‫ﭘﮋوﻫﺶ درﭘﺰﺷﻜﻲ )ﻣﺠﻠﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻲ داﻧﺸﻜﺪه ﭘﺰﺷﻜﻲ(‬

‫داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ و ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ درﻣﺎﻧﻲ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‬ ‫ﻣﻘﺎﻟﻪ اﺻﻠﻲ‬
‫)‪(Original Article‬‬
‫دوره ‪ ،32‬ﺷﻤﺎره ‪ ،2‬ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪،1387‬ﺻﻔﺤﺎت ‪ 127‬ﺗﺎ ‪134‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮات درﻣﺎﻧﻲ ﺑﺘﺎﻣﺘﺎزون و دﻳﻜﻠﻮﻓﻨﺎك ﺳﺪﻳﻢ ﺑﺮ اﭘﻴﺘﻠﻴﻮم و ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي‬

‫ﮔﺎﺑﻠﺖ ﻣﻠﺘﺤﻤﻪ در ﭼﺸﻢ ﺧﺮﮔﻮﺷﻬﺎي آﻟﻮده ﺑﻪ ﺧﺮدل در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺣﺎد‬
‫ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﻛﺎﻛﺎ*‪ ،‬ﻣﺼﻄﻔﻲ ﻧﺎدري**‪ ،‬ﺳﻴﺪ ﻫﻤﺎﻳﻮن ﺻﺪراﻳﻲ***‪ ،‬ﺧﺴﺮو ﺟﺪﻳﺪي**‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﺑﻤﺎن زارﻋﻲ****‪ ،‬ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﭘﻮر ﺣﻴﺪري*****‪،‬‬
‫ﻋﻠﻲ ﻛﺮﻳﻤﻲ زارﭼﻲ******‪ ،‬ﺣﺴﻴﻦ دﺷﺖ ﻧﻮرد***‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻴﻦ اﺳﺪي***‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﻧﻮروز زاده*******‪ ،‬ﻓﺮﻳﺪه اﺑﻮﻋﻠﻲ***‬

‫* ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت آﺳﻴﺐ ﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‪ ،‬ﭘﮋوﻫﺸﻜﺪه ﻃﺐ رزﻣﻲ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺑﻘﻴﻪ اﷲ )ﻋﺞ(‬
‫** ﮔﺮوه ﭼﺸﻢ ﭘﺰﺷﻜﻲ ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺑﻘﻴﻪ اﷲ )ﻋﺞ(‬
‫*** ﮔﺮوه ﻋﻠﻮم ﺗﺸﺮﻳﺢ ‪،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺑﻘﻴﻪ اﷲ )ﻋﺞ(‬
‫**** ﮔﺮوه ﺑﻴﻮﺷﻴﻤﻲ ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺑﻘﻴﻪ اﷲ )ﻋﺞ(‬
‫***** ﮔﺮوه ﻓﺎرﻣﺎﻛﻮﻟﻮژي ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺑﻘﻴﻪ اﷲ )ﻋﺞ(‬
‫****** ﮔﺮوه اﭘﻴﺪﻣﻴﻮﻟﻮژي ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺑﻘﻴﻪ اﷲ )ﻋﺞ(‬
‫******* ﮔﺮوه ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژي ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺑﻘﻴﻪ اﷲ )ﻋﺞ(‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‬
‫ﺳﺎﺑﻘﻪ و ﻫﺪف‪ :‬ﭼﺸﻢﻫﺎ ﺣﺴﺎسﺗﺮﻳﻦ ﻋﻀﻮ در ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﺳﻮﻟﻔﻮر ﻣﻮﺳﺘﺎرد )‪ (Bis [2-chlorethyl] sulfide or HD‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‬
‫ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺎﺿﺮ اﺛﺮات درﻣﺎﻧﻲ ﻗﻄﺮهﻫﺎي ﺑﺘﺎﻣﺘﺎزون‪ ،‬دﻳﻜﻠﻮﻓﻨﺎك ﺳﺪﻳﻢ و ﺑﺘﺎﻣﺘﺎزون‪ -‬دﻳﻜﻠﻮﻓﻨﺎك ﺳﺪﻳﻢ ﺑﺮ اﻟﺘﻬﺎب‪ ،‬ﭘﺮﺧﻮﻧﻲ‪ ،‬اﭘﻴﺘﻠﻴﻮم‬
‫و ﺳﻠﻮلﻫﺎي ﮔﺎﺑﻠﺖ ﻣﻠﺘﺤﻤﻪ ﭼﺸﻢ ﺧﺮﮔﻮشﻫﺎي آﻟﻮده ﺑﻪ ﺧﺮدل در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺣﺎد ﺿﺎﻳﻌﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪ‪.‬‬
‫روش ﺑﺮرﺳﻲ‪ :‬در اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ 36 ،‬ﺳﺮ ﺧﺮﮔﻮش ﺑﺼﻮرت ﺗﺼﺎدﻓﻲ در ﺳﻪ ﮔﺮوه ﺷﺎﻫﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﺮﻣﺎل‪ ،‬ﺣﻼل و ﺧﺮدل و ﺳﻪ ﮔﺮوه ﺗﺠﺮﺑﻲ ﺷﺎﻣﻞ درﻣﺎن‬
‫ﺑﺎ ﻗﻄﺮهﻫﺎي ﺑﺘﺎﻣﺘﺎزون‪ ،‬دﻳﻜﻠﻮﻓﻨﺎك ﺳﺪﻳﻢ و ﺑﺘﺎﻣﺘﺎزون‪-‬دﻳﻜﻠﻮﻓﻨﺎك ﺳﺪﻳﻢ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﺎﻳﻨﻪ ﻗﺒﻞ از ﺷﺮوع آزﻣﺎﻳﺶ ﺟﻬﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﺳﻼﻣﺖ‬
‫ﭼﺸﻤﻬﺎ و ﭘﺲ از اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﻳﺶ در روزﻫﺎي اول‪ ،‬دوم‪ ،‬ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﻫﻔﺘﻢ و ﭼﻬﺎردﻫﻢ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ اﺳﻠﻴﺖ ﻟﻤﭗ ﺗﺤﺖ ﺑﻴﻬﻮﺷﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬در روز ﭼﻬﺎردﻫﻢ‬
‫ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﭘﻠﻚ ﺑﺎﻻي ﺣﻴﻮان ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻣﻠﺘﺤﻤﻪ ﭼﺸﻤﻲ ﺟﺪا و ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﻴﺴﺘﻮﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژﻳﻚ و ﭘﺎﺗﻮﻟﻮژﻳﻚ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ‪ :‬ﺧﺮدل ﺑﻌﺪ از ‪ 14‬روز ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺷﺪﻳﺪ ﺑﺎﻓﺘﻲ‪ ،‬اﻟﺘﻬﺎب و ﻧﻜﺮوز ﻣﻠﺘﺤﻤﻪ و ﻛﺎﻫﺶ ﺷﺪﻳﺪ ﺳﻠﻮلﻫﺎي ﮔﺎﺑﻠﺖ ﺷﺪ‪ .‬ﻗﻄﺮهﻫﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ از‬
‫ﻛﻤﻮزﻳﺲ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎﻫﺶ در روز ﻫﻔﺘﻢ در ﮔﺮوهﻫﺎي دﻳﻜﻠﻮﻓﻨﺎك ﺳﺪﻳﻢ و ﺑﺘﺎﻣﺘﺎزون‪ -‬دﻳﻜﻠﻮﻓﻨﺎك ﺳﺪﻳﻢ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﮔﺮوه ﺧﺮدل‬
‫] ‪[ Downloaded from pejouhesh.sbmu.ac.ir on 2023-05-21‬‬

‫ﻣﻌﻨﻲدار ﺑﻮد‪ .‬وﺿﻌﻴﺖ ﺑﺎﻓﺖ ﻣﻠﺘﺤﻤﻪ و ﺗﻌﺪاد ﺳﻠﻮلﻫﺎي ﮔﺎﺑﻠﺖ در ﮔﺮوهﻫﺎي درﻣﺎﻧﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮔﺮوه ﺧﺮدل وﺿﻌﻴﺖ ﺑﻬﺘﺮي داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي‪ :‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺑﺘﺎﻣﺘﺎزون و دﻳﻜﻠﻮﻓﻨﺎك ﺳﺪﻳﻢ درﻣﺎن ﻣﻮﺛﺮي در ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺿﺎﻳﻌﺎت ﭼﺸﻤﻲ ﻣﻠﺘﺤﻤﻪاي ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﺧﺮدل اﺳﺖ‪.‬‬
‫واژﮔﺎن ﻛﻠﻴﺪي‪ :‬ﮔﺎز ﺧﺮدل‪ ،‬ﺑﺘﺎﻣﺘﺎزون‪ ،‬دﻳﻜﻠﻮﻓﻨﺎك ﺳﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺧﺮﮔﻮش‪ ،‬ﻣﻠﺘﺤﻤﻪ ﭼﺸﻢ‪ ،‬ﺳﻠﻮل ﮔﺎﺑﻠﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺎر در ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ اول از آن اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﻳﻚ ﺳـﻮم از‬ ‫‪1‬‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن و دوﻳﺴﺖ ﻫﺰار ﺳﺮﺑﺎزي ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﮔﺎز ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺳﻮﻟﻔﻮر ﻣﻮﺳﺘﺎرد )‪ (Bis [2-chlorethyl] sulfide = HD‬از اوﻟﻴﻦ‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ درﻣﺎنﻫﺎي ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﺪت ﺑﺮاي ﺑﺮﻃـﺮف ﻧﻤـﻮدن‬ ‫و ﭘﺮﻛﺎرﺑﺮدﺗﺮﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﻮده و زﻣﺎﻧﻲﻛﻪ اوﻟـﻴﻦ‬
‫ﺿﺎﻳﻌﺎت ﭘﻮﺳﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻌﺪهاي‪ -‬روده اي‪ ،‬ﺗﻨﻔﺴﻲ و ﭼﺸﻤﻲ داﺷـﺘﻨﺪ‬
‫)‪ .(1‬ﻛﺎرﺑﺮد اﻳﻦ ﮔﺎز ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻛﺮد و ﺳﺮﺑﺎزان اﻳﺮاﻧﻲ در‬ ‫آدرس ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮل‪ :‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠـﻮم ﭘﺰﺷـﻜﻲ ﺑﻘﻴـﻪ اﷲ )ﻋـﺞ(‪ ،‬ﭘﮋوﻫـﺸﻜﺪه ﻃـﺐ رزﻣـﻲ‪ ،‬ﻣﺮﻛـﺰ‬
‫ﺟﻨﮓ اﻳﺮان‪ -‬ﻋﺮاق ﻧﺘﺎﻳﺞ وﺧﻴﻢ و وﺣﺸﺘﻨﺎﻛﻲ ﺑﻪ ﻫﻤـﺮاه داﺷـﺖ‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت آﺳﻴﺐ ﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ )‪(email: gh_kaka@yahoo.com‬‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪1386/12/8 :‬‬
‫)‪.(2،3‬‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﺬﻳﺮش ﻣﻘﺎﻟﻪ‪1387/3/20 :‬‬
 ‫اﺛﺮات ﺑﺘﺎﻣﺘﺎزون و دﻳﻜﻠﻮﻓﻨﺎك ﺳﺪﻳﻢ ﺑﺮ ﭼﺸﻢ آﻟﻮده ﺑﻪ ﺧﺮدل‬
‫ﺳﻨﺪرم ﺧﺸﻜﻲ ﭼـﺸﻢ ﺑﻴـﺎن ﻛﻨـﺪ )‪ .(8‬آﺳـﻴﺐ ﺑـﻪ اﭘـﻲﺗﻠﻴـﻮم‬
‫ﻣﻠﺘﺤﻤﻪ و ﺳﻠﻮلﻫﺎي ﮔﺎﺑﻠﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﺑـﻪ اﻳﺠـﺎد ﻣـﺸﻜﻼت ﺟـﺪي‬
‫ﺑﺮاي ﭼﺸﻢ ﻧﻈﻴﺮ اﻟﺘﻬﺎب‪ ،‬ﻋﻔﻮﻧﺖ و ﺧﺸﻜﻲ ﭼﺸﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫از آﻧﺠﺎﻳﻲﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ در ﻣﻬﺎﺟﺮت ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي اﭘﻲﺗﻠﻴﺎل‬
‫ﻗﺮﻧﻴﻪ وﺟﻮد ﻟﻮﺑﺮﻳﻜﻴﺸﻦ ﭼﺸﻤﻲ ﺑﻪ ﺣﺪ ﻛـﺎﻓﻲ اﺳـﺖ‪ ،‬ﻣـﻲﺗـﻮان‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻋﻠﻞ ﺳﻮراخ ﺷﺪن ﻗﺮﻧﻴﻪ را ﻛﺎﻓﻲ ﻧﺒـﻮدن ﻟﻮﺑﺮﻳﻜﻴـﺸﻦ در‬
‫ﭼﺸﻢﻫﺎي آﻟﻮده ﺑـﻪ ﺧـﺮدل داﻧـﺴﺖ‪ .‬ﻫـﻢﭼﻨـﻴﻦ ﻳﻜـﻲ از ﻋﻠـﻞ‬
‫ﺧﺸﻜﻲ ﭼﺸﻢ ﻛﻪ ﺟﺎﻧﺒﺎزان ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ از آن رﻧﺞ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬از ﺑـﻴﻦ‬
‫رﻓﺘﻦ ﻏﺪد ﮔﺎﺑﻠﺖ ﻳﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﺷﺪﻳﺪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ )‪ .(9‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﻲ ﻛﻪ در دﻫﻪﻫﺎي اﺧﻴـﺮ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از داروﻫـﺎي ﺿـﺪ‬
‫اﻟﺘﻬﺎﺑﻲ ﺟﻬﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﺿﺎﻳﻌﺎت ﭼﺸﻤﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ‪ HD‬اﻧﺠﺎم ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴـﻖ از ﺑﺘﺎﻣﺘـﺎزون و دﻳﻜﻠﻮﻓﻨـﺎك ﺳـﺪﻳﻢ ﻛـﻪ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪاي از داروﻫﺎي ﺿﺪاﻟﺘﻬﺎﺑﻲ اﺳـﺘﺮوﺋﻴﺪي و ﻏﻴﺮاﺳـﺘﺮوﺋﻴﺪي‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺑﺘﺎﻣﺘﺎزون ﻳﻚ داروي ﺿـﺪ اﻟﺘﻬـﺎﺑﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ واﺳﻄﻪﻫﺎي اﻟﺘﻬﺎب )ﺳﺎﻳﺘﻮﻛﺎﻳﻦ و ﻛﻤﻮﻛﺎﻳﻦ( را ﻛﺎﻫﺶ‬
‫داده‪ ،‬ﺳﺎﺧﺖ ﻟﻴﭙﻮﻛﻮرﺗﻴﻦ را اﻓﺰاﻳﺶ داده و ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻛﺎﻫﺶ اﻟﻘﺎء‬
‫آﻧﺰﻳﻢﻫﺎي واﺳﻄﻪﻫـﺎي اﻟﺘﻬـﺎﺑﻲ )‪ (i-NOS,COX-2‬را ﻏﻴﺮﻓﻌـﺎل‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﺮ دو ﺣﺎﻟﺖ ﺷﺮوع و اداﻣﻪ اﻟﺘﻬﺎب را ﻛﻢ ﻛﺮده‬
‫و ﺗﺸﻜﻴﻞ ﭘﺮوﺳﺘﺎﮔﻼﻧﻴﺪﻳﻦ ‪ (PGE) E‬را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫـﺪ )‪.(10‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﺛﺮات ﺟﺎﻧﺒﻲ اﺳـﺘﺮوﻳﻴﺪﻫﺎ‪ ،‬ﻳـﻚ ﮔـﺮوه ﻏﻴﺮاﺳـﺘﺮوﺋﻴﺪي‬
‫ﻳﻌﻨﻲ دﻳﻜﻠﻮﻓﻨﺎك ﺳﺪﻳﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪ‪ .‬دﻳﻜﻠﻮﻓﻨـﺎك‬
‫ﺳﺪﻳﻢ ﻳﻚ ﻗﻄﺮه ﭼﺸﻤﻲ ﻏﻴـﺮ اﺳـﺘﺮوﻳﻴﺪي ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده وﺳـﻴﻊ‬
‫درﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬داروﻫـﺎي ﺿـﺪاﻟﺘﻬﺎﺑﻲ ﻏﻴﺮاﺳـﺘﺮوﻳﻴﺪي از ﻃﺮﻳـﻖ‬
‫ﻏﻴﺮﻓﻌﺎل ﻛﺮدن آﻧﺰﻳﻢﻫﺎي ﺳﻴﻜﻠﻮاﻛـﺴﻴﮋﻧﺎژ ﻛـﻪ ﻣـﺴﺌﻮل ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬
‫ﭘﺮوﺳﺘﺎﮔﻼﻧﺪﻳﻦﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻟﺘﻬﺎب اﺛﺮ ﻣﻲﮔﺬارﻧـﺪ‪.‬‬
‫دﻳﻜﻠﻮﻓﻨﺎك ﻳﻚ ﻣﺰﻳﺖ ﻣﻀﺎﻋﻒ داﺷﺘﻪ و آن ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻮاد‬
‫ﺿﺪ درد ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ )‪.(11‬‬
‫در اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،‬اﺛﺮات درﻣﺎﻧﻲ ﻗﻄـﺮهﻫـﺎي ﭼـﺸﻤﻲ ﺑﺘﺎﻣﺘـﺎزون‪،‬‬
‫] ‪[ Downloaded from pejouhesh.sbmu.ac.ir on 2023-05-21‬‬
‫دﻳﻜﻠﻮﻓﻨﺎك ﺳﺪﻳﻢ و ﺑﺘﺎﻣﺘﺎزون‪-‬دﻳﻜﻠﻮﻓﻨـﺎك ﺳـﺪﻳﻢ ﺑـﺮ ﺷـﺮاﻳﻂ‬
‫ﺑـــﺎﻟﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻫﻴـــﺴﺘﻮﻣﻮرﻓﻮﻣﺘﺮي و ﻫﻴـــﺴﺘﻮﭘﺎﺗﻮﻟﻮژي اﭘﻴﺘﻠﻴـــﻮم و‬
‫ﺳﻠﻮلﻫﺎي ﮔﺎﺑﻠﺖ ﻣﻠﺘﺤﻤﻪ ﭼﺸﻢ ﺧﺮﮔﻮشﻫﺎي آﻟﻮده ﺑـﻪ ﺧـﺮدل‬
‫در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺣﺎد ﺿﺎﻳﻌﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻠﻜﻲ و ﭼﺸﻤﻲ وﺟﻮد داﺷـﺘﻪ و ﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ اﻧـﺪازه و ﺑﻴـﺸﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﻮاد و روﺷﻬﺎ‬
‫در اﻳــﻦ ﻛﺎرآزﻣــﺎﻳﻲ ﺑــﺎﻟﻴﻨﻲ‪ 36 ،‬ﺳــﺮﺧﺮﮔﻮش ﺳــﻔﻴﺪ ﻧــﮋاد‬
‫ﻧﻴﻮزﻳﻠﻨﺪي ﺑﺎ وزن ‪ 1/8 -2/2‬ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم وﻋﻤﺮ ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ﺷـﺶ ﻣـﺎه‬
‫)ﺧﺮﻳﺪاري ﺷﺪه از ﻣﻮﺳﺴﻪ رازي( ﺑﺮرﺳـﻲ ﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬ﺣﻴﻮاﻧـﺎت در‬
‫ﻗﻔﺲﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺼﻮرت اﻧﻔـﺮادي در دﻣـﺎي ‪ 22±2‬درﺟـﻪ‬
‫ﺳﺎﻧﺘﻲﮔﺮاد ﻧﮕﻬﺪاري ﮔﺮدﻳﺪه و ﺑﺮاي ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ ﻣﺤﻴﻂ ﺟﺪﻳـﺪ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺪت ﻳﻚ ﻫﻔﺘﻪ ﺑﺎ ﻏﺬاي آﻣﺎده ‪) Pellet‬ﺗﻬﻴـﻪ ﺷـﺪه از ﻣﺮﻛـﺰ‬
‫‪ /128‬ﻣﺠﻠﻪ ﭘﮋوﻫﺶ در ﭘﺰﺷﻜﻲ‬
‫ﺳﻮﻟﻔﻮر ﻣﻮﺳﺘﺎرد ﻳﻚ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻫﺴﺘﻪدوﺳﺖ ﻗﻮي اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬
‫آﺳﺎﻧﻲ در ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬ﻏﺸﺎﻫﺎي ﻣﺨﺎﻃﻲ و ﭼﺸﻢﻫﺎ ﻧﻔﻮذ ﻛﺮده‪ ،‬اﺟﺰاء‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻲ را آﻟﻜﻴﻠﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺳﺒﺐ اﻳﺠﺎد ﺳﻤﻴﺖ در اﺟﺰاء ﺳـﻠﻮﻟﻲ‬
‫ﺷﺪه و واﺳﻄﻪﻫﺎي اﻟﺘﻬﺎﺑﻲ را از ﺳـﻠﻮلﻫـﺎي ﻣـﻮرد ﻫﺠـﻮم آزاد‬
‫ﻛﺮده و در ﻧﻬﺎﻳـﺖ ﭘﺎﺳـﺦ اﻟﺘﻬـﺎﺑﻲ را آﻏـﺎز ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﭼـﺸﻢﻫـﺎ‬
‫ﺣﺴﺎسﺗﺮﻳﻦ ﻋـﻀﻮ در ﻣﻮاﺟﻬـﻪ ﺑـﺎ ﺧـﺮدل ﻫـﺴﺘﻨﺪ و ﺿـﺎﻳﻌﺎت‬
‫ﭼﺸﻤﻲ در ‪ 75-90‬درﺻﺪ از ﻣﺠـﺮوﺣﻴﻦ ﮔـﺎز ﺧـﺮدل ﻣـﺸﺎﻫﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺷﺪت آﺳﻴﺐ ﭼﺸﻤﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﮔﺎز ﺧﺮدل ﺑﻪ‬
‫دوز و ﻣﺪت زﻣﺎن ﺗﻤﺎس ‪ HD‬ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد و ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از‬
‫ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﺧﻔﻴﻒ ﭼﺸﻢ ﺗﺎ ﺳﻮراخ ﺷﺪﮔﻲ ﻗﺮﻧﻴﻪ ﺑﺎﺷﺪ )‪.(4‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ اﻧﺠﺎم واﻛﻨﺶ ﺧﺮدل در ﺑـﺪن و ﺑـﺮوز ﻋـﻮارض‬
‫ﭼﺸﻤﻲ ﺣﺪاﻗﻞ ‪ 2‬ﺳﺎﻋﺖ و ﺑﻄﻮر ﻣﺘﻮﺳـﻂ ‪ 4‬اﻟـﻲ ‪ 8‬ﺳـﺎﻋﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﻃﻮل ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﺪ‪ ،‬ﺿﺮوري اﺳﺖ ﻛﻪ درﻣﺎن داروﻳﻲ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺳﺮﻳﻊ‪-‬‬
‫ﺗﺮ ﺷﺮوع ﮔﺮدد‪ ،‬زﻳﺮا ﭘﺲ از آﻟﻜﻴﻼﺳﻴﻮن ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار آن‬
‫در ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺖ اول ﺑﻌﺪ ازآﻟﻮدﮔﻲ ﺻﻮرت ﻣـﻲ ﮔﻴـﺮد‪ ،‬اﻗـﺪاﻣﺎت‬
‫درﻣﺎﻧﻲ ﺑﻌﺪي ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻗﻄﻌﻲ ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ و ﻋﻤـﺪﺗﺎ ﻛـﻢ ﺗـﺎﺛﻴﺮ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ )‪.(5‬‬
‫درﻣﺎنﻫﺎي ﺿﺪ اﻟﺘﻬـﺎﺑﻲ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺑﻄـﻮر ﺑـﺎﻟﻘﻮه ﺑﻌـﻀﻲ از‬
‫ﺿﺎﻳﻌﺎت ﻧﺎﺷﻲ از ‪ HD‬را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨـﺸﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺪﻳﻦ ﺻـﻮرت ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬
‫آﻟﻜﻴﻼﺳﻴﻮﻧﻲ ﻛﻪ در دﻗﺎﻳﻖ اوﻟﻴﻪ ﺑﻌﺪ از ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﺧﺮدل اﺗﻔـﺎق‬
‫ﻣﻲ اﻓﺘﺪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و آزاد ﺷﺪن واﺳﻄﻪﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﻌﺪ‬
‫از ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ‪ HD‬را ﻛﻨﺪﺗﺮ ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﺮ درﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑـﺎ‬
‫اﻳﻦ روﻧﺪ اﻟﺘﻬﺎﺑﻲ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻋﻼﺋـﻢ ﺑـﺎﻟﻴﻨﻲ را ﺑﻬﺘـﺮ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫اﭘﻴﺘﻠﻴﻮم ﻣﻠﺘﺤﻤﻪ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻲ را در ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺳﺪ ﻣﺤﺎﻓﻆ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ‬
‫ﺳﻄﺢ ﻣﻠﺘﺤﻤﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺮﺷﺤﺎت ﺳﻠﻮل ﮔﺎﺑﻠﺖ ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺮدن‬
‫در ﺗــﺸﻜﻴﻞ و ﺣﻔــﻆ ﻻﻳــﻪ ﻣﻮﻛﻮﺳــﻲ ﻣﻮﺟــﻮد ﺑــﺮ روي اﺷــﻚ‬
‫)‪ (tear film‬ﺳﻄﺢ ﭼﺸﻢ ﺑﺎزي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛـﻪ آﺳـﻴﺐ‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺖﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺑﺮ اﭘﻴﺘﻠﻴﻮم ﻗﺮﻧﻴﻪ اﻳﺠﺎد ﮔﺮدد‪ ،‬اﭘﻴﺘﻠﻴـﻮم ﻣﻠﺘﺤﻤـﻪ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ اﭘﻴﺘﻠﻴﻮم ﻗﺮﻧﻴﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮد )‪ .(6‬ﺳﻠﻮلﻫـﺎي ﮔﺎﺑﻠـﺖ‬
‫اﻏﻠﺐ ﺑﺸﻜﻞ دﺳﺘﻪﺟﺎت در ﺳﺮﺗﺎﺳـﺮ اﭘﻴﺘﻠﻴـﻮم ﻣﻠﺘﺤﻤـﻪ وﺟـﻮد‬
‫دارﻧﺪ و در ﻟﺒﻪ ﭘﻠﻚ ﻳﺎ ﻟﻴﻤﺒﻮس ﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ اﻣﺎ در ﻣﻠﺘﺤﻤـﻪ‬
‫ﺗﻌﺪاد را ﻧﺰدﻳﻚ ﻓﻮرﻧﻴﻜﺲ دارﻧﺪ )‪ .(7‬ﻻﻳﻪ ﻣﻮﻛﻮﺳﻲ ﻣﻮﺟـﻮد ﺑـﺮ‬
‫روي اﺷﻚ )‪ (tear film‬از ﻳﻚ ﮔﻠﻴﻜﻮﻛﻮﻧﮋوﮔﻴﺖ ﺑﺎ وزن ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ‬
‫ﺑﺎﻻ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﮔﺎﺑﻠـﺖ ﻣﻠﺘﺤﻤـﻪاي ﺗﺮﺷـﺢ ﻣـﻲﺷـﻮد و‬
‫ﻧﻘــﺶ ﻣﻬﻤــﻲ در ﻣﺤﺎﻓﻈــﺖ ﺳــﻄﺢ ﭼــﺸﻢ از ﻋﻮاﻣــﻞ ﺑﻴﺮوﻧــﻲ‬
‫)ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ ﻳﺎ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ( و ﭼﺮب ﻛﺮدن آن در ﻃـﻲ ﺗﻤـﺎم اﻧـﻮاع‬
‫ﺣﺮﻛﺎت ﭼﺸﻢ ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارد‪ .‬ﺗﺮاﻛﻢ ﺳﻠﻮلﻫﺎي ﮔﺎﺑﻠـﺖ ﻣﻠﺘﺤﻤـﻪ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺷـﺪت آﺳـﻴﺐ ﻣﻮﺿـﻌﻲ را در اﺛـﺮ ﻧﻘـﺺ ﻣﻮﺳـﻴﻦ در‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﻛﺎﻛﺎ و ﻫﻤﻜﺎران ‪129 /‬‬
‫در ﺻﻮرت ﺳﻼﻣﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻠﺘﺤﻤﻪ ﻧﻤﺮه ﺻﻔﺮ‪ ،‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻘـﺺ ﻳـﺎ‬
‫آﺳﻴﺐ ﻛﻢ ﻧﻤﺮه ﻳﻚ ﻳﺎ ‪ 25‬درﺻﺪ‪ ،‬وﺟﻮد ﻧﻘﺺ ﻳﺎ آﺳﻴﺐ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ﻧﻤﺮه دو ﻳﺎ ‪ 50‬درﺻﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻘﺺ ﻳﺎ آﺳﻴﺐ زﻳﺎد ﻧﻤﺮه ﺳﻪ ﻳـﺎ‬
‫‪ 75‬درﺻﺪ و ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻘﺺ ﻳﺎ آﺳﻴﺐ ﺷﺪﻳﺪ ﻧﻤﺮه ﭼﻬﺎر ﻳـﺎ ‪100‬‬
‫درﺻﺪ ﺗﻌﻠﻖ ﮔﺮﻓﺖ )‪.(12‬‬
‫ﺟﻬﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري‪ ،‬ﻳﻚ ﻗﻄﻌﻪ از وﺳﻂ ﭘﻠﻚ ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﭘﻬﻨﺎي ﻳـﻚ‬
‫ﺳﺎﻧﺘﻲﻣﺘﺮ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻣﻠﺘﺤﻤﻪ ﭼﺸﻤﻲ و ﻓﻮرﻧﻴﻜﺲ ﺟﻬﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ‬
‫ﺑــﺎﻓﺘﻲ ﺟــﺪا و در ﻓﺮﻣــﺎﻟﻴﻦ ‪ 10‬درﺻــﺪ ﻗــﺮار ﮔﺮﻓــﺖ‪ .‬ﭘــﺲ از‬
‫آﻣﺎدهﺳﺎزي ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﭘﺎﺳـﺎژ ﺑـﺎﻓﺘﻲ ﻧﻤﻮﻧـﻪﻫـﺎ در‬
‫ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﭘﺎراﻓﻴﻨﻲ ﻗﺎﻟﺐﮔﻴﺮي ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﻘﺎﻃﻊ ﭘﺎراﻓﻴﻨﻲ ﺑﻪ‬
‫ﺿﺨﺎﻣﺖ ‪ 5‬ﻣﻴﻜﺮون ﺗﻮﺳﻂ دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻴﻜﺮوﺗﻮم ﺑـﺼﻮرت ﻣﺘـﻮاﻟﻲ‬
‫ﺗﻬﻴﻪ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺳﻠﻮلﻫﺎي ﺟـﺎﻣﻲ ﺷـﻜﻞ )‪ (goblet‬از‬
‫روش رﻧــﮓ آﻣﻴــﺰي ‪ (Periodic acid-Schiff) PAS‬و ﺟﻬــﺖ‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﻴـﺴﺘﻮﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژﻳﻚ و ﭘﺎﺗﻮﻟﻮژﻳـﻚ ﭘﻠـﻚ از روش رﻧـﮓ‬
‫آﻣﻴﺰي ﻫﻤﺎﺗﻮﻛﺴﻴﻠﻴﻦ و اﺋﻮزﻳﻦ )‪ (H&E‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺟﻬﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻫﻴﺴﺘﻮﻣﻮرﻓﻮﻣﺘﺮي )‪ (12‬و ﻧﻴﺰ ﺑﺮرﺳﻲ ﭘﺎﺗﻮﻟﻮژﻳـﻚ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺨﺖ اﻓﺰاري ‪ Motic‬ﺷـﺎﻣﻞ ﻣﻴﻜﺮوﺳـﻜﻮپ‬
‫ﻧــﻮري ﻣﺠﻬــﺰ ﺑــﻪ ﮔﺮاﺗﻴﻜــﻮل ﭼــﺸﻤﻲ ‪Eyepiece HWF-IOX‬‬
‫‪ Holland‬و ﻫــﻢﭼﻨـﻴﻦ ﻧــﺮم اﻓــﺰار ‪ Motic 2.1‬اﺳــﺘﻔﺎده ﺷــﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻤﺎرش ﺳﻠﻮلﻫﺎي ﮔﺎﺑﻠﺖ ﻣﻠﺘﺤﻤﻪ ﭘﻠﻜﻲ درﻧﺎﺣﻴﻪ ﻓﻮرﻧﻴﻜﺲ در‬
‫ﺳﻄﺢ ﺳﺎژﻳﺘﺎل در ﻃﻮﻟﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 1000‬ﻣﻴﻜﺮوﻣﺘﺮ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎم‬
‫اﻧﺪازهﻫﺎي ﻓﻮق در ﺳﻪ ﻣﻘﻄﻊ ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﻫﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪ اﻧﺠﺎم ﺷـﺪ )‪.(13‬‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﭘـﺎﺗﻮﻟﻮژي ﻧﻤﻮﻧـﻪﻫـﺎي داراي ﻛـﺪ ﺗﻮﺳـﻂ ﭘﺎﺗﻮﻟﻮژﻳـﺴﺖ‬
‫ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ‪ ±‬ﺧﻄﺎي ﻣﻌﻴﺎر اراﺋﻪ ﺷﺪ‪ .‬در ﺗﺠﺰﻳﻪ‬
‫و ﺗﺤﻠﻴــﻞ اﻃﻼﻋــﺎت از آزﻣــﻮنﻫــﺎي ‪ t‬و ‪one-way ANOVA‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻠﻮل ‪ HD‬ﺑﺮاي ﮔﺮوه ﺧـﺮدل و ﮔـﺮوه درﻣـﺎن ﺗﻨﻬـﺎ ﻳـﻚ ﺑـﺎر‬
‫] ‪[ Downloaded from pejouhesh.sbmu.ac.ir on 2023-05-21‬‬
‫دوره ‪ • 32‬ﺷﻤﺎره ‪ • 2‬ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪87‬‬
‫ﺧﻮراك دام ﭘﺎرس( و آب ﺑﻪ ﻣﻴـﺰان ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺗﻐﺬﻳـﻪ ﺷـﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺧﺮﮔﻮشﻫﺎ ﺑﺼﻮرت ﺗﺼﺎدﻓﻲ درﺷﺶ ﮔﺮوه ﺷﺶﺗـﺎﻳﻲ ﺑـﻪ‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ زﻳﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻻزم ﺑﻪ ذﻛـﺮ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﭼـﺸﻢ راﺳـﺖ‬
‫ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺶ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﮔﺮوﻫﻬﺎي آزﻣﺎﻳﺸﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﮔﺮوه اول )‪ (Normal group‬ﻳﺎ ﮔـﺮوه‬
‫ﻧﺮﻣﺎل ﻛـﻪ ﻫـﻴﭻ ﮔﻮﻧـﻪ ﻣـﺎده اي را درﻳﺎﻓـﺖ ﻧﻜـﺮد‪ ،‬ﮔـﺮوه دوم‬
‫)‪ (Solvent group‬ﻳﺎ ﮔﺮوه ﺣﻼل ﻳﺎ ﺷﻢ ﻛﻪ ﭼﺸﻢ راﺳﺖ ﻣﻘـﺪار‬
‫‪ 50‬ﻣﻴﻜﺮوﻟﻴﺘﺮ ﺣﻼل ﻧﺮﻣﺎل ﺳﺎﻟﻴﻦ درﻳﺎﻓـﺖ ﻧﻤـﻮد‪ ،‬ﮔـﺮوه ﺳـﻮم‬
‫)‪ (HD group‬ﻳﺎ ﮔﺮوه ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺮدل ﻛﻪ ﭼـﺸﻢ راﺳـﺖ ﻣﺤﻠـﻮل‬
‫ﺳﻮﻟﻔﻮر ﻣﻮﺳﺘﺎرد ‪ 0/5‬درﺻﺪ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ‪ 50‬ﻣﻴﻜﺮوﻟﻴﺘـﺮ )ﻣﺨﻠـﻮط‬
‫‪ 0/25‬ﻣﻴﻜﺮوﻟﻴﺘﺮ ﺳﻮﻟﻔﻮر ﻣﻮﺳﺘﺎرد ﺧـﺎﻟﺺ و ‪ 49/75‬ﻣﻴﻜﺮوﻟﻴﺘـﺮ‬
‫ﺣﻼل ﺳﺎﻟﻴﻦ( درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮد‪ ،‬ﮔﺮوه ﭼﻬـﺎرم )‪ (B group‬ﻳـﺎ ﮔـﺮوه‬
‫ﺑﺘﺎﻣﺘﺎزون ﻛﻪ اﺑﺘﺪا ‪ 50‬ﻣﻴﻜﺮوﻟﻴﺘﺮ ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺮدل درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮده و‬
‫ﭘﺲ از ده دﻗﻴﻘﻪ ﻗﻄﺮه ﺑﺘﺎﻣﺘﺎزون )ﺳـﺎﺧﺖ ﺷـﺮﻛﺖ ﺳـﻴﻨﺎ دارو(‬
‫درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮد‪ ،‬ﮔﺮوه ﭘﻨﺠﻢ )‪ (D group‬ﻳﺎ ﮔﺮوه دﻳﻜﻠﻮﻓﻨﺎك ﺳﺪﻳﻢ‬
‫ﻛﻪ اﺑﺘﺪا ‪ 50‬ﻣﻴﻜﺮوﻟﻴﺘﺮ ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺮدل درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮد ه و ﭘـﺲ از‬
‫ده دﻗﻴﻘﻪ ﻗﻄﺮه دﻳﻜﻠﻮﻓﻨﺎك ﺳﺪﻳﻢ )ﺷـﺮﻛﺖ ﺑـﺎﺧﺘﺮ ﺑﻴﻮﺷـﻴﻤﻲ(‬
‫درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﻮد و ﮔﺮوه ﺷﺸﻢ )‪ (BD group‬ﻳـﺎ ﮔـﺮوه ﺑﺘﺎﻣﺘـﺎزون‪-‬‬
‫دﻳﻜﻠﻮﻓﻨﺎك ﺳﺪﻳﻢ ﺑﻮد ﻛﻪ اﺑﺘﺪا ‪ 50‬ﻣﻴﻜﺮوﻟﻴﺘـﺮ ﻣﺤﻠـﻮل ﺧـﺮدل‬
‫درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮده و ﭘﺲ از ده دﻗﻴﻘﻪ ﻗﻄـﺮه ﺑﺘﺎﻣﺘـﺎزون و ده دﻗﻴﻘـﻪ‬
‫ﺑﻌﺪ ﻗﻄﺮه دﻳﻜﻠﻮﻓﻨﺎك ﺳﺪﻳﻢ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﺘﺎﻣﻴﻦ )‪ (Ketamine‬ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ‪ 50‬ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم‬
‫ﺑﺮ ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم و زاﻳﻠﻴﺰﻳﻦ )‪ (Xylazine‬ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ‪ 5‬ﻣﻴﻠـﻲﮔـﺮم ﺑـﺮ‬
‫ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم ﺑﺼﻮرت ﺗﺰرﻳﻖ داﺧﻞ ﻋﻀﻼﻧﻲ ﺑﻴﻬـﻮش ﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬ﺳـﭙﺲ‬
‫ﻣﻌﺎﻳﻨﻪ ﭼﺸﻢﻫﺎ ﻗﺒﻞ از ﻣﻮاﺟﻬـﻪ ﺑـﺎ ﻣﺤﻠـﻮل ﺳـﻮﻟﻔﻮر ﻣﻮﺳـﺘﺎرد‪،‬‬
‫ﺟﻬﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﺳﻼﻣﺖ آﻧﻬﺎ و ﭘﺲ از اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﺗﻮﺳـﻂ‬
‫ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻦ ﭼﺸﻢ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ اﺳﻠﻴﺖ ﻟﻤﭗ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻤﭙﻠﺮ در زﻳﺮ ﻫﻮد و ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﺮ روي ﻗﺮﻧﻴﻪ ﭼﺸﻢ راﺳﺖ‬
‫ﭼﻜﺎﻧﺪه ﺷﺪ و ﺟﻬﺖ ﭘﺨﺶ ﺷﺪن ﻣﺤﻠﻮل ‪ HD‬در ﺗﻤـﺎم ﭼـﺸﻢ‪،‬‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ ﺑﻴﻦ ﮔﺮوهﻫﺎي ﺷﺎﻫﺪ و ﺣﻼل ﻧﺸﺎن‬
‫ﭘﻠﻚ ﻫﺎ ﭘﻨﺞ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺑﺼﻮرت دﺳﺘﻲ و ﺑﻪ آراﻣﻲ ﺑﺎز و ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫داد ﻛﻪ ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﻲداري ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻣﺤﻠﻮل ﻧﺮﻣﺎل ﺳﺎﻟﻴﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي ﮔﺮوه ﺣﻼل ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﺑﺎر اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻴﺰان ﺗﻮرم ﻣﻠﺘﺤﻤﻪ )‪ (Chemosis‬ﻃﻲ روز اول در ﮔﺮوه ﺧﺮدل‬
‫ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺎ ‪ 68‬درﺻﺪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺖ و ﺗﺎ روز ﻫﻔﺘﻢ )‪ (20/75±0/25‬اﻳـﻦ‬
‫ﮔﺮوه ﺑﺘﺎﻣﺘﺎزون ﻫﺮ ﻫﺸﺖ ﺳﺎﻋﺖ ﻳﻜﺒﺎر ﻗﻄـﺮه ﻓـﻮق را درﻳﺎﻓـﺖ‬
‫ﻣﻘﺪار ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺎﻧﺪ و ﭘﺲ از آن ﺗﺎ روز ﭼﻬﺎردﻫﻢ اﻳﻦ ﻣﻘـﺪار‬
‫ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﻣﻌﺎﻳﻨﻪ ﭼﺸﻢ ﺧﺮﮔﻮشﻫﺎ در روزﻫﺎي اول‪ ،‬دوم‪ ،‬ﭘـﻨﺠﻢ‪،‬‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﺣﺪود ‪ 30‬درﺻﺪ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﻗﻄﺮهﻫﺎ ﺗﻮاﻧـﺴﺘﻨﺪ در‬
‫ﻫﻔﺘﻢ و ﭼﻬـﺎردﻫﻢ‪ ،‬ﺗﻮﺳـﻂ ﻣﺘﺨـﺼﺺ ﭼـﺸﻢ و ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫ﮔﺮوهﻫﺎي درﻣﺎﻧﻲ از اﻳﺠﺎد ‪ Chemosis‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻳـﻦ‬
‫اﺳﻠﻴﺖ ﻟﻤـﭗ و ﺗﺤـﺖ ﺑﻴﻬﻮﺷـﻲ اﻧﺠـﺎم ﮔﺮﻓـﺖ و ﻣﻴـﺰان ﺗـﻮرم‬
‫ﻛﺎﻫﺶ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﮔﺮوه ﺧﺮدل در روز ﻫﻔﺘﻢ در ﮔﺮوﻫﻬـﺎي ‪D‬‬
‫ﻣﻠﺘﺤﻤﻪ ﻳﺎ ‪ Chemosis‬و ﭘﺮ ﺧﻮﻧﻲ ﻣﻠﺘﺤﻤﻪ )‪ (Injection‬ﺗﻮﺳﻂ‬
‫)‪ (1±0/12‬و ‪ (0/8±0/2) BD‬ﻣﻌﻨــﻲدار ﺑــﻮد‪ ،‬اﻣــﺎ در روزﻫــﺎ و‬
‫دو ﭼﺸﻢﭘﺰﺷﻚ ﻛﻪ ﮔﺮوهﻫﺎ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻧﺎﻣﺸﺨﺺ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬
‫ﮔﺮوهﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻣﻌﻨﻲدار ﻧﺒﻮد ) ﻧﻤﻮدار ‪.(1‬‬
‫زﻳﺮ ﻧﻤﺮهدﻫﻲ ﺷﺪ‪.‬‬
 ‫اﺛﺮات ﺑﺘﺎﻣﺘﺎزون و دﻳﻜﻠﻮﻓﻨﺎك ﺳﺪﻳﻢ ﺑﺮ ﭼﺸﻢ آﻟﻮده ﺑﻪ ﺧﺮدل‬ ‫‪ /130‬ﻣﺠﻠﻪ ﭘﮋوﻫﺶ در ﭘﺰﺷﻜﻲ‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ -3‬ﺿﺨﺎﻣﺖ اﭘﻴﺘﻠﻴﻮم ﻣﻠﺘﺤﻤﻪ ﭘﻠﻜﻲ در ﮔﺮوه ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪.‬‬

‫** اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﻲ دار ﮔﺮوه ‪ BD‬ﺑﺎ ﮔﺮوه ﺧﺮدل )‪(P<0/05‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ -1‬ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻣﻴﺰان ‪ Chemosis‬در روزﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪.‬‬
‫** اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﻲ دار ﮔﺮوه ‪ D‬ﺑﺎ ﮔﺮوه ﺧﺮدل )‪(P<0/01‬‬ ‫* اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﻲ دار ﮔﺮوه ‪ D‬ﺑﺎ ﮔﺮوه ﺧﺮدل در روز ﻫﻔﺘﻢ )‪(P<0/05‬‬
‫*** اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﻲ دار ﮔﺮوه ﺧﺮدل و ﮔﺮوه ‪ B‬ﺑﺎ ﮔﺮوه ﻧﺮﻣﺎل )‪(P<0/001‬‬ ‫** اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﻲ دار ﮔﺮوه ‪ BD‬ﺑﺎ ﮔﺮوه ﺧﺮدل در روز ﻫﻔﺘﻢ )‪(P<0/01‬‬

‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺗﻌﺪاد ﻻﻳﻪﻫﺎي اﭘـﻲﺗﻠﻴـﻮم ﻣﻠﺘﺤﻤـﻪ ﭘﻠﻜـﻲ در‬ ‫ﻣﻴﺰان ‪ Injection‬ﻃﻲ روز اول در ﮔﺮوه ﺧﺮدل ﺗﺎ ‪ 56‬درﺻﺪ اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﮔﺮوه ﺧﺮدل ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﺑـﺎ ﮔـﺮوه ﻧﺮﻣـﺎل اﻳـﻦ‬ ‫ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺗﺎ روز ﭘﻨﺠﻢ ﺳﻴﺮ ﺻﻌﻮدي داﺷﺖ و ﺑﻌﺪ از آن ﺳﻴﺮ ﻧﺰوﻟﻲ را‬
‫اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﻲدار ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻤﺎﻣﻲ ﮔـﺮوهﻫـﺎي درﻣـﺎﻧﻲ ﻧﻴـﺰ اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫ﺷﺎﻫﺪ ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻄﻮري ﻛﻪ در روز ﭼﻬﺎردﻫﻢ اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﺑﻪ ﺣﺪود ‪27‬‬
‫ﺗﻌﺪاد ﻻﻳﻪﻫﺎي اﭘﻲﺗﻠﻴﻮم ﻣﻠﺘﺤﻤﻪ ﭘﻠﻜﻲ را ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻛﻤﺘﺮ ﻧـﺸﺎن‬ ‫درﺻﺪ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﻗﻄﺮهﻫﺎ ﺑﻄـﻮر ﻧـﺴﺒﻲ از ﻣﻴـﺰان و وﺳـﻌﺖ ﭘﺮﺧـﻮﻧﻲ‬
‫دادﻧﺪ ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﮔﺮوه ﺧﺮدل و ﻧﺮﻣﺎل ﻣﻌﻨﻲدار ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻟـﺬا‬ ‫ﻣﻠﺘﺤﻤﻪ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ اﻳـﻦ ﻣﻤﺎﻧﻌـﺖ در ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﺑـﺎ ﮔـﺮوه‬
‫ﻗﻄﺮهﻫﺎ از اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻌﻨﻲدار ﺗﻌﺪاد ﻻﻳﻪﻫﺎي اﭘﻲ ﺗﻠﻴـﻮم ﻣﻠﺘﺤﻤـﻪ‬ ‫ﺧﺮدل ) ‪ (2/75±0/29‬ﻓﻘﻂ در روز ﭘﻨﺠﻢ داراي اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﻲدار‬
‫ﭘﻠﻜﻲ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﺮدﻧﺪ )ﻧﻤﻮدار ‪.(4‬‬ ‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛـﻪ در ﮔـﺮوه درﻣـﺎﻧﻲ ‪ (1/4±0/24 ) D‬ﻣﻴـﺰان‬
‫اﺧﺘﻼف در ﺣﺪ ‪ P<0/01‬و در ﮔﺮوهﻫـﺎي ‪ (1/7±0/26 ) B‬و ‪BD‬‬
‫) ‪ (1/6±0/26‬در ﺣﺪ ‪ P<0/05‬ﺑﻮد ) ﻧﻤﻮدار ‪.(2‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ -4‬ﺗﻌﺪاد ﻻﻳﻪﻫﺎي اﭘﻲﺗﻠﻴﻮم ﻣﻠﺘﺤﻤﻪ ﭘﻠﻜﻲ درﮔﺮوهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪.‬‬

‫] ‪[ Downloaded from pejouhesh.sbmu.ac.ir on 2023-05-21‬‬

‫** اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﻲ دار ﮔﺮوه ﺧﺮدل ﺑﺎ ﮔﺮوه ﻧﺮﻣﺎل )‪(P<0/05‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ -2‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺷﺪت ﭘﺮﺧـﻮﻧﻲ ﻣﻠﺘﺤﻤـﻪ در ﮔـﺮوهﻫـﺎي‬
‫از ﻧﺘﺎﻳﺞ دو ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺿﺨﺎﻣﺖ و ﺗﻌـﺪاد ﻻﻳـﻪﻫـﺎي اﭘﻴﺘﻠﻴـﻮم ﻣﻠﺘﺤﻤـﻪ‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻫﺎﻳﭙﺮﭘﻼزي در ﮔﺮوه ﺧـﺮدل و ﻫـﺎﻳﭙﺮﺗﺮوﻓﻲ‬
‫در اﭘﻲﺗﻠﻴﻮم ﻣﻠﺘﺤﻤﻪ در ﮔﺮوه درﻣﺎﻧﻲ ﺑﺘﺎﻣﺘﺎزون اﻳﺠﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻮﻟﻔﻮرﻣﻮﺳﺘﺎرد ﻣﻮﺟﺐ ﻛﺎﻫﺶ ﺷﺪﻳﺪ ﺗﻌـﺪاد ﺳـﻠﻮﻟﻬﺎي ﮔﺎﺑﻠـﺖ‬
‫ﻣﻠﺘﺤﻤﻪ در ﮔﺮوه ﺧﺮدل ﺷﺪ ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﮔﺮوه ﻧﺮﻣـﺎل اﻳـﻦ‬
‫اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﻲدار ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻤﺎم ﮔﺮوهﻫﺎي درﻣـﺎﻧﻲ ﺗﻮاﻧـﺴﺘﻨﺪ ﺑﻄـﻮر‬
‫ﻣﻌﻨـﻲداري از ﻛــﺎﻫﺶ ﺗﻌــﺪاد ﺳـﻠﻮلﻫــﺎي ﮔﺎﺑﻠــﺖ ﻣﻠﺘﺤﻤــﻪ در‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﮔﺮوه ﺧﺮدل ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕـﺮ ﻛـﺎﻫﺶ‬
‫ﺗﻌﺪاد ﺳﻠﻮلﻫﺎي ﮔﺎﺑﻠﺖ ﻣﻠﺘﺤﻤﻪ در ﮔﺮوهﻫـﺎي درﻣـﺎﻧﻲ ﻧﻴـﺰ در‬
‫درﻣﺎن ﺑﺎ ﮔﺮوه ﺧﺮدل در روزﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪.‬‬
‫* ‪P<0/05‬‬
‫** ‪P<0/01‬‬
‫ﺳﻮﻟﻔﻮرﻣﻮﺳﺘﺎرد ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺿﺨﺎﻣﺖ اﭘﻴﺘﻠﻴﻮم ﻣﻠﺘﺤﻤﻪ‬
‫ﭘﻠﻚ در ﮔﺮوه ﺧﺮدل ﺷﺪ ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﮔﺮوه ﻧﺮﻣﺎل اﻳﻦ اﺧﺘﻼف‬
‫ﻣﻌﻨﻲدار ﺑﻮد )‪ .(P<0/001‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﻄﺮهﻫﺎي دﻳﻜﻠﻮﻓﻨﺎك ﺳﺪﻳﻢ‬
‫و ﺑﺘﺎﻣﺘﺎزون‪-‬دﻳﻜﻠﻮﻓﻨﺎك ﺳﺪﻳﻢ ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻨﻲداري از اﻓﺰاﻳﺶ ﺿﺨﺎﻣﺖ‬
‫اﭘﻴﺘﻠﻴﻮم ﻣﻠﺘﺤﻤﻪ ﭘﻠﻚ در ﮔﺮوهﻫﺎي درﻣﺎﻧﻲ در ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﺑـﺎ ﮔـﺮوه‬
‫ﺧﺮدل ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﺮدﻧﺪ )ﻧﻤﻮدار‪ ،3‬ﺷﻜﻞ ‪.(1‬‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﻛﺎﻛﺎ و ﻫﻤﻜﺎران ‪131 /‬‬ ‫دوره ‪ • 32‬ﺷﻤﺎره ‪ • 2‬ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪87‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺷﺪﻳﺪ ﺑﺎﻓﺘﻲ ﺷﺎﻣﻞ اﻟﺘﻬـﺎب ﺑﺎﻓـﺖ ﻣﻠﺘﺤﻤـﻪ و ارﺗـﺸﺎح‬ ‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﮔﺮوه ﻧﺮﻣﺎل ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻤﺘﺮ اﻣﺎ ﻫﻢﭼﻨﺎن داراي اﺧﺘﻼف‬
‫ﻟﻜﻮﺳــﻴﺖﻫــﺎي ﭼﻨﺪﻫــﺴﺘﻪاي و ﺗــﻚﻫــﺴﺘﻪ اي در اﺳــﺘﺮوﻣﺎ و‬ ‫ﻣﻌﻨﻲداري ﺑﻮد )ﻧﻤﻮدار‪ ،5‬ﺷﻜﻞ ‪.(2‬‬
‫اﭘﻲﺗﻠﻴﻮم ﻣﻠﺘﺤﻤﻪ ﭼﺸﻢ ﺧﺮﮔﻮشﻫﺎي آﻟﻮده ﺑﻪ ﺧﺮدل ﻣـﺸﺎﻫﺪه‬
‫ﮔﺮدﻳﺪ )ﺷﻜﻞﻫﺎي ‪ 1‬و ‪ .(2‬ﮔﺮﭼﻪ اﻳـﻦ ﺗﻐﻴﻴـﺮات در ﮔـﺮوهﻫـﺎي‬
‫درﻣﺎﻧﻲ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﮔﺮوه ﺧﺮدل در ﻣﻮارد ذﻛﺮ ﺷﺪه از وﺳـﻌﺖ‬
‫و ﺷﺪت ﻛﻤﺘﺮي ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺤﺚ‬
‫درﻣﺎن اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺿﺎﻳﻌﺎت ﭼﺸﻤﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﺳﻮﻟﻔﻮر ﻣﻮﺳـﺘﺎرد در‬
‫دﻫﻪﻫﺎي اﺧﻴﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻜﺮده )‪ (14‬و ﺗﺎ ﻛﻨﻮن درﻣﺎن ﻗﻄﻌﻲ ﺑـﺮاي‬
‫ﻛﺎﻫﺶ اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺿﺎﻳﻌﺎت ﭼﺸﻤﻲ اراﻳﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ ﺗﻌﺪادي‬
‫از ﭘﺎدزﻫﺮﻫﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺿﺎﻳﻌﺎت ﭼﺸﻤﻲ ﺣﺎد ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪،‬‬
‫ﻟﻴﻜﻦ ﺿﺎﻳﻌﺎت ﭼﺸﻤﻲ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ )‪.(11‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ -5‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺗﻌﺪاد ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺟﺎﻣﻲ ﻣﻠﺘﺤﻤﻪ در ﮔﺮوﻫﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪.‬‬
‫*** اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﻲ دار ﮔﺮوه ﺧﺮدل ﺑﺎ ﮔﺮوه ﺷﺎﻫﺪ )‪(P<0/001‬‬
‫روشﻫﺎي درﻣﺎﻧﻲ ﺟﻬﺖ ﭼﺸﻢﻫـﺎي آﻟـﻮده ﺑـﻪ ﻣـﻮاد ﺷـﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‬
‫††† اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﻲ دار ﮔﺮوﻫﻬﺎي درﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﮔﺮوه ﺧﺮدل و ﺷﺎﻫﺪ‬
‫ﺧﺮدﻟــﻲ ﻏﻴــﺮ اﺧﺘــﺼﺎﺻﻲ ﺑــﻮده و ﺷــﺎﻣﻞ اﺳــﺘﻔﺎده از ﭘﻮﺷــﺶ‬

‫ﮔﺮوه ‪BD‬‬ ‫ﮔﺮوه ‪HD‬‬ ‫ﮔﺮوه ﻧﺮﻣﺎل‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -1‬اﭘﻴﺘﻠﻴﻮم ﻣﻠﺘﺤﻤﻪ ﭘﻠﻜﻲ در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻣﻴﺎﻧﻲ ﭘﻠﻚ در ﭘﺎﻳﺎن آزﻣﺎﻳﺶ در ﮔﺮوﻫﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪.‬‬
‫ﻣﻴﺰان ﺿﺨﺎﻣﺖ و ﺗﻌﺪاد ﻻﻳﻪ ﻫﺎي اﭘﻴﺘﻠﻴﻮم ﻣﻠﺘﺤﻤﻪ ﭘﻠﻜﻲ در ﮔﺮوه ﺧﺮدل ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻧﺮﻣﺎل اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﺿﺨﺎﻣﺖ و ﺗﻌﺪاد ﻻﻳﻪ ﻫﺎي اﭘﻴﺘﻠﻴﻮم ﻣﻠﺘﺤﻤﻪ ﭘﻠﻜﻲ در‬
‫ﮔﺮوه ‪ BD‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮔﺮوه ﻧﺮﻣﺎل ﺗﻐﻴﻴﺮ زﻳﺎدي ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪) .‬رﻧﮓ آﻣﻴﺰي ‪ ، H&E‬ﺑﺰرﮔﻨﻤﺎﻳﻲ ‪(1000‬‬
‫] ‪[ Downloaded from pejouhesh.sbmu.ac.ir on 2023-05-21‬‬

‫ﮔﺮوه ‪B‬‬ ‫ﮔﺮوه ‪HD‬‬ ‫ﮔﺮوه ﻧﺮﻣﺎل‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -2‬اﭘﻴﺘﻠﻴﻮم ﻣﻠﺘﺤﻤﻪ و ﻏﺪد ﮔﺎﺑﻠﺖ در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻓﻮرﻧﻴﻜﺲ ﭘﻠﻚ در ﭘﺎﻳﺎن آزﻣﺎﻳﺶ از ﮔﺮوﻫﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪.‬‬
‫ﺗﻌﺪاد ﻏﺪد ﮔﺎﺑﻠﺖ در ﮔﺮوه ﺧﺮدل ﺑﻪ ﺷﺪت ﻛﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻏﺪد در ﮔﺮوه ﺷﺎﻫﺪ ﺑﻪ ﻓﺮاواﻧﻲ وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺗﻌﺪاد اﻳﻦ ﻏﺪد در ﮔﺮوه ﻫﺎي ‪ D ،B‬و ‪ BD‬ﻛﻤﺘﺮ از‬
‫ﮔﺮوه ﺷﺎﻫﺪ اﻣﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﮔﺮوه ﺧﺮدل اﺳﺖ‪) .‬رﻧﮓ آﻣﻴﺰي ‪ ،PAS‬ﺑﺰرﮔﻨﻤﺎﻳﻲ ‪(1000‬‬
 ‫اﺛﺮات ﺑﺘﺎﻣﺘﺎزون و دﻳﻜﻠﻮﻓﻨﺎك ﺳﺪﻳﻢ ﺑﺮ ﭼﺸﻢ آﻟﻮده ﺑﻪ ﺧﺮدل‬
‫‪ Eyal banin‬و ‪ Yair morad‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺧﻮد ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﻛـﻪ‬
‫درﻣﺎن ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ ‪ (Zn/DFO) zinc desferrioxamin‬ﻳﺎ ‪Ga/dfo‬‬
‫)‪ (Gallium‬و دﮔﺰاﻣﺘﺎزون ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻨـﻲداري در ﻛـﺎﻫﺶ ﺿـﺎﻳﻌﻪ‬
‫ﻧﻴﺘﺮوژن ﻣﻮﺳﺘﺎرد )‪ (NM‬در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي اﻃﺎﻗﻚ ﻗﺪاﻣﻲ ﭼﺸﻢ‬
‫ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ از دﮔﺰاﻣﺘﺎزون ﻳـﺎ ‪ Zn/DFO‬و ﻳـﺎ ‪ Ga/DFO‬ﺑـﻪ ﺗﻨﻬـﺎﻳﻲ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﭼﺸﻢﻫﺎي درﻣﺎن ﺷﺪه ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﺬﻛﻮر اﭘﻲﺗﻠﻴﻮمزاﻳﻲ‬
‫در ﻗﺮﻧﻴﻪ ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ و رگزاﻳﻲ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺎ ﺷﺪت ﻛﻤﺘـﺮي ﺑـﻮد )‪،14‬‬
‫‪ .(15‬آﻧﻬــﺎ ﺑــﺮ روي اﭘــﻲﺗﻠﻴــﻮم ﻣﻠﺘﺤﻤــﻪ و ﺳــﻠﻮلﻫــﺎي ﮔﺎﺑﻠــﺖ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪاي اﻧﺠﺎم ﻧﺪادﻧﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد ﻳﺎ‬
‫ﺣﻔﻆ اﭘﻲﺗﻠﻴﻮم ﻣﻠﺘﺤﻤـﻪاي را در درﻣـﺎن ﺗﺮﻛﻴﺒـﻲ ﺑﺘﺎﻣﺘـﺎزون و‬
‫دﻳﻜﻠﻮﻓﻨﺎك ﺳﺪﻳﻢ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺑﻪ ﺗﻮرم و ﭘﺮﺧﻮﻧﻲ ﻣﻠﺘﺤﻤﻪ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﻤـﺎس ﭼـﺸﻢﻫـﺎ ﺑـﺎ‬
‫ﻧﻴﺘﺮوژن ﻣﻮﺳﺘﺎرد )‪ (NM‬اﺷﺎره ﻛﺮدهاﻧﺪ )‪ .(11 ،10‬در ﺣﺎﻟﻲﻛـﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻋﻼﻳﻢ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﻄﺮه دﮔﺰاﻣﺘﺎزون و ‪ Zn/DFO‬ﻫﺮ ﻛﺪام‬
‫ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﻛﻤﺘﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از اﻳـﻦ دو ﻣـﺎده‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻬﺘﺮي را در ﺑﺮداﺷﺖ‪ .‬ﻳﺎﻓﺘﻪﻫـﺎي اﻳـﻦ ﺗﺤﻘﻴـﻖ ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺮﻛﻴﺐ ‪ Zn/DFO‬و دﮔﺰاﻣﺘـﺎزون ﺑـﺎ ﻣﻬـﺎر ﺗـﺸﻜﻴﻞ‬
‫رادﻳﻜﺎلﻫﺎي آزاد و اﻟﺘﻬﺎب ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ اﺻـﻞ و اﺳـﺎس‬
‫ﺑﺮاي درﻣﺎن ﺿﺎﻳﻌﺎت ﮔـﺎز ﻣﻮﺳـﺘﺎرد در ﻧﻈـﺮ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﻪ‬
‫ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻋﻤﻞ ﺿﺪ اﻟﺘﻬﺎﺑﻲ اﺳﺘﺮوﺋﻴﺪﻫﺎي ﻣﻮﺿﻌﻲ ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤــﺮاه ﻣﻬــﺎر ﺗــﺸﻜﻴﻞ ‪ species‬واﻛــﻨﺶ اﻛــﺴﻴﮋن ﺑ ـﻪ وﺳــﻴﻠﻪ‬
‫‪ Zn/DFO‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎزده ﺑﻬﺘﺮي ﺟﻬﺖ ﺣﻔﺎﻇﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺿﺎﻳﻌﻪ‬
‫ﭼﺸﻤﻲ ﻧﻴﺘﺮوژن ﻣﻮﺳﺘﺎرد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺳـﺎﻟﻴﻦ ﻳـﺎ ﻫـﺮ‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺐ دﻳﮕﺮي ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ )‪ .(14‬ﻻزم ﺑـﻪ ﻳـﺎدآوري‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺿﺎﻳﻌﺎت ﻧﺎﺷﻲ از ‪ HD‬ﺑﺴﻴﺎر ﺷﺪﻳﺪﺗﺮ از ‪ NM‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ درﻣـﺎن ﺗﺮﻛﻴﺒـﻲ ﺑﺘﺎﻣﺘـﺎزون و دﻳﻜﻠﻮﻓﻨـﺎك‬
‫ﺳﺪﻳﻢ و اﺛﺮات ﻣﻄﻠﻮب آﻧﻬﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ ﺿـﻤﻦ ﻣﻬـﺎر ﺗـﺸﻜﻴﻞ‬
‫رادﻳﻜﺎﻟﻬﺎي آزاد‪ ،‬اﻟﺘﻬﺎب ﻧﻴﺰ ﻣﻬﺎر ﺷﻮد‪.‬‬
‫] ‪[ Downloaded from pejouhesh.sbmu.ac.ir on 2023-05-21‬‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻮرم و ﭘﺮﺧﻮﻧﻲ ﭘﻠﻚ و اﭘﻲﺗﻠﻴﻮم ﻣﻠﺘﺤﻤﻪ در ﮔـﺮوهﻫـﺎي‬
‫درﻣﺎﻧﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨـﺪه از ﻫـﺮ دو دﺳـﺘﻪ داروي اﺳـﺘﺮوﻳﻴﺪي و‬
‫ﻏﻴﺮاﺳﺘﺮوﻳﻴﺪي ﺑﺼﻮرت اﻧﻔـﺮادي و ﺗـﻮام در روز دوم ﺗـﺎ ﻫﻔـﺘﻢ‬
‫ﻣــﺸﺎﺑﻪ ﻧﺘــﺎﻳﺞ ﺑﺪﺳــﺖ آﻣــﺪه در ﺗﺤﻘﻴﻘــﻲ اﺳــﺖ ﻛــﻪ در آن از‬
‫دﮔﺰاﻣﺘﺎزون )ﻳﻚ داروي اﺳـﺘﺮوﻳﻴﺪي( ﺟﻬـﺖ درﻣـﺎن اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮد )‪.(11‬‬
‫ﻣﺤﻞ ﻗﺮارﮔﻴﺮي ﺳﻠﻮلﻫﺎي ﺑﻨﻴـﺎدي اﻳﺠـﺎد ﻛﻨﻨـﺪه ﺳـﻠﻮلﻫـﺎي‬
‫ﮔﺎﺑﻠﺖ ﭼﺸﻤﻲ ﺧﺮﮔﻮش در ﻧﺎﺣﻴـﻪ ﻓـﻮرﻧﻴﻜﺲ ﻗـﺮار دارد )‪.(16‬‬
‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻧﺸﺎن داده ﺗﻌﺪاد ﺳﻠﻮلﻫﺎي ﮔﺎﺑﻠﺖ ﺑﻄﻮر ﻓﺰاﻳﻨﺪهاي در‬
‫ﺳﻮﺧﺘﮕﻲﻫﺎي آﻟﻜﺎﻟﻴﻨﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و ﺣﺘـﻲ اﻳـﻦ ﺗﻌـﺪاد در‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮارد ﺑﻌﻠﺖ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻛﺎﻣـﻞ اﭘﻴﺘﻠﻴـﻮم ﻣﻠﺘﺤﻤـﻪ ﺑـﻪ ﺻـﻔﺮ‬
‫ﻣﻲرﺳﺪ )‪.(17‬‬
‫‪ /132‬ﻣﺠﻠﻪ ﭘﮋوﻫﺶ در ﭘﺰﺷﻜﻲ‬
‫ﺣﻔﺎﻇﺘﻲ‪ ،‬دور ﻧﻤﻮدن ﻣﺼﺪوﻣﻴﻦ از ﻣﺤﻞﻫﺎي آﻟﻮده‪ ،‬ﺷﺴﺘـﺸﻮي‬
‫ﭼﺸﻢ ﺑﺎ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻓﺮاوان آب‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺿﺪدردﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻤﻴﻚ‪،‬‬
‫ﻣﺼﺮف داروﻫﺎي ﻣﻴـﺪرﻳﺎﺗﻴﻚ ﺟﻬـﺖ ﺑﻬﺒـﻮد اﺳﭙﺎﺳـﻢ ﻋـﻀﻼت‬
‫ﺳﻴﻠﻴﺎري و ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي از ﭼﺴﺒﻨﺪﮔﻲﻫﺎي ﻋﻨﺒﻴﻪ‪ ،‬ﻧﺮمﻛﻨﻨﺪهﻫـﺎي‬
‫ﻣﻮﺿﻌﻲ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﻄﺮهﻫﺎي آﻧﺘﻲﺑﻴﻮﺗﻴﻚ ﺟﻬﺖ ﭘﻴـﺸﮕﻴﺮي از‬
‫ﻋﻔﻮﻧﺖ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ و داروﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮلﻛﻨﻨـﺪه ﻓـﺸﺎر داﺧـﻞ‬
‫ﭼﺸﻤﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ) ‪.(14‬‬
‫درﻣﺎنﻫﺎي ﺿﺪ اﻟﺘﻬﺎﺑﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻌﻀﻲ از ﺿﺎﻳﻌﺎت ﻧﺎﺷـﻲ از‬
‫‪ HD‬را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻴﺪه و ﺑﺎ آﻟﻜﻴﻼﺳﻴﻮﻧﻲ ﻛﻪ در دﻗﺎﻳﻖ اوﻟﻴﻪ ﺑﻌﺪ‬
‫از ﻣﻮاﺟﻬــﻪ ﺑــﺎ ﺧــﺮدل اﺗﻔــﺎق ﻣــﻲاﻓﺘــﺪ ﻣﻘﺎﺑﻠــﻪ و آزاد ﺷــﺪن‬
‫واﺳﻄﻪﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﻌـﺪ از ﻣﻮاﺟﻬـﻪ ﺑـﺎ ‪ HD‬را ﻛﻨـﺪﺗﺮ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‬
‫)‪ .(11‬ﺑــﻪ ﻋﻠــﺖ اﺛــﺮات ﺟــﺎﻧﺒﻲ اﺳــﺘﺮوﺋﻴﺪﻫﺎ‪ ،‬ﻳــﻚ ﮔــﺮوه‬
‫ﻏﻴﺮاﺳﺘﺮوﺋﻴﺪي ﻳﻌﻨﻲ دﻳﻜﻠﻮﻓﻨﺎك ﺳﺪﻳﻢ ﺑﻪ اﻳـﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ اﺿـﺎﻓﻪ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬دﻳﻜﻠﻮﻓﻨﺎك ﺳﺪﻳﻢ ﻳﻚ ﻗﻄﺮه ﭼـﺸﻤﻲ ﻏﻴﺮاﺳـﺘﺮوﺋﻴﺪي ﺑـﺎ‬
‫اﺳـــﺘﻔﺎده وﺳـــﻴﻊ درﻣـــﺎﻧﻲ اﺳـــﺖ‪ .‬داروﻫـــﺎي ﺿـــﺪاﻟﺘﻬﺎﺑﻲ‬
‫ﻏﻴﺮاﺳـــﺘﺮوﺋﻴﺪي از ﻃﺮﻳـــﻖ ﻏﻴﺮﻓﻌـــﺎل ﻛـــﺮدن آﻧـــﺰﻳﻢﻫـــﺎي‬
‫ﺳﻴﻜﻠﻮاﻛﺴﻴﮋﻧﺎژ ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻮل ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﺮوﺳﺘﺎﮔﻼﻧﺪﻳﻦﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺮ‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻟﺘﻬﺎب اﺛﺮ ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬دﻳﻜﻠﻮﻓﻨﺎك ﻳﻚ ﻣﺰﻳﺖ ﻣـﻀﺎﻋﻒ‬
‫داﺷﺘﻪ و آن ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻮاد ﺿﺪ درد اﺳﺖ )‪.(11‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﻧﺠﺎم ﺷـﺪه ﺑـﺮ روي ﺗﺮﻛﻴـﺐ داروﻫـﺎي ﺿـﺪ اﻟﺘﻬـﺎﺑﻲ‬
‫اﺳﺘﺮوﺋﻴﺪي و ﻏﻴﺮاﺳﺘﺮوﺋﻴﺪي در ﭼـﺸﻢﻫـﺎي آﻟـﻮده ﺑـﻪ ﺧـﺮدل‬
‫ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ‪NSAID‬ﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻳﺎ ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ ﺑـﺎ‬
‫اﺳﺘﺮوﺋﻴﺪﻫﺎ درﻫﻔﺘـﻪ اول و ﭘـﺲ از آن در درﻣـﺎن آﺳـﻴﺐﻫـﺎي‬
‫ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺷﺪﻳﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ )‪ .(10‬ﻣـﺎ ﻧﻴـﺰ اﺛﺮدرﻣـﺎﻧﻲ ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫ﻗﺒﻮﻟﻲ را در اﺳﺘﻔﺎده از دو داروي ﺑﺘﺎﻣﺘﺎزون و دﻳﻜﻠﻮﻓﻨﺎك ﺳﺪﻳﻢ‬
‫در ﻣﻮارد ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻫﻴﺴﺘﻮﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژي و ﭘـﺎﺗﻮﻟﻮژي ﻃـﻲ دو ﻫﻔﺘـﻪ‬
‫ﻧﺸﺎن دادﻳﻢ‪.‬‬
‫‪ Amir‬و ﻫﻤﻜﺎران ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﻛﻪ ﻛـﺎرﺑﺮد ﺳـﺮﻳﻊ )ﻳـﻚ ﺳـﺎﻋﺖ‬
‫ﭘـــﺲ از ﺗﻤـــﺎس( داروﻫـــﺎي ﺿـــﺪ اﻟﺘﻬـــﺎﺑﻲ اﺳـــﺘﺮوﺋﻴﺪي و‬
‫ﻏﻴﺮاﺳﺘﺮوﺋﻴﺪي ﻣﻮﺟﺐ ﻛﺎﻫﺶ ﭘﺎﺳﺦﻫﺎي اﻟﺘﻬﺎﺑﻲ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬اﻣ‪‬ـﺎ‬
‫ﺑﻌﺪ از ‪ 6‬ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻛﻤﺘـﺮي ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﻣـﻲﺷـﻮد )‪ .(11‬در‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺎﺿﺮ درﻣﺎن ﺑﻪ ﻓﺎﺻـﻠﻪ ‪ 10‬دﻗﻴﻘـﻪ ﭘـﺲ از ﻣﻮاﺟﻬـﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﺧﺮدل‪ ،‬ﺑﻬﺒـﻮدي ﻗﺎﺑـﻞﻣﻼﺣﻈـﻪاي را در ﻣـﺸﺎﻫﺪات ﺑـﺎﻟﻴﻨﻲ ﺑـﺎ‬
‫اﺳﻠﻴﺖ ﻟﻤﭗ ﻧﺸﺎن داد‪.‬‬
‫اﺳﺘﺮوﺋﻴﺪﻫﺎ ﻗﺒﻼً ﺑﺮاي درﻣﺎن ﺿﺎﻳﻌﺎت ‪ HD‬ﻓﻘـﻂ ﺑﻌـﺪ از ﺗـﺮﻣﻴﻢ‬
‫اﭘﻲﺗﻠﻴﻮم ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ )‪ .(11‬اﻣـﺎ ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻـﻞ از اﻳـﻦ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺘﺎﻣﺘﺎزون ﭘﺲ از آﺳﻴﺐ‬
‫ﺑﺎ ‪ HD‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﺑﻬﺒﻮدي ﻋﻮارض ﻧﺎﺷﻲ از ﺧﺮدل ﻧﻘﺶ ﻣـﻮﺛﺮي‬
‫دارد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ دﻳﻜﻠﻮﻓﻨـﺎك ﺳـﺪﻳﻢ ﺑﻄـﻮر ﻣﻨﺎﺳـﺐﺗـﺮي از‬
‫آﺳﻴﺐ اﭘﻲﺗﻠﻴﻮم ﻣﻠﺘﺤﻤﻪاي ﭼﺸﻢ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
 133 / ‫دﻛﺘﺮ ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﻛﺎﻛﺎ و ﻫﻤﻜﺎران‬ 87 ‫ • ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن‬2 ‫ • ﺷﻤﺎره‬32 ‫دوره‬
-‫ روز در ﮔـﺮوه درﻣـﺎﻧﻲ ﺑﺘﺎﻣﺘـﺎزون‬14 ‫اﭘﻴﺘﻠﻴﻮم ﻣﻠﺘﺤﻤﻪ ﺑﻌﺪ از‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺎﺿﺮ در ﮔﺮوه ﺧﺮدل ﺑﻪ ﻋﻠﺖ آﺳﻴﺐ‬
‫ در ﺣـﺎﻟﻲ‬،‫دﻳﻜﻠﻮﻓﻨﺎك ﺳﺪﻳﻢ ﻛﻤﺘﺮ از دو ﮔﺮوه درﻣﺎﻧﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﻮد‬ ‫ ﺿﻤﻦ ﻛﺎﻫﺶ ﺷﺪﻳﺪ ﺗﻌﺪاد اﻳﻦ ﺳﻠﻮلﻫﺎ‬،‫ﺟﺪي ﺳﻠﻮلﻫﺎي ﮔﺎﺑﻠﺖ‬
‫دﻳﻜﻠﻮﻓﻨﺎك ﺳﺪﻳﻢ‬-‫ﻛﻪ اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ در اﺳﺘﻔﺎده ﺗﻮام دﮔﺰاﻣﺘﺎزون‬ ‫ اﻳـﻦ آﺳـﻴﺐ و‬.‫ﻟﻮﺑﺮﻳﻜﻴﺸﻦ ﭼﺸﻤﻲ ﺑﻪ ﺣﺪ ﻛﺎﻓﻲ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲﺷﻮد‬
.(11) ‫ﮔﺰارش ﻧﺸﺪ‬ ‫ اﻣﺎ ﺑـﻪ‬،‫ﻛﺎﻫﺶ ﺳﻠﻮلﻫﺎي ﮔﺎﺑﻠﺖ در ﮔﺮوﻫﻬﺎي درﻣﺎﻧﻲ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﻮد‬
‫در ﻳﻚ ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي ﻛﻠﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﭘﺲ از ﻣﻮاﺟﻬـﻪ ﺑـﺎ ﮔـﺎز‬ ‫ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳـﺪ ﺑـﻪ ﻋﻠـﺖ آﺳـﻴﺐ ﻛﻤﺘـﺮ ﺳـﻠﻮلﻫـﺎي ﭘﺎﻳـﻪ ﻣﻮﻟـﺪ‬
‫ اﺳــﺘﻔﺎده ﺗــﻮام از داروﻫــﺎي ﺿــﺪاﻟﺘﻬﺎﺑﻲ ﺑﺘﺎﻣﺘــﺎزون و‬،‫ﺧــﺮدل‬ ‫ﺳﻠﻮلﻫﺎي ﮔﺎﺑﻠﺖ ﻣﻮﺟـﻮد در ﻓـﻮرﻧﻴﻜﺲ اﻳـﻦ ﻧﻘـﺺ ﺑـﺎ ﺷـﺪت‬
‫دﻳﻜﻠﻮﻓﻨﺎك ﺳﺪﻳﻢ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺟﻬـﺖ درﻣـﺎن ﺿـﺎﻳﻌﺎت ﭼـﺸﻤﻲ‬ .‫ اﻣﺎ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﺎﻗﻲ اﺳﺖ‬،‫ﻛﻤﺘﺮي دﻳﺪه ﺷﺪ‬
‫اﭘﻴﺘﻠﻴﻮم ﻣﻠﺘﺤﻤﻪاي و ﺳﻠﻮلﻫـﺎي ﮔﺎﺑﻠـﺖ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺗﻌﺪاد ﻛﻢ ﻟﻜﻮﺳﻴﺖﻫﺎي ﺗﻚﻫﺴﺘﻪاي در ﺑﻴﻦ ﺳﻠﻮلﻫﺎي‬
.‫ﮔﻴﺮد‬ ‫ ارﺗﺸﺎح‬.(7) ‫ﻗﺎﻋﺪهاي و ﺑﻴﻨﺎﺑﻴﻨﻲ اﭘﻴﺘﻠﻴﻮم ﻣﻠﺘﺤﻤﻪ ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺖ‬
‫ﻟﻜﻮﺳﻴﺖﻫﺎي ﭼﻨﺪﻫﺴﺘﻪاي و ﺗﻚﻫﺴﺘﻪاي در اﺳﺘﺮوﻣﺎي ﭘﻠﻚ و‬
REFERENCES
1. Blewett W. Tactical weapons: is mustard still king? NBC Defence Technol Int 1986;1:64–6.
2. Mohmad A. Spatschaden der giftgaswirkung bei den Uberlebenden des irakischen Giftgaskrieges gegen des
kurdische volk. Wein Med Wochenscr 1992;142:8–15.
3. United Nations Security Council. Report of the specialist appointment by the security general to investigate
allegations by the Islamic Republic of Iran concerning the use of chemical weapons. 1986; United Nations New
York: Report No. S/16433
4. North Atlantic Treaty Organization (NATO). NATO Handbook on the medical aspects of NBC defensive operations
AMedP-6(B). 1996; Available at: http://www.globalsecurity.org/wmd/library/policy/army/fm/8-9/2toc.htm. Accessed
July 15, 2008.
5. Eitzen E. Use of biological weapons. In: Zajtchuk R, Bellamy RF, editors. Textbook of military medicine: medical
aspects of chemical and biological warfare. Washington: Office of the Surgeon General. U.S. Dept. of the Army;
1997. p. 439.
6. Danjo S, Friend J, Thoft RA. Conjunctival epithelium in healing of corneal epithelial wounds. Invest Ophthalmol Vis
Sci. 1987;28:1445-49.
7. Franklin RM, Remus LE. Conjunctival-associated lymphoid tissue: evidence for a role in the secretory immune
system. Invest Ophthalmol Vis Sci 1984;25:181.
8. Holly F, Lemp MA. Wet ability and wetting of corneal epithelium. Exp Eye Res 1971;11:239–50.
9. Vidan A, Luria S, Eisenkraft A, Hourvitz A. Ocular injuries following sulfur mustard exposure: clinical
characteristics and treatment. Isr Med Assoc J 2002;4:577-78.
10. Wagoner MD. Chemical injuries of the eye: current concepts in pathophysiology and therapy. Surv Ophthalmol
1997;41:275-313.
11. Amir A, Turetz J, Chapman S, Fishbeine E, Meshulam J, Sahar R, et al. Beneficial effects of topical anti-
[ Downloaded from pejouhesh.sbmu.ac.ir on 2023-05-21 ]

inflammatory drugs against sulfur mustard-induced ocular lesions in rabbits. J Appl Toxicol 2000;20 (Suppl 1):S109-
14
12. Moore CP, McHugh JB, Thorne JG, Phillips TE. Effect of Cyclosporine on Conjunctival Mucin in a Canine
Keratoconjunctivitis Sicca Model. Invest Ophthalmol Vis Sci 2001;42:653-59.
13. Ganley JP, Payne CM. Clinical and electron microscopic observations of the conjunctiva of adult patients with
Bitot's spots. Invest Ophthalmol Vis Sci 1981;20:632-43.
14. Morad Y, Banin E, Averbukh E, Berenshtein E, Obolensky A, Chevion M. Treatment of ocular tissues exposed to
nitrogen mustard: beneficial effect of zinc desferrioxamine combined with steroids. Invest Ophthalmol Vis Sci
2005;46:1640-46.
15. Banin E, Morad Y, Averbukh E, Berenshtein E, Obolensky A, Yahalom C, et al. Injury induced by chemical
warfare agents: characterization and ttreatment of ocular tissues exposed to nitrogen mustard. Invest Ophtalmol Vis
Sci 2003;44:2966-72.
16. Nagasaki T, Zhao J. Uniform distribution of epithelial stem cells in the bulbar conjunctiva. Invest Ophtalmol Vis
Sci 2005;46:126-32.
 ‫اﺛﺮات ﺑﺘﺎﻣﺘﺎزون و دﻳﻜﻠﻮﻓﻨﺎك ﺳﺪﻳﻢ ﺑﺮ ﭼﺸﻢ آﻟﻮده ﺑﻪ ﺧﺮدل‬ ‫ ﻣﺠﻠﻪ ﭘﮋوﻫﺶ در ﭘﺰﺷﻜﻲ‬/134
17. Kessing SV. Mucous gland system of the conjunctiva. A quantitative normal anatomic study. Acta Ophthalmol
Acta Ophthalmol (Copenh) 1968: Suppl 95:1+.
[ Downloaded from pejouhesh.sbmu.ac.ir on 2023-05-21 ]

Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)