‫ﺳﻮﻣﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﺑﻴﻮﺍﻧﺮژﻯ ﺍﻳﺮﺍﻥ )ﺑﻴﻮﻣﺎﺱ ﻭ ﺑﻴﻮﮔﺎﺯ(‬

‫‪Archive of SID‬‬
‫‪ISBN: ۹۷۸-۶۰۰-۶۷۲۰-۰۴-۳‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﻮدﻳﺰل و ﻧﻘﺶ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﻬﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻮﺧﺘﻲ ﭘﺎك‬
‫‪4‬‬
‫ﻣﺴﺘﻌﺎن ﺷﺎﻋﺮي ‪ ، 1‬ﻣﺼﻄﻔﻲ رﺣﻴﻢ ﻧﮋاد‪ ، *2‬ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﺑﺎﻛﺮي‪ ،3‬دارﻳﻮش ﻋﻠﻴﭙﻮر‬
‫داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻧﻮﺷﻴﺮواﻧﻲ ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬داﻧﺸﻜﺪه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺷﻴﻤﻲ‪-‬ﮔﺮوه ﺑﻴﻮﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي‪-‬ﺗﻠﻔﻦ‪/‬ﻓﺎﻛﺲ‪0111-3234204 :‬‬

‫‪&  Rahimnejad_mostafa@yahoo.com Rahimnejad@nit.ac.ir‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‬

‫ﺳﻮﺧﺖ ﻫﺎي زﻳﺴﺘﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﺑﻴﻮاﺗﺎﻧﻮل‪ ،‬ﺑﻴﻮﻣﺘﺎﻧﻮل‪ ،‬ﺑﻴﻮﻫﻴﺪروژن و ﺑﻴﻮدﻳﺰل ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮاي ﺳﻮﺧﺖ ﻫﺎي ﻓﺴﻴﻠﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﺧﻴﺮا ﺑﻴﻮدﻳﺰل ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻓﻮاﻳﺪ زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ و ﺗﻮﻟﻴﺪ از ﻣﻮاد ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬راه ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ روﻏﻦ ﻫﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ و ﭼﺮﺑﻲ ﻫﺎي ﺣﻴﻮاﻧﻲ ﺑﻪ ﺳﻮﺧﺖ دﻳﺰل وﺟﻮد دارد‪ .‬اﻣﺮوزه ﺑﻴﻮدﻳﺰل ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﺮاﻧﺲ اﺳﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﺳﻴﺪﻫﺎي ﭼﺮب‬
‫ﺗﻮﺳﻂ اﻟﻜﻞ ﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎه زﻧﺠﻴﺮ ﻧﻈﻴﺮ ﻣﺘﺎﻧﻮل در ﺣﻀﻮر ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬درﺻﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻴﻮدﻳﺰل ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﺮاﻧﺲ‬
‫اﺳﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ‪ ،‬اﻧﺪازه و ﻧﻮع اﻟﻜﻞ‪ ،‬اﻧﺪازه و ﻧﻮع ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور‪ ،‬دﻣﺎي واﻛﻨﺶ و زﻣﺎن واﻛﻨﺶ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﻫﺪف ﻣﺎ‬
‫در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ و اﺳﺘﻔﺎده از روش ﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪي ﻧﻈﻴﺮ ﺗﺮاﻧﺲ اﺳﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﻲ و ﺑﺮرﺳﻲ راﻧﺪﻣﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺑﻴﻮدﻳﺰل ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎ ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎي ﻫﻤﮕﻦ و ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎي ﻧﺎﻫﻤﮕﻦ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﻫﺮ ﻳﻚ‬
‫از اﻳﻦ دﺳﺘﻪ ﻫﺎ ﺧﻮد ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻫﺮ ﻳﻚ از ﮔﺮوه ﻫﺎي ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎي اﺳﻴﺪي و ﺑﺎزي ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ و ﻫﻤﻪ اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ دﺳﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻫﻢ ﻣﻲ دﻫﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺪام ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎ و ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﻌﺎﻳﺐ ﻓﺮاوان و ﻣﺨﺘﺺ ﺑﻪ ﺧﻮد را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬از اﻳﻦ رو ﻫﺪف اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎ‪ ،‬درﺻﺪ‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻫﺮ ﻛﺪام و زﻣﺎن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﻛﺎﻣﻞ ﻛﺮدن واﻛﻨﺶ و دﻳﮕﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﻤﻴﻖ ﺗﺮ و ﻣﻮﺷﻜﺎﻓﺎﻧﻪ ﺗﺮ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﺎ ﻛﻤﻚ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ از ﺟﺪاول و ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻬﻢ و ﻣﻔﻴﺪي ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫واژﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي‪ :‬ﺑﻴﻮدﻳﺰل‪ ،‬ﺗﺮاﻧﺲ اﺳﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‪ ،‬ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎي ﻫﻤﮕﻦ‪ ،‬ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎي ﻧﺎﻫﻤﮕﻦ‪ ،‬ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎي ﺑﺎزي‪ ،‬ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎي اﺳﻴﺪي‪.‬‬

‫‪ 1‬ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺷﻴﻤﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻧﻮﺷﻴﺮواﻧﻲ ﺑﺎﺑﻞ‬

‫‪ 2‬اﺳﺘﺎدﻳﺎر داﻧﺸﻜﺪه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺷﻴﻤﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻧﻮﺷﻴﺮواﻧﻲ ﺑﺎﺑﻞ‬
‫‪ 3‬اﺳﺘﺎدﻳﺎر داﻧﺸﻜﺪه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺷﻴﻤﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻧﻮﺷﻴﺮواﻧﻲ ﺑﺎﺑﻞ‬
‫‪٤‬ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺷﻴﻤﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻧﻮﺷﻴﺮواﻧﻲ ﺑﺎﺑﻞ‬

‫‪١‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫ﺳﻮﻣﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﺑﻴﻮﺍﻧﺮژﻯ ﺍﻳﺮﺍﻥ )ﺑﻴﻮﻣﺎﺱ ﻭ ﺑﻴﻮﮔﺎﺯ(‬
‫‪Archive of SID‬‬
‫‪ISBN: ۹۷۸-۶۰۰-۶۷۲۰-۰۴-۳‬‬

‫‪ -1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫ﻧﻴﺎز روز اﻓﺰون ﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺟﺪﻳﺪ اﻧﺮژي ﺑﻮﻳﮋه در ﺑﺨﺶ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ اﻣﺮوزه ﻳﻜﻲ از ﻣﺸﻜﻼت اﺳﺎﺳﻲ ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ‬
‫و ﺣﺘﻲ در ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎي وارد ﻛﻨﻨﺪه ﻧﻔﺖ اﺧﺘﺼﺎص ﻧﺪارد ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺰرگ ﻧﻔﺖ از ﺟﻤﻠﻪ‬
‫ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺘﻌﺪدي در زﻣﻴﻨﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﺳﻮﺧﺖ روﺑﺮو ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻟﻮدﮔﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﺳﻮﺧﺖ ﻫﺎي ﻓﺴﻴﻠﻲ و ﭘﺎﻳﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﺑﻮدن آﻧﻬﺎ از‬
‫دﻳﮕﺮ ﻋﻮاﻣﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ‪ ‬ﺑﺸﺮ را ﺑﻪ ﺗﻼش ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺳﻮﺧﺖ ﻫﺎي ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ واداﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬وﻳﮋﮔﻲ و ﻣﺰاﻳﺎي‬
‫ﺳﻮﺧﺖ ﻫﺎي ﺑﻴﻮدﻳﺰل و ﺑﺤﺮان ﻓﺰاﻳﻨﺪه اﻧﺮژي در ﺟﻬﺎن ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻣﺮوز ﻫﻤﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺟﻬﺎن را ﻛﻢ و ﺑﻴﺶ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻤﺖ ﻛﺸﺎﻧﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻓﻜﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮاد ﻣﻔﻴﺪ از ﻣﻮاد دور رﻳﺨﺘﻨﻲ ﺑﻴﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺧﺖ ﻫﺎي ﻓﺴﻴﻠﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي داﺷﺘﻪ از اﻳﻦ رو اﻳﻦ‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻪ زودي ﭘﺎﻳﺎن ﻣﻲ ﭘﺬﻳﺮد‪ .‬داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل روي ﻃﺮح ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻧﻈﻴﺮ اﻧﺮژي ﻫﺎي ﺧﻮرﺷﻴﺪي‪ ،‬ﺑﺎدي و زﻣﻴﻦ ﮔﺮﻣﺎﻳﻲ‬
‫وﺣﺘﻲ ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ زﺑﺎﻟﻪ ﻛﺎر ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻛﺸﻮرﻫﺎي اروﭘﺎﻳﻲ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﺳﺎل ‪ 2010‬ﻣﻴﺰان ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺧﺖ ﻫﺎي زﻳﺴﺘﻲ را ﺗﺎ ‪ 5/75 %‬اﻓﺰاﻳﺶ دادﻧﺪ‬
‫و ﻗﺮار اﺳﺖ ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ 2020‬اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﺑﻪ ‪10 %‬ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺳﺪ ]‪ .[1‬ﺑﺮاﺳﺎس ﮔﺰارش ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎي ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ 2030‬ﻣﻴﺰان ﺗﻘﺎﺿﺎي‬
‫اﻧﺮژي ‪ 53 %‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ]‪ .[2‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪان اﺛﺒﺎت ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ در ﺧﻮدروﻫﺎي اﺣﺘﺮاق داﺧﻠﻲ ﻣﻴﺰان ﮔﺎزﻫﺎي ﺳﻤﻲ ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫‪ CO, CO2, THC‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﺳﻮﺧﺖ دﻳﺰل اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه ﺑﺴﻴﺎر ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ]‪.[3‬ﻣﻴﺰان ‪ SOX‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي‬
‫ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ ]‪ .[4‬اﻣﺎ ﻣﻴﺰان ‪ NOX‬اﻓﺰاﻳﺶ ‪ 2-5 %‬را دارد]‪ .[5‬اﻳﺪه اﺳﺘﻔﺎده از روﻏﻦ ﮔﻴﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻮﺧﺖ از زﻣﺎن ﺳﺎﺧﺖ‬
‫ﻣﻮﺗﻮر دﻳﺰﻟﻲ ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ 1900‬داﻧﺸﻤﻨﺪ ﻣﺸﻬﻮر رادوﻟﻒ دﻳﺰل‪ 5‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روﻏﻦ ﺑﺎدام زﻣﻴﻨﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻣﻮﺗﻮري را ﺑﺮاي‬
‫ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﻴﻨﺪازد ]‪ .[6‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ وي اﻇﻬﺎر داﺷﺖ زﻣﺎﻧﻲ ﻓﺮا ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ روﻏﻦ ﻫﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺳﻮﺧﺖﻫﺎي‬
‫ﻓﺴﻴﻠﻲ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده و ﺑﺎ اﻫﻤﻴﺖ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻃﻲ ﺳﺎل ﻫﺎي ‪ 1930‬ﺗﺎ ‪ 1940‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در ﻃﻲ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ دوم روﻏﻦ ﮔﻴﺎﻫﻲ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ‬
‫ﺳﻮﺧﺖ دﻳﺰل در ﺧﻮدروﻫﺎي اﻣﺪادي ﺷﺪ ]‪8‬و‪.[7‬‬

‫ﺑﻄﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﺑﻴﻮدﻳﺰل ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺳﺘﺮﻫﺎي ﻣﻮﻧﻮاﻟﻜﻴﻠﻲ روﻏﻦ ﻫﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻳﺎ ﭼﺮﺑﻲ ﻫﺎي ﺣﻴﻮاﻧﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﻴﻮدﻳﺰل‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺑﺮاي ﺳﻮﺧﺘﻬﺎي دﻳﺰﻟﻲ در ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي دﻳﺰﻟﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴﻮدﻳﺰل ﺷﺒﻴﻪ ﺳﻮﺧﺘﻬﺎي ﻧﻔﺘﻲ ﻣﻲ ﺳﻮزد در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ آﻻﻳﻨﺪﮔﻲ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﻛﻤﺘﺮي دارد‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎ ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﻮدﻳﺰل ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ راﻧﺪﻣﺎن‪،‬‬
‫زﻣﺎن واﻛﻨﺶ و‪ ...‬را در ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﻮدﻳﺰل ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -2‬ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ ﺑﻴﻮدﻳﺰل‬

‫ﺑﻴﺶ از ‪ 300‬ﻣﻮرد ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪ ﺑﻴﻮدﻳﺰل ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ روﻏﻦ ﻫﺎي ﺧﻮارﻛﻲ و ﻏﻴﺮ ﺧﻮراﻛﻲ ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد و ﺑﺮﺧﻲ از روﻏﻦ ﻫﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻣﺘﺪاول ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬داﻧﻪ ﻛﻠﺰا ‪ ،‬ﮔﻞ آﻓﺘﺎب ﮔﺮدان‪ ،‬ﭘﻨﺒﻪ داﻧﻪ‪ ،‬روﻏﻦ ﺧﺮﻣﺎ‪ ،‬روﻏﻦ ﺳﻮﻳﺎ‪ ،‬داﻧﻪ‬
‫ﻛﺘﺎن‪ ،‬داﻧﻪ ذرت‪ ،‬زﻳﺘﻮن‪ ،‬ﻧﺎرﮔﻴﻞ‪ ،‬ﻓﻨﺪق‪ ،‬ﻛﻨﺠﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد] ‪.[9‬‬

‫‪ -3‬وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎ و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‬

‫روﻏﻦ ﮔﻴﺎﻫﻲ و ﭼﺮﺑﻲ ﻫﺎي ﺣﻴﻮاﻧﻲ اﺳﺎﺳﺎً از ﺗﺮي ﮔﻠﻴﺴﺮﻳﺪ و دي ﮔﻠﻴﺴﺮﻳﺪ و اﻧﺪﻛﻲ ﻣﻨﻮ ﮔﻠﻴﺴﺮﻳﺪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﻧﺪ ]‪ .[9‬ﺳﺎﺧﺘﺎر‬
‫ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ اﻳﻦ اﺳﺘﺮﻫﺎ و دﻳﺰل ﻫﺎي ﻣﻌﺪﻧﻲ و ﺑﻴﻮدﻳﺰل در ﺟﺪول ‪ 1‬آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮل ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ ﺑﺮاي ﺳﻮﺧﺖ دﻳﺰل ‪ C12H23‬ﻣﻲ‬

‫‪1 . Rudolf Diesel‬‬

‫‪٢‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫ﺳﻮﻣﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﺑﻴﻮﺍﻧﺮژﻯ ﺍﻳﺮﺍﻥ )ﺑﻴﻮﻣﺎﺱ ﻭ ﺑﻴﻮﮔﺎﺯ(‬
‫‪Archive of SID‬‬
‫‪ISBN: ۹۷۸-۶۰۰-۶۷۲۰-۰۴-۳‬‬

‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬روﻏﻦ ﮔﻴﺎﻫﻲ از ﻳﻚ زﻧﺠﻴﺮه ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﺎ ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎي ﻣﺮﻛﺐ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺘﻴﺠﺔ آن ﻳﻚ ﻣﻮﻟﻜﻮل ﺑﺰرگ ﻛﻪ وزن ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ‬
‫آﻧﻬﺎ ﺑﻴﻦ ‪ 850‬ﺗﺎ ‪ 950‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ وزن ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ دﻳﺰل ‪ 168‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ]‪.[9‬‬

‫ﺟﺪول ‪ -1‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ اﺳﺘﺮ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ]‪.[10‬‬

‫‪Triglyceride‬‬ ‫‪Diglyceride‬‬ ‫‪Monoglyceride‬‬ ‫‪Biodiesel‬‬ ‫‪Diesel‬‬

‫‪C12H23‬‬

‫‪ -4‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺮاﻧﺲ اﺳﺘﺮﻓﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬

‫ﭼﻨﺪﻳﻦ روش ﺑﺮاي ﺗﺒﺪﻳﻞ روﻏﻦ ﮔﻴﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﺳﻮﺧﺖ ﺑﻴﻮ دﻳﺰل وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺮاﻧﺲ اﺳﺘﺮﻓﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﺮدن‪،‬‬
‫ﺷﻜﺴﺘﻦ‪ ،‬ﻣﻴﻜﺮواﻣﻮﻟﺴﻴﻮن و ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺣﺮارﺗﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺮاﻧﺲ اﺳﺘﺮﻓﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻣﺰاﻳﺎي زﻳﺎدي دارد‪ ،‬ﻣﺜﻼ ﺗﺮاﻧﺲ‬
‫اﺳﺘﺮﻓﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در ﺷﺮاﻳﻂ ﻏﻴﺮ ﻧﺮﻣﺎل اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﺎﻻ و ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﻬﺘﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ روش ﻫﺎي دﻳﮕﺮ دارد‪.‬‬
‫ﺗﺮاﻧﺲ اﺳﺘﺮﻓﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻳﻚ روش ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺮي ﮔﻠﻴﺴﺮﻳﺪ را ﺑﻪ دي ﮔﻠﻴﺴﺮﻳﺪ و دي ﮔﻠﻴﺴﺮﻳﺪ را ﺑﻪ ﻣﻨﻮ ﮔﻠﻴﺴﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ‬
‫ﻣﺘﻴﻞ ﻳﺎ اﺗﻴﻞ اﺳﺘﺮ اﺳﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ اﻳﻦ اﺳﺘﺮ ﺑﻴﻮدﻳﺰل ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ واﻛﻨﺶ ﻫﺎي آن ﭘﻲ در ﭘﻲ و ﺑﺮﮔﺸﺖ ﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد ]‪.[9‬‬
‫‪ + R COOR‬دي ﮔﻠﻴﺴﺮﻳﺪ ‪ ‬اﻟﻜﻞ ‪ +‬ﺗﺮي ﮔﻠﻴﺴﺮﻳﺪ‬
‫‪ + R COOR‬ﻣﻨﻮ ﮔﻠﻴﺴﺮﻳﺪ ‪ ‬اﻟﻜﻞ ‪ +‬دي ﮔﻠﻴﺴﺮﻳﺪ‬

‫در ﺗﺮاﻧﺲ اﺳﺘﺮﻓﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻟﻜﻞ ﺑﺎ روﻏﻦ ﮔﻴﺎﻫﻲ در ﺣﻀﻮر ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﻣﻨﺎﺳﺐ واﻛﻨﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ و در اﻳﻦ واﻛﻨﺶ اﺗﻴﻞ ﻳﺎ ﻣﺘﻴﻞ اﻟﻜﻞ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺗﻴﻞ ﻳﺎ ﻣﺘﻴﻞ اﺳﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از واﻛﻨﺶ دو ﻻﻳﻪ ﻣﺎﻳﻊ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻛﻪ ﻳﻜﻲ اﺗﻴﻞ ﻳﺎ ﻣﺘﻴﻞ اﺳﺘﺮ اﺳﺖ و‬
‫دﻳﮕﺮي ﮔﻠﻴﺴﺮﻳﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺘﺎﻧﻮل ﻗﺒﻞ از ﻣﺨﻠﻮط ﺷﺪن ﺑﺎ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﺑﺎ روﻏﻦ ﮔﻴﺎﻫﻲ واﻛﻨﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ و ﺑﻴﻮدﻳﺰل ﺧﺎم و ﮔﻠﻴﺴﺮﻳﻦ‬
‫ﺧﺎم ﻃﻲ اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﻨﺪ‪ .‬ﮔﻠﻴﺴﺮﻳﻦ و ﺑﻴﻮدﻳﺰل ﺧﺎم ﺑﺮاي ﻣﺼﺎرف ﺑﻌﺪي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد و اﻟﻜﻞ داﺧﻞ آﻧﻬﺎ ﺟﺪا ﺷﺪه و‬
‫در ﻳﻚ ﺳﻴﻜﻠﻲ ﺑﻪ اﺑﺘﺪاي واﻛﻨﺶ ﺑﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد ]‪ .[9‬ﺷﻜﻞ ‪ 1‬ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ از روﻏﻦ ﮔﻴﺎﻫﻲ )ﺗﺮي ﮔﻠﻴﺴﺮﻳﺪ( ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﻪ‬
‫ﻣﻮﻟﻜﻮل از اﻟﻜﻞ واﻛﻨﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻪ ﻣﻮﻟﻜﻮل ﻣﻨﻮ ﮔﻠﻴﺴﺮﻳﺪ و ﻳﻚ ﻣﻮﻟﻜﻮل ﮔﻠﻴﺴﺮﻳﻦ ) ﮔﻠﻴﺴﺮول ( ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪-1‬واﻛﻨﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﻮدﻳﺰل )ﻣﺘﻴﻞ اﺳﺘﺮ( ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﺮي ﮔﻠﻴﺴﺮﻳﺪ و ﻣﺘﺎﻧﻮل در ﺣﻀﻮر ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور‬

‫‪٣‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫ﺳﻮﻣﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﺑﻴﻮﺍﻧﺮژﻯ ﺍﻳﺮﺍﻥ )ﺑﻴﻮﻣﺎﺱ ﻭ ﺑﻴﻮﮔﺎﺯ(‬
‫‪Archive of SID‬‬
‫‪ISBN: ۹۷۸-۶۰۰-۶۷۲۰-۰۴-۳‬‬

‫ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺎﻧﺒﻲ واﻛﻨﺶ ﻛﻪ ﮔﻠﻴﺴﺮﻳﻦ اﺳﺖ ﻳﻚ ﻣﺎده ﺑﺎ ارزش ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﻓﺮاوري ﻏﺬاي ﺣﻴﻮاﻧﺎت‪ ،‬ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ در ﺗﺨﻤﻴﺮ‬
‫ﻛﺮﺑﻦ‪ ،‬ﭘﻠﻴﻤﺮ‪ ،‬ﻣﻮادي ﻛﻪ ﺳﻄﺢ ﻓﻌﺎل دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮاد داروﻳﻲ و روان ﻛﺎرﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ]‪ .[9‬درﺻﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﻮ دﻳﺰل ﺗﻮﺳﻂ‬
‫روش ﺗﺮاﻧﺲ اﺳﺘﺮﻓﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد ﻛﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ ﻣﻘﺪار و ﻧﻮع اﻟﻜﻞ و ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور‪ ،‬دﻣﺎي و زﻣﺎن‬
‫واﻛﻨﺶ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ رﻃﻮﺑﺖ ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ و ﻣﻘﺪار اﺳﻴﺪ ﭼﺮب آزاد‪ ،‬روي در ﺻﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﺆﺛﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻣﻲ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ‬
‫واﻛﻨﺶ در دﻣﺎي ‪ 50-75 C‬و ﻃﻲ دو ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻴﻮدﻳﺰل و ﮔﻠﻴﺴﺮﻳﻦ در دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوي ﺛﻘﻠﻲ ﻳﺎ ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮﻛﺰ‬
‫ﻛﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﺟﺪا ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ]‪.[9‬‬

‫‪ -5‬ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور‬

‫ﺗﺮاﻧﺲ اﺳﺘﺮﻓﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻓﺮآﻳﻨﺪي در ﺣﻀﻮر ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎي اﺳﻴﺪي و ﺑﺎزي ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻮع ﺧﻮراك اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور اﺳﻴﺪي و ﺑﺎزي ﺑﺎﻋﺚ ﺳﺮﻳﻌﺘﺮ ﺷﺪن واﻛﻨﺶ و ﺑﻬﺒﻮد ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﻴﻮدﻳﺰل ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﺑﺎزي ﺑﺮ ﻧﻮع اﺳﻴﺪي آن‬
‫ﺗﺮﺟﻴﺢ داده ﻣﻲ ﺷﻮد زﻳﺮا ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ واﻛﻨﺶ را ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و ﻧﻴﺎز ﺑﻪ دﻣﺎي ﻛﻤﺘﺮي ﺑﺮاي واﻛﻨﺶ دارد و در ﺻﺪ‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ آن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﻫﺎي اﺳﻴﺪي ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﺳﻴﺪ ﭼﺮب آزاد‪ ( FFA) 6‬ﻛﻤﺘﺮ از ﻳﻚ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﺑﺎزي ﺑﻪ‬
‫ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ آﻣﻴﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﻮارد ﻫﻢ اﮔﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻳﻚ اﺳﻴﺪ ﭼﺮب آزاد وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور‬
‫ﺑﺎز ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﻣﺠﺎز اﺳﺖ ﻓﻘﻂ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻘﺪار آن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ وﻗﺘﻲ اﺳﻴﺪ ﻫﺎي ﭼﺮب آزاد ﻛﻤﺘﺮ از دو ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻧﻴﺰ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺧﻮﺑﻲ‬
‫ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ و ﺳﺮﻋﺖ واﻛﻨﺶ در زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﺑﺎزي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور اﺳﻴﺪي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ ﻫﺰاران ﺑﺎر اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﻌﻀﻲ اوﻗﺎت در ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ اي ﻛﻪ ﺑﻴﺶ از ‪ 5‬اﺳﻴﺪ ﭼﺮب آزاد دارﻧﺪ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﺑﺎزي ﻣﻮﺛﺮ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎي ﺑﺎزي ﺑﺎﻋﺚ ﺻﺎﺑﻮن ﺳﺎزي روﻏﻦ ﻫﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻳﺎ ﺗﺮي ﮔﻠﻴﺴﺮﻳﺪ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ارزش اﺳﻴﺪي ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ‬
‫ﺑﺎﻻﺳﺖ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﻮارد از ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﻫﺎي اﺳﻴﺪي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ]‪.[9‬‬
‫ارزش اﺳﻴﺪي در روﻏﻦ ﻫﺎي ﺧﻮارﻛﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ روﻏﻦ ﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﺧﻮراﻛﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ اﺳﺖ و زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﺪت ﻃﻮﻻﻧﻲ روﻏﻦ‬
‫ﻫﺎي ﺧﻮراﻛﻲ ﺑﺮاي ﺳﺮخ ﻛﺮدن اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد ارزش اﺳﻴﺪي آن اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ارزش اﺳﻴﺪي روﻏﻦ ﺳﻮﻳﺎ وﻗﺘﻲ در دﻣﺎي ‪C‬‬
‫‪190‬ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 70‬ﺳﺎﻋﺖ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد از ‪ 0/04 %‬ﺑﻪ ‪ 1/51 %‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ارزش اﺳﻴﺪي روﻏﻦ ﻛﻠﺰا وﻗﺘﻲ در ﻣﻌﺮض ﺳﺮخ ﻛﺮدن‬
‫ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد از ‪ 2‬ﺑﻪ ‪ 5/6‬و روﻏﻦ ﺧﺮﻣﺎ از ‪ 5/6‬ﺑﻪ ‪ 20‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ و در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور اﺳﻴﺪي ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻬﺘﺮي‬
‫دارد]‪.[9‬‬

‫‪ -5-1‬ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎي ﺑﺎزي‬

‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎي ﺑﺎزي ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ دو ﺑﺨﺶ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ :‬ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎي ﺑﺎزي ﻫﻤﮕﻦ‪ ،‬ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎي ﺑﺎزي ﻧﺎﻫﻤﮕﻦ‬

‫‪ -5-1-1‬ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎي ﺑﺎزي ﻫﻤﮕﻦ‬

‫اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﻫﺎي ﺑﺎزي ﻫﻤﮕﻦ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺮاﻧﺲ اﺳﺘﺮاﻓﻴﻜﺎﺳﻴﻮن روﻏﻦ ﮔﻴﺎﻫﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ از‬
‫ﻣﺘﺪاول ﺗﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ ‪ :‬ﺳﺪﻳﻢ ﻫﻴﺪرو ﻛﺴﻴﺪ‪ ،‬ﺳﺪﻳﻢ ﻣﺘﻮ ﻛﺴﻴﺪ ‪ ،‬ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﻫﻴﺪرو ﻛﺴﻴﺪ و ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﻣﺘﻮﻛﺴﻴﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺳﺪﻳﻢ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻗﻴﻤﺖ ﻛﻤﺘﺮ و ﺗﺸﻜﻴﻞ اﻣﻮﻟﺴﻴﻮن ﻛﻤﺘﺮ و راﺣﺘﻲ ﺟﺪاﺳﺎزي ﮔﻠﻴﺴﺮﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور‬
‫ﺗﺮﺟﻴﺢ داده ﻣﻲ ﺷﻮد ]‪.[9‬‬

‫‪6‬‬
‫‪Free Fatty Acid‬‬

‫‪٤‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫ﺳﻮﻣﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﺑﻴﻮﺍﻧﺮژﻯ ﺍﻳﺮﺍﻥ )ﺑﻴﻮﻣﺎﺱ ﻭ ﺑﻴﻮﮔﺎﺯ(‬
‫‪Archive of SID‬‬
‫‪ISBN: ۹۷۸-۶۰۰-۶۷۲۰-۰۴-۳‬‬

‫‪ -5-1-1-1‬ﺳﺪﻳﻢ ﻫﻴﺪورﻛﺴﻴﺪ )‪(NaOH‬‬

‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﺳﺪﻳﻢ ﻫﻴﺪورﻛﺴﻴﺪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﻮدﻳﺰل از ﺳﺒﻮس ﺑﺮﻧﺞ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از‬
‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور و اﻟﻜﻞ در دﻣﺎﻫﺎ و زﻣﺎن ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ واﻛﻨﺶ آزﻣﺎﻳﺶ ﮔﺮدﻳﺪ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺷﺪت ﻣﻮﻟﻲ ورودي ﻣﺘﺎﻧﻮل‬
‫ﺑﻪ روﻏﻦ ﺑﺎﻳﺪ ‪ 9‬و در ﺻﺪ وزﻧﻲ ‪ 0/75 % NaoH‬ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻴﺰان ﺗﺒﺪﻳﻞ در ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ و دﻣﺎي ‪ 55 C‬ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪﻫﺎي روﻏﻦ ﺳﺮخ ﻛﺮدﻧﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻮﺧﺖ ﻣﻮﺗﻮر ﻫﺎي اﺣﺘﺮاﻗﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ ﻫﺮ ﻟﻴﺘﺮ ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﺮاي ﺗﺒﺪﻳﻞ ‪ 4/81‬ﻟﻴﺘﺮ‬
‫روﻏﻦ ﺑﻪ ﺑﻴﻮدﻳﺰل ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ واﻛﻨﺶ ‪ 2/88‬ﮔﺮم ﺳﺪﻳﻢ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ و ﻛﻞ آزﻣﺎﻳﺶ را در دﻣﺎي ‪65 C‬‬
‫اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻌﺪ از ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺳﺎل ‪ 2008‬ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ روﻏﻦ‬
‫آﻓﺘﺎﺑﮕﺮدان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از درﺻﺪ وزﻧﻲ ‪ ، 1 % NaOH‬ﻧﺴﺒﺖ ﺷﺪت ﻣﻮﻟﻲ ‪ ،6‬در دﻣﺎي ‪ 65 C‬و ﺑﻪ ﻣﺪت دو ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻪ درﺻﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫‪ 97%‬رﺳﻴﺪ‪ .‬در آزﻣﺎﻳﺸﻲ ﻛﻪ از روﻏﻦ ﭘﻨﺒﻪ داﻧﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان روﻏﻦ در ﺗﻬﻴﻪ ﺑﻴﻮدﻳﺰل اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﻧﺴﺒﺖ ﺷﺪت ﻣﻮﻟﻲ‬
‫ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﻪ روﻏﻦ را از ‪ 3 -15‬و ﻣﻴﺰان ‪ NaOH‬را از ‪ 0/3– 0/9 %‬ﺗﻐﻴﻴﺮ دادﻧﺪ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﺪت ﻣﻮﻟﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ‪ 6‬و‬
‫ﻣﻘﺪار ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ‪ 0/3 %‬و دﻣﺎي واﻛﻨﺶ ‪ 60 C‬و زﻣﺎن واﻛﻨﺶ ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺮاي ﺗﺒﺪﻳﻞ اﻳﻦ روﻏﻦ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ .‬در آزﻣﺎﻳﺸﻲ از روﻏﻦ‬
‫ﺧﺮﻣﺎ و روﻏﻦ ﻧﺎرﮔﻴﻞ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﻮدﻳﺰل اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ و آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪه اﻧﺪ ﻛﻪ روﻏﻦ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﺳﻴﺪ ﻫﺎي ﭼﺮب‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮي دارﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﻣﻘﺪار ‪ 1 %‬وزﻧﻲ ﺳﺪﻳﻢ ﻫﻴﺪورﻛﺴﻴﺪ و ‪ 28%‬وزﻧﻲ ﻣﺘﺎﻧﻮل اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد و ﺑﺮاي آن در ﺻﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫روﻏﻦ ﺧﺮﻣﺎ ‪ 80 %‬و روﻏﻦ ﻧﺎرﮔﻴﻞ ‪ 55 %‬ﮔﺰارش ﺷﺪ ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻴﻮدﻳﺰل ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه از روﻏﻦ ﻫﺎي ﺳﻮﻳﺎ و ﭘﻨﺒﻪ داﻧﻪ در‬
‫ﺣﻀﻮر ﻣﺘﺎﻧﻮل و ﺳﺪﻳﻢ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ داراي ﺧﻮاص ﻣﺸﺎﺑﻪ اي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﻮاص آن در ﺣﺪ دﻳﺰل ﻣﻌﺪﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در آزﻣﺎﻳﺸﻲ ﻣﻴﺰان‬
‫ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﺳﺪﻳﻢ ﻫﻴﺪورﻛﺴﻴﺪ ﺑﺮاي روﻏﻦ ﺑﺎدام زﻣﻴﻨﻲ ‪ 3/4 %‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ ] ‪.[9‬‬

‫‪ -5-1-1-2‬ﺳﺪﻳﻢ ﻣﺘﻮ ﻛﺴﻴﺪ )‪(NaOCH3‬‬

‫ﺳﺪﻳﻢ ﻣﺘﻮﻛﺴﻴﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺪﻳﻢ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ ﻣﻮﺛﺮﺗﺮ اﺳﺖ زﻳﺮا ﻓﺮم ﺟﺪا ﺷﺪه ﺳﺪﻳﻢ ﻣﺘﻮﻛﺴﻴﺪ )‪ (CH3O-, Na+‬ﺑﺮﺧﻼف ﻓﺮم‬
‫ﺟﺪاﺷﺪه ﺳﺪﻳﻢ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ ‪ (Na+, OH-) NaOH‬ﺷﺒﻴﻪ ﻓﺮم ﺟﺪا ﺷﺪه آب )‪ (H+, OH-‬ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ آن ﻣﻴﺰان ﺳﺪﻳﻢ ﻣﺘﻮﻛﺴﻴﺪ‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻧﺼﻒ ﺳﺪﻳﻢ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ اﻣﺎ ﭼﻮن ﻗﻴﻤﺖ اﻳﻦ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﺑﺎﻻﺳﺖ اﻳﻦ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ‬
‫ﮔﻴﺮد‪ .‬در آزﻣﺎﻳﺸﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻮﻟﻲ ‪ 5‬و ﻣﻴﺰان ﺳﺪﻳﻢ ﻣﺘﻮﻛﺴﻴﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ‪ 0/6 %‬ﺑﻮده و واﻛﻨﺶ در دﻣﺎي ‪55 C‬‬
‫و در زﻣﺎن ﻧﻴﻢ ﺳﺎﻋﺖ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻣﻴﺰان ﺗﺒﺪﻳﻞ ‪ 97/25 %‬ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬در آزﻣﺎﻳﺸﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﻮدﻳﺰل از داﻧﺔ ﮔﻠﺮﻧﮓ‬
‫اﺳﺘﻔﺎه ﺷﺪه ﻣﻴﺰان ﻧﺴﺒﺖ ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻮﻟﻲ ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﻪ روﻏﻦ را از ‪ 3 -18‬و دﻣﺎي واﻛﻨﺶ را از ‪ 30 – 60 C‬و ﻣﻴﺰان ﭼﺮﺧﺶ را از‬
‫‪ 180 - 600 rpm‬ﺗﻐﻴﻴﺮ دادﻧﺪ و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻫﺮ ﻛﺪام از ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﻫﺎي ﺑﺎزي )‪ NaOH‬و ‪ KOH‬و ‪ KOCH‬و ‪ (NaOCH3‬ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺖ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻴﺰان ﺑﻬﻴﻨﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺷﺪت ﻣﻮﻟﻲ ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﻪ روﻏﻦ ‪ 6‬و ﻣﻴﺰان ﺳﺪﻳﻢ ﻣﺘﻮﻛﺴﻴﺪ ‪%‬‬
‫‪ 1‬وزﻧﻲ و ﻣﻴﺰان ﭼﺮﺧﺶ ‪ 600 rpm‬ﺑﺎﺷﺪ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪ .‬در آزﻣﺎﻳﺸﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﻮ دﻳﺰل از ﻛﻨﮕﺮ ﻓﺮﻧﮕﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه ﻣﻴﺰان‬
‫‪ 5 -21 %‬و دﻣﺎي واﻛﻨﺶ را از ‪ 25 - 60 C‬ﺗﻐﻴﻴﺮ داده اﻧﺪ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ‬ ‫ﺷﺪت ﻣﻮﻟﻲ ﻣﺘﺎﻧﻮل را از‬
‫ﻣﻴﺰان ﺷﺪت ﻣﻮﻟﻲ ﻣﺘﺎﻧﻮل ‪ 15 %‬و دﻣﺎي واﻛﻨﺶ ‪ 60 C‬ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻴﺰان ﺳﺪﻳﻢ ﻣﺘﻮﻛﺴﻴﺪ ‪ 1 %‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻴﻮ دﻳﺰل ﺗﻮﻟﻴﺪي داراي ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﻛﻴﻔﻴﺖ و ﺑﺎزده ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎي آن ﺑﺴﻴﺎر ﺷﺒﻴﻪ دﻳﺰل ﻣﻌﺪﻧﻲ اﺳﺖ ]‪.[9‬‬

‫‪ -5-1-1-3‬ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﻫﻴﺪورﻛﺴﻴﺪ )‪(KOH‬‬

‫ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﺑﺎزي ﺑﻪ ﻃﻮر وﺳﻴﻊ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺮاﻧﺲ اﺳﺘﺮﻓﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ‪ NaOH‬و ‪ KOH‬ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ‪ KOH‬ﺑﻬﺘﺮ از ‪ NaOH‬اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬

‫‪٥‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫ﺳﻮﻣﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﺑﻴﻮﺍﻧﺮژﻯ ﺍﻳﺮﺍﻥ )ﺑﻴﻮﻣﺎﺱ ﻭ ﺑﻴﻮﮔﺎﺯ(‬
‫‪Archive of SID‬‬
‫‪ISBN: ۹۷۸-۶۰۰-۶۷۲۰-۰۴-۳‬‬

‫ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺟﺪاﺳﺎزي ﺑﻴﻮدﻳﺰل و ﮔﻠﻴﺴﺮﻳﻦ وﻗﺘﻲ ‪ KOH‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد آﺳﺎن ﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ‬
‫ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ ﺑﻪ ﺳﺪﻳﻢ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ ﺗﺮﺟﻴﺢ داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در آزﻣﺎﻳﺸﻲ دﻳﮕﺮ روﻏﻦ آﻓﺘﺎب ﮔﺮدان و روﻏﻦ ﺳﺮخ ﻛﺮدﻧﻲ را ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪ‬
‫ﺑﻴﻮدﻳﺰل اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬در اﻳﻦ ﻛﺎر از ﻣﺘﺎﻧﻮل در ﺣﻀﻮر ﺳﺪﻳﻢ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ و ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه و ﺑﺎ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻮﻟﻲ ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﻪ روﻏﻦ از ‪ 4/5 -9‬و ﻣﻴﺰان ﺳﺪﻳﻢ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ و ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ از ‪ 0/5 - 1/5 %‬ﻣﻮرد‬
‫آزﻣﺎﻳﺶ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺴﺒﺖ ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻮﻟﻲ ‪ 6‬و ﻣﻴﺰان ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ ‪1 %‬‬
‫وزﻧﻲ و دﻣﺎي واﻛﻨﺶ ‪ 25 C‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ و ﺑﺎزده در زﻣﺎن ‪ 30‬دﻗﻴﻘﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻫﺎي ﻣﺆﺛﺮ در ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺑﻴﻮدﻳﺰل از روﻏﻦ اﻓﺘﺎب ﮔﺮدان و روﻏﻦ ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬در آﻧﺠﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺷﺪت‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻮﻟﻲ ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﻪ روﻏﻦ ‪ 6‬و ﻣﻘﺪار ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ ‪ 1 %‬و دﻣﺎي واﻛﻨﺶ ‪ 65 C‬و زﻣﺎن آن ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻣﻴﺰان ﺗﺒﺪﻳﻞ ‪ 96%‬ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﻪ ﺟﺎي ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ از ﺳﺪﻳﻢ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﺮدﻳﻢ‬
‫ﻣﻴﺰان ﺗﺒﺪﻳﻞ ‪ 1 %‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮاﻳﻦ از روﻏﻦ ﺧﺮﻣﺎ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﻮدﻳﺰل اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدﻧﺪ و در آن ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ﻟﻴﺘﺮ روﻏﻦ ‪ml‬‬
‫‪ 200‬ﻣﺘﺎﻧﻮل و ‪ 4‬ﮔﺮم ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ و دﻣﺎي واﻛﻨﺶ ‪ 60 C‬و زﻣﺎن آن ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ ﻓﺮض ﺷﺪه اﺳﺖ و‬
‫ﻫﻤﺰن ﻫﺎي ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﺑﺮاي ﻫﻤﮕﻦ ﻛﺮدن ﻣﻮاد اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﭘﺎﻳﺎن واﻛﻨﺶ ﻣﺘﻴﻞ اﺳﺘﺮ از ﮔﻠﻴﺴﺮﻳﻦ ﺟﺪا ﻣﻲ ﺷﻮد ﺳﭙﺲ‬
‫واﻛﻨﺶ ﺑﺎ ‪ 300 ml‬ﻣﺘﺎﻧﻮل اﻧﺠﺎم ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎز ﻫﻤﺎن ﻧﺘﺎﻳﺞ را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺖ و ﺑﻴﻮ دﻳﺰل ﭘﺲ از ﺧﻨﺜﻲ ﺳﺎزي و ﺷﺴﺘﺸﻮ ﺑﺮ اﺳﺎس‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ ASTM 6751‬ﺑﺮاي ﺧﻮاص ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺶ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ]‪.[9‬‬

‫‪ -5-1-1-4‬ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﻣﺘﻮ ﻛﺴﻴﺪ )‪(KOCH3‬‬

‫ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﻣﺘﻮ ﻛﺴﻴﺪ ﻳﻚ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﺑﺎزي اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺮاﻧﺲ اﺳﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬در ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ ﺑﻴﻮدﻳﺰل ﺗﻮﺳﻂ‬
‫روﻏﻦ ﮔﻴﺎﻫﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه و در آن ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﻫﺎي ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ و ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﻣﺘﻮﻛﺴﻴﺪ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﻣﺘﻮﻛﺴﻴﺪ‬
‫ﻣﺼﺮﻓﻲ ‪ 0/445 %‬و ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻮﻟﻲ ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﻪ روﻏﻦ ‪ 8/5‬و زﻣﺎن واﻛﻨﺶ ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻮد و در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ درﺻﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ‪ 99/2 %‬رﺳﻴﺪ‪ .‬و‬
‫وﻗﺘﻲ ﻣﻴﺰان ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ ‪ 0/382 %‬و ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻮﻟﻲ ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﻪ روﻏﻦ ‪ 11/3‬و زﻣﺎن واﻛﻨﺶ ﺳﻪ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬درﺻﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ‪%‬‬
‫‪ 98/1‬ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﻣﻘﺎﻟﻪ اي ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﺪﻳﻢ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ‪ ،‬ﺳﺪﻳﻢ ﻣﺘﻮﻛﺴﻴﺪ‪ ،‬ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ و ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﻣﺘﻮﻛﺴﻴﺪ در ﻛﻨﺎر اﺳﺘﻔﺎده‬
‫از اﺗﺎﻧﻮل ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪ ﺑﻴﻮدﻳﺰل ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺶ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻮﻟﻲ را از ‪ 6-12‬و ﻣﻴﺰان ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور را از ‪ 0/1-1/5 %‬و دﻣﺎ را ﻧﻴﺰ از‬
‫‪ 35 – 78 C‬ﺗﻐﻴﻴﺮ دادﻧﺪ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ ﻣﺆﺛﺮﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻪ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور دﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻴﺰان ﺗﺒﺪﻳﻞ در ﺳﺪﻳﻢ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ و ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﻣﺘﻮﻛﺴﻴﺪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ و ﻣﻴﺰان ﺑﻴﺸﻴﻨﻴﻪ درﺻﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ‪ 75 %‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪه ﺷﺪ ﻛﻪ واﻛﻨﺶ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﻣﺘﻮﻛﺴﻴﺪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺳﺪﻳﻢ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد داراي ﺳﺮﻋﺖ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮي اﺳﺖ ]‪.[9‬ﺟﺪول ‪ 2‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﭼﻬﺎر ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﺑﺎزي ﻣﻮرد ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺸﺎت در دﻣﺎي ‪ 65 C‬و ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺘﺎﻧﻮل‬
‫ﺑﻪ روﻏﻦ آﻓﺘﺎب ﮔﺮدان ‪ 6‬و ﻣﻴﺰان ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ‪ 1 %‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ -2‬ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎزي در ﺧﻠﻮص و ﻣﻴﺰان درﺻﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻴﻮ دﻳﺰل ]‪.[11‬‬

‫ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﻣﺘﻮﻛﺴﻴﺪ‬ ‫ﺳﺪﻳﻢ ﻣﺘﻮﻛﺴﻴﺪ‬ ‫ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ‬ ‫ﺳﺪﻳﻢ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ‬

‫‪99/52±0/10‬‬ ‫‪99/72±0/03‬‬ ‫‪99/76±0/05‬‬ ‫‪99/7±0/04‬‬ ‫ﺧﻠﻮص ﺑﻴﻮ دﻳﺰل‬

‫‪98/46±0/16‬‬ ‫‪99/33±0/36‬‬ ‫‪91/67±0/27‬‬ ‫‪86/71±0/28‬‬ ‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻴﻮدﻳﺰل‬

‫‪٦‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫ﺳﻮﻣﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﺑﻴﻮﺍﻧﺮژﻯ ﺍﻳﺮﺍﻥ )ﺑﻴﻮﻣﺎﺱ ﻭ ﺑﻴﻮﮔﺎﺯ(‬
‫‪Archive of SID‬‬
‫‪ISBN: ۹۷۸-۶۰۰-۶۷۲۰-۰۴-۳‬‬

‫در آزﻣﺎﻳﺸﻲ از ﭘﻨﺒﻪ داﻧﻪ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﻮدﻳﺰل اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ و در آن ﭼﻬﺎر ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور‬
‫ﺳﺪﻳﻢ ﻣﺘﻮﻛﺴﻴﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ درﺻﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ‪ ،96 %‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺳﺪﻳﻢ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ در ﺻﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ‪ ، 89 %‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﻣﺘﻮﻛﺴﻴﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ درﺻﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ‪ 84 %‬و زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ درﺻﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ‪ 76 %‬رﺳﻴﺪ و‬
‫دﻣﺎي واﻛﻨﺶ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ‪ 65 C‬و زﻣﺎن آن دو ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻮد ]‪ .[12‬در ﻧﻤﻮدار ‪ 1‬ﻣﻴﺰان ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻴﻮدﻳﺰل در زﻣﺎن ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ‬
‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﻧﻤﺎﻳﺶ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ - 1‬ﻣﻴﺰان ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻴﻮدﻳﺰل در زﻣﺎن ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت]‪.[12‬‬

‫‪ -5-1-2‬ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎي ﻧﺎﻫﻤﮕﻦ ﺑﺎزي‬

‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﻫﺎي ﻫﻤﮕﻦ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺆﺛﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑﺎرﻫﺎ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ اﻣﺎ ﻣﺸﻜﻠﻲ ﻛﻪ در اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﻧﻮع‬
‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور وﺟﻮد دارد اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﺘﻴﻞ اﺳﺘﺮ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﺟﺪا ﻛﺮدن آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺷﺴﺘﺸﻮي زﻳﺎد دارد‪ .‬ﺑﺮاي‬
‫اﻳﻦ ﻛﺎر اﻧﺮژي‪ ،‬زﻣﺎن و آب زﻳﺎدي ﻣﺼﺮف ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ ﻫﺎ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ ﻫﺎ دوﺑﺎره ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻧﻤﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور‬
‫ﻣﻲ‬ ‫ﻫﺎي ﻧﺎﻫﻤﮕﻦ ﺑﺎزي ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺟﺎﻣﺪ ﺑﻮدﻧﺸﺎن در ﻣﺘﻴﻞ اﺳﺘﺮ ﺣﻞ ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﺟﺪاﺳﺎزي و ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻛﺮدن آﻧﻬﺎ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ اﻧﺠﺎم‬
‫ﮔﻴﺮد و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ آن را ﻣﻲ ﺗﻮان دوﺑﺎره اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً از اﻛﺴﻴﺪ ﻫﺎي ﻓﻠﺰات ﻗﻠﻴﺎﻳﻲ ﺧﺎﻛﻲ و زﺋﻮﻟﻴﺖ ﻫﺎ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺖ اﻳﻦ‬
‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬در ﺑﻴﻦ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﻫﺎي ﺟﺎﻣﺪ ﺑﺎرﻳﻢ اﻛﺴﻴﺪ )‪ (BaO‬ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ زﻣﺎن واﻛﻨﺶ و ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ اﻛﺴﻴﺪ )‪(MgO‬‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ زﻣﺎن واﻛﻨﺶ را داراﺳﺖ ]‪.[9‬‬

‫‪ -6‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﻴﻦ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎي ﻫﻤﮕﻦ و ﻧﺎﻫﻤﮕﻦ‬

‫در ﻳﻚ آزﻣﺎﻳﺶ روﻏﻦ ﺳﻮﻳﺎ را ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺑﻴﻮدﻳﺰل ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎر از ﻛﻠﺴﻴﻢ اﻛﺴﻴﺪ )‪ ،(CaO‬ﻛﻠﺴﻴﻢ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ‬
‫)‪ (Ca(OH)2‬و ﻛﻠﺴﻴﻢ ﻛﺮﺑﻨﺎت )‪ (CaCO3‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬و درﺻﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ در ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ واﻛﻨﺶ ﺑﺮاي ﻛﻠﺴﻴﻢ‬
‫اﻛﺴﻴﺪ ‪ ،93 %‬ﺑﺮاي ﻛﻠﺴﻴﻢ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ ‪ 12 %‬و ﺑﺮاي ﻛﻠﺴﻴﻢ ﻛﺮﺑﻨﺎت ﺻﻔﺮ درﺻﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻮن اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﻠﺴﻴﻢ اﻛﺴﻴﺪ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﻳﻚ‬
‫ﻣﻴﺰان ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﺎﻻﻳﻲ رﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺶ ﻫﺎي ﺑﻌﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور و در زﻣﺎن‪ ،‬رﻃﻮﺑﺖ و ﺧﻮراك ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ و ﻧﺘﻴﺠﻪ آن در‬
‫ﺟﺪول ‪ 3‬آورده ﺷﺪه اﺳﺖ ]‪.[13‬‬

‫‪٧‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫ﺳﻮﻣﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﺑﻴﻮﺍﻧﺮژﻯ ﺍﻳﺮﺍﻥ )ﺑﻴﻮﻣﺎﺱ ﻭ ﺑﻴﻮﮔﺎﺯ(‬
‫‪Archive of SID‬‬
‫‪ISBN: ۹۷۸-۶۰۰-۶۷۲۰-۰۴-۳‬‬

‫ﺟﺪول ‪ -3‬ﺗﺎﺛﻴﺮ اﺳﻴﺪ ﭼﺮب آزاد‪،‬رﻃﻮﺑﺖ و ﻗﻄﺒﻴﺖ در ﻣﻴﺰان درﺻﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻴﻮدﻳﺰل ﺗﻮﺳﻂ ﻛﻠﺴﻴﻢ اﻛﺴﻴﺪ ]‪.[13‬‬
‫اﺳﻴﺪ ﭼﺮب‬ ‫ﺗﺒﺪﻳﻞ در‬ ‫ﺗﺒﺪﻳﻞ در‬ ‫ﺗﺒﺪﻳﻞ در‬
‫رﻃﻮﺑﺖ‬ ‫ﻗﻄﺒﻴﺖ‬
‫آزاد‬ ‫ﻧﻴﻢ ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫دو ﺳﺎﻋﺖ‬
‫روﻏﻦ ﺳﻮﻳﺎي ﺧﻮراﻛﻲ‬ ‫>‪0/1‬‬ ‫>‪0/01‬‬ ‫>‪0/1‬‬ ‫‪62‬‬ ‫‪93‬‬ ‫<‪99‬‬
‫روﻏﻦ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪه ﺑﺎ ارزش اﺳﻴﺪي ‪5/1‬‬ ‫‪2/6‬‬ ‫‪0/05‬‬ ‫‪18/7‬‬ ‫‪0/ 0‬‬ ‫‪66‬‬ ‫<‪99‬‬
‫روﻏﻦ ﺳﻮﻳﺎي ﺧﻮراﻛﻲ ﻣﺨﻠﻮط ﺑﺎ روﻏﻦ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪي‬
‫‪2/5‬‬ ‫>‪0/01‬‬ ‫>‪0/1‬‬ ‫‪0/ 0‬‬ ‫‪76‬‬ ‫<‪99‬‬
‫ﻛﻪ اﺳﻴﺪ ﭼﺮب آزاد آن ﺧﺎرج ﺷﺪه‬
‫روﻏﻦ ﺳﻮﻳﺎي ﺧﻮراﻛﻲ ﻣﺨﻠﻮط ﺑﺎ آب ﻣﻘﻄﺮ‬ ‫>‪0/1‬‬ ‫‪0/05‬‬ ‫>‪0/1‬‬ ‫‪49‬‬ ‫‪95‬‬ ‫<‪99‬‬
‫روﻏﻦ ﺳﻮﻳﺎي ﺧﻮراﻛﻲ ﻣﺨﻠﻮط ﺑﺎ روﻏﻦ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪي‬
‫>‪0/1‬‬ ‫>‪0/01‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪54‬‬ ‫‪97‬‬ ‫<‪99‬‬
‫ﻛﻪ ﻗﻄﺒﻴﺖ آن ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﺪه‬

‫‪ -5-2‬ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎي اﺳﻴﺪي‬

‫ارزش اﺳﻴﺪي ﺑﺴﻴﺎري از روﻏﻦ ﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﺧﻮراﻛﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از داﻣﻨﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎي ﺑﺎزي اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ در ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮاردي‬
‫از ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎي اﺳﻴﺪي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﻋﻴﺐ ﻫﺎﻳﻲ ﻧﻴﺰ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎي اﺳﻴﺪي دارد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻟﻜﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬دﻣﺎ و ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ ﺑﺮاي‬
‫واﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ واﻛﻨﺶ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ واﻛﻨﺶ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﺑﺎزي و ﺧﻮردﮔﻲ راﻛﺘﻮر ﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﻮدﻳﺰل از ﻣﻌﺎﻳﺐ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﻫﺎي اﺳﻴﺪي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻢ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎي ﻫﻤﮕﻦ و ﻫﻢ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎي ﻧﺎﻫﻤﮕﻦ اﺳﻴﺪي در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺮاﻧﺲ اﺳﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬
‫اﺳﺘﻔﺎه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و اﺳﻴﺪﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﻴﺪ ﺳﻮﻟﻔﻮرﻳﻚ‪ ،‬اﺳﻴﺪي ﻫﻴﺪروﻛﻠﺮﻳﺪ‪ ،‬اﺳﻴﺪ ﻓﺴﻔﺮﻳﻚ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‬
‫]‪.[9‬ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎي اﺳﻴﺪي ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻫﺎي دو ﻣﺮﺣﻠﻪ اي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬در ﻣﺮﺣﻠﺔ اول روﻏﻦ ﺑﺎ اﻟﻜﻞ در ﺣﻀﻮر ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور‬
‫اﺳﻴﺪي واﻛﻨﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬در اﻳﻦ زﻣﺎن ارزش اﺳﻴﺪي ﻣﺤﺼﻮل ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﺳﭙﺲ وارد ﻣﺮﺣﻠﺔ دوم ﻣﻲ ﺷﻮﻳﻢ ﻛﻪ در آن دوﺑﺎره‬
‫روﻏﻦ ﺑﺎ ﻣﺘﺎﻧﻮل وارد واﻛﻨﺶ ﻣﻲ ﺷﻮد و اﻳﻦ ﺑﺎر در ﺣﻀﻮر ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﺑﺎزي اﻳﻦ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪ .‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ اﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ ﻣﻴﺰان‬
‫اﺳﻴﺪي ﻫﺎي ﭼﺮب آزاد در داﻣﻨﻪ ﺗﺮاﻧﺲ اﺳﺘﺮﻓﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻗﻠﻴﺎﻳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻣﻴﺰان اﺳﻴﺪ ﻫﺎي ﭼﺮب آزاد ﻛﻤﺘﺮ از ﻳﻚ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد و در ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺑﻌﺪ ﻣﺤﺼﻮل ﺑﺎ ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﻳﺎ ﺳﺪﻳﻢ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ واﻛﻨﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﺰان اﺳﻴﺪ ﻫﺎي ﭼﺮب‬
‫ﺧﻮراك ﺑﺎﻻ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺮاﻧﺲ اﺳﺘﺮ ﻓﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در دو ﻣﺮﺣﻠﻪ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد ]‪.[9‬‬

‫‪ -5-2-1‬ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﻫﺎي اﺳﻴﺪي ﻫﻤﮕﻦ‬

‫در آزﻣﺎﻳﺸﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﻮدﻳﺰل از روﻏﻦ ﺑﻠﻮط آن را در دو ﻣﺮﺣﻠﻪ اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺮﺣﻠﺔ اول ﻣﺘﺎﻧﻮل در ﺣﻀﻮر اﺳﻴﺪ ﺳﻮﻟﻔﻮرﻳﻚ‬
‫ﺑﺎ روﻏﻦ واﻛﻨﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ و ﺳﭙﺲ در ﻣﺮﺣﻠﺔ دوم اﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮل ﺑﺎ ‪ 1/5 %‬ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ و ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻮﻟﻲ ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﻪ روﻏﻦ ‪ 9‬ﺑﻪ‬
‫ﻣﺪت ‪ 4‬ﺳﺎﻋﺖ واﻛﻨﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ و ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻫﺶ ارزش اﺳﻴﺪي ﺧﻮارك در ﻣﺮﺣﻠﻪ اول از ‪ 22 %‬ﺑﻪ ‪ 2 %‬ﺗﺸﺨﻴﺺ داده ﺷﺪ]‪ .[9‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎي اﺳﻴﺪي ﻛﻤﺘﺮ از ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﻫﺎي ﺑﺎزي اﺳﺖ اﻣﺎ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور اﺳﻴﺪي ﻛﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻣﺘﺎﻧﻮل‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮي دارﻧﺪ و راﻛﺘﻮر ﻫﺎي ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور اﺳﻴﺪي ﻛﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ از ﻓﻠﺰات زد ﺧﻮردﮔﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در آزﻣﺎﻳﺸﻲ روﻏﻦ ﺧﺮﻣﺎ را‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪ ﺑﻴﻮدﻳﺰل اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎر ‪ 5 %‬اﺳﻴﺪي ﺳﻮﻟﻔﻮرﻳﻚ و ﻣﻴﺰان ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻮﻟﻲ ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﻪ روﻏﻦ ‪ 40‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و دﻣﺎي واﻛﻨﺶ را ‪ 95 C‬و ‪ 80‬و ‪ 70‬ﻗﺮار دادﻧﺪ و در زﻣﺎن ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ واﻛﻨﺶ ﻣﻴﺰان درﺻﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ را ﻣﺸﺎﻫﺪه‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ]‪ .[14‬در ﻧﻤﻮدار ‪ 2‬ﻣﻴﺰان درﺻﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ روﻏﻦ ﺧﺮﻣﺎ در دﻣﺎ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﻤﺎﻳﺶ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٨‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫ﺳﻮﻣﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﺑﻴﻮﺍﻧﺮژﻯ ﺍﻳﺮﺍﻥ )ﺑﻴﻮﻣﺎﺱ ﻭ ﺑﻴﻮﮔﺎﺯ(‬
‫‪Archive of SID‬‬
‫‪ISBN: ۹۷۸-۶۰۰-۶۷۲۰-۰۴-۳‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ -2‬ﺗﺎﺛﻴﺮ دﻣﺎ و زﻣﺎن واﻛﻨﺶ در درﺻﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻮاد ﺑﻪ ﺑﻴﻮدﻳﺰل ]‪.[14‬‬

‫‪ -5-2-2‬ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎي اﺳﻴﺪي ﻧﺎﻫﻤﮕﻦ‬

‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎي اﺳﻴﺪي ﻧﺎﻫﻤﮕﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻮع ﻫﻤﮕﻦ آﻧﻬﺎ ﺗﺮﺟﻴﺢ داده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ زﻳﺮا آﻧﻬﺎ در اﻟﻜﻞ و ﺧﻮراك ﺣﻞ ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺟﺪا ﺳﺎزي و ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻛﺮدن آﻧﻬﺎ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺠﺪد را ﻧﻴﺰ دارﻧﺪ‪ .‬در آزﻣﺎﻳﺸﻲ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎي اﺳﻴﺪ‬
‫ﻧﺎﻫﻤﮕﻦ زﻳﺮ ﻛﻮﻧﻴﻮم – آﻟﻮﻣﻴﻨﺎ)‪ (WZA‬ﺳﻮﻟﻔﺎت ﻗﻠﻊ – زﻳﺮ ﻛﻮﻧﻴﻢ اﻛﺴﻴﺪ)‪ (SZA‬و ﺳﻮﻟﻔﺎت ﻗﻠﻊ اﻛﺴﻴﺪ)‪ (STO‬ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮارﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫دﻣﺎي آزﻣﺎﻳﺶ ‪ 200-300 C‬ﺑﻮد اﻳﻦ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ زﻳﺎدي از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن داده اﻧﺪ و ﻣﻘﺪار ﻛﻤﻲ ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪ‬
‫]‪ .[15‬ﻧﻤﻮدار ‪ 3‬درﺻﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ روﻏﻦ ﺳﻮﻳﺎ را ﺑﻪ ﺑﻴﻮدﻳﺰل ﺑﺎ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ در دﻣﺎﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ -3‬درﺻﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ روﻏﻦ ﺳﻮﻳﺎ ﺑﻪ ﺑﻴﻮدﻳﺰل ﺑﺎ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ در دﻣﺎﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ]‪.[15‬‬

‫‪٩‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫ﺳﻮﻣﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﺑﻴﻮﺍﻧﺮژﻯ ﺍﻳﺮﺍﻥ )ﺑﻴﻮﻣﺎﺱ ﻭ ﺑﻴﻮﮔﺎﺯ(‬
‫‪Archive of SID‬‬
‫‪ISBN: ۹۷۸-۶۰۰-۶۷۲۰-۰۴-۳‬‬

‫‪ -5-3‬ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎي آﻧﺰﻳﻤﻲ‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺮاﻧﺲ اﺳﺘﺮﻓﻴﻜﺎﺳﻴﻮن روﻏﻦ ﮔﻴﺎﻫﻲ و ﭼﺮﺑﻲ ﻫﺎي ﺣﻴﻮاﻧﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎي آﻧﺰﻳﻤﻲ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﺪ و ﭼﻮن‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺻﺎﺑﻮﻧﻲ ﺷﺪن در آن اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲ ﮔﻴﺮد اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﺸﻜﻠﻲ از ﻧﻈﺮ ﺧﺎﻟﺺ ﺳﺎزي‪ ،‬ﺷﺴﺘﺸﻮ و ﺧﻨﺜﻲ ﺳﺎزي ﻧﺪارد‪ .‬ﻣﺰﻳﺖ دﻳﮕﺮي ﻛﻪ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور آﻧﺰﻳﻤﻲ وﺟﻮد دارد اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ واﻛﻨﺶ ﻫﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﺎدي اﻧﺠﺎم ﺷﻮﻧﺪ و اﻳﻦ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎ ﺑﺮاي‬
‫ﺧﻮراك ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﺳﻴﺪ ﻫﺎي ﭼﺮب آزاد آن ﺑﺎﻻﺳﺖ ﻣﺸﻜﻠﻲ ﻧﺪارد و در ﺻﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ آن ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ 90 %‬ﻫﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﻫﺎ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﻻﻳﻲ دارﻧﺪ و زﻣﺎن واﻛﻨﺶ آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ زﻳﺎد اﺳﺖ و ﻋﻠﻲ رﻗﻢ وﺟﻮد ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺨﻠﺘﻒ اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎي آﻧﺰﻳﻤﻲ رو ﺑﻪ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺖ]‪ .[9‬ﻧﻤﻮدار ‪ 4‬ﻣﻴﺰان اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ در آزﻣﺎﻳﺸﺎت را در ﺳﺎل ‪ 2004‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ -4‬ﻣﻴﺰان اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را در ﺳﺎل ‪.[16] 2004‬‬

‫‪ -7‬ﺗﺮاﻧﺲ اﺳﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﺎ ﻣﺘﺎﻧﻮل ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﻲ‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺮاس اﺳﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﻲ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ دﻣﺎ و ﻓﺸﺎر ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻ ﺑﺎﺷﺪ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ در اﻳﻦ روش ﻣﻲ ﺗﻮان‬
‫در زﻣﺎن ﻛﻢ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﻮدﻳﺰل ﺑﺪون وﺟﻮد ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻏﻴﺒﺖ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﺷﺴﺘﺸﻮ و ﺧﻨﺜﻲ ﺳﺎزي اﺣﺘﻴﺎج‬
‫ﻧﻴﺴﺖ و ﻣﺸﻜﻞ اﺻﻠﻲ اﻳﻦ روش ﻧﻴﺎز ﺑﻪ دﻣﺎ و ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺳﺖ ]‪ .[9‬در ﺟﺪول ‪ 4‬ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﻮدﻳﺰل ﺑﺎ روش ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ‬
‫و روش ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺟﺪول ‪ 5‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﺮاي ﻣﻮاد و روش ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﺸﺎن‬
‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ -4‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﻴﻦ روش ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ و روش ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﻲ در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﻮدﻳﺰل]‪.[17‬‬
‫روش ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﻲ‬ ‫روش ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ‬
‫‪ 120-240‬ﺛﺎﻧﻴﻪ‬ ‫‪ 1-8‬ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫زﻣﺎن واﻛﻨﺶ‬
‫‪>239/4  C ، >80 bar‬‬ ‫‪30-65‬‬ ‫‪C‬‬ ‫‪، 1 bar‬‬ ‫ﺷﺮاﻳﻂ واﻛﻨﺶ‬
‫ﺑﺪون ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور‬ ‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎي اﺳﻴﺪي ﻳﺎ ﺑﺎزي‬ ‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور‬
‫ﺑﺎﻻ‬ ‫ﻋﺎدي‬ ‫ﻣﻴﺰان ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫ﺳﺎده‬ ‫ﭘﻴﭽﻴﺪه‬ ‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬

‫‪١٠‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫ﺳﻮﻣﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﺑﻴﻮﺍﻧﺮژﻯ ﺍﻳﺮﺍﻥ )ﺑﻴﻮﻣﺎﺱ ﻭ ﺑﻴﻮﮔﺎﺯ(‬
‫‪Archive of SID‬‬
‫‪ISBN: ۹۷۸-۶۰۰-۶۷۲۰-۰۴-۳‬‬

‫ﺟﺪول ‪ -5‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻴﺰان ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﺮاي ﻣﻮاد و روش ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ]‪.[18‬‬

‫ﻣﻴﺰان ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻴﻮدﻳﺰل‬ ‫ﻣﻴﺰان رﻃﻮﺑﺖ‬ ‫‪FFA‬‬ ‫ﻣﻴﺰان‬
‫ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﻲ‬ ‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور اﺳﻴﺪي‬ ‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﺑﺎزي‬ ‫‪%wt‬‬ ‫‪%wt‬‬

‫‪98/5‬‬ ‫‪98/4‬‬ ‫‪97‬‬ ‫‪0/02‬‬ ‫‪2/0‬‬ ‫ﻛﻠﺰا‬

‫‪98/9‬‬ ‫‪97/8‬‬ ‫‪94/4‬‬ ‫‪1/2‬‬ ‫‪5/3‬‬ ‫روﻏﻦ ﺧﺮﻣﺎ‬
‫‪96/9‬‬ ‫‪97/8‬‬ ‫‪94/1‬‬ ‫‪0/2‬‬ ‫‪5/6‬‬ ‫روﻏﻦ ﺳﺮخ ﻛﺮدﻧﻲ‬
‫‪95/8‬‬ ‫ﺑﺪون واﻛﻨﺶ‬ ‫ﺑﺪون واﻛﻨﺶ‬ ‫‪>61/0‬‬ ‫‪>20/0‬‬ ‫روﻏﻦ ﺧﺮﻣﺎ‬

‫‪ -8‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮي‬

‫روﻏﻦ ﮔﻴﺎﻫﻲ و ﭼﺮﺑﻲ ﻫﺎي ﺣﻴﻮاﻧﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﻮدﻳﺰل ﻣﻲ ﺗﻮان اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد و اﻳﻦ ﻣﺎده ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده در ﻣﻮﺗﻮر‬ ‫‪(1‬‬
‫ﻫﺎي دﻳﺰﻟﻲ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺪارد و اﻳﻦ ﺳﻮﺧﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﭼﻨﺪ روﺷﻬﺎي زﻳﺎدي ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﻮدﻳﺰل وﺟﻮد دارد اﻣﺎ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ و راﻳﺞ ﺗﺮﻳﻦ روش ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ آن ﺗﺮاﻧﺲ‬ ‫‪(2‬‬
‫اﺳﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻴﺰان ﺗﺒﺪﻳﻞ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺮاﻧﺲ اﺳﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻪ ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫﺎﻳﻲ ﻣﺜﻞ ﻧﻮع ﺧﻮراك‪ ،‬ﻧﻮع و اﻧﺪازه اﻟﻜﻞ و ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور‪ ،‬زﻣﺎن‬ ‫‪(3‬‬
‫واﻛﻨﺶ و دﻣﺎي آن ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬‬
‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﻧﻘﺶ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﻲ در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﻮ دﻳﺰل دارد ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ از ﺑﻴﻦ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎي ﻫﻤﮕﻦ ﺑﺎزي ﺳﺪﻳﻢ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ و‬ ‫‪(4‬‬
‫ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻔﻴﺪﻧﺪ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﺮﺧﻲ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻧﺸﺎن داده ﻛﻪ ﺳﺪﻳﻢ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ ﺑﻬﺘﺮ از ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ‬
‫و در ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ ﺑﻬﺘﺮ از ﺳﺪﻳﻢ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ اﺳﺖ اﻣﺎ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻫﺮ دوي آﻧﻬﺎ را ﺑﺮاي‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﻮدﻳﺰل ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲ داﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺪﻳﻢ و ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﻣﺘﻮﻛﺴﻴﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻴﺰان ﺗﺒﺪﻳﻞ را ﺑﻴﻦ ﻫﻤﺔ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﻫﺎ دارﻧﺪ اﻣﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺮاﻧﻨﺪ و از آن ﻫﺎ ﻛﻤﺘﺮ‬ ‫‪(5‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﻫﺎي ﻧﺎﻫﻤﮕﻦ ﻳﺎ ﺟﺎﻣﺪ ﺑﺎزي ﺑﺮاي ﺧﻮراﻛﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﺳﻴﺪ ﻫﺎي ﭼﺮب آزاد آن ﺑﺎﻻﺳﺖ ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ و ارزان ﺗﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪(6‬‬
‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور اﺳﻴﺪي زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﻮراﻛﻲ داراي رﻃﻮﺑﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﺑﺎزي ﺗﺮﺟﻴﺢ داده ﻣﻲ ﺷﻮد اﻣﺎ ﺑﻪ دﻣﺎ و زﻣﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮي‬ ‫‪(7‬‬
‫ﺑﺮاي واﻛﻨﺶ اﺣﺘﻴﺎج اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﻫﺎي ﺟﺎﻣﺪ در اﻟﻜﻞ و ﺧﻮراك ﺣﻞ ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺟﺪاﺳﺎزي آن آﺳﺎن اﺳﺖ و آن را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر‬ ‫‪(8‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور ﻫﺎي زﻳﺴﺘﻲ)آﻧﺰﻳﻤﻲ( ﺑﻪ راﺣﺘﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ اﻣﺎ ﮔﺮاﻧﻨﺪ و ﺑﻪ زﻣﺎن زﻳﺎدي ﺑﺮاي واﻛﻨﺶ اﺣﺘﻴﺎج دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪(9‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫‪[1] Rösch C, Skarka J. The European biofuels policy and sustainability. Int Assoc Energy Econ 2009:31–5.‬‬

‫‪[2] Bioengineering Resource Inc. www.brienergy.com [accessed 12.08.10].‬‬

‫‪[3] Dunn RO. Alternative jet fuels from vegetable oils. Trans ASAE 2001;44:1751–7.‬‬

‫‪[4] Phan AN, Phan TM. Biodiesel production from waste cooking oils. Fuel 2008;87:3490–6.‬‬

‫‪١١‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
 (‫ﺳﻮﻣﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﺑﻴﻮﺍﻧﺮژﻯ ﺍﻳﺮﺍﻥ )ﺑﻴﻮﻣﺎﺱ ﻭ ﺑﻴﻮﮔﺎﺯ‬
Archive of SID
ISBN: ۹۷۸-۶۰۰-۶۷۲۰-۰۴-۳

[5] Yage D, Cheung CS, Huang Z. Experimental investigation on regulated and unregulated emissions of a diesel engine fueled
with ultra-low sulfur diesel fuel blended with biodiesel from waste cooking oil. Sci Total Environ 2009;40:835–46.

[6] Orchard B, Jon D, John C. Developments in biofuel processing technologies. World Pumps 2007;487:24–8.

[7] Kim HJ, Kang Bo-Seung, Kim Min-Ju, Moo Park Young, Kim Deog-Keun, Lee Jin- Suk, et al. Transesterification of
vegetable oil to biodiesel using heterogeneous base catalyst. Catal Today 2004;93–95:315–20.

[8] Pousa GPAG, Santos ALF, Suarez PAZ. History and policy of biodiesel in Brazil. Energy Policy 2007;35:5393–8.

[9] Ejaz M. Shahid, Younis Jamal. Production of biodiesel: A technical review. Renewable and Sustainable Energy Reviews 15
(2011) 4732–4745.

[10] Singh SP, Singh D. Biodiesel production through the use of different sources and characterization of oils and their esters as
the substitute of diesel: a review. Renew Sustain Energy Rev 2010;14:200–16.

[11] Vicente G, Martínez M, Aracil J. Integrated biodiesel production: a comparison of different homogeneous catalysts systems.
Bioresour Technol 2004;92:297–305.

[12] Rashid U, Anwar F, Knothe G. Evaluation of biodiesel obtained from cottonseed oil. Fuel Process Technol 2009;90:1157–63.

[13] Kouzu M, Kasuno T, Tajika M, Sugimoto Y, Yamanaka S, Hidaka J. Calcium oxide as a solid base catalyst for
transesterification of soybean oil and its application to biodiesel production. Fuel 2008;87:2798–806.

[14] Crabbe E, Hipolito CN, Kobayashi G, Sonomoto K, Ishizaki A. Biodiesel production from crude palm oil and evaluation of
butanol extraction and fuel properties. Process Biochem 2001;37:65–71.

[15] Furuta S, Matsuhashi H, Arata K. Biodiesel fuel production with solid superacid catalysis in fixed bed reactor under
atmospheric pressure. Catal Commun 2004;5:721–3.

[16] Leung DYC, Wu X, Leung MKH. A review on biodiesel production using catalyzed transesterification. Appl Energy
2010;87:1083–95.

[17] Saka S, Kusdiana D. Biodiesel fuel from rapeseed oil as prepared in supercritical methanol. Fuel 2001;80:225–31.

[18] Kusdiana D, Saka S. Effects of water on biodiesel fuel production by supercritical methanol treatment. Bioresour Technol
2004;91:289–95.

١٢

www.SID.ir