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫‪z  H2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪∆σ av ‬‬
‫‪H2  H1‬‬ ‫‪ (Δ σ) dz ‬‬
‫‪z  H1‬‬
‫‪ ‬‬ ‫)‪ (49-4‬‬
‫در اﺛﺮ اﻳﻦ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻨﺶ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﻮد‪:‬‬ ‫‪Sc‬‬ ‫ﻧﺸﺴﺖ ﺗﺤﻜﻴﻤﻲ‪،‬‬
‫‪∆e‬‬ ‫‪C H‬‬ ‫‪ σ   ∆σ av‬‬ ‫‪‬‬

‫‪Sc ‬‬ ‫‪ c c Log  ‬‬ ‫ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ( σ   σ c ،‬‬
‫‪‬‬ ‫‪) (50-4) ‬ﺑﺮاي رس ﻋﺎدي ﺗﺤﻜﻴﻢ‬
‫‪1  e 1  e‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪σ ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪∆e‬‬ ‫‪C H‬‬ ‫‪ σ   ∆σ av‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Sc ‬‬ ‫‪ s c Log  ‬‬ ‫‪ ( σ   ∆σ av  σ c‬‬
‫‪‬‬ ‫‪) (51-4) ‬رس ﺑﻴﺶ ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ‪ ‬‬
‫‪1 e‬‬ ‫‪1  e‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪σ 0‬‬ ‫‪‬‬
‫‪∆e‬‬ ‫‪C H‬‬ ‫‪ σ  C H‬‬ ‫‪ σ  ∆σ av‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Sc ‬‬ ‫‪ s c Log  c   c c Log  ‬‬ ‫‪ ( σ   σ c  σ   ∆σ av‬‬
‫‪‬‬ ‫‪) (52-4) ‬ﺑﺮاي رس ﺑﻴﺶ ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ‬‬
‫‪1  e  1  e‬‬ ‫‪σ‬‬
‫‪ ‬‬‫‪‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪e‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪σc‬‬ ‫‪‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻧﺴﺒﺖ ﺗﺨﻠﺨﻞ در اﺛﺮ ﺗﺤﻜﻴﻢ اوﻟﻴﻪ‬ ‫‪ ∆e ‬‬ ‫ﭼﻨﺎن ﻛﻪ‬
‫ﭘﻼن‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻨﺶ ‪Δσ ،‬‬
‫ﺳﻔﺮه آب زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ‬
‫ﻣﻘﻄﻊ‬
‫ﻻﻳﻪ رس‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 27-4‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻨﺶ ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪Δσ av ،‬‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ 26-4‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﺸﺴﺖ ﺗﺤﻜﻴﻤﻲ اوﻟﻴﻪ‬
‫ﻣﻌﺎدﻻت ﻓﻮق را ﺑﻪ دو ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﺸﺴﺖ ﺗﺤﻜﻴﻤﻲ اوﻟﻴﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺴﺖ‪.‬اﻳﻦ دو روش ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫روش ‪A‬‬
‫را ﻣﻲ‬ ‫‪∆σ av‬‬ ‫ﺗﻨﺶ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻣﻮﺟﻮد در ﺧﺎك اﺳﺖ )ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻨﺶ ﻣﺆﺛﺮ در وﺳﻂ ﻻﻳﻪ رس(‪ .‬ﻣﻘﺪار‬ ‫‪σ o‬‬ ‫ﺑﺮ ﻃﺒﻖ اﻳﻦ روش‪،‬‬
‫ﺗﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﻮد )ﺷﻜﻞ ‪:(26-4‬‬
‫‪1‬‬
‫‪∆σ av ‬‬ ‫‪(Δ σ t  4 Δ σ m  ∆σ b ) ‬‬ ‫)‪ (53-4‬‬
‫‪6‬‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻨﺶ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ در ﺑﺎﻻ‪ ،‬وﺳﻂ و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻻﻳﻪ رس ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ Δ σb‬‬ ‫و‬ ‫‪Δ σm‬‬ ‫ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ‪، Δ σ t‬‬
‫در زﻳﺮ ﻣﺮﻛﺰ ﻳﻚ ﺳﻄﺢ ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎ ﺑﺎرﮔﺬاري ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ )ﺷﻜﻞ‬ ‫‪zH‬‬ ‫ﺗﺎ‬ ‫‪z0‬‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻨﺶ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ‪ ، ∆σ av‬از‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻧﺘﮕﺮال ﮔﻴﺮي ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ‪ ،‬‬ ‫]‪[21‬‬ ‫‪ (27-4‬ﺗﻮﺳﻂ ﮔﺮﻳﻔﻴﺘﺲ‬
‫‪∆σ av  q I av‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫)‪ (54-4‬‬
‫ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ‪ ،‬‬
‫‪a b‬‬
‫‪I av  f  , ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫)‪ (55-4‬‬
‫‪h h‬‬
‫‪  a,b‬ﻧﺼﻒ ﻃﻮل و ﻧﺼﻒ ﻋﺮض ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‬
‫‪I av‬‬ ‫در ﺷﻜﻞ ‪ 28-4‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫‪b/h‬‬ ‫و‬ ‫‪a/h‬‬ ‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از‬ ‫‪I av‬‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮات‬
‫)ﺷﻜﻞ ‪ (27-4‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬ ‫‪zh‬‬ ‫ﺗﺎ‬ ‫‪z0‬‬ ‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻨﺶ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ از‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻨﺶ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ در ﻻﻳﻪ رﺳﻲ ﭼﻨﺎن ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 29-4‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ ،‬‬
‫) ‪h 2 I av (h2 )  h1 I av (h1‬‬
‫‪I av (h1 / h2 ) ‬‬
‫‪h 2  h1‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ‪ ،‬‬

‫‪ a b ‬‬ ‫‪ a‬‬ ‫‪b ‬‬
‫‪I av( h 2 )  f ‬‬ ‫‪, ‬‬ ‫‪ h 2  h1  H c ‬و ‪ I av(h1 )  f  ,  ‬و‬
‫‪ h2 h2 ‬‬ ‫‪ h1 h1 ‬‬
‫‪ h 2 I av (h2 )  h1 I av (h1) ‬‬
‫‪∆σ av  q ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫)‪ (56-4‬‬
‫‪‬‬ ‫‪Hc‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  H c  h 1  h 2‬ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻻﻳﻪ رس ‪ ‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 29-4‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻨﺶ ﻣﺘﻮﺳﻂ در ﻻﻳﻪ رس‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ 28-4‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ‪ I z‬ﺑﺎ ‪ a/h‬و ‪b/h‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Griffiths‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪B‬‬ ‫روش‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﻤﻮد )ﺷﻜﻞ ‪.(30-4‬‬ ‫)‪Hc(1) ,Hc(2) , . . . . Hc(n‬‬ ‫در اﻳﻦ روش ﻻﻳﻪ ﺧﺎك رس را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻻﻳﻪ ﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﺑﻪ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻫﺎي‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﻨﺶ ﻫﺎي ﻣﺆﺛﺮ درﺟﺎ در وﺳﻂ ﻫﺮ ﻻﻳﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﺑﺎ )‪ . σ  (1) , σ  (2) , . . . . σ  (n‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻨﺶ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ در ﻫﺮ ﻻﻳﻪ‬
‫را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﺮاﺑﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻨﺶ ﻗﺎﺋﻢ در وﺳﻂ ﻫﺮ ﻻﻳﻪ ﺧﺎك در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ ] ﻳﻌﻨﻲ ‪. . . . ، ∆σ av (2)  ∆σ 2 ، ∆σ av (1)  ∆σ1‬‬
‫‪ . [Δ σ av (n)  ∆σ n ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻧﺸﺴﺖ ﺗﺤﻜﻴﻤﻲ ﻛﻞ ﻻﻳﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﺑﺎ ‪ :‬‬
‫‪i n‬‬
‫‪ 1 e‬‬
‫‪∆ei‬‬
‫‪Sc ‬‬ ‫‪Hi‬‬ ‫‪ (57-4) ‬‬
‫‪i 1‬‬ ‫)‪(i‬‬
‫‪ ‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 30-4‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﺸﺴﺖ ﺗﺤﻜﻴﻤﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ‪B‬‬
‫‪ ‬‬
‫ﻣﺜﺎل‬
‫ﺑﺎ رﺟﻮع ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ‪ 31-4‬و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ‪ ، A‬ﻧﺸﺴﺖ ﺗﺤﻜﻴﻤﻲ اوﻟﻴﻪ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮﻧﻲ ﺑﺎ اﺑﻌﺎد )‪ 1.5m  3m (B  L‬را ﺑﺪﺳﺖ‬
‫آورﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬ﻣﺎﺳﻪ‬
‫ﺳﻄﺢ آب زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ‬
‫ﻣﺎﺳﻪ‬
‫رس ﻋﺎدي ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪31-4‬‬
‫ﺣﻞ ﻣﺴﺄﻟﻪ‪:‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪(5.89‬‬
‫‪C c Hc‬‬ ‫‪ σ   ∆σ av‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Sc ‬‬ ‫‪Log  ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪1 e‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪σ ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪e   0.92‬‬ ‫‪، Hc‬‬ ‫‪ 3m ، C c  0.27‬‬ ‫ﺑﺎ در اﺧﺘﻴﺎر داﺷﺘﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي‬
‫‪3‬‬
‫‪σ   (1  1.5)(16.5)  (1.5)(17.8  9.81) ‬‬ ‫‪(18.2  9.81)  65.82 kN/m 2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪L 3‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪  1.5 m‬‬
‫‪2 2‬‬
‫‪B 1.5‬‬
‫‪b‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 0.75 m‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪h1  1.5  1.5  3 m‬‬
‫‪h 2  1.5  1.5  3  6 m‬‬

‫‪a 1.5‬‬ ‫‪b 0.75‬‬
‫‪‬‬ ‫; ‪ 0.5‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 0.25‬‬
‫‪h1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪h1‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪I av (h1)  0.54‬‬ ‫ﺑﺎ رﺟﻮع ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ‪، 28-4‬‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ ‪،‬‬
‫‪a 1.5‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪0.75‬‬
‫‪‬‬ ‫; ‪ 0.25‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 0.125‬‬
‫‪h2‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪h2‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪I av (h2 )  0.34‬‬ ‫ﺑﺎ رﺟﻮع ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ‪، 28-4‬‬

‫ﺣﺎل ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (5.95‬دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪ h 2 I av (h2 )  h1 I av (h1) ‬‬ ‫‪ (6)(0.34)  (3)(0.54) ‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪∆σ av  q ‬‬ ‫‪  170 ‬‬ ‫‪  23.8 kN/m‬‬
‫‪‬‬ ‫‪Hc‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪‬‬
‫)‪(0.27)(3‬‬ ‫‪ 65.82  23.8 ‬‬
‫‪Sc ‬‬ ‫‪Log ‬‬ ‫‪  0.057 m  57 mm‬‬
‫‪1 0.9‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪65.82‬‬ ‫‪‬‬
‫ﻣﺜﺎل‬
‫ﺣﻞ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ )ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻻﻳﻪ رس را ﺑﻪ ﺳﻪ ﻻﻳﻪ ﻫﺮﻳﻚ ﺑﻪ ﺿﺨﺎﻣﺖ ‪ 1‬ﻣﺘﺮ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻗﺒﻞ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ‪B‬‬
‫ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ‪:‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﺠﺎد ﺟﺪوﻟﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت راﺣﺖ ﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪:‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ‪: σo‬‬
‫‪ ‬ﺷﻤﺎره ﻻﻳﻪ‬ ‫ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻻﻳﻪ‪) H i ،‬ﻣﺘﺮ(‬ ‫‪ ‬ﻋﻤﻖ ﺗﺎ وﺳﻂ ﻻﻳﻪ رس )ﻣﺘﺮ(‬ ‫‪σ (kN/m2 ) ‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1+1.5+1.5+0.5=4.5‬‬ ‫‪(1+1.5)16.5+(1.5)(17.8 -9.81) +(0.5)(18.2-9.81)=57.43‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪4.5+1=5.5‬‬ ‫‪57.43+(1)(18.2-9.81)=65.82‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪5.5+1=6.5‬‬ ‫‪65.82+(1)(18.2-9.81)=74.21‬‬
‫‪: ∆ σ av‬‬ ‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬

‫ﺷﻤﺎره‬ ‫ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻻﻳﻪ‪،‬‬ ‫ﻋﻤﻖ ﺗﺎ وﺳﻂ ﻻﻳﻪ از زﻳﺮ‬ ‫‪b‬‬
‫)‪Δσ (av‬‬ ‫‪c‬‬
‫‪a‬‬
‫‪L/B ‬‬ ‫‪z/B ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪Δσ av ‬‬
‫‪ ‬ﻻﻳﻪ‬ ‫‪) H i‬ﻣﺘﺮ(‬ ‫ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻦ‪) z ،‬ﻣﺘﺮ( ‪ ‬‬ ‫‪q‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3.5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2.33‬‬ ‫‪0.16‬‬ ‫‪27.2‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪4.5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3.0‬‬ ‫‪0.095‬‬ ‫‪16.15‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪5.5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3.67‬‬ ‫‪0.07‬‬ ‫‪11.9‬‬

‫‪a‬‬
‫‪B  1.5 m; L  3 m‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪b‬‬
‫ﺟﺪول ‪5.3‬‬
‫‪c‬‬
‫‪q  170 kN/m 2‬‬
‫‪ σ  (i)  ∆σ av (i) ‬‬

‫‪ 1 e‬‬
‫‪C c Hi‬‬
‫‪Sc ‬‬ ‫‪Log ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫)‪σ  (i‬‬ ‫‪‬‬
‫)‪(0.27)(1‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 57.43  27.2 ‬‬ ‫‪ 65.82  16.15 ‬‬ ‫‪ 74.21  11.19 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪Log ‬‬ ‫‪  Log ‬‬ ‫‪  Log ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪1  0.9‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪57.43‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪65.82‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪74.21‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ (0.142)(0. 168  0.096  0.065)  0.047 m  47 mm‬‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﻪ ﺑﻌﺪي در ﻧﺸﺴﺖ ﺗﺤﻜﻴﻤﻲ اوﻟﻴﻪ‬ ‫‪13-4‬‬
‫روش اراﺋﻪ ﺷﺪه در ﺑﺨﺶ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﺸﺴﺖ ﺗﻚ ﺑﻌﺪي ﺑﻮده و زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻋﺮض ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻻﻳﻪ‬
‫ﺑﺰرگ اﺳﺖ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺗﺮاﻛﻢ ﭘﺬﻳﺮ ﺑﻴﻦ دو ﻻﻳﻪ ﺧﺎك ﺳﺨﺖ ﺗﺮ ﻗﺮار دارد ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺪﺳﺖ‬ ‫‪Hc‬‬ ‫ﺗﺮاﻛﻢ ﭘﺬﻳﺮ‪،‬‬
‫ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬دﻟﻴﻞ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺣﺎﻟﺖ ﻫﺎي ﻓﻮق ﻣﻘﺪار ﻛﺮﻧﺶ ﻫﺎي اﻓﻘﻲ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛﻮﭼﻚ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﻪ ﺑﻌﺪي ﺧﺎك در ‪ ‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻧﺸﺴﺖ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬اﺳﻜﻤﭙﺘﻮن و ﺑﻴﺮوم‪ 1‬ﺗﺼﺤﻴﺤﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎي ﺗﺤﻜﻴﻤﻲ ﻳﻚ ﺑﻌﺪي رس ﻫﺎي ﻋﺎدي ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ اراﺋﻪ داده اﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮﻧﻲ داﻳﺮه اي )ﻗﻄﺮ ‪ ( B ‬در روي‬
‫ﻻﻳﻪ اي رس ﻋﺎدي ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﺿﺨﺎﻣﺖ ‪ H‬راﺑﻄﻪ اﺻﻼﺣﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ اﺳﺖ‪ :‬‬
‫ﻗﻄﺮ ‪ B ‬‬
‫‪ ‬رس ﻋﺎدي ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ‬
‫ﻻﻳﻪ ﺻﻠﺐ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 32-4‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﻪ ﺑﻌﺪي در ﻧﺸﺴﺖ ﺗﺤﻜﻴﻤﻲ اوﻟﻴﻪ )ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن داﻳﺮه اي ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ‪( B‬‬
‫)‪Sc  μ c( NC)  Sc(oed‬‬
‫در ﺷﻜﻞ ‪ 33-4‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪Hc / B‬‬ ‫و‬ ‫‪A‬‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫)‪μc (NC‬‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮات‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺮاي ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻧﻮاري دارﻳﻢ‪:‬‬

‫)‪Sc  μ c( NC)  Sc(oed‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪ Hc /B‬در ﺷﻜﻞ ‪ 34-4‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪A‬‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫)‪μs(NC‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار‬
‫‪ ‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ Skempton and Bjerrum ‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 33-4‬ﺗﻐﻴﻴﺮات )‪ μ c(NC‬ﺑﺎ ‪ A‬و ‪) H c / B‬ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن داﻳﺮه اي(‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 34-4‬ﺗﻐﻴﻴﺮات )‪ μ s(NC‬ﺑﺎ ‪ A‬و ‪) H c / B‬ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻧﻮاري(‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺗﺤﻜﻴﻢ در ﺣﺎﻟﺖ ﺳﻪ ﺑﻌﺪي را ﺑﺮاي ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن داﻳﺮه اي ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ در‬ ‫ﺗﺼﺤﻴﺢ )‪μc (OC‬‬ ‫ﻟﺌﻮﻧﺎردز‪ 1‬ﺿﺮﻳﺐ‬
‫روي رس ﺑﻴﺶ ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ اراﺋﻪ ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫)‪S e  μc (OC) S c (oed‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫)‪ (58-4‬‬

‫ﭼﻨﺎن ﻛﻪ‬
‫‪‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪‬‬
‫‪μ c (OC)  f  OCR ،‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫)‪ (59-4‬‬
‫‪‬‬ ‫‪Hc‬‬ ‫‪‬‬
‫‪σ c‬‬
‫‪OCR ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫)‪ (60-4‬‬
‫‪σ ‬‬
‫ﻓﺸﺎر ﭘﻴﺶ ﺗﺤﻜﻴﻤﻲ‬ ‫‪ σc‬‬
‫‪  σ‬ﺗﻨﺶ ﺗﺤﻜﻴﻤﻲ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﻮﺟﻮد‬
‫در ﺟﺪول ‪ 10-4‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻟﺌﻮﻧﺎردز ]‪[24‬‬ ‫از ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻛﺎرﻫﺎي‬ ‫)‪μc (OC‬‬ ‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ درون ﻳﺎﺑﻲ ﺷﺪه‬
‫‪ ‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Leonards‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 10-4‬ﺗﻐﻴﻴﺮات )‪ μ c(OC‬ﺑﺎ ‪ OCR‬و ‪ B / H c‬‬

‫)‪μ c(OC‬‬
‫‪OCR ‬‬
‫‪B / H c  4.0‬‬ ‫‪B / H c  1.0‬‬ ‫‪B / H c  0.2‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪0.986‬‬ ‫‪0.957‬‬ ‫‪0.929‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪0.972‬‬ ‫‪0.914‬‬ ‫‪0.842‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪0.964‬‬ ‫‪0.871‬‬ ‫‪0.771‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪0.950‬‬ ‫‪0.829‬‬ ‫‪0.707‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪0.943‬‬ ‫‪0.800‬‬ ‫‪0.643‬‬
‫‪7‬‬ ‫‪0.929‬‬ ‫‪0.757‬‬ ‫‪0.586‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪0.914‬‬ ‫‪0.729‬‬ ‫‪0.529‬‬
‫‪9‬‬ ‫‪0.900‬‬ ‫‪0.700‬‬ ‫‪0.493‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪0.886‬‬ ‫‪0.671‬‬ ‫‪0.457‬‬
‫‪11‬‬ ‫‪0.871‬‬ ‫‪0.643‬‬ ‫‪0.429‬‬
‫‪12‬‬ ‫‪0.864‬‬ ‫‪0.629‬‬ ‫‪0.414‬‬
‫‪13‬‬ ‫‪0.857‬‬ ‫‪0.614‬‬ ‫‪0.400‬‬
‫‪14‬‬ ‫‪0.850‬‬ ‫‪0.607‬‬ ‫‪0.386‬‬
‫‪15‬‬ ‫‪0.843‬‬ ‫‪0.600‬‬ ‫‪0.371‬‬
‫‪16‬‬ ‫‪0.843‬‬ ‫‪0.600‬‬ ‫‪0.357‬‬
‫ﻻﻳﻪ رس‬
‫ﺷﻜﻞ ‪35-4‬‬
‫‪ ‬‬
‫ﻣﺜﺎل‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﺛﺮات ﺳﻪ ﺑﻌﺪي‪ ،‬ﻧﺸﺴﺖ‬ ‫‪0.6‬‬ ‫ﺑﺮاي رس ﺑﺮاﺑﺮ‬ ‫‪A‬‬ ‫ﺑﺎ رﺟﻮع ﺑﻪ ﻣﺜﺎل ﻗﺒﻞ و ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻦ ﻛﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻓﺸﺎر آب ﻣﻨﻔﺬي‬
‫ﺗﺤﻜﻴﻤﻲ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (5.101‬و ﺷﻜﻞ ‪ 33-4‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺘﻘﺎرن ﻣﺤﻮري ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮔﺮﭼﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان از ﻳﻚ روش‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﺎ رﺟﻮع ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ‪ 35-4‬اﮔﺮ ﻓﺮض ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺎر ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻫﺮﻣﻲ ﺑﺎ ﺷﻴﺐ ‪ 2‬ﺑﻪ ‪2) 1‬ﻗﺎﺋﻢ –‬
‫‪ 1‬اﻓﻘﻲ( ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬آﻧﮕﺎه اﺑﻌﺎد ﺳﻄﺢ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺷﺪه در ﺑﺎﻻي ﻻﻳﻪ رس ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫‪B  1.5 ‬‬ ‫‪(3)  3 m‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪L  3 ‬‬ ‫‪(3)  4.5 m‬‬
‫‪2‬‬
‫را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﻮد‪:‬‬ ‫‪B eq‬‬ ‫ﻗﻄﺮ داﻳﺮه ﻣﻌﺎدل‬
‫‪π 2‬‬
‫‪B eq  B L‬‬
‫‪4‬‬
‫ﻳﺎ‬
‫‪π‬‬ ‫‪π‬‬
‫‪B eq ‬‬ ‫‪BL  ‬‬ ‫‪  (3) (4.5)  4.15 m‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪Hc‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ 0.723‬‬
‫‪B‬‬ ‫‪4.15‬‬
‫ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ‪،‬‬ ‫‪μc (NC)  0.76‬‬ ‫‪ ، Hc‬ﻣﻘﺪار‬ ‫‪/ B  0.723‬‬ ‫و‬ ‫‪A  0.6‬‬ ‫ﺑﺎ رﺟﻮع ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ‪ 33-4‬ﺑﻪ ازاء‬
‫‪S c  S c (oed) μc (NC)  (57)(0.76)  43.3 mm‬‬
‫ﻧﺸﺴﺖ ﺗﺤﻜﻴﻤﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‬ ‫‪14-4‬‬
‫ﺗﺤﻜﻴﻢ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﭘﺲ از ﺑﻪ اﺗﻤﺎم رﺳﻴﺪن ﺗﺤﻜﻴﻢ اوﻟﻴﻪ و اﺳﺎﺳﺎً ﺗﺤﺖ ﺗﻨﺶ ﻣﺆﺛﺮ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﺷﻜﻞ ‪ 36-4‬رخ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﺷﻴﺐ‬
‫دﻳﺎﮔﺮام ﻧﺴﺒﺖ ﺗﺨﻠﺨﻞ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻟﮕﺎرﻳﺘﻢ زﻣﺎن ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪ . C α‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ‪،‬‬
‫‪∆e‬‬
‫ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ‪C α ‬‬ ‫‪ ‬ﺷﺎﺧﺺ ﺗﺮاﻛﻢ‬ ‫‪ ‬‬ ‫)‪ (61-4‬‬
‫‪t‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Log  2‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪ t1‬‬ ‫‪‬‬
‫را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﻮد‪:‬‬ ‫‪Ss‬‬ ‫ﻧﺸﺴﺖ ﺗﺤﻜﻴﻤﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‬
‫‪C αHc‬‬ ‫‪t‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Ss ‬‬ ‫‪Log  2‬‬ ‫‪ ‬‬
‫‪‬‬ ‫)‪ (62-4‬‬
‫‪1  ep‬‬ ‫‪ t1‬‬ ‫‪‬‬
‫ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ‪،‬‬
‫زﻣﺎن‬ ‫‪ t1 , t 2‬‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺗﺨﻠﺨﻞ در ﭘﺎﻳﺎن ﺗﺤﻜﻴﻢ اوﻟﻴﻪ و‬ ‫‪ ep‬‬
‫ﻣﻘﺪار ﺷﺎﺧﺺ ﺗﺮاﻛﻢ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺤﺪوده ﮔﺴﺘﺮده اي را ﺷﺎﻣﻞ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻘﺎدﻳﺮ آن ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ (OCR  2 ~ 3) . . . . . . . . . . . . . . . .  0.001‬رس ﻫﺎي ﺑﻴﺶ ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ‬

‫‪ 0.025 ‬و ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‬ﺧﺎك ﻫﺎي آﻟﻲ‬
‫‪ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 0.004  0.025 ‬رس ﻫﺎي ﻋﺎدي ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ‬
‫در اﻛﺜﺮ ﻣﻮارد‪ ،‬ﺗﺤﻜﻴﻢ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻧﺸﺴﺖ ﺗﺤﻜﻴﻤﻲ اوﻟﻴﻪ ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ اﻳﻦ ﻧﺸﺴﺖ در ﺧﺎك ﻫﺎي رﺳﻲ‬
‫ﺧﻴﻠﻲ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ و ﺧﺎك ﻫﺎي آﻟﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺤﻜﻴﻢ اوﻟﻴﻪ‬
‫ﺷﻴﺐ ‪c  ،‬‬
‫ﺗﺤﻜﻴﻢ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ‪ ‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 36-4‬ﻧﺸﺴﺖ ﺗﺤﻜﻴﻤﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‬
‫ﻣﻔﻬﻮم ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻧﺸﺴﺖ ﺗﻔﺎﺿﻠﻲ‬ ‫‪15-4‬‬
‫در اﻛﺜﺮ ﻣﻮارد‪ ،‬ﺧﺎك زﻳﺮ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﻤﮕﻦ ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﺎر وارد ﺑﺮ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ ﻳﻚ ﺳﺎزه ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮات‬
‫ﮔﺴﺘﺮده اي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬درﻧﺘﻴﺠﻪ درﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻳﻚ ﺳﺎزه ﻣﻲ ﺗﻮان اﻧﺘﻈﺎر ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ را داﺷﺖ‪ .‬ﻧﺸﺴﺖ ﺗﻔﺎﺿﻠﻲ‬
‫ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻳﻚ ﺳﺎزه ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ آﺳﻴﺐ دﻳﺪن روﺳﺎزه ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺿﻮاﺑﻂ ﻣﺸﺨﺼﻲ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﺸﺴﺖ ﺗﻔﺎﺿﻠﻲ و‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺣﺪي اﻳﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ وﺿﻊ ﮔﺮدد ﺗﺎ ﺳﺎزه ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﻄﻠﻮﺑﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﻮرﻟﻨﺪ و ورث‪ 1‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﻣﺮﺑﻮط‬
‫ﺑﻪ ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎي ﺗﻔﺎﺿﻠﻲ را ﭼﻨﺎن ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 37-4‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﻴﺎن ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 37-4‬ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻧﺸﺴﺖ ﺗﻔﺎﺿﻠﻲ‬
‫ﻫﺮ ﻳﻚ ﻣﺘﺤﻤﻞ ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎﻳﻲ ﺷﺪه اﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪A, B, C, D, E‬‬ ‫اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﺳﺎزه اي را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن آن در‬
‫و ‪ . . . . . . .‬ﺑﺮﻣﺒﻨﺎي اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﻣﻲ ﺗﻮان ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي زﻳﺮ را ﺗﻌﺮﻳﻒ‬ ‫‪BB‬‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‬ ‫‪B‬‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪ ، AA‬در‬ ‫‪A‬‬ ‫ﻧﺸﺴﺖ در‬
‫ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫ﻧﺸﺴﺖ ﻛﻞ ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ ﻣﺸﺨﺺ از ﺳﺎزه‬ ‫‪ ST‬‬
‫اﺧﺘﻼف ﻧﺸﺴﺖ ﺑﻴﻦ دو ﺑﺨﺶ ﺳﺎزه‬ ‫‪ ∆S T‬‬
‫ﺷﻴﺐ دو ﻧﻘﻄﻪ ﻣﺘﻮاﻟﻲ‬ ‫‪α‬‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﻦ ﻧﻘﺎط ‪ i‬و ‪( j‬‬ ‫‪ lij‬‬ ‫)ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ‬ ‫‪∆S t (ij) / lij ‬‬ ‫اﻋﻮﺟﺎج زاوﻳﻪ اي‬ ‫‪β‬‬
‫ﻛﺞ ﺷﺪﮔﻲ ﺳﺎزه‬ ‫‪ω‬‬
‫ﺧﻴﺰ ﻧﺴﺒﻲ‬ ‫∆‪‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺧﻴﺰ‬ ‫‪∆/L‬‬
‫از ﺳﺎل ‪ 1950‬ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻣﺤﻘﻘﻴﻦ و آﻳﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ ﻣﺘﻌﺪد ‪ ،‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺠﺎز ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺑﺮاي ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻓﻮق ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻧﻤﻮده‬
‫اﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از اﻳﻦ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﺷﺪه در اداﻣﻪ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ Burland and Worth ‬‬
‫ﻣﻔﻬﻮم ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻧﺸﺴﺖ ﺗﻔﺎﺿﻠﻲ‬ ‫‪16-4‬‬
‫در ﺳﺎل ‪ ،1956‬اﺳﻜﻤﭙﺘﻮن و ﻣﻚ دوﻧﺎﻟﺪ‪ 1‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺣﺪي زﻳﺮ را ﺑﺮاي ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻧﺸﺴﺖ‪ ،‬ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻧﺸﺴﺖ ﺗﻔﺎﺿﻠﻲ و ﺣﺪاﻛﺜﺮ اﻋﻮﺟﺎج‬
‫زاوﻳﻪ اي ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده در آﻳﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺸﺴﺖ ﺣﺪاﻛﺜﺮ )‪ST (max‬‬

‫‪ 32‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ‬ ‫‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫در ﻣﺎﺳﻪ‬
‫‪ 45‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ‬ ‫‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫در رس‬
‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻧﺸﺴﺖ ﺗﻔﺎﺿﻠﻲ‪ΔST (max) ،‬‬
‫‪ 51‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ‬ ‫‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻣﻨﻔﺮد در ﻣﺎﺳﻪ‬
‫‪ 76‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ‬ ‫‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻣﻨﻔﺮد در رس‬
‫‪ 51 – 76‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ‬ ‫‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫ﭘﻲ ﮔﺴﺘﺮده در ﻣﺎﺳﻪ‬
‫‪ 76 – 127‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ‬ ‫‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫ﭘﻲ ﮔﺴﺘﺮده در رس‬
‫‪1/300‬‬ ‫‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ اﻋﻮﺟﺎج زاوﻳﻪ اي ‪ max‬‬
‫‪2‬‬
‫ﻃﻮل‪،‬‬ ‫‪L ) L /H‬‬ ‫ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺗﺠﺎرب ﺣﺮﻓﻪ اي‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﻫﺎي ﺧﻴﺰ ﻣﺠﺎز ﺳﺎزه ﻫﺎ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از‬ ‫]‪[26‬‬ ‫ﭘﻮﻟﺸﻴﻦ و ﺗﻮﻛﺎر‬
‫ارﺗﻔﺎع ﺳﺎزه( ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ اراﺋﻪ داده اﻧﺪ‪:‬‬ ‫‪H‬‬
‫‪L/H2‬‬ ‫ﺑﺮاي‬ ‫‪∆ / L  0.0003‬‬
‫‪L/H8‬‬ ‫‪ ‬ﺑﺮاي‬ ‫‪∆ / L  0.001‬‬
‫آﻳﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺷﻮروي ﺳﺎﺑﻖ )‪ (1955‬ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺠﺎز زﻳﺮ را ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪Δ/L‬‬ ‫‪L/H‬‬ ‫ﻧﻮع ﺳﺎزه‬

‫‪) 0.0003‬ﺑﺮاي ﻣﺎﺳﻪ( ‪ ‬‬ ‫‪3‬‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎي ﭼﻨﺪ ﻃﺒﻘﻪ و ﻣﻨﺎزل ﻣﺴﻜﻮﻧﻲ‬
‫‪) 0.0004‬ﺑﺮاي رس(‬
‫‪) 0.0005‬ﺑﺮاي ﻣﺎﺳﻪ(‬ ‫‪5‬‬
‫‪) 0.0007‬ﺑﺮاي رس(‬
‫‪) 0.001‬ﺑﺮاي ﻣﺎﺳﻪ و رس(‬ ‫ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻳﻚ ﻃﺒﻘﻪ‬
‫را ﺑﺮاي ﺳﺎزه ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اراﺋﻪ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫) ‪(β max‬‬ ‫زواﻳﺎي اﻋﻮﺟﺎج ﺣﺪي زﻳﺮ‬ ‫]‪[27‬‬ ‫ﺑﻴﺮوم‬
‫‪β max‬‬ ‫رده آﺳﻴﺐ ﻫﺎي اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ‬

‫‪1/150‬‬ ‫‪L / H 4‬‬ ‫ﺣﺪ اﻳﻤﻦ ﺑﺮاي دﻳﻮار ﻫﺎي آﺟﺮي اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮ‬
‫‪1/150‬‬ ‫ﺧﻄﺮ آﺳﻴﺐ ﺳﺎزه اي در اﻛﺜﺮ ﺳﺎزه ﻫﺎ‬
‫‪1/150‬‬ ‫ﺗﺮك ﭘﺎﻧﻞ ﻫﺎ و دﻳﻮارﻫﺎي آﺟﺮي‬
‫‪1/250‬‬ ‫ﻛﺞ ﺷﺪﮔﻲ ﻗﺎﺑﻞ رؤﻳﺖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎي ﺻﻠﺐ ﺑﻠﻨﺪ‬
‫‪1/300‬‬ ‫ﺗﺮك ﺧﻮردﮔﻲ اوﻟﻴﻪ دﻳﻮارﻫﺎي ﭘﺎﻧﻠﻲ‬
‫‪1/500‬‬ ‫ﺣﺪ اﻳﻤﻦ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از وﻗﻮع ﺗﺮك در ﺳﺎزه ﻫﺎ‬
‫‪1/600‬‬ ‫ﺧﻄﺮ ﺑﺮاي ﭼﺎرﭼﻮب ﻫﺎي داراي ﻋﻀﻮ ﻗﻄﺮي‬
‫‪ ‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ Skempton and MacDonald ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ Polschin and Tokar ‬‬
‫و )‪ S T (max‬ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻧﻤﻮده‬ ‫‪β max‬‬ ‫ﮔﺮﻧﺖ و ﻫﻤﻜﺎران رواﺑﻂ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ اراﺋﻪ ﺷﺪه در ﺟﺪول زﻳﺮ را ﺑﻴﻦ‬
‫اﻧﺪ‪:‬‬
‫ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ‬ ‫ﻧﻮع ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‬ ‫ﻧﻮع ﺧﺎك‬
‫‪S T (max) (mm)  30000 β max‬‬ ‫ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﺳﻄﺤﻲ ﻣﻨﻔﺮد‬ ‫رس‬
‫‪S T (max) (mm)  35000 βmax‬‬ ‫ﮔﺴﺘﺮده‬ ‫رس‬
‫‪S T (max) (mm)  15000 β max‬‬ ‫ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﺳﻄﺤﻲ ﻣﻨﻔﺮد‬ ‫ﻣﺎﺳﻪ‬
‫‪S T (max) (mm)  18000 β max‬‬ ‫ﮔﺴﺘﺮده‬ ‫ﻣﺎﺳﻪ‬
‫ﻣﺠﺎز را ﻣﻲ ﺗﻮان ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫)‪S T (max‬‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺪار‬ ‫‪β‬‬ ‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻫﺎي ﻓﻮق‪ ،‬اﮔﺮ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﻘﺪار ﻣﺠﺎز‬
‫ﻛﻤﻴﺘﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اروﭘﺎ اﺧﻴﺮاً ﻣﻘﺎدﻳﺮي ﺣﺪي ﺑﺮاي ﺣﺎﻟﺖ ﻫﺎي ﺣﺪي ﺧﺪﻣﺖ ﭘﺬﻳﺮي و ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻣﺠﺎز ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎ‬
‫اراﺋﻪ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺟﺪول ‪ 11-4‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 11-4‬ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻫﺎي ﻛﻤﻴﺘﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اروﭘﺎ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎي ﺗﻔﺎﺿﻠﻲ‬
‫‪ ‬ﺗﻮﺿﻴﺢ‬ ‫ﻣﻘﺪار‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬ ‫ﻣﻮرد‬
‫ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﺳﻄﺤﻲ ﻣﻨﻔﺮد‬ ‫‪25 mm‬‬ ‫‪ST ‬‬ ‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺣﺪي ﺧﺪﻣﺖ ﭘﺬﻳﺮي ]‪ [29‬‬
‫ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﮔﺴﺘﺮده‬ ‫‪50 mm‬‬ ‫‪ ‬‬
‫ﭼﺎرﭼﻮب ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﺻﻠﺐ‬ ‫‪5 mm‬‬ ‫‪ΔS T ‬‬
‫ﭼﺎرﭼﻮب ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮ‬ ‫‪10 mm‬‬ ‫‪ ‬‬
‫ﭼﺎرﭼﻮب ﻫﺎي ﺑﺎز‬ ‫‪20 mm‬‬ ‫‪ ‬‬
‫‐‐‐‐‬ ‫‪1/500‬‬ ‫‪β‬‬ ‫‪ ‬‬
‫ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﺳﻄﺤﻲ ﻣﻨﻔﺮد‬ ‫‪50‬‬ ‫‪ST‬‬ ‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻣﺠﺎز ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ]‪[30‬‬
‫‪ ‬ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﺳﻄﺤﻲ ﻣﻨﻔﺮد‬ ‫‪20‬‬ ‫‪ΔS T‬‬
‫‪‐‐‐‐ ‬‬ ‫‪ 1/500‬‬ ‫‪β‬‬
‫ﺗﻌﺪﻳﻞ و ﺗﻘﻠﻴﻞ ﺟﺎﻳﺠﺎﻳﻲ ﻫﺎ و ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎ‬ ‫‪13-4‬‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ در ﺟﻮاﻣﻊ اﻣﺮوزي ﻣﺘﻀﻤﻦ ﺳﺎﺧﺖ و ﺳﺎز ﺑﺮ روي ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺣﺎﺷﻴﻪ اي از ﻗﺒﻴﻞ ﺧﺎك ﻫﺎي ﻧﺮم‪ ،‬ﺗﻮرﻣﻲ و ﻓﺮورﻳﺰﺷﻲ و ﻳﺎ‬
‫ﺧﺎﻛﺮﻳﺰﻫﺎ ﺑﻮده ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻌﺪ ﻧﺸﺴﺖ ﭘﺬﻳﺮي و ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺣﺠﻤﻲ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺑﺎﻻﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺟﻬﺖ ﺳﺎﺧﺖ روي زﻣﻴﻦ ﻫﺎي ﻣﺴﺌﻠﻪ دار‪،‬‬
‫در ﮔﺎم اول ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ژﺋﻮﺗﻜﻨﻴﻚ و ﺑﺮرﺳﻲ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺧﺎك ﺑﺨﺼﻮص ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ آن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﺎ‬
‫ﻣﺤﺪوده ﺗﺎﺛﻴﺮ ﮔﺬاري ﺗﻨﺶ ﺗﻮﺳﻂ روﺳﺎزي را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ‪ 2‬ﺗﺎ ‪ 3‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻋﺮض ﭘﻲ ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻌﻲ )وﻗﺘﻲ ﻛﻪ‬
‫‪ ،( L / B  2‬ﭼﻬﺎر ﺑﺮاﺑﺮ ﻋﺮض ﭘﻲ ﻫﺎي ﻧﻮاري و ﻳﺎ ﺧﺎﻛﺮﻳﺰﻫﺎ و ﻳﺎ ﺗﺎ ﻋﻤﻘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎك ﺗﺮاﻛﻢ ﭘﺬﻳﺮ ﺧﺘﻢ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت و ﺷﻮاﻫﺪ ﻧﺸﺎن دﻫﺪ ﻛﻪ ﺧﺎك زﻳﺮ ﭘﻲ ﺑﺎ ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻧﺸﺴﺖ ﭘﺬﻳﺮي و ﻓﺸﺮدﮔﻲ زﻳﺎدي را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫در آن ﺻﻮرت ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻜﻲ از راه ﺣﻞ ﻫﺎي زﻳﺮ را ﻗﺒﻞ از اﺣﺪاث ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺖ‪:‬‬
‫‪ .1‬اﺟﺮاي ﺗﺜﺒﻴﺖ و ﺑﻬﺴﺎزي ﺧﺎك ‪ ‬‬

‫‪ .2‬اﺳﺘﻔﺎده از روش ﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﭘﻲ ﺳﺎزي ‪ ‬‬
‫‪ .3‬ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈﺮ در ﻃﺮاﺣﻲ روﺳﺎزه ‪ ‬‬
‫‪ .4‬ﭘﺬﻳﺮش ﻣﺨﺎﻃﺮه ﻧﺸﺴﺖ و ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي و اﻗﺪاﻣﺎت ﺗﺮﻣﻴﻤﻲ ‪ ‬‬
‫ﺑﻬﺴﺎزي ﺧﺎك‬ ‫‪14-4‬‬
‫ﺑﻬﺴﺎزي ﺧﺎك ﺷﺎﻣﻞ روش ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﺧﺎك ﺑﻮده ﻛﻪ ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻘﺎوﻣﺖ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻐﻴﻴﺮات‬
‫ﺣﺠﻤﻲ و ﺗﺎﻣﻴﻦ رﻓﺘﺎر ﺧﺎص ﺧﺎك را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارد‪.‬‬
‫ﺧﺎك ﻫﺎي ﻧﺮم و ﺷﻞ داراي ﭘﺎﻳﺪاري ﺣﺠﻤﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛﻢ ﺑﻮده و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺘﺸﻜﻞ از ﻣﺎﺳﻪ و ﻻي ﺷﻞ‪ ،‬رس‬
‫اﺷﺒﺎع‪ ،‬ﺧﺎك ﻫﺎي آﻟﻲ و ﻳﺎ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻓﻮق ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻛﺜﺮ روش ﻫﺎي ﺑﻬﺴﺎزي‪ ،‬در ﻣﻮرد اﻳﻦ ﺧﺎك ﻫﺎ ﺟﻬﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﺸﺴﺖ‬
‫ﻛﺎراﻳﻲ داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻳﻚ روش ﺧﺎص ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﻛﺎراﻳﻲ در ﺧﺎك ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات و‬
‫ﻣﺼﺎﻟﺢ و ﻣﻬﺎرت ﻫﺎ و اﺛﺮﮔﺬاري در ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ دارد‪ .‬ﺿﻤﻨﺎً دو دﺳﺘﻪ دﻳﮕﺮ ﺧﺎك ﻫﺎي ﻣﺴﺌﻠﻪ دار ﺑﻪ ﻗﺮار ﺧﺎك ﻫﺎي اﻧﺒﺴﺎﻃﻲ و‬
‫ﺧﺎك ﻫﺎي ﻓﺮورﻳﺰﺷﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ در ﻣﻮرد ﺧﺎك ﻫﺎي اﻧﺒﺴﺎﻃﻲ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﺟﻬﺖ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺗﻮرم‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻴﺰان رﻃﻮﺑﺖ‬
‫آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ روش ﻫﺎي ﺑﺮداﺷﺖ و ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﺧﺎك‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﺑﺎرﮔﺬاري‪ ،‬ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺑﺎ آﻫﻚ و اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮاﻧﻊ رﻃﻮﺑﺘﻲ ﺳﻄﺤﻲ در‬
‫آن ﻫﺎ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺧﺎك ﻫﺎي ﻓﺮورﻳﺰﺷﻲ ﻳﺎ رﻣﺒﻨﺪه وﻗﺘﻲ ﻛﻪ اﺷﺒﺎع و ﺗﺤﺖ ﺑﺎر ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻓﺖ داﺧﻠﻲ ﺷﺎن ﺑﻬﻢ رﻳﺨﺘﻪ‬
‫و ﻧﺸﺴﺖ زﻳﺎدي ﻧﻤﻮده ﻛﻪ از راﻳﺞ ﺗﺮﻳﻦ روش ﻫﺎ ﺟﻬﺖ اﺟﺮاي ﭘﻲ ﺑﺮ روي آن ﻫﺎ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻏﺮﻗﺎب ﻧﻤﻮدن و ﺗﺮاﻛﻢ آن ﻫﺎ اﺷﺎره‬
‫ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ روش ﺗﺮاﻛﻢ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻮارد راﻳﺞ ﭼﻨﺪ روش ﺑﻬﺴﺎزي ﺟﻬﺖ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻧﺸﺴﺖ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫)اﻟﻒ( ﺣﻔﺎري و ﺑﺮداﺷﺖ ﺧﺎك‬
‫اﮔﺮ ﻋﻤﻖ ﺧﺎك ﻫﺎي ﻧﺮم و ﺷﻞ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 6‬ﻣﺘﺮ ﺑﻮده‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮان ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻧﻮع ﭘﺮوژه‪ ،‬آن ﻫﺎ را ﮔﻮدﺑﺮداري و ﺑﺎ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ از‬
‫ﻗﺮﺿﻪ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻧﻤﻮد و ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﭘﺲ از ﺑﺮداﺷﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﺧﺎك ﻫﺎ را ﺿﻤﻦ ﻛﺎﻫﺶ رﻃﻮﺑﺖ ﺑﺎ ﻣﺼﺎﻟﺢ درﺷﺖ ﺗﺮ‪ ،‬آﻫﻚ و ﻳﺎ ﺳﻴﻤﺎن‪،‬‬
‫ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ و ﻳﺎ اﻓﺰودﻧﻲ ﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺗﻠﻔﻴﻖ ﻧﻤﻮد‪ .‬اﮔﺮ آب زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻛﻒ ﺣﻔﺎري ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺷﺪ از ﻣﺼﺎﻟﺢ درﺷﺖ‬
‫داﻧﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺿﻤﻦ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﻣﻲ ﺗﻮان از ﺗﺮاﻛﻢ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﻫﺎي دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ و ﻳﺎ وﻳﺒﺮه اي اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫)ب( ﭘﻴﺶ ﻓﺸﺮدﮔﻲ‬
‫ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﭘﻴﺶ ﺑﺎر ﻣﻲ ﺗﻮان ﺧﺎك ﺑﺴﺘﺮ را ﻣﺘﺮاﻛﻢ ﻧﻤﻮد‪ .‬در ﺑﺴﻴﺎري از ﺣﺎﻟﺖ ﻫﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﺑﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺗﺮ از ﺑﺎر داﻳﻤﻲ ﺳﺎزه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺶ ﺑﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺤﻜﻴﻢ اوﻟﻴﻪ ﭘﺲ از ﺳﺎﺧﺖ و ﺑﺨﺸﻲ از ﺗﺤﻜﻴﻢ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ را ﺟﺒﺮان ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻣﻀﺎﻓﺎً ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﺎ‬
‫ﺣﺪودي ﺗﻮان ﺑﺎرﺑﺮي را ﻧﻴﺰ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از زﻫﻜﺸﻲ ﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ )زﻫﻜﺶ ﻫﺎي ﻗﺎﺋﻢ ﻣﺎﺳﻪ اي( و ﻳﺎ ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ و ﻓﺘﻴﻠﻪ اي ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺴﺮﻳﻊ در ﻧﺸﺴﺖ ﺗﺤﻜﻴﻤﻲ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ژﺋﻮﺗﻜﻨﻴﻚ ﺟﻬﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻓﺸﺎر ﭘﻴﺶ ﺗﺤﻜﻴﻤﻲ ﺿﺮوري ﺑﻮده ﺗﺎ از ﻛﺎراﻳﻲ ﭘﻴﺶ ﺑﺎرﮔﺬاري )اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر ﺑﻴﺶ‬
‫از آﻧﭽﻪ ﻗﺒﻼً ﺑﻪ ﺧﺎك وارد ﺷﺪه( اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺧﺎك‪ ،‬ﻓﺸﺎري ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﭘﻴﺶ ﺑﺎر را ﻗﺒﻼً ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺶ‬
‫ﻓﺸﺮدﮔﻲ ﺛﻤﺮي ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫)ج( ﺳﺘﻮن ﻫﺎي ﺳﻨﮕﻲ و ﻳﺎ ﺳﺘﻮن ﻫﺎي ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺷﺪه ﺧﺎﻛﻲ ‪ ‬‬
‫ﺟﻬﺖ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻧﺸﺴﺖ ﻣﻲ ﺗﻮان ﭼﺎه ﻫﺎﻳﻲ را در زﻣﻴﻦ ﺣﻔﺮ و آن ﻫﺎ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺑﺎ ﺳﺨﺘﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﺴﻠﺢ ﻧﻤﻮد‪ .‬اﺣﺪاث‬
‫ﺳﺘﻮن ﻫﺎي ﺳﻨﮕﻲ و ﻳﺎ ﺧﺎﻛﻲ ﺳﻔﺖ و ﺳﺨﺖ ﺑﻪ ﻗﻄﺮ ﻫﺎي ‪ 40-120‬ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮ راﻳﺞ ﺑﻮده‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﭘﻮﺷﺶ ﺳﻄﺤﻲ ﻣﺎﺳﻪ‬
‫اي و ﻳﺎ ﺷﻨﻲ و ﻳﺎ ﺧﺎك ﻣﺴﻠﺢ ﻧﻴﻢ ﺻﻠﺐ‪ ،‬اﻏﻠﺐ روي ﺳﺘﻮن ﻫﺎي ﺳﻨﮕﻲ ﻗﺮار داده ﺷﺪه ﺗﺎ ﭘﺪﻳﺪه اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎر ﺑﻪ ﺳﺘﻮن ﻫﺎي ﺳﻨﮕﻲ‬
‫ﺑﻬﺒﻮد ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺳﺘﻮن ﻫﺎي ﺳﻨﮕﻲ و ﻳﺎ ﺧﺎﻛﻲ ﺑﺮاي ﺧﺎك ﻫﺎ ﺑﺎ درﺟﻪ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺑﻴﺶ از ‪ 5‬ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ از اﺟﺮاي اﻳﻦ ﺳﺘﻮن‬
‫ﻫﺎ در زﻣﻴﻦ ﻣﻲ ﺗﻮان در ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﭘﺎراﻣﺘﻬﺎي ﺳﺨﺘﻲ اﻋﻢ از ‪ m v ، E‬و ﻳﺎ ‪ m‬را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻌﺎدل ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻳﺎ‬
‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ وزن دار اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫)د( اﺳﺘﻔﺎده از ﺟﺖ ﺗﺰرﻳﻖ‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ روش‪ ،‬ﺗﺰرﻳﻖ ﻣﺤﻠﻮل ﻫﺎي ﺳﻴﻤﺎن و آﻫﻚ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺧﺎﻟﻲ ﻫﺮ ﻧﻮع ﺧﺎك ﻣﻲ ﺷﻮد‪،‬‬
‫و ﻳﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺎﻓﺖ ﺧﺎك در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻬﻢ رﻳﺨﺘﻦ ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺖ آب ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻣﻮاد اﻓﺰودﻧﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ روش‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﺮاي زﻳﺮﺳﺎزي‬
‫ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻣﻮﺟﻮد ﺟﻬﺖ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎي ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ و ﻏﻴﺮ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ اﺟﺮاي دﻳﻮارﻫﺎي ﺟﺪاﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮاي ﺳﺘﻮن ﻫﺎ‪،‬‬
‫ﻛﺎﻧﺎل ﻫﺎ و ﺳﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ روش‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﺳﺎﺧﺖ و ﺳﺎزﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ و ﺟﻬﺖ ﺑﻬﺴﺎزي ﺧﺎك ﻫﺎي ﻧﺮم‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﻣﺠﻤﻮع ﺑﺎ ﺑﻬﻢ رﻳﺨﺘﻦ ﺧﺎك ﻫﺎي ﺷﻞ و ﻧﺮم و ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ آن ﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﺼﺎﻟﺢ اﺻﻼح ﺷﺪه و ﻳﺎ ﭘﺮ ﻧﻮدن ﺧﻠﻞ و‬
‫ﻓﺮج ﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﺼﺎﻟﺢ اﺿﺎﻓﻲ ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻘﺎوﻣﺖ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺣﺠﻤﻲ و ﻧﻴﺰ ﻛﺎﻫﺶ ﻧﻔﻮذﭘﺬﻳﺮي ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫)ه( ﺗﺮاﻛﻢ دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ‬
‫در اﻳﻦ روش‪ ،‬وزﻧﻪ ﻫﺎي ‪ 5‬ﺗﺎ ‪ 20‬ﺗﻨﻲ از ارﺗﻔﺎع ‪ 5‬ﺗﺎ ‪ 20‬ﻣﺘﺮي در ﻓﻮاﺻﻞ ﻣﻌﻴﻨﻲ روي زﻣﻴﻦ رﻫﺎ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ارﺗﻌﺎﺷﺎت و ﺿﺮﺑﺎت‬
‫ﻧﺎﺷﻲ از ﺳﻘﻮط وزﻧﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻬﻢ رﻳﺨﺘﮕﻲ ﺑﺎﻓﺖ ﻣﻮﺟﻮد ﺧﺎك‪ ،‬رواﻧﮕﺮاﻳﻲ ﻣﻮﺿﻌﻲ در ﺧﺎك ﻫﺎ‪ ،‬ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺧﺎك ﻫﺎي رﻳﺰداﻧﻪ و‬
‫درﺷﺖ داﻧﻪ در وﺿﻌﻴﺖ ﻣﺘﺮاﻛﻢ ﺗﺮ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ رﺳﺎﻧﺪن ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺧﺎﻟﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺣﺠﻤﻲ ﺗﺤﺖ ﺑﺎرﻫﺎي ﺳﺮوﻳﺲ و‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﺎرﺑﺮي ﺧﺎك ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫)و( ﺧﺎﻛﺮﻳﺰي ﺳﺎزه اي‬
‫در ﻋﻤﻞ و در ﺑﺴﺘﺮﻫﺎي ﻧﺮم و ﺷﻞ و ﻋﻤﻮﻣﺎً اﺷﺒﺎع ﺧﺎك درﺷﺖ داﻧﻪ ﻳﺎ ﻗﻄﻌﺎت ﺳﻨﮕﻲ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻣﻨﺎﺳﺐ روي ﺧﺎك ﻫﺎي ﺑﺎﺗﻼﻗﻲ و‬
‫ﻧﺮم رﻳﺨﺘﻪ ﺷﺪه ﺗﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﮔﺴﻴﺨﺘﮕﻲ و ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ آن ﻫﺎ ﮔﺮدد‪ .‬ﺧﺎك ﻧﺮم ﺑﺴﺘﺮ دﭼﺎر ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ در ﺟﻬﺖ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﺷﺪ ﻛﻪ اﻏﻠﺐ در ﺟﻠﻮ ﻗﺴﻤﺖ ﺧﺎﻛﺮﻳﺰي ﺷﻮده‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ و ﺑﺎ ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﮔﻞ و ﻻي ﺑﺮآﻣﺪه از رﻳﺨﺘﻦ و اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﺼﺎﻟﺢ درﺷﺖ ﺗﺮ‪،‬‬
‫و ﺗﺮاﻛﻢ از ﻧﻮع رﻓﺖ و آﻣﺪ ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺑﻪ ﺣﺪي ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲ ﺷﻮﻳﻢ ﻛﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﺼﺎﻟﺢ درﺷﺖ داﻧﻪ اﺛﺮي از‬
‫ﺧﺮوج ﮔﻞ و ﻻي ﻧﺪاﺷﺘﻪ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻨﺠﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬وﺟﻮد ﺧﺎﻛﺮﻳﺰ ﺑﺎ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻣﻌﻴﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺴﺘﺮ‬
‫و ﭘﻲ ﮔﺴﺘﺮده ﻣﻮﺟﺐ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﻨﺶ ﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ از روﺳﺎزه ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻧﺮم ﺗﺮ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد از ﺷﺪت‬
‫آن ﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﻛﺎﺳﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫روش ﻫﺎي ﭘﻲ ﺳﺎزي‬
‫ﺑﺮﺧﻲ از ﻃﺮاﺣﻲ ﻫﺎي ﭘﻲ و روش ﻫﺎي اﺟﺮاﻳﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ اﺛﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺣﺠﻤﻲ و ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎي ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ و ﻏﻴﺮ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ را ﺑﻪ‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻮاردي از آن ﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫)اﻟﻒ( اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻴﺮ ﻛﻼف‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻲ ﻫﺎي ﻣﻨﻔﺮد ﻣﺠﺎور ﺑﺎ ﺗﻴﺮ ﻛﻼف ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﺻﻠﺒﻴﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﺷﺪه و در ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻧﺸﺴﺖ‬
‫ﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص اﻳﻨﻜﻪ ﭘﻲ ﻫﺎي ﻣﻨﻔﺮد را در ﮔﻮﺷﻪ ﭘﻼن و ﻟﺒﻪ ﭘﻼن ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﺑﻨﺎ داﺷﺘﻪ و ﻋﻤﻮﻣﺎً‬
‫اﻋﻤﺎل ﺑﺎر ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﺎرج از ﻣﺮﻛﺰ ﺑﺮ ﭘﻲ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫)ب( ﭘﻲ ﻫﺎي ﺷﻨﺎور‬
‫اﺟﺰاي ﭘﻲ از ﺟﻤﻠﻪ ﭘﻲ ﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮده و ﻣﻨﻔﺮد ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﭘﺲ از ﮔﻮدﺑﺮداري در اﻋﻤﺎق ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﺪه ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﻛﻪ ﻓﺸﺎر ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎر رﻓﺘﻪ ﺗﻮﺳﻂ روﺳﺎزه ﺑﻪ ﺧﺎك ﻛﻒ ﭘﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﺎ ﺗﻤﺎم و ﻳﺎ ﻗﺴﻤﺘﻲ از وزن ﺧﺎك ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﻻﻧﺲ ﮔﺮدد‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺣﺠﻤﻲ‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه از ﻧﻮع ﻓﺸﺮدﮔﻲ ﻣﺠﺪد اﻻﺳﺘﻴﻜﻲ ﺑﻮده و ﺧﺎك ﻛﻒ ﮔﻮد ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻘﺎﺑﻞ دﺳﺖ ﺧﻮردﮔﻲ و ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﮔﺮدد‪ .‬در‬
‫ﻣﺠﻤﻮع ﭼﻮن ﻣﻴﺰان ﺧﺎك ﺣﻔﺎري ﺷﺪه ﺑﺎ ﺗﻤﺎم و ﻳﺎ ﻗﺴﻤﺘﻲ از وزن روﺳﺎزه ﻣﺘﻌﺎدل ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼت ﻧﺸﺴﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫اوﻟﻴﻪ ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻄﺮح ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻣﻜﺎن ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺳﻄﺢ آب زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﺑﺎﻻ اﺳﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻲ ﺷﻨﺎور و اﺟﺮاي آن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ‬
‫ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫)ج( اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﭘﻲ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه اﺟﺰاي ﺳﺨﺖ ﻛﻨﻨﺪه‬
‫ﺑﺎ وﺳﻴﻊ ﺗﺮ ﻧﻤﻮدن ﭘﻲ ﻫﺎ در ﭘﻼن ﻣﻲ ﺗﻮان ﻓﺸﺎرﻫﺎي وارده را ﺑﺮ ﺑﺴﺘﺮ ﻛﻤﺘﺮ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎي ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻏﻴﺮ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ را‬
‫ﺗﻘﻠﻴﻞ داد‪ .‬از ﻛﺎﻣﻠﺘﺮﻳﻦ ﭘﻲ ﺳﻄﺤﻲ‪ ،‬ﭘﻲ ﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮده داﻟﻲ ﻳﺎ ﮔﺴﺘﺮده ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺷﺪه از ﻳﻜﺴﺮي ﺗﻴﺮﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪ اي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﺨﺖ‬
‫ﻛﻨﻨﺪه در زﻳﺮ و ﻳﺎ روي دال ﺑﻮده ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎر روﺳﺎزه ﺑﻪ ﺧﺎك ﺑﺴﺘﺮ را ﺑﺎ ﺳﺨﺘﻲ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ اﻧﺘﻘﺎل داده و از ﺗﻮان ﺑﺎرﺑﺮي ﺧﺎك‬
‫ﻛﻒ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﺑﻬﻴﻨﻪ اي ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﺳﺨﺘﻲ و ﺻﻠﺒﻴﺖ ﭘﻲ ﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮده ﻛﻪ ﺗﻮزﻳﻊ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺗﻨﺶ در زﻳﺮ ﭘﻲ را ﺑﻪ‬
‫دﻧﺒﺎل داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻨﺶ ﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ در ﺧﺎك ﻫﺎ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﺨﻔﻴﻒ ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ‬
‫ﮔﺮدد‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﭘﻲ ﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮده ﺑﺮ اﺛﺮ ﭘﺪﻳﺪه ﭘﻞ زدن اﺷﻜﺎﻻت و ﻋﻮارض ﻣﻮﺿﻌﻲ را ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫)د( ﺟﻚ ﻫﺎي ﺗﺮاز ﻛﻨﻨﺪه‬
‫ﺑﺮﺧﻲ ﺳﺎزه ﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﺟﻚ ﻫﺎﻳﻲ روي ﭘﻲ ﻫﺎي ﻣﻨﻔﺮد ﻧﮕﻪ داري ﺷﺪه ﺑﻘﺴﻤﻲ ﻛﻪ رﻗﻮم ﻧﮕﻪ داري در ﻓﻮاﺻﻞ زﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﻌﻴﻦ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه ﺗﺎ از آﺳﻴﺐ دﻳﺪﮔﻲ اﻋﻀﺎي روﺳﺎزه ﺑﺮ اﺛﺮ ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻋﺎدي ﻏﻴﺮ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﮔﺮدد‪ .‬ﺗﺪﻗﻴﻖ ﺗﻨﻈﻴﻢ‬
‫ﺗﺮاز ﻧﻤﻮدن روﺳﺎزه ﺗﻮﺳﻂ ﺟﻜﻬﺎ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺛﺒﺖ رﻗﻮم و ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮداري ﻣﻨﻈﻢ و ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ دارد ﺗﺎ ﺑﺘﻮان ﺟﻬﺖ و ﻣﻘﺪار ﺗﺮازﻳﺎﺑﻲ را ﺗﻨﻈﻴﻢ‬
‫ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫)ه( ﭘﻲ ﻫﺎي ﻋﻤﻴﻖ‬
‫ﺑﺎرﻫﺎي روﺳﺎزه ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻲ ﻫﺎي ﻋﻤﻴﻖ و ﻳﺎ ﺷﻤﻊ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻻﻳﻪ ﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮ‪ ،‬ﺳﺨﺖ ﺗﺮ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺗﺮ زﻳﺮﻳﻦ اﻧﺘﻘﺎل ﻳﺎﻓﺘﻪ‬
‫ﺗﺎ روﺳﺎزه از ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎي زﻳﺎدي و ﻛﻤﺒﻮد ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻻﻳﻪ ﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ در اﻣﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺗﻠﻔﻴﻖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﭘﻲ ﮔﺴﺘﺮده و ﺷﻤﻊ در‬
‫زﻳﺮ آن ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در ﻛﻨﺘﺮل ﻧﺸﺴﺖ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﻮده و ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬وﺟﻮد ﺷﻤﻊ ﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ و ﻳﺎ ﺷﻤﻊ ﻫﺎي ﺑﺘﻨﻲ از ﻧﻮع ﺳﺘﻮن ﻫﺎي‬
‫ﺳﻨﮕﻲ و ﻳﺎ آﻫﻜﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در زﻳﺮ ﭘﻲ‪ ،‬ﻣﺼﺎﻟﺤﻲ ﻣﺮﻛﺐ را ﺑﻪ وﺟﻮد آورده ﻛﻪ ﻣﺪول اﻻﺳﺘﻴﺴﻴﺘﻪ ﺷﻤﻊ ﻫﺎ و ﻳﺎ ﺳﺘﻮن ﻫﺎ ﭼﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﺧﺎك اﻃﺮاف ﺑﻮده و ﺧﺎك زﻳﺮ ﭘﻲ ﺳﺨﺖ ﺗﺮ ﺷﺪه و ﻧﺸﺴﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣﻀﺎﻓﺎً اﻳﻨﻜﻪ وﺟﻮد ﮔﺮوه ﺷﻤﻊ ﻣﻮﺟﺐ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎر ﻣﺮده در‬
‫ﺗﺮاز ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﻠﻮﻛﻲ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد‪.‬‬
‫اﻗﺪاﻣﺎت ﺳﺎزه اي‬ ‫‪15-4‬‬
‫ﺻﻠﺒﻴﺖ روﺳﺎزه ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻬﻤﻲ در ﻛﻨﺘﺮل ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎي ﻏﻴﺮﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً اﺳﻜﻠﺖ ﻫﺎي ﻓﻠﺰي ﺑﺪون ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ از ﻧﻮع ﺳﺎزه ﺑﺎ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮي ﺑﺎﻻ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺳﻜﻠﺖ ﺑﺎ ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي و ﺗﻮام ﺑﺎ دﻳﻮار ﺑﺮﺷﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﺷﻮد‪ .‬در ﺳﺎزه اﻧﻌﻄﺎف‬
‫ﭘﺬﻳﺮ‪ ،‬ﻫﺮ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻣﻨﻔﺮد ﻣﺴﺘﻘﻞ از دﻳﮕﺮ ﭘﻲ ﻫﺎ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻮده و ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺮ ﭘﻲ روي دﻳﮕﺮ ﭘﻲ ﻫﺎ ﺑﻲ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ‬
‫وﺿﻌﻴﺘﻲ در ﺷﻜﻞ ‪ 38-4‬ﻣﺠﺴﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﮔﺮ ﻳﻚ ﭘﻲ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﻧﺸﺴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﭘﻲ ﻫﺎي‬
‫ﻣﺠﺎور داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺳﻜﻠﺖ ﺻﻠﺐ ﺗﺮ و ﺳﺨﺖ ﺗﺮ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬﺖ در ﻧﺤﻮه و ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎر ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻌﺪﻳﻞ در ﻧﺸﺴﺖ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﺳﺎزه ﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺗﺤﻤﻞ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻫﺎي ﻏﻴﺮﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜﺮد اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﺜﻼ ﺑﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎرﮔﻴﺮي درزﻫﺎي اﺟﺮاﻳﻲ در روﺳﺎزه و ﻳﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻓﺮم ﭘﺬﻳﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﺎب ﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ و ﻳﺎ ﻓﻠﺰي‪،‬‬
‫ﻧﻤﺎﻫﺎي ﻓﻠﺰي‪ ،‬ﭘﺎﻧﻞ ﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ و ﻳﺎ ﻛﻒ ﻫﺎي آﺳﻔﺎﻟﺘﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺑﺰرگ ﻳﺎ اﻧﺤﺮاﻓﺎت زاوﻳﻪ اي ﺗﺎﺣﺪود‬
‫‪ 1/150‬را ﺗﺤﻤﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫)ب(‬ ‫)اﻟﻒ(‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 38-4‬اﺛﺮ ﺻﻠﺒﻴﺖ روﺳﺎزه ﺑﺮ ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ‬
‫)اﻟﻒ( روﺳﺎزه ﺧﻴﻠﻲ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎر ﻛﻢ و ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ آن ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺑﺰرﮔﺘﺮ )ب( روﺳﺎزه ﺻﻠﺐ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﺑﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ آن ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ زﻳﺎد‬
‫اﻗﺪاﻣﺎت ﺗﺮﻣﻴﻤﻲ‬ ‫‪15-4‬‬
‫اﮔﺮ در ﭘﺎره اي ﻣﻮارد‪ ،‬ﻋﻮاﻗﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺣﺠﻤﻲ ﺧﺎك از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﺸﺴﺖ‪ ،‬ﺗﻮرم ﻳﺎ ﻓﺮورﻳﺰش و ﻳﺎ ﺑﻬﻢ رﻳﺨﺘﮕﻲ ﺧﺎك ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺸﻜﻼت‬
‫ﺟﺪي را ﺑﺪﻧﺒﺎل داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﻧﺘﻮان ﺑﺎ روش ﻫﺎي ﺑﻬﺴﺎزي‪ ،‬ﭘﻲ ﺳﺎزي و ﺳﺎزه اي ﺑﺎ آن ﻫﺎ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي اﻗﺪاﻣﺎت‬
‫ﭘﻴﺸﮕﻴﺮاﻧﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻏﻴﺮ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﭘﺬﻳﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬در ﭘﺎره اي ﻣﻮارد ﻣﻲ ﺗﻮان‬
‫ﻣﺨﺎﻃﺮه وﻗﻮع ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎ و ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻫﺎ را ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ و راه ﺣﻞ ﻫﺎي ﺑﺎزﺳﺎزي و ﻣﺮﻣﺖ را ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﻫﺎي اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي اوﻟﻴﻪ اﺣﺪاث ﭘﻲ ﺗﺠﺎوز ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺿﻤﻨﺎً ﻣﻴﺰان ﺧﺴﺎرت ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻣﺮﻣﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﻃﺮز ﺗﻠﻘﻲ ﻣﺎﻟﻜﺎن و ﻳﺎ اﺷﺨﺎص ذﻳﻨﻔﻊ داﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﺗﺎ‬
‫ﭼﻪ ﺣﺪي ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﻫﺎ و ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻫﺎ را ﺗﺤﻤﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬روش ﻫﺎي زﻳﺮ ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﻣﺮﻣﺖ ﭘﻲ ﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫)اﻟﻒ( زﻳﺮ ﺷﻤﻊ زدن ﻳﺎ رﻳﺰ ﺷﻤﻊ ﻫﺎ‬

‫اﻳﻦ روش‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﻫﺎي ﺣﻔﺎري درﺟﺎ‪ ،‬ﺣﻔﺎري و اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﻤﻊ ﭘﻴﺶ ﺳﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬ﺣﻔﺎري و دﻳﻮارﺳﺎزي‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫رﻳﺰﺷﻤﻊ ﻫﺎ و ﻳﺎ ﺷﻤﻊ ﻫﺎي رﻳﺸﻪ اي و ﻳﺎ ﺷﻤﻊ ﻫﺎي راﻧﺪه ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺟﻚ اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از روش ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﻧﻮع‬
‫ﺧﺎك‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻛﺎر ﺑﺎ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻣﻮﺟﻮد و دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﭘﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫)ب( اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺰرﻳﻖ‬

‫ﺗﺰرﻳﻖ ﺗﺮاﻛﻤﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﻤﺎن‪ ،‬ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺧﺎك رﻳﺰداﻧﻪ‪ ،‬آﻫﻚ ﺑﺎ آب و ﻳﺎ ﻛﻠﺮﻳﺪ ﻛﻠﺴﻴﻢ‪ ،‬ﺳﻴﻠﻴﻜﺎت ﺳﺪﻳﻢ‪ ،‬ﭘﻠﻴﻤﺮﻫﺎ و‬
‫رزﻳﻦ ﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺗﺰرﻳﻖ ﺗﺮاﻛﻤﻲ ﻣﺜﻼً ﺑﺎ ﺳﻴﻤﺎن ﺷﺎﻣﻞ ‪ %8‬ﺗﺎ ‪ %12‬ﻧﺴﺒﺖ وزﻧﻲ ﺳﻴﻤﺎن ﺑﺎ آب و ﺧﺎك اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﻛﻪ ﻣﺎده‬
‫ﺗﺰرﻳﻘﻲ در ﭼﺎﻟﻪ ﻫﺎ و ﻣﺠﺎري ﺣﻔﺎري ﺷﺪه ﭘﻤﭙﺎژ ﻣﻲ ﮔﺮدد ﻛﻪ ﻓﺸﺎر ﭘﻤﭙﺎژ در اﻳﻦ ﺧﺼﻮص ﺗﺎ ‪ 35kg / cm 2‬ﺑﺎﻟﻎ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻬﺴﺎزي ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﻫﺎي ﺗﺰرﻳﻖ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻣﻔﺼﻞ ﺗﺮي اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫)ج( ﺟﻚ زدن‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺟﻚ زدن و ﺑﺎﻻ آوردن و ﻳﺎ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﭘﻲ ﺟﺎﺑﺠﺎ ﺷﺪه ﻣﻌﻤﻮﻻً از روش ﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ از ﺑﻠﻨﺪ ﻧﻤﻮدن ﭘﻲ‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮان از ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺗﺰرﻳﻘﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻴﻤﺎن ﭘﺮﺗﻠﻨﺪ‪ ،‬آﻫﻚ ﻫﻴﺪراﺗﻪ‪ ،‬ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ‪ ،‬آﺳﻔﺎﻟﺖ‪ ،‬ﮔﻞ ﺣﻔﺎري و ﻏﻴﺮه ﺟﻬﺖ ﺗﺜﺒﻴﺖ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻻزم ﺑﺮاي ﭘﺮ ﻧﻤﻮدن در زﻳﺮ ﭘﻲ ﻛﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻲ ﺗﻮان از ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺗﺰرﻳﻘﻲ روان ﺗﺮ و اﮔﺮ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻣﺮﺑﻮط‬
‫زﻳﺎد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺳﻔﺖ ﺗﺮ از ﻗﺒﻴﻞ ﻣﻼت و ﺑﺘﻦ ﺑﺎ اﺳﻼﻣﭗ ﭘﺎﻳﻴﻦ و ﺣﺪاﻗﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻣﺮﻣﺖ ﺗﺎ ﺣﺪود ‪ 1‬ﻓﻮت ﻳﺎ ‪ 30cm‬در‬
‫زﻳﺮ ﭘﻲ ﻫﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻚ زدن ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺴﻂ و ﺑﺮوز ﺗﺮك در ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ اﻣﺎ ﺗﺮك ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎز ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺎﻓﻲ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻧﻘﺎط و ﻣﻜﺎن ﻫﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦ اﻓﺘﺎده را ﺑﺎﻻ آورد‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻧﻘﺎط ﺟﺎﺑﺠﺎ‬
‫ﻧﺸﺪه را در ﻫﻤﺎن ﺳﻄﺢ ﻧﮕﻬﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫)د( ﻗﺒﻮل ﻣﺨﺎﻃﺮه ﻧﺸﺴﺖ‬
‫ﭘﺬﻳﺮش ﻋﻮارض ﺣﺎﺻﻞ از ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎي ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ و ﻏﻴﺮ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻫﺎ و ﻧﻤﺎﻳﺎن ﺷﺪن اﻧﻮاع ﺗﺮك ﻫﺎ‬
‫و ﻛﺠﻲ ﻫﺎ و ﺳﭙﺲ ﺗﻌﻤﻴﺮ و ﺗﺮﻣﻴﻢ اﺟﺰاي روﺳﺎزه ﺗﻮام ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻗﺪام ﻓﻮق ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﺎراﻳﻲ دارد ﻛﻪ ﺳﺎزه ﺑﺎ اﻫﻤﻴﺖ زﻳﺎد ﻧﺒﻮده‬
‫و ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎ و ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻫﺎ ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﺧﺴﺎرت ﻫﺎي ﻣﻌﻤﺎري و ﺳﺮوﻳﺲ دﻫﻲ و ﻋﺪم ﺧﺴﺎرت ﺳﺎزه اي را ﺷﺎﻣﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫‪ .1‬ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي و ﻧﺸﺴﺖ‪ ،.‬ﺗﺎﻟﻴﻒ‪ :‬ﺑﺮاﺟﺎ ام‪ .‬داس‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ‪ :‬ﻋﺒﺪاﻟﻤﺘﻴﻦ ﺳﺘﺎﻳﺶ‪ ،‬رﺣﻤﺎن ﻣﺤﺴﻨﻲ‬
‫آﺳﺘﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺪاد رﻣﻀﺎﻧﺰاده ﺑﺎدﻟﻲ‪ .‬‬
‫‪ .2‬ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﭘﻲ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ و اﺟﺮا‪ ،.‬ﺗﺎﻟﻴﻒ‪ :‬دﻛﺘﺮ اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اﺳﻼم‪ ،.‬ﻧﺸﺮﻳﻪ ﺷﻤﺎره ك‪ 437-‬ﭼﺎپ اول‪ .1385 ،.‬‬
‫‪3. Shallow Foundations., Robert E. Kimmerling., Geotechnical Engineering Circular No. 6., ‬‬
‫‪FHWA‐SA‐02‐054., September 2002. ‬‬
‫‪ ‬‬
‫ﻧﻜﺎت و ﻳﺎدداﺷﺖ ﻫﺎ‬
‫‪ ‬‬

تهداب ستایش فصل ۴

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

تهداب ستایش فصل ۴

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

‫‪@geotechnic_soft‬‬

‫ﻧﺸﺴﺖ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ‬

‫ﺟﺰوه درس ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﭘﻲ )ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ﻋﻤﺮان(‬

‫اﺳﺘﺎد‪ :‬ﻋﺒﺪاﻟﻤﺘﻴﻦ ﺳﺘﺎﻳﺶ‬

‫آدرس ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ زﻳﺮ ارﺳﺎل ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪:‬‬

‫‪Website: www.ams.ir,‬‬ ‫‪Email: a_matin_s@yahoo.com‬‬

‫وﻳﺮاﻳﺶ آذر ‪) 91‬وﻳﺮاﻳﺶ ﭼﻬﺎرم(‬

‫‪ 3‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﻧﺸﺴﺖ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ در ﺑﺮوز ﻧﺸﺴﺖ‬ ‫‪2-4‬‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ زﻳﺮ ﻣﻮﺟﺐ ﻧﺸﺴﺖ در ﺧﺎك ﺷﺪه ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬

‫ﺟﺰوه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﭘﻲ ﻣﻬﻨﺪس ﻋﺒﺪاﻟﻤﺘﻴﻦ ﺳﺘﺎﻳﺶ‬ ‫‪ 4‬‬

‫ﻧﺸﺴﺖ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺠﺎز‬ ‫‪3-4‬‬

‫‪ ‬ﺑﺎر ﺑﺮ واﺣﺪ ﺳﻄﺢ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-4‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺎر – ﻧﺸﺴﺖ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﺳﻄﺤﻲ‬

‫‪ 5‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﻧﺸﺴﺖ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ‬

‫ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎي اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮ و ﺻﻠﺐ‬ ‫‪5-4‬‬

‫‪ ‬ﺑﺎر ﺑﺮ واﺣﺪ ﺳﻄﺢ‬ ‫‪ ‬ﺑﺎر ﺑﺮ واﺣﺪ ﺳﻄﺢ‬

‫ﻓﺸﺎر ﺗﻤﺎﺳﻲ ‪ q ‬‬

‫ﭘﺮوﻓﻴﻞ ﻧﺸﺴﺖ‬ ‫ﭘﺮوﻓﻴﻞ ﻧﺸﺴﺖ‬

‫ﻓﺸﺎر ﺗﻤﺎﺳﻲ ‪ q ‬‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﭘﻮاﺳﻮن ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‬ ‫‪ νf‬‬

‫ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‬ ‫‪t‬‬

‫ﻣﺪول اﻻﺳﺘﻴﺴﻴﺘﻪ ﻣﺼﺎﻟﺢ اﻻﺳﺘﻴﻚ و ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‬ ‫‪ Es , Ef‬‬

‫ﻧﺸﺴﺖ ارﺗﺠﺎﻋﻲ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎي اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮ و ﺻﻠﺐ‬ ‫‪6-4‬‬

‫ﻓﺮﺿﻴﺎت ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ در راﺑﻄﻪ ﻓﻮق ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬

‫‪ .1‬ﺧﺎك اﻻﺳﺘﻴﻚ و ﻫﻤﮕﻦ اﺳﺖ‪ .‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪Is‬‬ ‫ﺿﺮﻳﺐ‬

‫داﻳﺮه اي‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0.64‬‬ ‫‪0.85‬‬ ‫‪0.79‬‬

‫‪L/ B  3‬‬ ‫‪1.78‬‬ ‫‪0.89‬‬ ‫‪1.51‬‬ ‫‪1.42‬‬

‫‪L/ B  9‬‬ ‫‪2.44‬‬ ‫‪1.22‬‬ ‫‪2.07‬‬ ‫‪1.93‬‬

‫ﺑﻴﻦ ﻣﻘﺎدﻳﺮ آن ﻫﺎ ﻧﺎﭼﻴﺰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫)اﻟﻒ( ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪(7-4‬‬

‫راﺑﻄﻪ اﺻﻼح ﺷﺪه ﻧﺸﺴﺖ اﻻﺳﺘﻴﻚ‬ ‫‪7-4‬‬

‫‪S e  S e (z0)  S e (zh) ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬

‫ﻻﻳﻪ ﺧﺎك اﻻﺳﺘﻴﻚ‪ E s ،‬‬

‫ﺑﺴﺘﺮ ﺻﻠﺐ ‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪(1  M 2  1) M 2  N 2‬‬ ‫‪(M  M 2  1) 1  N 2‬‬ ‫‪‬‬

‫‪N‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪M‬‬ ‫‪‬‬

‫ﻛﻪ در ﻣﻌﺎدﻻت ﻓﻮق دارﻳﻢ‪:‬‬

‫‪ .1‬ﻓﺸﺎر ﺗﻤﺎﺳﻲ ‪ q‬را ﺑﻪ ﻃﻮر دﻗﻴﻖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 9-4‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻋﻤﻖ اﺳﺘﻘﺮار ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‬

‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي اﻻﺳﺘﻴﻚ‬ ‫‪9-4‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-4‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﻧﺴﺒﺖ ﭘﻮاﺳﻮن‬

‫ﺟﺪول ‪ 3-4‬ﻣﺤﺪوده ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺪول اﻻﺳﺘﻴﺴﻴﺘﻪ ﻣﺎﺳﻪ‬

‫) ‪ E s (kN/m2‬‬ ‫ﻧﻮع ﺧﺎك ‪ ‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 4-4‬ﺗﺨﻤﻴﻦ ‪ E s‬از ﻃﺮﻳﻖ ‪ SPT‬و ‪CPT‬‬

‫ﻧﺸﺴﺖ ارﺗﺠﺎﻋﻲ در رس اﺷﺒﺎع‬ ‫‪10-4‬‬

‫روش ﺟﺎﻧﺒﻮ و ﻫﻤﻜﺎران ‪ ‬‬ ‫‪‬‬

‫ﻋﺮض ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ‪ B ‬و ‪ ‬ﻃﻮل ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ‪L ‬‬

‫‪ ‬ﺑﺎر ﺑﺮ واﺣﺪ ﺳﻄﺢ‬

‫رس اﺷﺒﺎع‪   0.5 ،‬و ‪ E s‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 11-4‬ﻧﺸﺴﺖ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن در روي رس اﺷﺒﺎع‬

‫ﺟﺪول ‪ 5-4‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ‪ μ1‬ﺑﺎ ‪ D f /B‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 6-4‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ‪ μ 2‬ﺑﺎ ‪ h / B‬‬

‫ﺑﺎر ﺑﺮ واﺣﺪ ﺳﻄﺢ‪q ،‬‬

‫ﻣﺤﺪوده ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﻣﺤﺼﻮر‬

‫ﻧﺸﺴﺖ ‪ s ،‬‬ ‫ﺑﺴﺘﺮ ﺻﻠﺐ‬

‫ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺸﺴﺖ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‬ ‫اﺷﺒﺎع‬

‫‪ ‬‬ ‫رس وﻳﻠﺪ‪[weald clay] ،‬‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﻲ اوﻟﻴﻪ ‪ f ،‬‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻴﺶ ﺗﺤﻜﻴﻤﻲ‪ OCR ،‬‬

‫ﻧﺸﺴﺖ در ﺧﺎك ﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﭼﺴﺒﻨﺪه‬ ‫‪6-4‬‬

‫روش ﻫﺎف )‪:(Hough Method‬‬

‫ﻧﺸﺴﺖ ﻛﻞ در روش ﻫﺎف ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬