‫ﺗﺎﻛﺴﻮﻧﻮﻣﻲ و ﺑﻴﻮﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ‪ ،‬ﺳﺎل ﭼﻬﺎرم‪ ،‬ﺷﻤﺎره ﻳﺎزدﻫﻢ‪ ،‬ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ ،1391‬ﺻﻔﺤﻪ ‪78-69‬‬

‫ﭘﺬﻳﺮش ﻧﻬﺎﻳﻲ‪1391/05/17 :‬‬ ‫درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪1390/11/25 :‬‬

‫ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ اﺳﺘﺎن ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه‬

‫ﻣﺼﻄﻔﻲ ﻧﻌﻤﺘﻲ ﭘﻴﻜﺎﻧﻲ * و ﻧﺴﺘﺮن ﺟﻠﻴﻠﻴﺎن‬

‫ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻛﺸﺎورزي و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺘﺎن ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه‪ ،‬ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه‪ ،‬اﻳﺮان‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‬
‫در اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﻤﻊآوري و ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ اﺳﺘﺎن ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه ﺻـﻮرت ﮔﺮﻓـﺖ‪ ،‬اﺑﺘـﺪا از ﻓﻬﺮﺳـﺖ‬
‫ﻓﻠﻮرﻳﺴﺘﻴﻚ اﺳﺘﺎن ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه اﺳﺎﻣﻲ ﮔﻴﺎﻫﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﮔﻴـﺎه داروﻳـﻲ ذﻛـﺮ ﮔﺮدﻳـﺪهاﻧـﺪ و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻲ ﻣﺤـﻞ ﺟﻤـﻊآوري و ﻧﻘـﺎط ﭘـﺮاﻛﻨﺶ آﻧﻬـﺎ در اﺳـﺘﺎن ﻛﺮﻣﺎﻧﺸـﺎه اﺳـﺘﺨﺮاج ﮔﺮدﻳـﺪ‪ .‬ﺳـﭙﺲ ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﻧﻘﺸـﻪﻫـﺎي‬
‫ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﻲ و ﻧﺸﺎﻧﻲﻫﺎي اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه ﺑﻪ روﻳﺸﮕﺎهﻫﺎي ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ ﻣﺬﻛﻮر ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﺪ و ﭘﺲ از ﺟﻤﻊآوري آﻧﻬـﺎ‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس روشﻫﺎي ﻣﺮﺳﻮم ﺗﺎﻛﺴﻮﻧﻮﻣﻴﻚ‪ ،‬از آﻧﻬﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻫﺮﺑﺎرﻳﻮﻣﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﻴﺎه ﺟﻤﻊآوري ﺷـﺪه‬
‫وﻳﮋﮔﻲﻫـﺎي روﻳﺸـﮕﺎه ﺷـﺎﻣﻞ‪ :‬ﻧﺸـﺎﻧﻲ ﻣﺤـﻞ ﺟﻤـﻊآوري‪ ،‬ارﺗﻔـﺎع ﻣﺤـﻞ روﻳـﺶ از ﺳـﻄﺢ درﻳـﺎ و ﺳـﺎﻳﺮ وﻳﮋﮔـﻲﻫـﺎي‬
‫ﺑﻮمﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻣﺤﻞ ﺟﻤﻊآوري ﻳﺎدداﺷﺖ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﺻﺤﺖ ﺗﻄﺎﺑﻖ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺟﻤـﻊآوري ﺷـﺪه ﺑـﺎ‬
‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و ﻧﺎمﮔﺬاري آﻧﻬﺎ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻻزم اﻧﺠـﺎم ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬اﻃﻼﻋـﺎت‬
‫ﺟﻤﻊآوري ﺷﺪه در ﻣﻮرد ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ داروﻳﻲ در ﻓﺮمﻫﺎي اﻟﺼﺎﻗﻲ ﺑـﻪ ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﻫﺮﺑـﺎرﻳﻮﻣﻲ آﻧﻬـﺎ ﺛﺒـﺖ ﺷـﺪ‪ .‬اﺷـﻜﺎل زﻳﺴـﺘﻲ‬
‫ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪه ﺑﺮ اﺳﺎس روش ‪ (1934) Raunkiaer‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮔﺮدﻳـﺪ‪ .‬در ﻣﺠﻤـﻮع‪ 208 ،‬ﮔﻮﻧـﻪ داروﻳـﻲ از‬
‫‪ 198‬ﺟﻨﺲ و ‪ 72‬ﺧﺎﻧﻮاده ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪ‪.‬‬
‫واژهﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي‪ :‬اﺳﺘﺎن ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ‪ ،‬ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ‬

‫)‪ .and Singh, 2010‬ﺑﻨــﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﺳــﺘﻔﺎده روز اﻓــﺰون از‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳـﻲ ﺑـﻪ ﻃـﺮق ﻣﺨﺘﻠـﻒ و ﺑﻬـﺮهﻣﻨـﺪي اﺳـﺘﺎن‬
‫ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه از ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ داروﻳﻲ‪ ،‬اﻫﻤﻴـﺖ ﺑﺮرﺳـﻲ‬
‫اﻳﻦ دﺳﺘﻪ از ﮔﻴﺎﻫﺎن را روﺷﻦ ﻣﻲﺳﺎزد )ﻧﻌﻤﺘﻲ ﭘﻴﻜـﺎﻧﻲ و‬
‫ﻫﻤﻜــﺎران‪ .(1380 ،‬از آﻧﺠــﺎﻳﻲ ﻛــﻪ ﻃﺒﻴﻌــﺖ ﻧﻤــﻲﺗﻮاﻧــﺪ‬
‫ﻫﻤﻮاره ﺟﻮاﺑﮕﻮي ﻧﻴﺎز اﻧﺴﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﺒﻊ ارزﺷﻤﻨﺪ ﺑﺎﺷـﺪ؛‬
‫ﻟﺬا‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﺮاي ﻛﺸﺖ و ﭘﺮورش اﻳﻦ ﮔﻴﺎﻫﺎن روشﻫﺎي‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﺻﻮل ﻋﻠﻤﻲ اراﺋﻪ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻗﺪم در‬
‫در ﺷﺮاﻳﻂ ﻛﻨـﻮﻧﻲ ﻛـﻪ ﻣﺼـﺮف ﮔﻴﺎﻫـﺎن داروﻳـﻲ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻴﺰان ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ و آﻣﺎر اراﺋـﻪ ﺷـﺪه‬
‫از ﺳﻮي ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﻧﻴﺰ ﻣﺆﻳﺪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫درﺻﺪ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗـﻮﺟﻬﻲ از داروﻫـﺎي ﻋﺮﺿـﻪ ﺷـﺪه در اﻳـﻦ‬
‫ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﻣﻨﺸـﺄ ﮔﻴـﺎﻫﻲدارﻧـﺪ‪ ،‬ﭘـﺮورش و ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﮔﻴﺎﻫـﺎن‬
‫داروﻳﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺿـﻤﻦ ﻛﻤـﻚ ﺑـﻪ ﺳـﻼﻣﺖ ﺟﺎﻣﻌـﻪ در‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﻘﺶ ﺑـﻪﺳـﺰاﻳﻲ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ ‪(Govil‬‬

‫‪* mnemati@kermanshah.agri-jahad.ir‬‬
‫ﺗﺎﻛﺴﻮﻧﻮﻣﻲ و ﺑﻴﻮﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ‪ ،‬ﺳﺎل ﭼﻬﺎرم‪ ،‬ﺷﻤﺎره ﻳﺎزدﻫﻢ‪ ،‬ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪1391‬‬
‫ﮔﺮمﺗﺮﻳﻦ ﻧﺎﺣﻴﻪ اﺳﺘﺎن ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺎ ﺣﺮﻛﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﺳــﻤﺖ ﺷــﺮق از ﻣﻴــﺎﻧﮕﻴﻦ ﺳــﺎﻻﻧﻪ دﻣــﺎي ﻣﻨــﺎﻃﻖ ﻛﺎﺳــﺘﻪ‬
‫ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺟﻨﮕﻞﻫﺎي ﺑﻠﻮط ﺑﺎ ﮔﻮﻧـﻪ ﻏﺎﻟـﺐ ﺑﻠـﻮط اﻳﺮاﻧـﻲ‬
‫)‪ (Qurecus brantii Lindl.‬ﭘﻮﺷﺶﮔﻴﺎﻫﻲ ﻋﻤﺪه اﺳﺘﺎن‬
‫را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛـﻪ در ﻣﻴـﺎن آﻧﻬـﺎ ﮔﻮﻧـﻪﻫـﺎﻳﻲ از ﺑﻨـﻪ‬
‫)‪ ،(Pistacia atlantica Desf.‬ﺑــﺎدام ‪(Amygdalus‬‬
‫)‪ ،orientalis Mill.‬ﻛـﻴﻜﻢ ‪(Acer monspessulanum‬‬
‫)‪ ،L.‬ﮔﻴﻼس وﺣﺸـﻲ )‪(Cerasus microcarpa Boiss.‬‬
‫و زاﻟﺰاﻟﻚ )‪ (Crataegus pontica K. Koch.‬ﺑﻪ ﭼﺸـﻢ‬
‫ﻣﻲﺧﻮرﻧﺪ )ﻧﻌﻤﺘﻲ ﭘﻴﻜﺎﻧﻲ و ﻫﻤﻜﺎران‪.(1388 ،‬‬
‫در ﻣﺮﺣﻠــﻪ ﻧﺨﺴــﺖ اﻳـﻦ ﺗﺤﻘﻴـﻖ‪ ،‬ﻓﻬﺮﺳــﺖ ﮔﻮﻧــﻪﻫــﺎي‬
‫ﮔﻴــﺎﻫﻲ ﻛــﻪ در ﻣﺤــﺪوده ﺟﻐﺮاﻓﻴــﺎﻳﻲ اﺳــﺘﺎن ﻛﺮﻣﺎﻧﺸــﺎه‬
‫ﻣ ـﻲروﻳﻨــﺪ ﺑــﻪ ﻋــﻼوه ﻧﺸــﺎﻧﻲ ﻣﺤــﻞ ﺟﻤــﻊآوري و ﻧﻘــﺎط‬
‫ﭘــﺮاﻛﻨﺶ آﻧﻬــﺎ ﺑــﺎ ﻣﺮاﺟﻌــﻪ ﺑــﻪ ﻣﻨــﺎﺑﻊ ﻋﻠﻤــﻲ در زﻣﻴﻨــﻪ‬
‫ﮔﻴﺎهﺷﻨﺎﺳﻲ ﺗﻬﻴـﻪ ﺷـﺪ‪ .‬ﺳـﭙﺲ ﺑـﺎ ﻣﺮاﺟﻌـﻪ ﺑـﻪ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻋﻠﻤـﻲ‬
‫ﻣﻮﺟﻮد در زﻣﻴﻨﻪ ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ از ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻓـﻮق‪ ،‬اﺳـﺎﻣﻲ‬
‫ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي داروﻳﻲ اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳـﻦ ﺑـﺎ ﻣﺮاﺟﻌـﻪ‬
‫ﺑﻪ اﻓﺮاد ﻣﺤﻠـﻲ ﻛـﻪ در زﻣﻴﻨـﻪ ﻃـﺐ ﺳـﻨﺘﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ دارﻧـﺪ‪،‬‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﻻزم در ﻣﻮرد ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ ﻣﻮرد ﻣﺼـﺮف در‬
‫اﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ اﺳﺎﻣﻲ ﻣﺤﻠﻲ‪ ،‬ﻣﺤﻞﻫـﺎي روﻳـﺶ و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‬
‫ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده اﻳـﻦ ﮔﻴﺎﻫـﺎن ﺟﻤـﻊآوري و ﺑـﻪ‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﻗﺒﻠﻲ اﻓﺰوده ﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم‪ ،‬در ﻓﺼﻞ روﻳﺸﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫ﻧﻘﺸــﻪﻫــﺎي ﺗﻮﭘــﻮﮔﺮاﻓﻲ و ﺑــﺮ اﺳــﺎس ﻣﺠﻤﻮﻋــﻪ اﻃﻼﻋــﺎت‬
‫ﮔﺮدآوري ﺷﺪه ﺑﻪ روﻳﺸﮕﺎهﻫﺎي ﮔﻴﺎﻫـﺎن در ﺳـﻄﺢ اﺳـﺘﺎن‬
‫ﻣﺮاﺟﻌــﻪ و ﻧﻤﻮﻧــﻪ ﻫــﺎي ﻫﺮﺑــﺎرﻳﻮﻣﻲ ﺑــﺮ اﺳــﺎس روشﻫــﺎي‬
‫ﻣﺮﺳﻮم ﺗﺎﻛﺴﻮﻧﻮﻣﻴﻚ ﺗﻬﻴـﻪ ﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻫـﺮ ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﮔﻴـﺎﻫﻲ‬
‫ﺟﻤﻊآوري ﺷﺪه وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي روﻳﺸﮕﺎه ﺷﺎﻣﻞ ﻧﺸﺎﻧﻲ ﻣﺤـﻞ‬
‫ﺟﻤﻊآوري‪ ،‬ارﺗﻔـﺎع ﻣﺤـﻞ روﻳـﺶ از ﺳـﻄﺢ درﻳـﺎ و ﺳـﺎﻳﺮ‬
‫وﻳﮋﮔ ـﻲﻫــﺎي ﺑــﻮمﺷــﻨﺎﺧﺘﻲ ﻣﺤــﻞ ﺟﻤــﻊآوري ﻳﺎدداﺷــﺖ‬
‫‪70‬‬
‫اﻳﻦ راه ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد درﻋﺮﺻﻪﻫـﺎي ﻃﺒﻴﻌـﻲ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت اوﻟﻴﻪ در ﻣﻮرد‬
‫روﻳﺸﮕﺎه ﻃﺒﻴﻌﻲ ﮔﻴﺎﻫـﺎن داروﻳـﻲ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ در اﻧﺘﺨـﺎب‬
‫ﻣﻜﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ از ﻧﻈـﺮ اﻗﻠـﻴﻢ و ﻧـﻮع ﺧـﺎك ﺑـﺮاي ﺑﺮرﺳـﻲ‬
‫ﺳﺎزﮔﺎري و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ در ﺷـﺮاﻳﻂ زراﻋـﻲ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي داروﻳـﻲ‬
‫ﺣﺎوي ﻣﻮاد ﻣﺆﺛﺮهاي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ در ﻣﻜـﺎنﻫـﺎي ﻣﺘﻔـﺎوت‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ آﻧﻬﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻟﺬا‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ آﺛـﺎر داروﻳـﻲ‬
‫ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﻧﻴﺰ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ‪ .‬اﻓﺮاد ﻣﺤﻠﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑﻴـﺎت‬
‫ﺧﻮد در ﻃﻮل زﻣﺎن ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ آﺛﺎر داروﻳﻲ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻣﺤﻞ زﻧﺪﮔﻲ آﻧﻬﺎ اﻧﺘﺸﺎردارﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻲ ﺑﺮدهاﻧـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬
‫دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﺗﺠﺮﺑﻲ ﻧﻴـﺰ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻧﻘﻄـﻪ آﻏـﺎزي ﺑـﺮاي‬
‫ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻮاد و روشﻫﺎ‬
‫اﺳﺘﺎن ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه ﺑﺎ وﺳﻌﺘﻲ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ‪ 2490950‬ﻫﻜﺘﺎر ﺑﻴﻦ‬
‫َ‪ 41‬و ‪ 33°‬ﺗﺎ ‪ 17‬و ‪ 35°‬ﻋﺮض ﺷﻤﺎﻟﻲ و َ‪ 24‬و ‪ 45°‬ﺗـﺎ ‪50‬‬
‫و ‪ 48°‬ﻃﻮل ﺷﺮﻗﻲ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ )ﺷـﻜﻞ ‪ .(1‬ﻣﻴـﺰان‬
‫ﻣﺘﻮﺳــﻂ ﺑﺎرﻧــﺪﮔﻲ دراز ﻣــﺪت اﺳــﺘﺎن در ﺣــﺪود ‪537‬‬
‫ﻣﻴﻠﻲﻣﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ ﻛﺸﻮر )در ﺣـﺪود‬
‫‪ 270‬ﻣﻴﻠﻲﻣﺘﺮ در ﺳﺎل(‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﺳـﻨﺪ ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت ﻃـﺮح ﺟـﺎﻣﻊ ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻗﻄـﺐ‬
‫ﻛﺸﺎورزي ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 1389‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮔﺮدﻳـﺪ ﺑـﺎ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ارﺗﻔﺎع در ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻏﺮﺑﻲ و ﺟﻨﻮب ﻏﺮﺑﻲ اﺳﺘﺎن‬
‫ﺑــﻪ ﺳــﻤﺖ ﺷــﺮق ﻛــﻪ ﺗــﻮأم ﺑــﺎ ﺻــﻌﻮد ﺗــﻮدهﻫــﺎي ﻫــﻮاي‬
‫ارﺗﻔﺎﻋــﺎت زاﮔــﺮس اﺳــﺖ‪ ،‬ﺑــﺮ ﻣﻴــﺰان ﺑﺎرﻧــﺪﮔﻲ ﺳــﺎﻻﻧﻪ‪،‬‬
‫اﻓﺰوده ﻣﻲﮔـﺮدد‪ .‬ﺑـﻪ ﻃـﻮري ﻛـﻪ ﻣﺮﻛـﺰ ﭘ‪‬ـﺮ ﺑـﺎرش ‪800‬‬
‫ﻣﻴﻠـــﻲﻣﺘـــﺮي در اﻣﺘـــﺪاد ﺗﻘﺮﻳﺒـــﻲ ﺷـــﻤﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻣﺮﻛـــﺰي و‬
‫ﺷﻤﺎلﺷﺮﻗﻲ اﺳﺘﺎن اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑﻴـﺎﻧﮕﺮ اﻓـﺰاﻳﺶ ﺑﺴـﻴﺎر زﻳـﺎد‬
‫ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ ﺳﺎﻻﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺨـﺶ ﻫـﺎي ﺟﻨـﻮب ﻏﺮﺑـﻲ اﺳـﺘﺎن‬
‫‪71‬‬ ‫ﮔﻴﺎﻫﺎنداروﻳﻲ اﺳﺘﺎن ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه‬

‫‪Davis,‬‬ ‫‪Rechinger,‬؛ ‪1965-‬‬ ‫‪1386‬؛ ‪1963-2005‬‬ ‫ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و ﻧﺎمﮔﺬاري ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬
‫‪Townsend‬؛‬ ‫‪et‬‬ ‫‪al.,‬‬ ‫‪1985‬؛ ‪1966-1985‬‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد )ﻣﻌﺼﻮﻣﻲ‪1379-1365 ،‬؛ ﻗﻬﺮﻣﺎن‪1386-1365 ،‬؛‬
‫)‪ Cheavallier, 1977‬اﻧﺠــﺎم ﮔﺮﻓــﺖ‪ .‬اﺷــﻜﺎل زﻳﺴــﺘﻲ‬ ‫اﺳﺪي‪1390-1367 ،‬؛ ﺻﻤﺼﺎم ﺷﺮﻳﻌﺖ و ﻣﻌﻄـﺮ‪1370 ،‬؛‬
‫ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي داروﻳﻲ ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﺷـﺪه ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﻃﺒﻘـﻪﺑﻨـﺪي‬ ‫ﻣﺒﻴﻦ‪1374-1358 ،‬؛ ﻣﻈﻔﺮﻳﺎن‪1375 ،‬؛ زرﮔـﺮي ‪-1368 ،‬‬
‫‪ (1934) Raunkiaer‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪1370‬؛ دﻳﻨــﻲ‪1384 ،‬؛ ﻧﺠــﻒﭘــﻮر ﻧــﻮاﻳﻲ و ﻫﻤﻜــﺎران‪،‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -1‬ﻧﻘﺸﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ اﺳﺘﺎن ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه‬

‫ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ زﻳﺴﺘﻲ ﻫﻤـﻲﻛﺮﻳﭙﺘﻮﻓﻴـﺖ و ﻛﻤﺘـﺮﻳﻦ ﺗﻌـﺪاد‬ ‫ﻧﺘﺎﻳﺞ و ﺑﺤﺚ‬

‫ﮔﻮﻧﻪ ﺑـﻪ ﺷـﻜﻞ زﻳﺴـﺘﻲ ﻫﻴـﺪروﻓﻴﺖ ﺗﻌﻠـﻖدارد‪ .‬ﺑـﺮ اﺳـﺎس‬
‫ﺷﻜﻞ زﻳﺴﺘﻲ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮان در ﻣﻮرد ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﺑـﺮاي‬
‫اﻗــﺪاﻣﺎﺗﻲ از ﻗﺒﻴــﻞ اﺣﻴــﺎ‪ ،‬ﺑﻬــﺮهﺑــﺮداري‪ ،‬ﺑﺮرﺳــﻲ ﺗﺮﻛﻴﺒــﺎت‬
‫داروﻳــﻲ و ﻳــﺎ زراﻋــﺖ اﻳــﻦ ﮔﻴﺎﻫــﺎن ﺑــﻪ ﻧﺤــﻮ ﻣﻨﺎﺳــﺐ‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﻌﺪادي‬
‫از ﮔﻮﻧــﻪﻫــﺎي داروﻳــﻲ اﺳــﺘﺎن ﻛﺮﻣﺎﻧﺸــﺎه اﻧﺤﺼــﺎري اﻳــﺮان‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ )اﻣـﺎﻣﻲ و ﻫﻤﻜـﺎران‪1390 ،‬؛ ‪Jalili and Jamzad,‬‬
‫‪ .(1999‬ﻓﻬﺮﺳﺖ اﻳـﻦ ﮔﻮﻧـﻪﻫـﺎي اﻧﺤﺼـﺎري در ﺟـﺪول ‪3‬‬
‫اراﺋﻪ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪ .‬روﺷﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﺣﻔﺎﻇـﺖ اﻳـﻦ‬
‫ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ اﻗﺪاﻣﺎت ﻻزم ﺗﻮﺳﻂ دﺳﺘﮕﺎهﻫـﺎي اﺟﺮاﻳـﻲ‬
‫ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫در ﻣﺠﻤﻮع‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ‪ 208‬ﮔﻮﻧـﻪ داروﻳـﻲ ﻣﺘﻌﻠـﻖ ﺑـﻪ ‪198‬‬
‫ﺟﻨﺲ و ‪ 72‬ﺧﺎﻧﻮاده در اﺳﺘﺎن ﻛﺮﻣﺎﻧﺸـﺎه ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﮔﺮدﻳـﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻓﻬﺮﺳﺖ اﺳﺎﻣﻲ ﻋﻠﻤـﻲ‪ ،‬ﻓﺎرﺳـﻲ‪ ،‬اﻧـﺪام ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده‪،‬‬
‫ﻧﻘﺎط ﭘﺮاﻛﻨﺶ در اﺳﺘﺎن و ﺷﻜﻞ زﻳﺴﺘﻲ آﻧﻬـﺎ در ﺟـﺪول ‪1‬‬
‫آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس اﻳﻦ ﺟﺪول‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺗﻌﺪاد ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي‬
‫داروﻳﻲ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺧـﺎﻧﻮادهﻫـﺎي ‪ Lamiaceae‬ﺑـﺎ ‪ 27‬ﮔﻮﻧـﻪ‪،‬‬
‫‪ Asteraceae‬ﺑـــﺎ ‪ 23‬ﮔﻮﻧـــﻪ‪ Fabaceae ،‬ﺑـــﺎ ‪ 17‬ﮔﻮﻧـــﻪ‪،‬‬
‫‪ Apiaceae‬ﺑﺎ ‪ 13‬ﮔﻮﻧﻪ و‪ Brassicaceae‬ﺑﺎ ‪ 12‬ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ اﺷﻜﺎل زﻳﺴﺘﻲ ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ اﺳﺘﺎن ﻛﺮﻣﺎﻧﺸـﺎه‬
‫از ﻧﻈﺮ ﺗﻌﺪاد ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺷﻜﻞ زﻳﺴـﺘﻲ در ﺟـﺪول ‪2‬‬
‫اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻲﺷـﻮد ﺑﻴﺸـﺘﺮﻳﻦ ﺗﻌـﺪاد‬
‫ﺗﺎﻛﺴﻮﻧﻮﻣﻲ و ﺑﻴﻮﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ‪ ،‬ﺳﺎل ﭼﻬﺎرم‪ ،‬ﺷﻤﺎره ﻳﺎزدﻫﻢ‪ ،‬ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪1391‬‬ ‫‪72‬‬

‫ﺟﺪول ‪ -1‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ اﺳﺘﺎن ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه ﺷﺎﻣﻞ ﻧﺎم ﻋﻠﻤﻲ ﮔﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺗﻴﺮه‪ ،‬ﻧﺎم ﻓﺎرﺳﻲ )ﻧﺎم ﻣﺤﻠﻲ(‪ ،‬ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‪ ،‬ﻧﻘﺎط ﭘﺮاﻛﻨﺶ‬
‫در اﺳﺘﺎن و ﺷﻜﻞ زﻳﺴﺘﻲ آﻧﻬـﺎ‪ .‬ﻋﻼﺋـﻢ اﺧﺘﺼـﺎري ﺷـﻜﻞ زﻳﺴـﺘﻲ‪ :C :‬ﻛﺎﻣﻔﻴـﺖﻫـﺎ؛ ‪ :E‬اﭘـﻲﻓﻴـﺖﻫـﺎ؛ ‪ :G‬ژﺋﻮﻓﻴـﺖﻫـﺎ؛ ‪ :H‬ﻫﻤـﻲﻛﺮﻳﭙﺘﻮﻓﻴـﺖﻫـﺎ؛‬
‫‪ :HY‬ﻫﻴﺪروﻓﻴﺖﻫﺎ؛ ‪ :P‬ﻓﺎﻧﺮوﻓﻴﺖﻫﺎ؛ ‪ :T‬ﺗﺮوﻓﻴﺖﻫﺎ‪.‬‬
‫ﻧﺎم ﻓﺎرﺳﻲ‬ ‫ﺷﻜﻞ‬
‫ﺗﻴﺮه‬ ‫ﻧﺎم ﻋﻠﻤﻲ ﮔﻮﻧﻪ‬ ‫اﻧﺪام ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫ﻧﻘﺎط ﭘﺮاﻛﻨﺶ در اﺳﺘﺎن‬
‫)ﻧﺎم ﻣﺤﻠﻲ(‬ ‫زﻳﺴﺘﻲ‬

‫‪Adianthaceae‬‬ ‫‪Adiantum capillus-veneris L.‬‬ ‫ﭘﺮﺳﻴﺎوﺷﺎن‬ ‫ﺑﺮگ‪ ،‬دﻣﺒﺮگ و ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي ﺟﻮان‬ ‫رﻳﺠﺎب‪-‬ﻧﻮﺳﻮد‪-‬ﮔﻠﻴﻦ‬ ‫‪G‬‬
‫‪Adianthaceae‬‬ ‫‪Cheilanthes fragrans Webb & Berthel.‬‬ ‫‪----------‬‬ ‫ﺑﺮگ‬ ‫ﺷﻤﺎل ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻛﺎﻣﻴﺎران‬ ‫‪G‬‬
‫‪Alismaceae‬‬ ‫‪Alisma plantago-aquatica L.‬‬ ‫ﻗﺎﺷﻖ واش‬ ‫ﺑﺮگ‬ ‫اﺳﻼمآﺑﺎد ﻏﺮب )ﺣﻤﻴﻞ(‬ ‫‪HY‬‬
‫‪Alliaceae‬‬ ‫‪Allium scabriscapum Boiss.‬‬ ‫ﭘﻴﺎز ﮔﻞ زرد‬ ‫ﭘﻴﺎز و ﺳﺎﻗﻪ‬ ‫ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه )ﻋﻴﻦ اﻟﻜﺶ(‬ ‫‪G‬‬
‫‪Amaranthaceae‬‬ ‫‪Amaranthus retroflexus L.‬‬ ‫ﺗﺎج ﺧﺮوس‬ ‫داﻧﻪ و ﺗﻤﺎم اﻧﺪامﻫﺎي ﻫﻮاﻳﻲ‬ ‫ﺑﻴﺴﺘﻮن‪-‬ﺑﺮﻧﺎج‪-‬ﻣﺎﻫﻴﺪﺷﺖ‪-‬اﺳﻼمآﺑﺎد ﻏﺮب‬ ‫‪T‬‬
‫‪Anacardiaceae‬‬ ‫‪Pistaca atlantica Desf.‬‬ ‫ﺑﻨﻪ‪-‬ﭼﺎﺗﻼﻧﻘﻮش‬ ‫ﺑﺮگ‪ ،‬ﻣﻴﻮه و ﭘﻮﺳﺖ‬ ‫ﺟﻨﮕﻞﻫﺎي ﭘﺎوه‪-‬داﻻﻫﻮ‪-‬ﻛﻮه ﻗﻼﺟﻪ‬ ‫‪P‬‬
‫‪Anacardiaceae‬‬ ‫‪Rhus coriaria L.‬‬ ‫ﺳﻤﺎق‬ ‫ﻣﻴﻮه‪ ،‬ﺑﺮگ و ﭘﻮﺳﺖ ﻣﻴﻮه‬ ‫ﮔﻠﻴﻦ‪-‬ﺳﺮاب ﻫﻮﻟﻲ‪-‬ﺗﻨﮕﻪ ﻧﻈﺮﮔﺎه )ﺻﺤﻨﻪ(‬ ‫‪P‬‬
‫‪Apiaceae‬‬ ‫‪Anethum graveolens L.‬‬ ‫ﺷﻮﻳﺪ‬ ‫ﺑﺮگ و داﻧﻪ‬ ‫ﻣﺎﻫﻴﺪﺷﺖ‬ ‫‪T‬‬
‫‪Apiaceae‬‬ ‫‪Anthriscus cerefolium (L.) Hoffm.‬‬ ‫ﺟﻌﻔﺮي وﺣﺸﻲ‬ ‫ﺑﺮگ‪ ،‬داﻧﻪ و ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ ﮔﻞدار‬ ‫اﺳﻼمآﺑﺎد ﻏﺮب )ﮔﻬﻮاره(‬ ‫‪H‬‬
‫‪Apiaceae‬‬ ‫‪Chaerophyllum macropodum Boiss.‬‬ ‫ﺟﻌﻔﺮي ﻓﺮﻧﮕﻲ ﻛﻮﻫﺴﺘﺎﻧﻲ‬ ‫ﺑﺮگ و ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ ﮔﻞدار‬ ‫داﻻﻫﻮ‪-‬ﺑﺎﺑﺎ ﻳﺎدﮔﺎر‬ ‫‪H‬‬
‫‪Apiaceae‬‬ ‫‪Dorema aucheri Boiss.‬‬ ‫ﻛﻨﺪل ﻛﻮﻫﻲ )زو(‬ ‫ﺗﻤﺎم ﻗﺴﻤﺖﻫﺎ‬ ‫ﻛﻮه ﻧﻮا‬ ‫‪H‬‬
‫‪Apiaceae‬‬ ‫‪Echinophora platyloba DC.‬‬ ‫ﺧﻮﺷﺎرﻳﺰه‬ ‫ﺑﺮگ و ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ‬ ‫ﻣﺎﻫﻴﺪﺷﺖ‪-‬ﮔﻴﻼنﻏﺮب )ﻧﻴﺎن و ﻗﻴﻼن(‬ ‫‪H‬‬
‫‪Apiaceae‬‬ ‫‪Eryngium billardieri Delar.‬‬ ‫زول‬ ‫اﻋﻀﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص رﻳﺸﻪ‬ ‫ﺗﺎﻻب ﻫﺸﻴﻼن‪-‬ﭘﺎوه )ﺷﻤﺸﻴﺮ(‬ ‫‪H‬‬
‫‪Apiaceae‬‬ ‫‪Falcaria vulgaris Bernh.‬‬ ‫ﻏﺎزﻳﺎﻏﻲ )ﭘﺎﻏﺎزه(‬ ‫ﺑﺮگ‬ ‫ﻛﻮه داﻻﻫﻮ‪-‬ﺑﻴﻮﻧﻴﺞ‪-‬ﭘﺎوه )ﺳﺎﺗﻴﺎري(‬ ‫‪H‬‬
‫‪Apiaceae‬‬ ‫‪Ferulago angulata Boiss.‬‬ ‫)ﭼﻮﻳﺮ‪ ،‬ﭼﻨﻮر(‬ ‫ﺑﺮگ و ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ ﮔﻞدار‬ ‫ﻛﻮه ﺷﺎﻫﻮ‪-‬ﻛﻮه ﻧﻮا‪-‬ﻛﻮه ﻗﻼﺟﻪ‬ ‫‪H‬‬
‫‪Apiaceae‬‬ ‫‪Lagoecia cuminoides L.‬‬ ‫زﻳﺮه وﺣﺸﻲ‬ ‫ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ ﮔﻞدار‬ ‫ﻛﻮه ﭘﻴﺮي‪-‬رﻳﺠﺎب –ﻗﺼﺮ ﺷﻴﺮﻳﻦ‪-‬ﻧﻔﺖ ﺷﻬﺮ‬ ‫‪T‬‬
‫‪Apiaceae‬‬ ‫‪Oliveria decumbens Vent.‬‬ ‫ﻟﻌﻞ ﻛﻮﻫﺴﺘﺎن‬ ‫ﺑﺮگ و ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ‬ ‫ﻗﺼﺮ ﺷﻴﺮﻳﻦ‪-‬ﺳﻮﻣﺎر‪-‬ﺳﺮﭘﻞ ذﻫﺎب‬ ‫‪T‬‬
‫‪Apiaceae‬‬ ‫‪Pimpinella affinis Ledeb‬‬ ‫ﺗﺮه ﺗﻴﺰك ﺑﺎﻏﻲ‬ ‫ﺗﻤﺎم ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻫﻮاﻳﻲ‬ ‫رﻳﺠﺎب‪-‬ﻛﻮه زرده )ﻛﺮﻧﺪ ﻏﺮب(‬ ‫‪H‬‬
‫‪Apiaceae‬‬ ‫‪Prangos ferulacea (L.) Lindl.‬‬ ‫ﺟﺎﺷﻴﺮ‬ ‫ﺳﺮ ﺷﺎﺧﻪ‬ ‫ﻛﻮه ﺷﺎﻫﻮ‪-‬داﻻﻫﻮ‪-‬ﮔﻬﻮاره‬ ‫‪H‬‬
‫‪Apiaceae‬‬ ‫‪Smyrnium cordifolium Boiss.‬‬ ‫آوﻧﺪول‬ ‫ﺑﺮگ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻴﻮه و رﻳﺸﻪ‬ ‫ﻛﻮه ﻗﻼﺟﻪ‪-‬ﻛﻮه ﺷﺎﻫﻮ‬ ‫‪H‬‬
‫‪Apocynaceae‬‬ ‫‪Nerium oleander L.‬‬ ‫ﺧﺮزﻫﺮه‬ ‫ﮔﻞ‪ ،‬ﺑﺮگ و ﭘﻮﺳﺖ‬ ‫ﺳﻮﻣﺎر‪-‬ﻗﺼﺮﺷﻴﺮﻳﻦ‪-‬دوآب‬ ‫‪P‬‬
‫‪Aristolochiaceae‬‬ ‫‪Aristolochia bottae Jaub. & Spach‬‬ ‫زرآوﻧﺪ‬ ‫رﻳﺸﻪ‪ ،‬ﻣﻴﻮه و داﻧﻪ‬ ‫ﻛﻮه ﺳﻔﻴﺪ‪-‬ﮔﻴﻼنﻏﺮب‬ ‫‪H‬‬
‫‪Aspleniaceae‬‬ ‫‪Ceterach officinarum DC.‬‬ ‫ﺳﺮﺧﺲ ﭘﻨﺠﻪاي‬ ‫رﻳﺸﻪ‬ ‫رﻳﺠﺎب‪-‬ﻧﻮﺳﻮد‪-‬ﻛﻮه ﭘﻴﺮي‬ ‫‪G‬‬
‫‪Asteraceae‬‬ ‫‪Achillea millefolium L.‬‬ ‫ﺑﻮﻣﺎدران‬ ‫ﺑﺮگ‪ ،‬رﻳﺸﻪ و ﺳﺮﺷﺎﺧﻪﻫﺎي ﮔﻞدار‬ ‫داﻣﻨﻪ ﻛﻮه ﺷﺎﻫﻮ‬ ‫‪H‬‬
‫‪Asteraceae‬‬ ‫‪Achillea wilhelmsii C. Koch‬‬ ‫ﺑﻮﻣﺎدران‬ ‫ﺗﻤﺎم اﻧﺪامﻫﺎي ﻫﻮاﻳﻲ‬ ‫ﮔﻬﻮاره‪-‬ﺑﻴﻮﻧﻴﺞ‬ ‫‪H‬‬
‫‪Asteraceae‬‬ ‫‪Anthemis odontostephana Boiss.‬‬ ‫ﺑﺎﺑﻮﻧﻪ‬ ‫ﮔﻞ‬ ‫ﻛﻮه ﻗﻼﺟﻪ‪-‬ﻛﻮه ﭘﻴﺮي‬ ‫‪T‬‬
‫‪Asteraceae‬‬ ‫‪Bellis perennis L.‬‬ ‫ﻣﻴﻨﺎي ﭼﻤﻨﻲ‬ ‫ﺑﺮگ‬ ‫رﻳﺠﺎب‪-‬ﮔﻠﻴﻦ‬ ‫‪H‬‬
‫‪Asteraceae‬‬ ‫‪Calendula arvensis L.‬‬ ‫ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻬﺎر‬ ‫ﮔﻞﻫﺎ و ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ ﮔﻞدار‬ ‫ﻗﺼﺮﺷﻴﺮﻳﻦ‪-‬ﺳﺮﭘﻞ ذﻫﺎب‬ ‫‪T‬‬
‫‪Asteraceae‬‬ ‫‪Carthamus lanatus L.‬‬ ‫ﮔﻠﺮﻧﮓ ﻣﻘﺪس‬ ‫ﮔﻞ‬ ‫ﺑﻴﺴﺘﻮن‪-‬داﻻﻫﻮ‬ ‫‪T‬‬
‫‪Asteraceae‬‬ ‫‪Carthamus oxyacantha M. Bieb.‬‬ ‫ﮔﻠﺮﻧﮓ زرد‬ ‫ﮔﻞ‬ ‫ﻣﺎﻫﻴﺪﺷﺖ‪-‬ژاوﻣﺮگ‪-‬ورﻟﻪ‬ ‫‪T‬‬
‫‪Asteraceae‬‬ ‫‪Centaurea bruguierana (DC.) Hand.-Mazz..‬‬ ‫ﮔﻞ ﮔﻨﺪم ﻣﻬﺎﺟﺮ‬ ‫ﮔﻞ‬ ‫ﻛﻮه ﻗﻼﺟﻪ‬ ‫‪T‬‬
‫‪Asteraceae‬‬ ‫‪Centaurea depressa M. Bieb.‬‬ ‫ﮔﻞ ﮔﻨﺪم‬ ‫ﮔﻞ و ﺑﺮگ‬ ‫ﻣﺎدﻳﺎن ﻛﻮه‪-‬ﻫﺮﺳﻴﻦ‪-‬ﻛﺮﻧﺪ ﻏﺮب‬ ‫‪T‬‬
‫‪Asteraceae‬‬ ‫‪Chardinia orientalis (L.) Kuntze‬‬ ‫‪--------------‬‬ ‫ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ ﮔﻞدار‬ ‫ﻛﻮه داﻻﻫﻮ‪-‬ﺟﻮاﻧﺮود‬ ‫‪T‬‬
‫‪Asteraceae‬‬ ‫‪Cichorium intybus L.‬‬ ‫ﻛﺎﺳﻨﻲ‬ ‫ﺑﺮگ‪ ،‬ﮔﻞ‪ ،‬داﻧﻪ و رﻳﺸﻪ‬ ‫ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه‪-‬ﺟﻮاﻧﺮود‪-‬ﮔﻬﻮاره‬ ‫‪G‬‬
‫‪Asteraceae‬‬ ‫‪Cirsium arvense (L.) Scop.‬‬ ‫ﻛﻨﮕﺮ ﺻﺤﺮاﻳﻲ‬ ‫ﺗﻤﺎم اﻧﺪامﻫﺎي ﮔﻴﺎه‬ ‫ﺑﻴﺴﺘﻮن‬ ‫‪H‬‬
‫ﮔﻮﻧﻪاي ﺷﻜﺮ ﺗﻴﻐﺎل‬
‫‪Asteraceae‬‬ ‫‪Echinops ritrodes Bunge‬‬ ‫ﺷﻴﺮاﺑﻪ‬ ‫ﺗﺎﻻب ﻫﺸﻴﻼن‬ ‫‪H‬‬
‫)ﻛﺮﺗﺸﻲ(‬
‫‪Asteraceae‬‬ ‫‪Gundelia tournefortii L.‬‬ ‫ﻛﻨﮕﺮ‬ ‫ﺳﺎﻗﻪ‬ ‫ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه‪-‬ﺳﻨﻘﺮ‪-‬ﺳﺮﭘﻞ ذﻫﺎب‬ ‫‪H‬‬
‫‪Asteraceae‬‬ ‫‪Helichrysum oligocephalum DC.‬‬ ‫ﮔﻞ ﺑﻲﻣﺮگ ﻛﻢ ﻛﭙﻪ‬ ‫ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ ﮔﻞدار‬ ‫ﻛﺮﻧﺪ ﻏﺮب‬ ‫‪H‬‬
‫‪Asteraceae‬‬ ‫‪Inula britannica L.‬‬ ‫ﻣﺼﻔﺎي ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﻳﻲ‬ ‫ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ ﮔﻞدار‬ ‫ﻧﻮﺳﻮد‬ ‫‪H‬‬
‫‪Asteraceae‬‬ ‫‪Lactuca serriola L.‬‬ ‫ﻛﺎﻫﻮي ﺧﺎردار‬ ‫ﺑﺮگ و ﮔﻞ‬ ‫ﺑﻴﺴﺘﻮن‪-‬ژاوﻣﺮگ‪-‬ﻛﻮه داﻻﻫﻮ‬ ‫‪H‬‬
‫‪Asteraceae‬‬ ‫‪Pulicaria dysenterica (L.) Bernh.‬‬ ‫ﻛﻚ ﻛﺶ‬ ‫ﮔﻞ‬ ‫ﺑﻴﺴﺘﻮن‪-‬ﮔﻬﻮاره‪-‬ﻧﻮﺳﻮد‪-‬ﺻﺤﻨﻪ‬ ‫‪H‬‬
‫‪Asteraceae‬‬ ‫‪Serratula cerinthifolia (Sibth. & Sm.) Boiss.‬‬ ‫ﮔﻞ ﮔﻨﺪﻣﻲ )ﮔﻴﺎه ژان(‬ ‫ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ ﮔﻞدار‬ ‫ﻛﻮه ﭘﺮاو‪-‬ﻛﻮه ﺑﻴﺴﺘﻮن‬ ‫‪H‬‬
‫‪Asteraceae‬‬ ‫‪Tanacetum polycephalum Sch. Bip.‬‬ ‫ﻣﻴﻨﺎي ﭘﺮ ﻛﭙﻪ آذرﺑﺎﻳﺠﺎن‬ ‫ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ ﮔﻞدار‬ ‫ﭘﺎوه )ﻗﺸﻼق(‪-‬ﮔﻬﻮاره )ﻧﻴﻠﻚ(‬ ‫‪H‬‬
‫‪Asteraceae‬‬ ‫‪Tripleurospermum disciforme Sch. Bip.‬‬ ‫ﺑﺎﺑﻮﻧﻪ ﻛﺎذب‬ ‫ﺑﺮگ و ﮔﻞ‬ ‫اﺳﻼمآﺑﺎد ﻏﺮب )ﺑﺎﻧﻜﻮل(‬ ‫‪H‬‬
‫‪Berberidaceae‬‬ ‫‪Berberis integerrima Bunge‬‬ ‫زرﺷﻚ‬ ‫ﺑﺮگ‪ ،‬ﻣﻴﻮه و ﭘﻮﺳﺖ رﻳﺸﻪ‬ ‫ﻛﻮه داﻻﺧﺎﻧﻲ‬ ‫‪P‬‬
‫‪Boraginaceae‬‬ ‫‪Anchusa italica Retz.‬‬ ‫ﮔﺎوزﺑﺎن‬ ‫ﮔﻞ‬ ‫رﻳﺠﺎب‪-‬درود ﻓﺮاﻣﺎن‪-‬ﻗﻮري ﻗﻠﻌﻪ‪-‬ﺳﺮﭘﻞذﻫﺎب‪-‬ﺑﺮﻳﻤﻮﻧﺪ‬ ‫‪H‬‬
‫‪Boraginaceae‬‬ ‫‪Echium italicum L.‬‬ ‫ﮔﺎو زﺑﺎن اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﻳﻲ‬ ‫ﮔﻞ‬ ‫رﻳﺠﺎب‪-‬ﺳﺮاب ﻫﻮﻟﻲ‪-‬ﻫﺸﻴﻼن‬ ‫‪H‬‬
‫‪Boraginaceae‬‬ ‫‪Nonea persica Boiss.‬‬ ‫ﭼﺸﻢ ﮔﺮﺑﻪ اﻳﺮاﻧﻲ‬ ‫ﮔﻞ‬ ‫ﺗﺎﻻب ﻫﺸﻴﻼن‬ ‫‪T‬‬
‫‪Brassicaceae‬‬ ‫‪Alliaria petiolata Cavara & Grande‬‬ ‫ﻋﻠﻒ ﺳﻴﺮ‬ ‫داﻧﻪ‬ ‫داﻻﻫﻮ‪-‬ورﻣﻨﺠﻪ‪-‬دار ﺑﺎدام‬ ‫‪H‬‬
‫‪Brassicaceae‬‬ ‫‪Alyssum meniocoides Boiss.‬‬ ‫ﻗﺪوﻣﻪ‬ ‫داﻧﻪ‬ ‫ﻛﻮه ﺑﻴﺴﺘﻮن‪-‬ﻛﻮه ﻧﻮا‬ ‫‪T‬‬
‫‪73‬‬ ‫ﮔﻴﺎﻫﺎنداروﻳﻲ اﺳﺘﺎن ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه‬

‫ﻧﺎم ﻓﺎرﺳﻲ‬ ‫ﺷﻜﻞ‬

‫ﺗﻴﺮه‬ ‫ﻧﺎم ﻋﻠﻤﻲ ﮔﻮﻧﻪ‬ ‫اﻧﺪام ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫ﻧﻘﺎط ﭘﺮاﻛﻨﺶ در اﺳﺘﺎن‬
‫)ﻧﺎم ﻣﺤﻠﻲ(‬ ‫زﻳﺴﺘﻲ‬

‫‪Brassicaceae‬‬ ‫‪Capsella bursa-pastoris (L.) Medik.‬‬ ‫ﻛﻴﺴﻪ ﻛﺸﻴﺶ‬ ‫داﻧﻪ‪ ،‬رﻳﺸﻪ و ﺑﺮگ‬ ‫ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه‪-‬ﮔﻴﻼنﻏﺮب‪-‬دﺷﺖ ذﻫﺎب‪-‬ﭘﻴﺮان‪-‬ﺣﺒﻴﺒﻮﻧﺪ‬ ‫‪T‬‬
‫‪Brassicaceae‬‬ ‫‪Cardaria draba (L.) Desv.‬‬ ‫ازﻣﻚ‬ ‫داﻧﻪ‬ ‫ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه‪-‬ﺻﺤﻨﻪ‪-‬ﺳﻮﻣﺎر‬ ‫‪H‬‬
‫‪Brassicaceae‬‬ ‫‪Descurinia sophia L.‬‬ ‫ﺧﺎﻛﺸﻴﺮ اﻳﺮاﻧﻲ‬ ‫داﻧﻪ‪ ،‬ﮔﻞ و ﺑﺮگ‬ ‫ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه‪-‬زﻟﻪ زرد‪-‬ﺳﺎﺗﻴﺎري‬ ‫‪T‬‬
‫‪Brassicaceae‬‬ ‫‪Eruca sativa (Mill..) Lam.‬‬ ‫ﻣﻨﺪاب‬ ‫ﺗﻤﺎم اﻧﺪامﻫﺎي ﻫﻮاﻳﻲ‬ ‫ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه‪-‬ﮔﻴﻼنﻏﺮب‬ ‫‪T‬‬
‫‪Brassicaceae‬‬ ‫‪Erysimum crassipes Fich. & C. A. Mey.‬‬ ‫ﺧﺎﻛﺸﻴﺮ ﺗﻠﺦ‬ ‫داﻧﻪ‬ ‫ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه‪-‬زﻟﻪ زرد‪-‬ﺳﺎﺗﻴﺎري‬ ‫‪H‬‬
‫‪Brassicaceae‬‬ ‫‪Isatis cappadocica Desv.‬‬ ‫وﺳﻤﻪ ﺗﺎﻟﺸﻲ‬ ‫ﺑﺮگ‬ ‫ﺳﻨﻘﺮ‪-‬داﻻﻫﻮ‬ ‫‪H‬‬
‫‪Brassicaceae‬‬ ‫‪Nasturtium officinale W.T. Aiton‬‬ ‫ﻋﻠﻒ ﭼﺸﻤﻪ‪ ،‬ﺑﻮﻻغ اوﺗﻲ )ﻛﻴﻮز(‬ ‫ﺗﻤﺎم اﻧﺪامﻫﺎي ﻫﻮاﻳﻲ‬ ‫ازﮔﻠﻪ‪-‬دوآب )ﻧﻮﺳﻮد(‬ ‫‪HY‬‬
‫‪Brassicaceae‬‬ ‫‪Raphanus raphanistrum L.‬‬ ‫ﺗﺮب وﺣﺸﻲ‬ ‫رﻳﺸﻪ‬ ‫رﻳﺠﺎب‪-‬ﮔﻬﻮاره‬ ‫‪G‬‬
‫‪Brassicaceae‬‬ ‫‪Sinapis arvensis L.‬‬ ‫ﺧﺮدل ﺑﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬ ‫داﻧﻪ‬ ‫ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه‬ ‫‪T‬‬
‫‪Brassicaceae‬‬ ‫‪Sisymbrium irio L.‬‬ ‫ﺧﺎﻛﺸﻴﺮ ﺳﻮزﻧﻲ‬ ‫داﻧﻪ‬ ‫ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه‪-‬ﻧﻔﺖ ﺷﻬﺮ‬ ‫‪T‬‬
‫‪Caesalpiniaceae‬‬ ‫‪Cercis siliquastrum L.‬‬ ‫ارﻏﻮان‬ ‫ﮔﻞ‬ ‫ﺗﻨﮕﻪ ﭘﻴﺮان‪-‬ﺳﺮاب ﻫﻮﻟﻲ‪-‬دارﻳﺎن‪-‬دﺷﻪ‬ ‫‪P‬‬
‫‪Cannabinaceae‬‬ ‫‪Cannabis sativa L.‬‬ ‫ﺷﺎﻫﺪاﻧﻪ‬ ‫ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ ﮔﻞدار ﻳﺎ ﻣﻴﻮهدار ﭘﺎﻳﻪ ﻣﺎده‪ ،‬ﺑﺮگ و داﻧﻪ‬ ‫ﻛﺮﻧﺪ ﻏﺮب‬ ‫‪T‬‬
‫‪Capparidaceae‬‬ ‫‪Capparis spinosa L.‬‬ ‫ﻛﻮر‪ ،‬ﻛﺒﺮ و ﻋﻠﻒ ﻣﺎر‬ ‫رﻳﺸﻪ‪ ،‬ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬داﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺮگ و ﺳﺎﻗﻪ‬ ‫ﭘﺎوه‪-‬ﻗﺼﺮﺷﻴﺮﻳﻦ‪-‬ﺻﺤﻨﻪ‪-‬ﺑﺎﻳﻨﮕﺎن‬ ‫‪P‬‬
‫‪Caprifoliaceae‬‬ ‫‪Lonicera iberica M. Bieb.‬‬ ‫ﭘﻼﺧﻮر ﮔﺮﻣﺴﺘﺎﻧﻲ‬ ‫ﺗﻤﺎم اﻧﺪامﻫﺎي ﻫﻮاﻳﻲ‬ ‫ﻛﻮه ﺷﺎﻫﻮ‬ ‫‪P‬‬
‫‪Caprifoliaceae‬‬ ‫‪Sambucus ebulus L.‬‬ ‫آﻗﻄﻲ‬ ‫ﻣﻐﺰ ﺳﺎﻗﻪ‬ ‫ﺟﻮاﻧﺮود‪-‬ﺳﺮرود‬ ‫‪H‬‬
‫‪Caryophyllaceae‬‬ ‫‪Arenaria serpyllifolia L‬‬ ‫ﻣﺮﺟﺎﻧﻲ‬ ‫ﮔﻞ‬ ‫ﻛﻮه ﺑﻴﺴﺘﻮن‬ ‫‪T‬‬
‫‪Caryophyllaceae‬‬ ‫‪Dianthus orientalis Donn‬‬ ‫ﮔﻮﻧﻪاي ﻣﻴﺨﻚ‬ ‫ﮔﻞ‬ ‫ﻛﻮه زرده‪-‬ﺑﻴﺴﺘﻮن‪-‬ﻛﻮه ﭘﻴﺮي‪-‬ﭘﺎوه‬ ‫‪C‬‬
‫‪Caryophyllaceae‬‬ ‫‪Silene conoidea L.‬‬ ‫ﺳﻠﻴﻦ ﻫﺮز‬ ‫ﮔﻞ‬ ‫ﻛﻮه داﻻﻫﻮ‬ ‫‪T‬‬
‫ﺻﺎﺑﻮﻧﻚ داﻧﻪ زرد )ﺳﻴﺎه‬
‫‪Caryophyllaceae‬‬ ‫‪Vaccaria oxyodonta Boiss.‬‬ ‫ﮔﻞ‬ ‫ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه‪-‬ﻫﺮﺳﻴﻦ‪-‬ﺳﺮﭘﻞ ذﻫﺎب‪-‬ﮔﻬﻮاره‬ ‫‪T‬‬
‫ژاوه(‬
‫‪Chenopodiaceae‬‬ ‫‪Chenopodium album L.‬‬ ‫ﺳﻠﻤﻚ‬ ‫ﺑﺮگ و ﻣﻴﻮه‬ ‫ﻧﻮﺳﻮد‪-‬ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه‪-‬ﺑﺮﻧﺎج‪-‬ﻛﻮه اﻣﺮوﻟﻪ‬ ‫‪T‬‬
‫‪Chenopodiaceae‬‬ ‫‪Chenopodium botrys L.‬‬ ‫درﻣﻨﻪ ﺗﺮﻛﻲ‬ ‫ﺗﻤﺎم اﻧﺪامﻫﺎي ﻫﻮاﻳﻲ‬ ‫ﺑﻴﺴﺘﻮن‪-‬ﮔﺮدﻧﻪ ﭘﻠﻨﮕﺎﻧﻪ‪-‬ﻛﻮه ﻧﻮا‬ ‫‪T‬‬
‫‪Chenopodiaceae‬‬ ‫‪Salsola kali L.‬‬ ‫ﺷﻮرﺧﺎردار‬ ‫ﺗﻤﺎم اﻧﺪامﻫﺎي ﻫﻮاﻳﻲ‬ ‫ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه‪-‬ﻛﻮه ﻗﻼﺟﻪ‬ ‫‪T‬‬
‫‪Colchicaceae‬‬ ‫‪Colchicum speciosum Steven‬‬ ‫ﮔﻞ ﺣﺴﺮت زﻳﺒﺎ‬ ‫داﻧﻪ‬ ‫ژاوﻣﺮگ‪-‬ﺑﺎﺑﺎ ﻳﺎدﮔﺎر‪-‬ﻛﻮه ﭘﻴﺮي‬ ‫‪G‬‬
‫‪Convolvulaceae‬‬ ‫‪Convolvulus arvensis L.‬‬ ‫ﭘﻴﭽﻚ )ﻟﻮﻻو(‬ ‫رﻳﺸﻪ‬ ‫ﻫﺮﺳﻴﻦ‪-‬ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه‪-‬ﻛﺮﻧﺪ ﻏﺮب‬ ‫‪G‬‬
‫‪Cucurbitaceae‬‬ ‫‪Bryonia dioica Jacq.‬‬ ‫ﻓﺎﺷﺮا )ﻗﻴﺮه(‬ ‫رﻳﺸﻪ‬ ‫داﻻﻫﻮ‪-‬ﻗﻮري ﻗﻠﻌﻪ‪-‬ﻛﻠﻜﺸﻮﻧﺪ‪-‬دارﺑﺎدام‬ ‫‪G‬‬
‫‪Cupressaceae‬‬ ‫‪Cupressus sempervirens L.‬‬ ‫ﺳﺮو‬ ‫ﺑﺮگ‪ ،‬ﻓﻠﺲ و ﻣﻴﻮه‬ ‫ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه‬ ‫‪P‬‬
‫‪Cyperaceae‬‬ ‫‪Cyperus rotundus L.‬‬ ‫اوﻳﺎرﺳﻼم‬ ‫رﻳﺰوم و رﻳﺸﻪ‬ ‫ﺗﺎﻻب ﻫﺸﻴﻼن‬ ‫‪G‬‬
‫‪Dipsacaceae‬‬ ‫‪Dipsacus laciniatus L.‬‬ ‫ﺧﻮاﺟﻪﺑﺎﺷﻲ‬ ‫رﻳﺸﻪ‬ ‫ﺳﺮاب ﻳﺎوري‬ ‫‪H‬‬
‫‪Elaegnaceae‬‬ ‫‪Elaeagnus angustifolia L.‬‬ ‫ﺳﻨﺠﺪ‬ ‫ﺑﺮگ و ﻣﻴﻮه‬ ‫داﻻﻫﻮ )روﺳﺘﺎي زاوﻟﻪ(‪-‬ﺳﻨﻘﺮ‬ ‫‪P‬‬
‫‪Ephedraceae‬‬ ‫‪Ephedra foliata Boiss.‬‬ ‫ارﻣﻚ روﻧﺪه‬ ‫ﺗﻤﺎم اﻧﺪامﻫﺎي ﻫﻮاﻳﻲ‬ ‫ﻫﺮﺳﻴﻦ‪-‬ﮔﻠﻴﻦ‬ ‫‪C‬‬
‫‪Ephedraceae‬‬ ‫‪Ephedra major Host‬‬ ‫ارﻣﻚ ﻛﺒﻴﺮ‬ ‫ﺗﻤﺎم اﻧﺪامﻫﺎي ﻫﻮاﻳﻲ‬ ‫ﭼﻬﺎر زﺑﺮ‬ ‫‪P‬‬
‫‪Equisetaceae‬‬ ‫‪Equisetum ramosissimum Desf.‬‬ ‫دم اﺳﺐ‬ ‫ﺗﻤﺎم اﻧﺪامﻫﺎ‬ ‫داﻻﻫﻮ )ورﻣﺎﻧﮓ(‬ ‫‪G‬‬
‫‪Euphorbiaceae‬‬ ‫‪Chrozophora tinctoria (L.) A. Juss.‬‬ ‫‪------------‬‬ ‫داﻧﻪ‬ ‫ﻣﺎﻫﻴﺪﺷﺖ‪-‬ﻛﻮه ﭘﻴﺮي‬ ‫‪T‬‬
‫‪Euphorbiaceae‬‬ ‫‪Euphorbia peplus L.‬‬ ‫ﻓﺮﻓﻴﻮن زﮔﻴﻞ دار‬ ‫ﺗﻤﺎم اﻧﺪامﻫﺎي ﻫﻮاﻳﻲ‬ ‫ﺑﻴﺴﺘﻮن )ﺑﺮﻧﺎج(‪-‬رﻳﺠﺎب‬ ‫‪T‬‬
‫‪Euphorbiaceae‬‬ ‫‪Euphorbia petiolata Banks et Soland.‬‬ ‫ﻓﺮﻓﻴﻮن ﻛﺮﻛﻲ‬ ‫ﺗﻤﺎم اﻧﺪامﻫﺎي ﻫﻮاﻳﻲ‬ ‫ﺑﻴﺴﺘﻮن )ﻛﻤﻴﺠﻪ(‪-‬ﻛﻮه داﻻﻫﻮ‬ ‫‪H‬‬
‫‪Fabaceae‬‬ ‫‪Alhagi camelorum Fisch.‬‬ ‫ﺧﺎرﺷﺘﺮ‬ ‫ﺷﻴﺮاﺑﻪ ﺳﺎﻓﻪ‬ ‫ﺧﺴﺮوي‪-‬ﻛﻨﮕﺎور )رﺣﻤﺖآﺑﺎد(‬ ‫‪C‬‬
‫‪Fabaceae‬‬ ‫‪Anagyris foetida L.‬‬ ‫ﻗﺮه ﺗﺎج )ﻗﺮه ﻗﺎج(‬ ‫داﻧﻪ‬ ‫ﮔﻴﻼنﻏﺮب‪-‬رﻳﺠﺎب‪-‬ﻣﻠﻪ ﺳﺮاﻧﻪ‬ ‫‪P‬‬
‫‪Fabaceae‬‬ ‫‪Astragalus brachycalyx Fisch. ex Boiss.‬‬ ‫ﮔﺰ ﺧﻮاﻧﺴﺎر‬ ‫ﺳﺎﻗﻪ‬ ‫ﻧﻔﺖ ﺷﻬﺮ‪-‬ﮔﺮدﻧﻪ ﺷﻤﺸﻴﺮ )ﭘﺎوه(‬ ‫‪C‬‬
‫‪Fabaceae‬‬ ‫‪Astragalus gossypinus Fisch.‬‬ ‫ﮔﻮن ﭘﻨﺒﻪ اي‬ ‫ﺻﻤﻎ‬ ‫ﺳﻨﻘﺮ‬ ‫‪C‬‬
‫‪Fabaceae‬‬ ‫‪Astragalus hamosus L.‬‬ ‫ﻧﺎﺧﻨﻚ‬ ‫ﻣﻴﻮه‬ ‫ﻗﺼﺮﺷﻴﺮﻳﻦ‪-‬ﺳﺮﭘﻞ ذﻫﺎب‪-‬ﺟﻮاﻧﺮود‪-‬ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه‬ ‫‪T‬‬
‫‪Fabaceae‬‬ ‫‪Coronilla varia L.‬‬ ‫ﻳﻮﻧﺠﻪ ﺑﺎﻏﻲ‬ ‫داﻧﻪ‬ ‫ﺻﺤﻨﻪ )اﺳﻼمآﺑﺎد(‬ ‫‪H‬‬
‫‪Fabaceae‬‬ ‫‪Glycyrrhiza glabra L.‬‬ ‫ﺷﻴﺮﻳﻦﺑﻴﺎن )ﺑﻠﻚ(‬ ‫رﻳﺸﻪ‬ ‫ﺑﻴﺴﺘﻮن‪-‬ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه‪-‬ﻣﺎﻫﻴﺪﺷﺖ‪-‬ﮔﻬﻮاره‪-‬اﺳﻼمآﺑﺎد ﻏﺮب–رﻳﺠﺎب‬ ‫‪H‬‬
‫‪Fabaceae‬‬ ‫‪Hymenocarpus circinnatus (L.) Savi‬‬ ‫ﻳﻮﻧﺠﻪ اﺳﭙﺎﻧﻴﺎﻳﻲ‬ ‫داﻧﻪ‬ ‫ﻗﺼﺮ ﺷﻴﺮﻳﻦ‪-‬ﮔﻴﻼنﻏﺮب‪-‬ﻧﻔﺖ ﺷﻬﺮ‬ ‫‪T‬‬
‫‪Fabaceae‬‬ ‫‪Lathyrus aphaca L.‬‬ ‫ﺧﻠﺮﺑﻲ ﺑﺮگ‬ ‫داﻧﻪ‬ ‫ﻫﺮﺳﻴﻦ‪-‬ﮔﻮاور‬ ‫‪T‬‬
‫‪Fabaceae‬‬ ‫‪Lathyrus sativus L.‬‬ ‫ﺧﻠﺮ)ﻫﻠﻴﺮه(‬ ‫داﻧﻪ‬ ‫ﻛﻨﮕﺎور ) ﮔﺮدﻧﻪ ﺑﻴﺪ ﺳﺮخ(‬ ‫‪T‬‬
‫‪Fabaceae‬‬ ‫‪Lens orientalis Popow‬‬ ‫ﻋﺪس ﺷﺮﻓﻲ‬ ‫داﻧﻪ‬ ‫ﺳﻮﻣﺎر‪-‬ﻧﻔﺖ ﺷﻬﺮ‬ ‫‪T‬‬
‫‪Fabaceae‬‬ ‫‪Lotus corniculatus L.‬‬ ‫ﻳﻮﻧﺠﻪ ﭘﺎﻛﻼﻏﻲ‬ ‫ﺑﺮگ و داﻧﻪ‬ ‫ﻛﻮه اﻣﺮوﻟﻪ‪-‬ﻛﻮه داﻻﻫﻮ‪-‬ﺗﺎﻻب ﻫﺸﻴﻼن‬ ‫‪H‬‬
‫‪Fabaceae‬‬ ‫‪Medicago sativa L.‬‬ ‫ﻳﻮﻧﺠﻪ‬ ‫داﻧﻪ و ﺗﻤﺎم ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻫﻮاﻳﻲ‬ ‫ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه‪-‬ﮔﻬﻮاره‪-‬ﺑﻴﺴﺘﻮن‬ ‫‪H‬‬
‫‪Fabaceae‬‬ ‫‪Ononis spinosa L.‬‬ ‫ﺧﺎرﺧﺮ‬ ‫ﺑﺮگ و داﻧﻪ‬ ‫ﺑﻴﺴﺘﻮن‪-‬ﻣﺎﻫﻴﺪﺷﺖ‪-‬ﭘﺎوه‪-‬ﺑﻴﻮﻧﻴﺞ‬ ‫‪H‬‬
‫‪Fabaceae‬‬ ‫‪Pisum sativum L.‬‬ ‫ﻧﺨﻮد ﻓﺮﻧﮕﻲ‬ ‫داﻧﻪ‬ ‫ﻛﻮه داﻻﻫﻮ‪-‬ﻛﻮه ﻧﻮا‪-‬ﻛﻮه ﺷﺎﻫﻮ‬ ‫‪T‬‬
‫‪Fabaceae‬‬ ‫‪Sophora alopecuroides L.‬‬ ‫ﺗﻠﺦ ﺑﻴﺎن‬ ‫رﻳﺸﻪ‬ ‫ﻣﺎﻫﻴﺪﺷﺖ‪-‬ﮔﻬﻮاره‬ ‫‪H‬‬
‫‪Fabaceae‬‬ ‫‪Vicia sativa L.‬‬ ‫ﻣﺎﺷﻚ‬ ‫داﻧﻪ‬ ‫ﻗﺼﺮﺷﻴﺮﻳﻦ‪-‬ﮔﻬﻮاره‪-‬ﺑﺮﻳﻤﻮﻧﺪ‬ ‫‪T‬‬
‫‪Fagaceae‬‬ ‫‪Quercus brantii Lindl.‬‬ ‫ﺑﻠﻮط )ﺑﺮﻳﻮ(‬ ‫ﭘﻮﺳﺖ و ﻣﻴﻮه‬ ‫ﮔﻮﻧﻪ ﻏﺎﻟﺐ ﺟﻨﮕﻞﻫﺎي اﺳﺘﺎن‬ ‫‪P‬‬
‫‪Fagaceae‬‬ ‫‪Quercus infectoria Oliv.‬‬ ‫دارﻣﺎزو‬ ‫ﺑﺮگ و ﺷﺎﺧﻪ)ﺗﺎﻧﻦ(‬ ‫ﻓﺮﻳﺎد رس‪-‬ﮔﻬﻮاره‪-‬ﭘﺎوه‬ ‫‪P‬‬
‫‪Fumariaceae‬‬ ‫‪Fumaria parviflora Lam.‬‬ ‫ﺷﺎه ﺗﺮه‬ ‫ﺗﻤﺎم اﻧﺪامﻫﺎي ﮔﻴﺎه‬ ‫ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه‪-‬ﻛﻮه داﻻﻫﻮ‪-‬ﺑﺎن ﻃﺎق‬ ‫‪T‬‬
‫ﺗﺎﻛﺴﻮﻧﻮﻣﻲ و ﺑﻴﻮﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ‪ ،‬ﺳﺎل ﭼﻬﺎرم‪ ،‬ﺷﻤﺎره ﻳﺎزدﻫﻢ‪ ،‬ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪1391‬‬ ‫‪74‬‬

‫ﻧﺎم ﻓﺎرﺳﻲ‬ ‫ﺷﻜﻞ‬

‫ﺗﻴﺮه‬ ‫ﻧﺎم ﻋﻠﻤﻲ ﮔﻮﻧﻪ‬ ‫اﻧﺪام ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫ﻧﻘﺎط ﭘﺮاﻛﻨﺶ در اﺳﺘﺎن‬
‫)ﻧﺎم ﻣﺤﻠﻲ(‬ ‫زﻳﺴﺘﻲ‬

‫‪Gentianaceae‬‬ ‫‪Gentiana olivieri Griseb.‬‬ ‫ﮔﻞ ﺳﭙﺎس‬ ‫ﮔﻞ‬ ‫ﻗﺼﺮﺷﻴﺮﻳﻦ‪-‬ﮔﻴﻼنﻏﺮب‪-‬داﻻﻫﻮ‬ ‫‪H‬‬

‫‪Geraniacea‬‬ ‫‪Biebersteinia multifida DC.‬‬ ‫آدﻣﻚ‬ ‫رﻳﺸﻪ‬ ‫ﻛﻮه ﻧﻮا‪-‬ﻛﻮه داﻻﻫﻮ‪-‬ﻫﺮﺳﻴﻦ‬ ‫‪G‬‬
‫‪Geraniacea‬‬ ‫‪Erodium cicutarium (L.) L'Her.‬‬ ‫ﻧﻮك ﻟﻚ ﻟﻜﻲ ﻫﺮز‬ ‫ﺑﺮگ‬ ‫ﻛﻮه داﻻﻫﻮ‬ ‫‪H‬‬
‫‪Geraniacea‬‬ ‫‪Geranium dissectum L.‬‬ ‫ﺳﻮزن ﭼﻮﭘﺎن ﭘﺎره ﭘﺎره‬ ‫ﺗﻤﺎم اﻧﺪامﻫﺎي ﻫﻮاﻳﻲ‬ ‫ﺳﻨﻘﺮ )ﺳﻠﻴﻤﺎنﺷﺎه(‬ ‫‪H‬‬
‫‪Geraniacea‬‬ ‫‪Geraminum divaricatum Ehrh.‬‬ ‫ﺳﻮزن ﭼﻮﭘﺎن ﻣﺠﺎري‬ ‫ﺗﻤﺎم اﻧﺪامﻫﺎي ﻫﻮاﻳﻲ‬ ‫ﮔﻴﻼنﻏﺮب )ﻛﻮه ﺳﺮﻛﺶ(‬ ‫‪T‬‬
‫‪Hypericaceae‬‬ ‫‪Hypericum helianthemoides (Spach) Boiss.‬‬ ‫ﮔﻞ راﻋﻲ آﻓﺘﺎﺑﻲ )زام داري(‬ ‫ﻣﻴﻮه و ﺑﺮگﻫﺎ‬ ‫ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه )ﻛﻮه ﭘﻴﺮي(‬ ‫‪H‬‬
‫‪Hypericaceae‬‬ ‫‪Hypericum scabrum L.‬‬ ‫ﮔﻞ راﻋﻲ دﻳﻬﻴﻤﻲ‬ ‫ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ ﮔﻞدار‬ ‫ﻛﺮﻧﺪ ﻏﺮب‪-‬رﻳﺠﺎب‬ ‫‪H‬‬
‫‪Juglandacaea‬‬ ‫‪Juglans regia L.‬‬ ‫ﮔﺮدو‬ ‫ﻣﻐﺰ‪ ،‬ﭘﻮﺳﺖ رﻳﺸﻪ و ﭘﻮﺳﺖ ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﻴﻮه‬ ‫ﺻﺤﻨﻪ‪-‬ﭘﺎوه‪-‬ﮔﻴﻼنﻏﺮب‬ ‫‪P‬‬
‫‪Lamiaceae‬‬ ‫‪Acinos graveolens (M. B.) Link‬‬ ‫‪------------‬‬ ‫داﻧﻪ و ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ ﮔﻞدار‬ ‫ﻛﻮه داﻻﻫﻮ‬ ‫‪T‬‬
‫‪Lamiaceae‬‬ ‫‪Ballota nigra L.‬‬ ‫ﻓﺮاﺳﻴﻮن آﺳﺎي ﺳﻴﺎه‬ ‫ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ ﮔﻞدار‬ ‫ﭘﺎوه )ﻗﺸﻼق(‬ ‫‪H‬‬
‫‪Lallemantia iberica (Stev.) Fisch. & C. A.‬‬ ‫ﺑﺎﻟﻨﮕﻮ‬ ‫داﻧﻪ‬ ‫ﻛﻮه داﻻﻫﻮ‪-‬ﮔﻮاور‪-‬دارﺑﺎدام‬
‫‪Lamiaceae‬‬ ‫‪T‬‬
‫‪Mey.‬‬
‫‪Lamiaceae‬‬ ‫‪Lamium album L.‬‬ ‫ﮔﺰﻧﻪ ﺳﻔﻴﺪ‬ ‫ﮔﻞ‪ ،‬رﻳﺸﻪ و ﺷﻴﺮه ﮔﻴﺎه‬ ‫ﻛﺎﻣﻴﺎران )ﻛﭽﻠﻪ(‬ ‫‪H‬‬
‫‪Lamiaceae‬‬ ‫‪Lamium amplexicaule L.‬‬ ‫ﮔﺰﻧﻪ‬ ‫ﺑﺮگﻫﺎي ﺗﺎزه‪ ،‬رﻳﺸﻪ‪ ،‬ﺷﻴﺮه و داﻧﻪ‬ ‫ﺑﻴﺴﺘﻮن‪-‬ﮔﻬﻮاره‪-‬ﻛﻮه ﻗﻼﺟﻪ‪-‬رﻳﺠﺎب‬ ‫‪T‬‬
‫‪Lamiaceae‬‬ ‫‪Marrubium vulgare L.‬‬ ‫ﻓﺮاﺳﻴﻮن‬ ‫ﺗﻤﺎم اﻧﺪامﻫﺎي ﻫﻮاﻳﻲ‬ ‫ﻛﻮه ﺳﻘﻴﺪ‪-‬ﺑﺎﺑﺎ ﻳﺎدﮔﺎر‪-‬ﻣﺮزﺑﺎﻧﻲ‪-‬ﻛﻮه ﺷﺎﻫﻮ‪-‬ﮔﻬﻮاره‬ ‫‪H‬‬
‫‪Lamiaceae‬‬ ‫‪Melissa officinalis L.‬‬ ‫ﺑﺎدرﻧﺠﺒﻮﻳﻪ‬ ‫داﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺮگ و ﺳﺮﺷﺎﺧﻪﻫﺎ‬ ‫رﻳﺠﺎب )ﺷﺎﻻن(‪-‬ﭘﺎوه )دارﻳﺎن(‬ ‫‪H‬‬
‫‪Lamiaceae‬‬ ‫‪Mentha longifolia (L.) Hudson‬‬ ‫ﭘﻮﻧﻪ‬ ‫ﺑﺮگ‬ ‫اﺳﻼمآﺑﺎد ﻏﺮب‪-‬ﻫﺮﺳﻢ‪-‬ﺳﺮاب ﺳﺒﺰ ﻋﻠﻲ‪-‬ﻛﺮﻧﺪ ﻏﺮب‬ ‫‪G‬‬
‫‪Lamiaceae‬‬ ‫‪Nepeta cataria L.‬‬ ‫ﮔﻮﻧﻪاي ﻧﻌﻨﺎع‬ ‫ﺑﺮگ و ﺷﺎﺧﻪ ﮔﻞدار‬ ‫ﺧﻀﺮ اﻟﻴﺎس‪-‬ﺳﺮاب ﻳﺎوري‬ ‫‪H‬‬
‫‪Lamiaceae‬‬ ‫‪Origanum vulgare L.‬‬ ‫ﻣﺮزﻧﮕﻮش‬ ‫ﺗﻤﺎم اﻧﺪامﻫﺎي ﻫﻮاﻳﻲ‬ ‫ﭘﺎوه‬ ‫‪C‬‬
‫‪Lamiaceae‬‬ ‫‪Salvia bracteata Banks & Sol.‬‬ ‫ﻣﺮﻳﻢ ﮔﻠﻲ ﺑﺮﮔﻪدار‬ ‫ﺑﺮگ و ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ ﮔﻞدار‬ ‫ﺑﺎﺑﺎ ﻳﺎدﮔﺎر‪-‬ﻛﺮﻧﺪ ﻏﺮب‪-‬ﮔﻬﻮاره‬ ‫‪H‬‬
‫‪Lamiaceae‬‬ ‫‪Salvia muticaulis Vahl‬‬ ‫ﻣﺮﻳﻢ ﮔﻠﻲ ارﻏﻮاﻧﻲ‬ ‫ﺑﺮگ و ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ ﮔﻞدار‬ ‫ﻛﻮه ﺳﻔﻴﺪ‪-‬ﻛﻮه ﭘﺮاو‪-‬ﮔﻮن ﺑﺎن )ﻫﺮﺳﻴﻦ(‪-‬ﮔﻴﻼنﻏﺮب‬ ‫‪H‬‬
‫‪Lamiaceae‬‬ ‫‪Salvia reuterana Boiss.‬‬ ‫ﻣﺮﻳﻢ ﮔﻠﻲ‬ ‫ﺑﺮگ و ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ ﮔﻞدار‬ ‫ﻛﻮه ﺑﻴﺴﺘﻮن‬ ‫‪H‬‬
‫‪Lamiaceae‬‬ ‫‪Salvia spinosa L.‬‬ ‫ﻣﺮﻳﻢ ﮔﻠﻲ ﺧﺎردار‬ ‫ﺑﺮگ و ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ ﮔﻞدار‬ ‫ﺑﺎﺑﺎ ﻳﺎدﮔﺎر‬ ‫‪H‬‬
‫‪Lamiaceae‬‬ ‫‪Salvia syriaca L.‬‬ ‫ﻣﺮﻳﻢ ﮔﻠﻲ ﺳﻮري‬ ‫ﺑﺮگ و ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ ﮔﻞدار‬ ‫ﻛﻮه داﻻﻫﻮ‬ ‫‪H‬‬
‫‪Lamiaceae‬‬ ‫‪Satureja bachtiarica Bunge‬‬ ‫ﻣﺮزه ﺑﺨﺘﻴﺎري‬ ‫ﺑﺮگ و ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ ﮔﻞدار‬ ‫ﻛﻮه ﻧﻮا )ﻛﺮﻧﺪ ﻏﺮب(‬ ‫‪H‬‬
‫‪Lamiaceae‬‬ ‫‪Satureja edmondii Briq.‬‬ ‫ﻣﺮزه ﭘﺮوﻳﻲ‬ ‫ﺑﺮگ‬ ‫ﻛﻮه ﭘﺮاو‬ ‫‪H‬‬
‫‪Lamiaceae‬‬ ‫‪Satureja sahendica Bornm.‬‬ ‫ﻣﺮزه ﺳﻬﻨﺪي‬ ‫ﺑﺮگ‬ ‫ﻛﻮﻫﻬﺎي رواﻧﺴﺮ‬ ‫‪H‬‬
‫‪Lamiaceae‬‬ ‫‪Stachys inflata Benth.‬‬ ‫ﺳﻨﺒﻠﻪاي ارﻏﻮاﻧﻲ‬ ‫ﺑﺮگ‪ ،‬ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ ﮔﻞدار و ﻣﻴﻮه‬ ‫ﻛﻮه ﺳﻔﻴﺪ‪-‬ﻛﻮه ﭘﻴﺮي‪-‬ﻣﺎدﻳﺎن ﻛﻮه‪-‬ﻫﺮﺳﻴﻦ‪-‬ﺻﺤﻨﻪ‬ ‫‪H‬‬
‫‪Lamiaceae‬‬ ‫‪Stachys lavandulifolia Vahl‬‬ ‫ﭼﺎي ﻛﻮﻫﻲ‬ ‫ﻣﻴﻮه‬ ‫ﻫﺮﺳﻴﻦ‪-‬ﺑﻴﺴﺘﻮن‪-‬ﺳﻨﻘﺮ‪-‬ﺟﻮاﻧﺮود‪-‬ﺑﺎﺑﺎ ﻳﺎدﮔﺎر‪-‬ﺷﺎﻫﻮ‬ ‫‪H‬‬
‫‪Lamiaceae‬‬ ‫‪Teucrium orientale L.‬‬ ‫ﻣﺮﻳﻢ ﻧﺨﻮدي‬ ‫ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ ﮔﻞدار‬ ‫ﭼﻬﺎر زﺑﺮ‪-‬ﺣﻤﻴﻞ‪-‬ﮔﻬﻮاره‪-‬ﻛﺮﻧﺪ ﻏﺮب‪-‬ﻗﺼﺮﺷﻴﺮﻳﻦ‬ ‫‪H‬‬
‫‪Lamiaceae‬‬ ‫‪Teucrium polium L.‬‬ ‫ﻣﺮﻳﻢ ﻧﺨﻮدي‪ ،‬ﮔﻠﭙﻮره‬ ‫ﺑﺮگ و ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ ﮔﻞدار‬ ‫ﻛﻮه داﻻﻫﻮ‪-‬رﻳﺠﺎب‪-‬ﻗﻠﻌﻪ ﭼﻬﺮ )اﺳﻼمآﺑﺎد ﻏﺮب(‬ ‫‪H‬‬
‫‪Lamiaceae‬‬ ‫‪Thymus eriocalyx (Ronniger) Jalas‬‬ ‫آوﻳﺸﻦ ﻛﺮكآﻟﻮد‬ ‫ﺗﻤﺎم اﻧﺪامﻫﺎي ﻫﻮاﻳﻲ‬ ‫ﻛﻮه ﺑﻴﺴﺘﻮن‬ ‫‪C‬‬
‫‪Lamiaceae‬‬ ‫‪Thymus kotschyanus Boiss. & Hohen.‬‬ ‫آوﻳﺸﻦ‬ ‫ﺗﻤﺎم اﻧﺪامﻫﺎي ﻫﻮاﻳﻲ‬ ‫ﻣﺎدﻳﺎن ﻛﻮه‬ ‫‪C‬‬
‫‪Lamiaceae‬‬ ‫‪Ziziphora capitata L.‬‬ ‫ﻛﺎﻛﻮﺗﻲ ﺳﺮﺳﺎن‬ ‫ﺗﻤﺎم اﻧﺪامﻫﺎي ﻫﻮاﻳﻲ‬ ‫ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه‪-‬اﺳﻼمآﺑﺎد ﻏﺮب‪-‬ﮔﻴﻼنﻏﺮب‪-‬ﺳﺮوﻧﻮ‪-‬ﻛﺮﻧﺪ ﻏﺮب‬ ‫‪T‬‬
‫‪Lamiaceae‬‬ ‫‪Ziziphora clinopodioides Lam.‬‬ ‫ﻣﺤﻤﻮدآﺑﺎد‪-‬ﺻﺤﻨﻪ )دوآب(‪-‬ﺳﺮﻣﺎج‪-‬ﺑﺎﺑﺎ ﻳﺎدﮔﺎر‬ ‫‪C‬‬
‫‪Lamiaceae‬‬ ‫‪Ziziphora tenuior L.‬‬ ‫ﻛﺎﻛﻮﺗﻲ‬ ‫ﺗﻤﺎم ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻫﻮاﻳﻲ‬ ‫ﻣﺎدﻳﺎن ﻛﻮه‪-‬ﺳﻨﻘﺮ‪-‬ﺳﺮﺳﮕﺎز‪-‬ﮔﻬﻮاره‪-‬ﮔﻮاور‪-‬ﻛﻮه داﻻﻫﻮ‬ ‫‪T‬‬
‫‪Liliaceae‬‬ ‫‪Bellevalia glauca (Lind) Kunth‬‬ ‫ﺗﻤﺸﻜﻴﻦ ﺑﺮگ آﺑﻲ‬ ‫ﮔﻞﻫﺎ و ﭘﻴﺎز‬ ‫ﻛﻮه ﻗﻼﺟﻪ‬ ‫‪G‬‬
‫‪Liliaceae‬‬ ‫‪Fritillaria imperialis L.‬‬ ‫ﻻﻟﻪ ﺳﺮﻧﮕﻮن )ﻫﻼل ﺑﺮم(‬ ‫ﮔﻞﻫﺎ و ﭘﻴﺎز‬ ‫ﻛﻮه ﻧﻮا‪-‬ﻛﻮه اﻣﺮوﻟﻪ‪-‬ﻛﻮه ﮔﻮن ﺑﺎن‪-‬ﻫﺮﺳﻴﻦ‪-‬ﻛﻮه داﻻﻫﻮ‬ ‫‪G‬‬
‫‪Liliaceae‬‬ ‫‪Fritillaria persica L.‬‬ ‫ﻻﻟﻪ واژﮔﻮن‬ ‫ﮔﻞﻫﺎ و ﭘﻴﺎز‬ ‫ﮔﻮن ﺑﺎن ﻫﺮﺳﻴﻦ‪-‬ﻛﻮه ﻗﻼﺟﻪ‪-‬ﻣﺤﻤﻮدآﺑﺎد‬ ‫‪G‬‬
‫‪Linaceae‬‬ ‫‪Linum album Ky. ex Boiss.‬‬ ‫ﻛﺘﺎن ﺳﻔﻴﺪ‬ ‫داﻧﻪ و ﺑﺮگ‬ ‫ﮔﺮدﻧﻪ ﺑﻴﺪ ﺳﺮخ‪-‬درود ﻓﺮاﻣﺎن‪-‬ﻛﻮه ﺳﻔﻴﺪ‪-‬ﺳﻨﻘﺮ‬ ‫‪H‬‬
‫‪Linaceae‬‬ ‫‪Linum mucronatum Bertol.‬‬ ‫ﻛﺘﺎن زرد‬ ‫داﻧﻪ‬ ‫ﻣﺎﻫﻴﺪﺷﺖ‪-‬ﻛﻮه ﺳﻔﻴﺪ‬ ‫‪T‬‬
‫‪Linaceae‬‬ ‫‪Linum usitatissimum L.‬‬ ‫ﺑﺰرك‬ ‫روﻏﻦ‬ ‫ﻣﺎﻫﻴﺪﺷﺖ‬ ‫‪H‬‬
‫‪Loranthaceae‬‬ ‫‪Lorathus europaeus Jacq.‬‬ ‫ﻣﻮﺧﻮر‬ ‫ﺑﺮگ و ﮔﻞ‬ ‫ﺟﻨﮕﻞﻫﺎي ﺑﻠﻮط ﻛﻮه ﻗﻼﺟﻪ‪-‬ﻛﻮه ﻧﻮا‪-‬ﻗﻮري ﻗﻠﻌﻪ‪-‬ﮔﻬﻮاره‬ ‫‪E‬‬
‫‪Lythraceae‬‬ ‫‪Lythrum salicaria L.‬‬ ‫ﺧﻮن ﻓﺎم‬ ‫ﮔﻞ و ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ ﮔﻞدار‬ ‫ﺗﺎﻻب ﻫﺸﻴﻼن‪-‬ﺻﺤﻨﻪ )اﺳﻼمآﺑﺎد(‬ ‫‪H‬‬
‫‪Malvaceae‬‬ ‫‪Alcea flavovirens (Boiss. & Buhse) Iljin‬‬ ‫ﺧﺘﻤﻲ )ﮔﻠﻴﺮوك(‬ ‫رﻳﺸﻪ‪ ،‬ﺑﺮگ و ﮔﻞ‬ ‫ﻛﻮه اﻣﺮوﻟﻪ‬ ‫‪H‬‬
‫‪Malvaceae‬‬ ‫‪Althaea officinalis L.‬‬ ‫ﺧﺘﻤﻲ‬ ‫رﻳﺸﻪ و ﺑﺮگ‬ ‫ﺗﺎﻻب ﻫﺸﻴﻼن‬ ‫‪H‬‬
‫‪Malvaceae‬‬ ‫‪Malva neglecta Wallr.‬‬ ‫ﭘﻨﻴﺮك )ﺗﻮﻟﻪ(‬ ‫ﮔﻞ و ﺑﺮگ‬ ‫ﻧﻔﺖ ﺷﻬﺮ‪-‬ﺳﻮﻣﺎر‪-‬ﮔﻴﻼنﻏﺮب‪-‬درود ﻓﺮاﻣﺎن‪-‬ﺑﻴﺴﺘﻮن‬ ‫‪H‬‬
‫‪Moraceae‬‬ ‫‪Ficus carica L.‬‬ ‫اﻧﺠﻴﺮ‬ ‫ﻣﻴﻮه‬ ‫ﺑﻴﺴﺘﻮن‪-‬ﺟﻮاﻧﺮود‪-‬ﭘﺎوه‪-‬ﮔﻴﻼنﻏﺮب‬ ‫‪P‬‬
‫‪Myrthaceae‬‬ ‫‪Myrtus communis L.‬‬ ‫ﻣﻮرد )ﻣﻮرت(‬ ‫ﺑﺮگ و اﺳﺎﻧﺲ‬ ‫ﮔﻴﻼنﻏﺮب‬ ‫‪P‬‬
‫‪Nymphaeaceae‬‬ ‫‪Nuphar luteum (L.) Sm.‬‬ ‫ﻧﻴﻠﻮﻓﺮآﺑﻲ )ﻧﻴﻠﻮﻓﺮ(‬ ‫رﻳﺰوم‬ ‫ﺗﺎﻻب ﻫﺸﻴﻼن‪-‬ﺳﺮاب ﻧﻴﻠﻮﻓﺮ‬ ‫‪HY‬‬
‫‪Oleaceae‬‬ ‫‪Olea europaea L.‬‬ ‫زﻳﺘﻮن ﺧﻮراﻛﻲ‬ ‫ﻣﻴﻮه‪ ،‬ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮگ و رﻳﺸﻪ‬ ‫رﻳﺠﺎب‬ ‫‪P‬‬
‫‪Onagraceae‬‬ ‫‪Epilobium hirsutum L.‬‬ ‫ﺑﻴﺪ ﻋﻠﻔﻲ ﻛﺮﻛﻲ‬ ‫ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ ﮔﻞدار‬ ‫ﺳﺮاب ﺻﺤﻨﻪ‪-‬ﺗﺎﻻب ﻫﺸﻴﻼن‪-‬داﻣﻨﻪ ﻛﻮه داﻻﻫﻮ‬ ‫‪H‬‬
‫‪Orchidaceae‬‬ ‫‪Orchis mascula L.‬‬ ‫ﺛﻌﻠﺐ‬ ‫ﻏﺪه‪ ،‬ﺑﺮگ و داﻧﻪ‬ ‫ﻛﻮه ﺷﺎرزول‬ ‫‪G‬‬
‫‪Papaveraceae‬‬ ‫‪Glaucium corniculatum (L) Rudolph‬‬ ‫ﺷﻘﺎﻳﻖ ﺷﺎﺧﺪار‬ ‫ﺳﺎﻗﻪ ﮔﻞدار‬ ‫ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه )ﻋﻴﻦ اﻟﻜﺶ(‬ ‫‪H‬‬
‫‪Papaveraceae‬‬ ‫‪Papaver dubium L.‬‬ ‫ﺷﻘﺎﻳﻖ‬ ‫ﻣﻴﻮه و داﻧﻪ‬ ‫ﻛﻮه اﻣﺮوﻟﻪ‬ ‫‪T‬‬
‫‪Papaveraceae‬‬ ‫‪Papaver rhoeas L.‬‬ ‫ﺧﺸﺨﺎش زراﻋﻲ‬ ‫ﻣﻴﻮه و داﻧﻪ‬ ‫ﻛﻮه داﻻﻫﻮ‬ ‫‪T‬‬
‫‪75‬‬ ‫ﮔﻴﺎﻫﺎنداروﻳﻲ اﺳﺘﺎن ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه‬

‫ﻧﺎم ﻓﺎرﺳﻲ‬ ‫ﺷﻜﻞ‬

‫ﺗﻴﺮه‬ ‫ﻧﺎم ﻋﻠﻤﻲ ﮔﻮﻧﻪ‬ ‫اﻧﺪام ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫ﻧﻘﺎط ﭘﺮاﻛﻨﺶ در اﺳﺘﺎن‬
‫)ﻧﺎم ﻣﺤﻠﻲ(‬ ‫زﻳﺴﺘﻲ‬

‫‪Plantaginaceae‬‬ ‫‪Plantago lanceolata L.‬‬ ‫ﺑﺎرﻫﻨﮓ ﺳﺮﻧﻴﺰهاي‬ ‫داﻧﻪ‪ ،‬رﻳﺸﻪ و ﺑﺮگ‬ ‫ﻫﺮﺳﻴﻦ‪-‬ﻛﺮﻧﺪ ﻏﺮب‪-‬ﺳﺮﭘﻞ ذﻫﺎب‪-‬ﻗﺼﺮ ﺷﻴﺮﻳﻦ‬ ‫‪H‬‬
‫‪Plantaginaceae‬‬ ‫‪Plantago major L.‬‬ ‫ﺑﺎرﻫﻨﮓ ﻛﺒﻴﺮ‬ ‫ﺑﺮگ‪ ،‬رﻳﺸﻪ و داﻧﻪ‬ ‫ﺳﺮاب ﻳﺎوري‪-‬ﮔﻬﻮاره )ﭼﻨﮕﺮ(‬ ‫‪H‬‬
‫‪Plantaginaceae‬‬ ‫‪Plantago psyllium L.‬‬ ‫اﺳﻔﺮزه‬ ‫ﺑﺮگ و داﻧﻪ‬ ‫ﮔﻴﻼنﻏﺮب‪-‬ﻗﺼﺮﺷﻴﺮﻳﻦ‪-‬ﻧﻔﺖ ﺷﻬﺮ‪-‬ﺳﻮﻣﺎر‬ ‫‪T‬‬
‫‪Platanaceae‬‬ ‫‪Plantanus orientalis L.‬‬ ‫ﭼﻨﺎر‬ ‫ﺑﺮگﻫﺎي ﺗﺎزه‪ ،‬ﮔﻞ‪ ،‬ﻣﻴﻮه و ﭘﻮﺳﺖ‬ ‫ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه‪-‬ﻣﺎﻫﻴﺪﺷﺖ‪-‬ﮔﻬﻮاره‪-‬ﺗﻮت ﺷﺎﻣﻲ‬ ‫‪P‬‬
‫‪Plumbaginaceae‬‬ ‫‪Plumbago europaea L.‬‬ ‫ﻋﻠﻒ ﺳﺮﺑﻲ‬ ‫ﺗﻤﺎم اﻧﺪامﻫﺎ و اﻏﻠﺐ رﻳﺸﻪ‬ ‫ﻣﺤﻤﻮدآﺑﺎد‪-‬ﮔﻬﻮاره‪-‬ﭼﺸﻤﻪ ﺧﻴﺮ‪-‬رﻳﺠﺎب‪-‬ﺻﺤﻨﻪ‬ ‫‪H‬‬
‫‪Poaceae‬‬ ‫‪Phragmites australis (Cav.) Steud.‬‬ ‫ﻧﻲ‬ ‫ﺑﺮگ و ﮔﻞ‬ ‫ﺳﺮاب ﻧﻴﻠﻮﻓﺮ‪-‬ﻧﻮﺳﻮد‪-‬ﻗﺼﺮﺷﻴﺮﻳﻦ‪-‬ﺧﺴﺮوي‬ ‫‪G‬‬
‫‪Poaceae‬‬ ‫‪Sorghum halepense (L.) Pers.‬‬ ‫ﺳﻮرﮔﻮم‬ ‫داﻧﻪ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎج‪-‬ﻣﺎﻫﻴﺪﺷﺖ‪-‬ﺳﺮاب ﻫﻮﻟﻲ‪-‬اﺳﻼمآﺑﺎد ﻏﺮب‬ ‫‪H‬‬
‫‪Podophyllaceae‬‬ ‫‪Bongardia chrysogonum (L.) Spach‬‬ ‫ﺳﻴﻨﻪ ﻛﺒﻜﻲ‪ ،‬دان ﺣﺎﺟﻲ ﻟﻖ ﻟﻖ‬ ‫ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ ﮔﻞدار‬ ‫ﺑﺎﺑﺎ ﻳﺎدﮔﺎر‪-‬ﺷﻴﺮه ﭼﻘﺎ‪-‬ﭘﺎﻃﺎق‪-‬ﮔﻴﻼنﻏﺮب‬ ‫‪G‬‬
‫‪Polygonaceae‬‬ ‫‪Atraphaxis spinosa L.‬‬ ‫ﻛﺎروان ﻛﺶ‬ ‫ﺑﺮگ‬ ‫ﺗﻨﮕﻪ ﺧﺎﻣﻮش‪-‬ﻣﻠﻪ ﻓﺮدﻳﻦ‪-‬ﮔﻴﻼنﻏﺮب‪-‬ﻛﻮه ﺳﺮاوان‬ ‫‪P‬‬
‫‪Polygonaceae‬‬ ‫‪Polygonum convolvulus L.‬‬ ‫ﻋﻠﻒ ﻫﻔﺖ ﺑﻨﺪ ﭘﻴﭽﻜﻲ‬ ‫ﺗﻤﺎم اﻧﺪامﻫﺎي ﻫﻮاﻳﻲ‬ ‫ﻏﺮب ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه‬ ‫‪H‬‬
‫‪Polygonaceae‬‬ ‫‪Rheum ribes L.‬‬ ‫رﻳﻮاس‬ ‫دﻣﺒﺮگ ﺟﻮان‬ ‫ﻣﺤﻤﻮدآﺑﺎد‪-‬ﺳﻨﻘﺮ )ﮔﻮن ﺑﺎن(‪-‬ﻛﻮه ﺷﺎﻫﻮ‬ ‫‪G‬‬
‫‪Polygonaceae‬‬ ‫‪Rumex crispus L.‬‬ ‫ﺗﺮﺷﻚ ﻣﻮاج‬ ‫ﺑﺮگ‪ ،‬داﻧﻪ و رﻳﺸﻪ‬ ‫ﺳﺮاب ﺑﺎﺑﺎ ﻣﻘﺼﻮد‪-‬ورﻟﻪ )ﭼﻴﺎﻣﺎران(‬ ‫‪H‬‬
‫‪Portulacaceae‬‬ ‫‪Portulaca oleracea L.‬‬ ‫ﺧﺮﻓﻪ‬ ‫ﺑﺮگ‪ ،‬ﺳﺎﻗﻪ و داﻧﻪ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎج‪-‬ﺻﺤﻨﻪ )اﺳﻼمآﺑﺎد(‪-‬ﻧﻮﺳﻮد‪-‬ﻗﺼﺮﺷﻴﺮﻳﻦ‬ ‫‪T‬‬
‫‪Primulaceae‬‬ ‫‪Anagallis arvensis L.‬‬ ‫آﻧﺎﻏﺎﻟﻴﺲ‬ ‫ﻛﻠﻴﻪ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻫﻮاﻳﻲ‬ ‫ﺑﻮژان‪-‬دﺷﺖ ذﻫﺎب‪-‬ﮔﻴﻼنﻏﺮب‪-‬ﻗﺼﺮﺷﻴﺮﻳﻦ‪-‬ﺳﻮﻣﺎر‬ ‫‪T‬‬
‫‪Punicaceae‬‬ ‫‪Punica granatum L.‬‬ ‫اﻧﺎروﺣﺸﻲ‬ ‫ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮔﻴﺎه‬ ‫ﭘﺎوه‪-‬ﻛﻮه ﻣﺰران‪-‬ﺑﺎﺑﺎ ﻳﺎدﮔﺎر‬ ‫‪P‬‬
‫‪Ranunculaceae‬‬ ‫‪Caltha palustris L.‬‬ ‫ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻬﺎر ﺑﺎﺗﻼﻗﻲ‬ ‫ﻣﻴﻮه و داﻧﻪ‬ ‫رﻳﺠﺎب‬ ‫‪H‬‬
‫‪Ranunculaceae‬‬ ‫‪Ceratocephala falcata (L.) Pers‬‬ ‫ﮔﻞ آﻓﺘﺎب رو‬ ‫ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ‬ ‫ﺟﻮاﻧﺮود‪-‬ﮔﻬﻮاره‪-‬ﻗﺼﺮﺷﻴﺮﻳﻦ‬ ‫‪T‬‬
‫‪Ranunculaceae‬‬ ‫‪Clematis orientalis L.‬‬ ‫ﻛﻠﻚ‪ ،‬ﻛﻠﻤﺎﺗﻴﺲ‬ ‫ﺟﻮاﻧﻪ و ﺑﺮگﻫﺎ‬ ‫ﺑﻴﺴﺘﻮن )ﺣﺴﻴﻦآﺑﺎد(‬ ‫‪P‬‬
‫‪Ranunculaceae‬‬ ‫‪Consolida oliveriana (DC.) Schrod.‬‬ ‫زﺑﺎن ﭘﺲ ﻗﻔﺎ‬ ‫ﺑﺮگ و ﮔﻞ‬ ‫ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه )ﺳﺮﺗﻴﭗآﺑﺎد(‬ ‫‪T‬‬
‫‪Ranunculaceae‬‬ ‫‪Ranunculus arvensis L.‬‬ ‫آﻻﻟﻪ‬ ‫ﺑﺮگﻫﺎ و ﮔﻞﻫﺎ‬ ‫ﺗﺎﻻب ﻫﺸﻴﻼن‪-‬درود ﻓﺮاﻣﺎن‪-‬ﺳﺮﭘﻞ ذﻫﺎب )ﺑﺮﻳﻤﻮﻧﺪ(‬ ‫‪T‬‬
‫‪Resedaceae‬‬ ‫‪Reseda lutea L.‬‬ ‫ورث‬ ‫رﻳﺸﻪ و ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ ﮔﻞدار‬ ‫ﮔﺮدﻧﻪ ﺑﻴﺪ ﺳﺮخ‪-‬ﻏﺮب ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه‪-‬ﻗﻼﺟﻪ‪-‬ﺳﻮﻣﺎر‬ ‫‪H‬‬
‫‪Rhamnaceae‬‬ ‫‪Paliurus spina-christii Miller‬‬ ‫ﺳﻴﺎه ﺗﻠﻮ)ﺗﻠﻮ(‬ ‫رﻳﺸﻪ‪ ،‬ﻣﻴﻮه و ﺑﺮگ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎج‪-‬ﭘﺎوه‪-‬دوآب‪-‬ﺟﻮاﻧﺮود‪-‬ﻛﻞ ﻛﺶ‬ ‫‪P‬‬
‫‪Rhamnaceae‬‬ ‫‪Rhamnus cathartica L.‬‬ ‫ﺳﻴﺎه ﺗﻨﮕﺮس ﻃﺒﻲ‬ ‫ﻣﻴﻮه و ﭘﻮﺳﺖ درﺧﺖ‬ ‫ﮔﻴﻼنﻏﺮب )ﺣﻴﺪرﻳﻪ(‬ ‫‪P‬‬
‫‪Rosaceae‬‬ ‫‪Amygdalus communis L.‬‬ ‫ﺑﺎدام‬ ‫ﻣﻐﺰ‪ ،‬ﺑﺮگ و ﭘﻮﺳﺖ ﻣﻴﻮه‬ ‫رواﻧﺴﺮ )ﺧﺎﻧﻴﻠﻪ(‪-‬ﻛﺮﻧﺪ ﻏﺮب )ﻛﻮه زرده(‬ ‫‪P‬‬
‫‪Rosaceae‬‬ ‫‪Cotoneaster nummularius Fisch. & Mey.‬‬ ‫ﺷﻴﺮﺧﺸﺖ ﺳﻜﻪاي‬ ‫ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮔﻴﺎه‬ ‫ﻛﻮه داﻻﻫﻮ‪-‬ﻛﻮه زرده )ﻛﺮﻧﺪ ﻏﺮب(‬ ‫‪P‬‬
‫‪Rosaceae‬‬ ‫‪Fragaria vesca L.‬‬ ‫ﺗﻮت ﻓﺮﻧﮕﻲ‬ ‫ﻣﻴﻮه‪ ،‬ﺑﺮگ و رﻳﺸﻪ‬ ‫ﻛﺮﻧﺪ ﻏﺮب‬ ‫‪H‬‬
‫‪Rosaceae‬‬ ‫‪Geum urbanum L.‬‬ ‫ﻋﻠﻒ ﻣﺒﺎرك‬ ‫رﻳﺰوم و رﻳﺸﻪ‬ ‫رﻳﺠﺎب‪-‬ﭘﺎوه )دارﻳﺎن(‬ ‫‪G‬‬
‫‪Rosaceae‬‬ ‫‪Pyrus communis L.‬‬ ‫ﺧﺞ‪ ،‬ﮔﻼﺑﻲ وﺣﺸﻲ‬ ‫ﻣﻴﻮه‪ ،‬ﺑﺮگ‪ ،‬ﺷﻜﻮﻓﻪ و داﻧﻪ‬ ‫ﺑﺎﻳﻨﮕﺎن )ﻻران(‪-‬ﭘﺎوه )ﺳﺮاب ﻫﻮﻟﻲ(‬ ‫‪P‬‬
‫‪Rosaceae‬‬ ‫‪Rosa canina L.‬‬ ‫ﻧﺴﺘﺮن وﺣﺸﻲ‬ ‫ﭘﺎﻳﻪ ﺟﻬﺖ ﭘﻴﻮﻧﺪ‬ ‫ﻛﻮه ﺑﻴﺴﺘﻮن‪-‬ﻛﻮه ﭘﻴﺮي‪-‬ﻛﻮه داﻻﻫﻮ‪-‬رﻳﺠﺎب‬ ‫‪P‬‬
‫‪Rosaceae‬‬ ‫‪Rubus sanctus Schreb.‬‬ ‫ﺗﻤﺸﻚ درﺧﺘﻲ )ﺗﻮﻳﺮگ(‬ ‫ﻣﻴﻮه‬ ‫ﺑﻴﺴﺘﻮن )ﺣﺴﻴﻦآﺑﺎد(‬ ‫‪P‬‬
‫‪Rosaceae‬‬ ‫‪Sanguisorba minor Scop.‬‬ ‫ﺗﻮت روﺑﺎﻫﻲ‬ ‫ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮔﻴﺎه‬ ‫ﺑﻴﺴﺘﻮن‪-‬ﻛﻮه ﭘﻴﺮي –ﺣﺴﻦآﺑﺎد‪-‬دﺷﺖ دﻳﺮه‪-‬رﻳﺠﺎب‬ ‫‪H‬‬
‫‪Rubiaceae‬‬ ‫‪Galium aparine L.‬‬ ‫ﺑﻲ ﺗﻲ راخ‬ ‫ﻣﻴﻮه‪ ،‬رﻳﺸﻪ و اﻧﺪامﻫﺎي ﻫﻮاﻳﻲ‬ ‫ﻣﺤﻤﻮدآﺑﺎد‪-‬ﻛﻮه داﻻﻫﻮ‪-‬رﻳﺠﺎب‬ ‫‪T‬‬
‫‪Rubiaceae‬‬ ‫‪Galium verum L.‬‬ ‫ﺷﻴﺮﭘﻨﻴﺮ‬ ‫ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻫﻮاﻳﻲ‬ ‫ﻛﻮه داﻻﻫﻮ‬ ‫‪H‬‬
‫‪Salicaceae‬‬ ‫‪Populus euphratica Olivier‬‬ ‫ﭘﺪه‬ ‫ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﻪ و ﭼﻮب‬ ‫ﺑﻴﻦ ﭼﻔﺘﻪ و ﺳﺮﺧﻚ‪-‬ﺑﺎﺑﺎ ﻳﺎدﮔﺎر‪-‬ﺟﻮاﻧﺮود‪-‬ﺳﻮﻣﺎر‬ ‫‪P‬‬
‫‪Salicaceae‬‬ ‫‪Salix alba L.‬‬ ‫ﻓﻚ‬ ‫ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ ﺟﻮان و ﺑﺮگ‬ ‫درود ﻓﺮاﻣﺎن‪-‬ﻣﺤﻤﻮدآﺑﺎد‪-‬اﺳﻼمآﺑﺎد ﻏﺮب‪-‬ﻗﺼﺮ ﺷﻴﺮﻳﻦ‬ ‫‪P‬‬
‫‪Salicaceae‬‬ ‫‪Salix excelsa J. F. Gmel.‬‬ ‫ﺳﻴﺎه ﺑﻴﺪ‬ ‫ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ ﺟﻮان و ﺑﺮگ‬ ‫ﻏﺮب ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه‬ ‫‪P‬‬
‫‪Salicaceae‬‬ ‫‪Salix acmophylla Boiss.‬‬ ‫زرد ﺑﻴﺪ‬ ‫ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ ﺟﻮان و ﺑﺮگ‬ ‫رﻳﺠﺎب‬ ‫‪P‬‬
‫‪Scrophulariaceae‬‬ ‫‪Scrophularia umbrosa Dumort.‬‬ ‫ﮔﻞ ﻣﻴﻤﻮﻧﻲ‬ ‫ﺳﺎﻗﻪ‪ ،‬رﻳﺸﻪ‪ ،‬ﺑﺮگ و ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ ﮔﻞدار‬ ‫ﺻﺤﻨﻪ )اﺳﻼمآﺑﺎد(‬ ‫‪H‬‬
‫‪Scrophulariaceae‬‬ ‫‪Veronica anagallis-aquatica L.‬‬ ‫ﺳﻴﺰاب آﺑﻲ‬ ‫ﺳﺎﻗﻪ‪ ،‬ﺑﺮگ و ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ ﮔﻞدار‬ ‫ﭘﺎوه )ﻧﺠﺎر(‪-‬ﻧﻮﺳﻮد‪-‬ﺑﺎن زرده )ﺗﻨﮕﻪ ﻳﺎران(‬ ‫‪H‬‬
‫‪Solanaceae‬‬ ‫‪Hyoscyamus insanus Stocks‬‬ ‫ﺑﺬراﻟﺒﻨﺞ ﻣﻀﺮ‬ ‫ﺗﻤﺎم ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻫﻮاﻳﻲ‬ ‫‪H‬‬
‫‪Solanaceae‬‬ ‫‪Physalis alkekengi L.‬‬ ‫ﻋﺮوﺳﻚ ﭘﺸﺖ ﭘﺮده‬ ‫ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ‪ ،‬ﺑﺮگ‪ ،‬رﻳﺸﻪ و داﻧﻪ‬ ‫ﮔﻴﻼنﻏﺮب )ﮔﻮر ﺳﻔﻴﺪ(‪-‬رﻳﺠﺎب‪-‬ﻗﺼﺮﺷﻴﺮﻳﻦ‬ ‫‪H‬‬
‫‪Solanaceae‬‬ ‫‪Solanum nigrum L.‬‬ ‫ﺗﺎجرﻳﺰي )ﻫﻠﻪ رﻳﺰه ﻟﻪ(‬ ‫داﻧﻪ‪ ،‬ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ ﮔﻞدار‪ ،‬رﻳﺸﻪ و ﺑﺮگ‬ ‫ﺗﺎﻻب ﻫﺸﻴﻼن‬ ‫‪T‬‬
‫‪Thymeleaceae‬‬ ‫‪Daphne mucronata Royle‬‬ ‫ﺑﺮگ ﺑﻮي زاﮔﺮﺳﻲ )ﺗﺮﻳﻮ(‬ ‫ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺎﻗﻪ‪ ،‬ﺑﺮگ و ﻣﻴﻮه‬ ‫اﻣﺮوﻟﻪ‪-‬ﻛﻮه ﺳﻔﻴﺪ‪-‬ﺟﻼﻟﻮﻧﺪ‪-‬ﮔﻬﻮاره –ﺟﻮاﻧﺮود‪-‬ﭘﺎوه‬ ‫‪P‬‬
‫‪Ulmaceae‬‬ ‫‪Celtis caucasica Willd.‬‬ ‫درﺧﺖ ﺗﺎ‬ ‫ﺑﺮگ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﻪ و رﻳﺸﻪ‬ ‫ﻫﺮﺳﻢ‪-‬دارﺑﺎدام‪-‬ﻛﻮه ﺳﺮاوان‪-‬داﻻﻫﻮ‬ ‫‪P‬‬
‫‪Urticaceae‬‬ ‫‪Urtica dioica L.‬‬ ‫ﮔﺰﻧﻪ دو ﭘﺎﻳﻪ‬ ‫رﻳﺸﻪ و ﺑﺮگ‬ ‫ﺑﻴﺴﺘﻮن‪-‬ﻣﺤﻤﻮدآﺑﺎد‪-‬ﺣﺒﻴﺒﻮﻧﺪ‪-‬ﻧﻮﺳﻮد‬ ‫‪H‬‬
‫‪Verbenaceae‬‬ ‫‪Vitex pseudo-negundo (Hausskn.) Hand. Mzt.‬‬ ‫ﭘﻨﺞ اﻧﮕﺸﺘﻲ )ﻛﺮف(‬ ‫ﻣﻴﻮه‪ ،‬ﺑﺮگ و ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ ﮔﻞدار‬ ‫ﻣﺎﻫﻴﺪﺷﺖ‪-‬ﭘﺎوه‪-‬ﮔﻴﻼنﻏﺮب‪-‬ﻧﻮﺳﻮد‪-‬ﺳﻮﻣﺎر‬ ‫‪P‬‬
‫‪Zygophyllaceae‬‬ ‫‪Peganum harmala L.‬‬ ‫اﺳﭙﻨﺪ‪ ،‬اﺳﻔﻨﺪ‬ ‫داﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺮگ و رﻳﺸﻪ‬ ‫ﻛﻨﮕﺎور‪-‬ﭼﻬﺎر زﺑﺮ‪-‬ﺣﻤﻴﻞ‪-‬ﻛﻮه ﻗﻼﺟﻪ‬ ‫‪H‬‬
‫‪Zygophyllaceae‬‬ ‫‪Tribulus terrestris L.‬‬ ‫ﺧﺎرﺧﺴﻚ‬ ‫داﻧﻪ و ﻏﺪه‬ ‫ﺻﺤﻨﻪ‪-‬ﻏﺮب ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه‪-‬ﮔﻴﻼنﻏﺮب‪-‬ﻗﺼﺮﺷﻴﺮﻳﻦ‬ ‫‪H‬‬
‫ﺗﺎﻛﺴﻮﻧﻮﻣﻲ و ﺑﻴﻮﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ‪ ،‬ﺳﺎل ﭼﻬﺎرم‪ ،‬ﺷﻤﺎره ﻳﺎزدﻫﻢ‪ ،‬ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪1391‬‬ ‫‪76‬‬

‫ﺟﺪول ‪ -2‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ اﺷﻜﺎل زﻳﺴﺘﻲ ﮔﻴﺎﻫـﺎن داروﻳـﻲ اﺳـﺘﺎن ﻛﺮﻣﺎﻧﺸـﺎه از ﺟﺪول ‪ -3‬ﻓﻬﺮﺳﺖ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي داروﻳﻲ اﻧﺤﺼﺎري اﻳﺮان ﻛﻪ در اﺳﺘﺎن‬
‫ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه ﻣﻲروﻳﻨﺪ‬ ‫ﻧﻈﺮ ﺗﻌﺪاد ﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﺧﺎﻧﻮاده‬ ‫ﻧﺎم ﻋﻠﻤﻲ‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﮔﻮﻧﻪ‬ ‫ﺷﻜﻞ زﻳﺴﺘﻲ‬
‫‪Dorema aucheri Boiss.‬‬ ‫‪89‬‬ ‫ﻫﻤﻲﻛﺮﻳﭙﺘﻮﻓﻴﺖ‬
‫‪Apiaceae‬‬
‫‪Echinophora platyloba DC.‬‬ ‫‪52‬‬ ‫ﺗﺮوﻓﻴﺖ‬
‫‪Asteraceae‬‬ ‫‪Helichrysum oligocephalum DC.‬‬ ‫‪35‬‬ ‫ﻓﺎﻧﺮوﻓﻴﺖ‬
‫‪Satureja bachtiarica Bunge‬‬ ‫‪21‬‬ ‫ژﺋﻮﻓﻴﺖ‬
‫‪Lamiaceae‬‬ ‫‪Satureja edmondii Briq.‬‬ ‫‪9‬‬ ‫ﻛﺎﻣﻔﻴﺖ‬
‫‪Satureja sahandica Bornm.‬‬ ‫‪3‬‬ ‫ﻫﻴﺪروﻓﻴﺖ‬
‫‪Linaceae‬‬ ‫‪Linum album Ky. ex Boiss.‬‬ ‫‪1‬‬ ‫اﭘﻲﻓﻴﺖ‬

‫ﻛﺸـــﺎورزي و ﻣﻨـــﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌـ ـﻲ اﺳـــﺘﺎن ﻛﺮﻣﺎﻧﺸـــﺎه در ﻓـــﺮاﻫﻢ‬ ‫ﺗﺸﻜﺮ و ﻗﺪرداﻧﻲ‬

‫آوردن زﻣﻴﻨــﻪ ﻻزم ﺑــﺮاي اﻳ ـﻦ ﺗﺤﻘﻴ ـﻖ و ﻫﻤﭽﻨ ـﻴﻦ ﻫﻤﻜــﺎري‬ ‫ﻧﻮﻳﺴـــﻨﺪﮔﺎن ﻻزم ﻣــﻲداﻧﻨـــﺪ از ﮔﻴــﺎهﺷﻨﺎﺳـــﺎن ﻣﺤﺘـــﺮم‬
‫آﻗــﺎي ﻣﻬﻨــﺪس ﻣﺤﻤــﺪ ﻗــﺎدري‪ ،‬ﻛﺎرﺷــﻨﺎس و ﺳــﺮﻛﺎر ﺧــﺎﻧﻢ‬ ‫ﻣﺆﺳﺴـــﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘـــﺎت ﺟﻨﮕﻠﻬـــﺎ و ﻣﺮاﺗـــﻊ ﻛﺸـــﻮر ﺑـــﻪ ﺧـــﺎﻃﺮ‬
‫ﻣﻌﺼـﻮﻣﻪ ﺧـﺎنﺣﺴــﻨﻲ ﻋﻀـﻮ ﻫﻴـﺄت ﻋﻠﻤـﻲ ﺑﺨـﺶ ﺗﺤﻘﻴﻘــﺎت‬ ‫راﻫﻨﻤـــﺎﻳﻲ در زﻣﻴﻨـــﻪ ﺷﻨﺎﺳـــﺎﻳﻲ ﻧﻤﻮﻧـــﻪﻫـــﺎي ﻫﺮﺑـــﺎرﻳﻮﻣﻲ‪،‬‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺳﭙﺎﺳﮕﺰاري ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﻜـــﺎري و ﺗﻮﺟـــﻪ ﻣﺴـ ـﺆوﻟﻴﻦ ﻣﺤﺘـــﺮم ﻣﺮﻛـــﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘـــﺎت‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫اﺳﺪي‪ ،‬م‪ (1367-1390) .‬ﻓﻠﻮر اﻳﺮان‪ .‬ﺷﻤﺎره ‪ .73-1‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺟﻨﮕﻞﻫﺎ و ﻣﺮاﺗﻊ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪.‬‬

‫اﻣﺎﻣﻲ‪ ،‬ا‪ ،.‬آﻗﺎزري‪ ،‬ف‪ ،.‬ﺟﻮﻫﺮﭼﻲ‪ ،‬م‪ .‬و ﻃﺎﻟﺐ‪ ،‬ا‪ .‬م‪ (1390) .‬ﭘﻴﺪازادان اﻧﺤﺼﺎري اﻳﺮان‪ .‬اﻧﺘﺸﺎرات آﺑﮋ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪.‬‬

‫دﻳﻨﻲ‪ ،‬م‪ (1384) .‬اﺳﺎﻣﻲ ﻋﻠﻤﻲ ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ ﻣﻮرد ﻣﺼﺮف در ﻃﺐ ﺳﻨﺘﻲ‪ .‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻣﺆﺳﺴـﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎت ﺟﻨﮕـﻞﻫـﺎ و ﻣﺮاﺗـﻊ ﻛﺸـﻮر‪،‬‬
‫ﺗﻬﺮان‪.‬‬

‫زرﮔﺮي‪ ،‬ع‪ (1370-1368) .‬ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ‪ .‬ﺟﻠﺪﻫﺎي ‪ .5-1‬اﻧﺘﺸﺎرات داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪.‬‬

‫ﺻﻤﺼﺎم ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ه‪ .‬و ﻣﻌﻄﺮ‪ ،‬ف‪ (1370) .‬دارو ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺳﻨﺘﻲ )ﻣﻔﺮدات ﭘﺰﺷﻜﻲ(‪ .‬اﻧﺘﺸﺎراتروزﺑﻬﺎن‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪.‬‬

‫ﻗﻬﺮﻣﺎن‪ ،‬ا‪ (1386-1365) .‬ﻓﻠﻮر رﻧﮕﻲ اﻳﺮان‪ 26 ،‬ﺟﻠﺪ‪ .‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺟﻨﮕﻞﻫﺎ و ﻣﺮاﺗﻊ ﻛﺸﻮر‪ .‬ﺗﻬﺮان‪.‬‬

‫ﻣﺒﻴﻦ‪ ،‬ص‪ (1374-1358) .‬رﺳﺘﻨﻲﻫﺎي اﻳﺮان‪ ،‬ﻓﻠﻮر ﮔﻴﺎﻫﺎن آوﻧﺪي‪ ،‬ﺟﻠﺪﻫﺎي ‪ .4-1‬اﻧﺘﺸﺎرات داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪.‬‬

‫ﻣﻈﻔﺮﻳﺎن‪ ،‬و‪ (1375) .‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻧﺎمﻫﺎي ﮔﻴﺎﻫﺎن اﻳﺮان‪ .‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﻌﺎﺻﺮ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪.‬‬

‫ﻣﻌﺼﻮﻣﻲ‪ ،‬ع‪ (1379-1365) .‬ﮔﻮﻧﻪاي اﻳﺮان‪ ،‬ﺟﻠﺪﻫﺎي ‪ .4-1‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺟﻨﮕﻞﻫﺎ و ﻣﺮاﺗﻊ ﻛﺸﻮر‪ .‬ﺗﻬﺮان‪.‬‬

‫ﻧﺠﻒﭘﻮر ﻧﻮاﻳﻲ‪ ،‬م‪ ،.‬ﺳﻔﻴﺪﻛﻦ‪ ،‬ف‪ .‬و ﻣﻴﺮزا‪ ،‬م‪ (1386) .‬ﻣﻌﺮﻓﻲ ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ ﺿﺪ ﺳﺮﻃﺎن اﻳﺮان‪ .‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺟﻨﮕﻞﻫﺎ‬
‫و ﻣﺮاﺗﻊ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪.‬‬
77 ‫ﮔﻴﺎﻫﺎنداروﻳﻲ اﺳﺘﺎن ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه‬

‫( ﮔﺰارش ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻃـﺮح ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎﺗﻲ ﺟﻤـﻊآوري و ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﮔﻴﺎﻫـﺎن‬1380) .‫ ف‬،‫ و ﻧﻮري‬،.‫ پ‬،‫ ﺑﺎﺑﺎﺧﺎﻧﻠﻮ‬،.‫ ن‬،‫ ﺟﻠﻴﻠﻴﺎن‬،.‫ م‬،‫ﻧﻌﻤﺘﻲ ﭘﻴﻜﺎﻧﻲ‬
.‫ ﺗﻬﺮان‬،‫ دﻓﺘﺮ ﻃﺮح و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي و ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ اﻣﻮر ﭘﮋوﻫﺸﻲ وزارت ﺟﻬﺎد ﺳﺎزﻧﺪﮔﻲ‬.‫داروﻳﻲ اﺳﺘﺎن ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه‬

‫( ﮔﺰارش ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻃﺮح ﺟﻤﻊآوري و ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﻓﻠـﻮر اﺳـﺘﺎن ﻛﺮﻣﺎﻧﺸـﺎه و‬1388) .‫ ن‬،‫ و ﺟﻠﻴﻠﻴﺎن‬.‫ ف‬،‫ ﻧﻮري‬،‫ ز‬،‫ ﺟﻢزاد‬،.‫ م‬،‫ﻧﻌﻤﺘﻲ ﭘﻴﻜﺎﻧﻲ‬
.88/1006 ‫ ﺑﻪ ﺷﻤﺎره ﺛﺒﺖ‬.‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻫﺮﺑﺎرﻳﻮم‬

Cheavallier, A. (1977) The encyclopedia of medicinal plants. Darling Kindersley, London.

Davis, P. H. (1965-1985) Flora of Turkey, vol 1-9. The University Press. Edinburgh.
Govil, J. N. and Singh, V. K. (2010) Recent progress in medicinal plants. vol 1. Studium Press. Texas.
Jalili, A. and Jamzad, Z. (1999) Red data book of Iran. Research Institute of Forests and Rangelands.
Tehran.
Raunkiaer, C. (1934) The life forms of plants and statistical plant geography. Larendon, Oxford.
Rechinger, K. H. (1963-2005) Flora Iranica, vol 1-176. Akademische Druck-u. Verlagsanstalt.-Graz.
Austria.
Townsend, C. C., Guest, E. and Al-Rawi, A. (1966-1985) Flora of Iraq, vol 1-9. Ministry of
Agriculture of the Republic of Iraq, Baghdad.
‫ﺗﺎﻛﺴﻮﻧﻮﻣﻲ و ﺑﻴﻮﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ‪ ،‬ﺳﺎل ﭼﻬﺎرم‪ ،‬ﺷﻤﺎره ﻳﺎزدﻫﻢ‪ ،‬ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪1391‬‬ ‫‪78‬‬
Taxonomy and Biosystematics, 4th Year, No. 11, Summer 2012 7

Medicinal plants of Kermanshah province

Mostafa Nemati Paykani * and Nastaran Jalilian

Kermanshah Agricultural and Natural Resources Research Center, Kermanshah, Iran

Abstract
In order to collect and determine medicinal plants of Kermanshah province, at first a list of
medicinal plants and their localities was prepared based on the floristic list of the Kermanshah
province mentioned as medicinal plants in the related references. Then, stands of the mentioned
medicinal plants were referred according to the topographic maps and the extracted localities
and after collecting medicinal plant specimens, herbarium specimens were prepared based on
the traditional taxonomic methods. For each collected plant specimen, habitat characteristics
including locality, altitude (elevation above sea level) and the other ecological characteristics of
each location were recorded. Furthermore, local names and usable parts were recorded for each
species including their local usage. To reassure accordance of the collected specimens with the
prepared list of the medicinal plants, their identification and determination were carried out by
the present related references. Collected information about each medicinal plant species was
recorded in the form attached to the related herbarium specimen. The life forms of the
determined medicinal plants were determined based on the Raunkiaer method. Altogether 208
medicinal species belonging to 198 genera and 72 families were determined.

Key words: Kermanshah province, Determination, Medicinal plants

* mnemati@kermanshah.agri-jahad.ir