Grupa A Klasa ....................

Imię ..................................................................................

1 Rozpoznaj, jakie masy powietrza wpłynęły na opisaną zmianę pogody. Następnie zaznacz poprawne
dokończenie zdania.
Uczniowie z naszego województwa mieli wspaniałą pogodę w czasie ferii: padał śnieg i trzymał mróz. W
ostatni weekend napłynęły ciepłe i wilgotne masy powietrza z zachodu, zaczął padać deszcz i przy kilku
stopniach ciepła pokrywa śnieżna szybko stopniała. Koniec z nartami, trzeba wymyślić inne rozrywki!
Zmianę pogody na koniec ferii wywołały masy powietrza
A. polarnego kontynentalnego. C. polarnego morskiego.
B. zwrotnikowego. D. arktycznego.
2 Wybierz na podstawie tekstu czynnik klimatotwórczy, który wpływa na klimat
w opisanym miejscu.
Murmańsk to największe miasto położone za kołem podbiegunowym. Posiada port położony w 50-
kilometrowym, niezamarzającym fiordzie. Panuje tam klimat umiarkowany chłodny, ze średnią temperaturą w
styczniu –10°C, a w lipcu – około 13°C. Roczne opady osiągają tam wartość 800 mm.
Czynnik, który obok szerokości geograficznej ma największy wpływ na klimat Murmańska, to
A. położenie w głębi lądu. C. sąsiedztwo ciepłego prądu morskiego.
B. wysokość bezwzględna. D. sąsiedztwo chłodnego prądu morskiego.
3 Rozpoznaj klimatogram, na którym są dane przedstawiające klimat podzwrotnikowy. Zaznacz
odpowiednią literę.
A. B. C.

4 Przyporządkuj opisy stref klimatycznych właściwym nazwom.

1. Roczna amplituda temperatury wynosi od 15°C w A. Równikowy wybitnie wilgotny.
klimacie morskim do 45°C w klimacie
kontynentalnym. Opady występują przez cały rok,
jednak z przewagą w porze letniej. Lato jest chłodne i
krótkie, zimy zaś – długie i mroźne.
2. W tej strefie temperatury są wysokie przez cały B. Zwrotnikowy suchy.
rok, a amplitudy temperatury w ciągu doby są bardzo
duże. Opady występują bardzo rzadko, a niekiedy nie
występują wcale.
C. Umiarkowany chłodny.
1. _____ 2. _____

ILONMPDILQQJHMH Grupa A | strona 1 z 10

5 Na podstawie mapy synoptycznej oceń, czy podane stwierdzeni są zgodne z prawdą. Zapisz literę P,
jeśli zdanie jest prawdziwe, lub literę F – jeśli jest fałszywe.

1. Ciśnienie atmosferyczne wzrasta z zachodu na wschód. P F

Duże opady deszczu występują jedynie na południowo-wschodnim krańcu
2. P F
Europy, w okolicy Nalczyka.
3. W Madrycie niebo jest bezchmurne. P F
4. W północno-zachodniej części kontynentu przeważa wiatr południowy. P F

6 Opisz na podstawie mapy pogodę w Warszawie.

Temperatura powietrza: ___°C Zachmurzenie: ____________________

Kierunek i siła wiatru: ____________________ Opady: ______________
Ciśnienie atmosferyczne:_________________________

ILONMPDILQQJHMH Grupa A | strona 2 z 10

7
Oceń, które z podanych informacji można
odczytać z zamieszczonego poniżej
wykresu lipcowych opadów
atmosferycznych w Warszawie. Obok
informacji, które da się odczytać, zaznacz
literę T (tak),
a obok tych, których odczytać się
nie da, zaznacz literę N (nie)

Największe opady wystąpiły 28 lipca. T / N

W lipcu 16 dni było słonecznych. T / N
Pogoda załamała się gwałtownie 11 lipca, kiedy wystąpiła burza z gradem. T / N
Zarówno w Warszawie, jak i nad morzem, najlepsze warunki do plażowania wystąpiły w połowie lipca.
T/N
8 Ustal na podstawie informacji zamieszczonych w tabeli, czy podane stwierdzenia dotyczące opadów są
zgodne z prawdą. Zaznacz literę T (tak), jeśli zdanie jest prawdziwe, lub literę N (nie) – jeśli jest
nieprawdziwe.
RZESZÓW opady [mm]

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

31 29 37 47 81 83 91 69 69 43 37 38

Największe opady występują jesienią i są nazywane jesiennymi szarugami. T / N

Najmniejsze opady występują latem, od czerwca do sierpnia. T / N
Zimą występują bardzo duże opady, dzięki temu można jeździć na nartach. T / N
9
Wybierz i dopisz do podanych na mapie miejsc te spośród
wymienionych czynników, które powodują różnice w wartości
średniej sumy opadów.
cyrkulacja powietrza, wysokość nad poziomem morza, odległość
od mórz i oceanów, prądy morskie
A. Śnieżka i Wrocław –
B. Koszalin i Toruń –

10 Zaznacz na podstawie tekstu właściwe dokończenia zdania.

Afrykańska pustynia Namib słynie nie tylko z najwyższej wydmy piaszczystej
(Dune 7, o wysokości ponad 340 m), lecz także z tego, że znajduje się na wybrzeżu.
Dla nas, przyzwyczajonych, że bliskość morza wiąże się z dużymi opadami, to zjawisko zadziwiające.
Pustynia Namib powstała na wybrzeżu Atlantyku, ponieważ na klimat wpłynął tam
zimny prąd morski – Prąd
A. 1. ochładza i osusza przylegające tereny.
Benguelski,
który
ciepły prąd morski – Prąd ociepla i podnosi opady na przyległych
B. 2.
Benguelski, obszarach.

ILONMPDILQQJHMH Grupa A | strona 3 z 10

11 Zaznacz właściwe dokończenia zdania.
Turyści wybierający się z Kuźnic (1010 m n.p.m.) na Kasprowy Wierch (1987 m n.p.m.) powinni się
spodziewać temperatury
niższej niż w Kuźnicach o około coraz wyższa, średnio o 0,6°C co 100
A. 1.
6°C, ponieważ m.
zazwyczaj wraz
wyższej niż w Kuźnicach o około coraz niższa, średnio o 0,6°C co 100
B. ze wzrostem 2.
6°C, m.
wysokości
niższej niż w Kuźnicach o około temperatura jest
C. 3. coraz niższa, średnio o 1°C co 100 m.
9°C,

12 Uporządkuj etapy powstawania pasatów. Wpisz brakujące cyfry w odpowiednich miejscach.

1. Masy powietrza silnie się nagrzewają z powodu dużego kąta padania promieni słonecznych.
__ W rejonie zwrotników powstają ośrodki wysokiego ciśnienia, a suche i chłodne powietrze opada ku
powierzchni Ziemi.
__ Nagrzane powietrze unosi się do pewnej wysokości, a podczas unoszenia powietrza para wodna się
skrapla i występują opady. Są to deszcze zenitalne.
__ Pozbawione wilgoci powietrze przemieszcza się ku zwrotnikom.
5. Masy powietrza przemieszczają się od wyżów zwrotnikowych do niżu równikowego. Są to pasaty.
13
Opisz na podstawie klimatogramu przebieg temperatury
powietrza i opadów. Następnie
rozpoznaj strefę klimatyczną, której dotyczą
te dane.
A. Temperatura powietrza: _____________________
B. Opady atmosferyczne: _____________________
C. Strefa klimatyczna: _____________________

14
Na mapie południowej części Afryki została przedstawiona
wielkość opadów w dwóch miastach położonych na
wybrzeżu, w pobliżu zwrotnika Koziorożca.
Podaj nazwę czynnika, który sprawił, że w Maputo
opady są dużo wyższe niż w Walvis Bay.

ILONMPDILQQJHMH Grupa A | strona 4 z 10

15 Uzupełnij zdania na podstawie danych z tabeli.
SZCZECIN opady [mm]

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

39 34 41 35 52 62 67 60 44 39 43 43

A. Średnia roczna suma opadów w Szczecinie wynosi ________ mm.

B. Najwyższe opady notuje się w ________, a najniższe – w ________.
C. W porównaniu ze średnimi opadami rocznymi dla Polski, które wynoszą
około 600 mm, średnie opady w Szczecinie są ________.
16 Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Przyjmuje się, że ciśnienie atmosferyczne obniża się średnio co 8 m o około 1 hPa.
Jeśli na poziomie morza wynosi ono 1013 hPa, to na szczycie Babiej Góry
(1723 m n.p.m.) ma wartość
A. 924 hPa. B. 215 hPa. C. 798 hPa. D. 1013 hPa.
17 Wskaż na podstawie tekstu czynnik, który wpływa na występowanie różnic warunków śniegowych w
górach.
„W grudniu i w styczniu wybieraliśmy stok po lewej stronie naszej doliny. Słońce dłużej oświetlało na nim
trasy zjazdowe i było nam cieplej w czasie zjazdów. Późną wiosną ten stok nie był czynny, bo śniegu już na
nim nie było, ale na przeciwległym śnieg utrzymywał się do świąt, a bywało, że aż do majówki”.
a) Prawdopodobnie w grudniu i w styczniu narciarze jeździli na stoku o wystawie
A. południowej, B. północnej,
a wiosną – o wystawie
C. południowej. D. północnej.
b) Czynnikiem wpływającym na różnicę długości utrzymywania się pokrywy śnieżnej na tych stokach jest
A. wysokość nad poziomem morza. B. ekspozycja stoków.
18 Oblicz amplitudy temperatury powietrza i zapisz wyniki w tabeli.

Średnia temperatura Średnia temperatura Amplituda temperatury

w styczniu (°C) w lipcu (°C) (°C)

Irkuck (Rosja) ‒18,8 17,5

Asuan (Egipt) 15,3 33,6

19 Oblicz na podstawie danych z pomiarów średnią dobową temperaturę powietrza. Wpisz wartości w
odpowiednich miejscach tabeli.

Temperatura powietrza (°C)

Data
7:00 13:00 19:00 1:00 średnia dobowa

23.09 8 13 10 9

22.12 ‒2 1 0 ‒3

ILONMPDILQQJHMH Grupa A | strona 5 z 10

20 Oceń, czy podane stwierdzenia są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub
literę F – jeśli jest fałszywe.
Ciśnienie atmosferyczne to inaczej ciężar słupa powietrza na jednostkę
1. P F
powierzchni.
2. W strefie zwrotnikowej występuje najniższe ciśnienie atmosferyczne. P F
Wiatr wieje z powodu różnic wartości ciśnienia atmosferycznego na
3. P F
sąsiadujących obszarach.
4. Niżom atmosferycznym najczęściej towarzyszą opady. P F
5. Pasat jest wiatrem zmiennym, a fen nie występuje w górach. P F

21 Zaznacz wiersz, w którym poprawnie podano kolejność trzech pierwszych stref klimatycznych, które
się przekracza, przemieszczając się od stacji polarnej w Antarktyce w kierunku południowej Europy.
A. okołobiegunowa – podzwrotnikowa – umiarkowana
B. okołobiegunowa – umiarkowana – zwrotnikowa
C. okołobiegunowa – umiarkowana – podzwrotnikowa
D. okołobiegunowa – podzwrotnikowa – zwrotnikowa
22 Oceń, czy podane stwierdzenia są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub
literę F – jeśli jest fałszywe.
1. Klimat to stan atmosfery w danym miejscu i czasie. P F
Strefy klimatyczne obejmują pięć ułożonych równoleżnikowo obszarów
2. wyodrębnionych na podstawie rocznego przebiegu temperatury powietrza oraz P F
opadów.
3. Klimat górski występuje we wszystkich strefach klimatycznych. P F

23 Oceń, czy podane stwierdzenia dotyczące pomiarów meteorologicznych są zgodne z prawdą. Zaznacz
literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub literę F – jeśli jest fałszywe.
W stacjach meteorologicznych prowadzi się obserwacje i pomiary składników
1. P F
pogody.
2. Mapy synoptyczne przedstawiają prognozę pogody na najbliższe dni. P F
Prognozowanie pogody nie obejmuje przewidywania możliwości wystąpienia
3. P F
zjawisk ekstremalnych.

24 Zaznacz stwierdzenia, które opisują front chłodny nasuwający się nad dane terytorium.
A. Nasuwają się masy powietrza chłodniejsze niż te, które znajdowały się na danym terytorium.
B. Temperatura powietrza wzrasta.
C. Towarzyszą mu gwałtowne burze.
25 Oceń, czy podane informacje są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub
literę F – jeśli jest fałszywe.
1. Pranie wysycha, ponieważ zachodzi proces kondensacji. P F
2. Chmury są widoczne, ponieważ zawarta w nich para wodna uległa skropleniu. P F
3. Zamarzanie wody na przykład w jeziorze to proces krystalizacji. P F
W stacjach meteorologicznych wielkość opadów mierzy się za pomocą
4. P F
deszczomierza.

ILONMPDILQQJHMH Grupa A | strona 6 z 10

26 Oceń, czy podane informacje dotyczące rozkładu opadów na kuli ziemskiej
są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub literę F –
jeśli jest fałszywe.
W okolicach równika opady są wysokie przez cały rok i są nazywane
1. P F
deszczami zenitalnymi.
W okolicach zwrotników występują obszary zwiększonych opadów zwanych
2. P F
wyżowymi.
Rekordowo wysokie opady występują w południowo-wschodniej Azji za
3. P F
sprawą występowania monsunów.
W okolicach biegunowych występują duże opady, głównie w postaci śniegu,
4. P F
dlatego jest tam dużo lodowców.

27 Oceń, czy podane informacje są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub
literę F – jeśli jest fałszywe.
W Polsce przeważają wiatry południowe, co jest zgodne z ogólną cyrkulacją
1. P F
atmosfery i ukształtowaniem powierzchni Europy.
Częste zmiany w pogodzie są w Polsce powodowane przez kierunek wiatru.
2. Gdy wieje on z wyżu do niżu, występują opady, a gdy z niżu do wyżu – pogoda P F
jest słoneczna.
3. W Polsce nie występują cyklony tropikalne, występują zaś feny. P F

28 Oceń, czy podane informacje są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub
literę F – jeśli jest fałszywe.
Polarnikom wędrującym do bieguna południowego podróż utrudniają silne
1. P F
wiatry wiejące od bieguna.
Żeglarzom płynącym od okolic zwrotnika Raka w Afryce ku równikowym
2. P F
wybrzeżom Ameryki Południowej w pokonywaniu odległości pomaga pasat.
3. Halny to wiatr suchy, ciepły, o dużych porywach. P F

29 Oceń, czy podane informacje są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub
literę F – jeśli jest fałszywe.
Na atlantyckim wybrzeżu Ameryki Północnej średnia roczna temperatura
1. powietrza jest wyższa niż na podobnej szerokości geograficznej na wybrzeżu P F
Europy, ponieważ temperaturę podnosi zimny prąd morski – Prąd Labradorski.
Najmniejsze roczne amplitudy temperatury powietrza notuje się w okolicach
2. P F
równika – około 2–3°C.
3. Najniższą temperaturę na świecie zanotowano w Dolinie Śmierci (–89,2°C). P F

ILONMPDILQQJHMH Grupa A | strona 7 z 10

30 Wykonaj polecenia na podstawie podanych diagramów, które przedstawiają klimat dwóch miejsc
leżących w tej samej strefie klimatycznej.
A. Podaj nazwę strefy klimatycznej. _________________________________

B. Porównaj cechy klimatu panującego w miejscach, dla których sporządzono klimatogramy.

Następnie uzupełnij tabelę.
Podobieństwa Różnice

31
Na rysunku został schematycznie przedstawiony
przebieg izobar w układzie niskiego ciśnienia. Wpisz
odpowiednie wartości izobar i zaznacz strzałką
kierunek przemieszczania się mas powietrza w tym
układzie barycznym.

32 Rozpoznaj opisane elementy pogody i zapisz ich nazwy.

A. Ten element pogody określa stan cieplny atmosfery. Najczęściej mierzy się go w stopniach Celsjusza (°C),
ale także w kelwinach (K) lub w stopniach Farenheita (°F).
B. Do określenia wielkości tego elementu pogody używa się jedynie własnego wzroku. Najwyższy stopień
(8) oznacza, że nie zobaczymy ani jednego fragmentu nieba.
C. To przemieszczanie się mas powietrza mierzone w metrach na sekundę (m/s)
lub w kilometrach na godzinę (km/h).
D. To zawartość pary wodnej w powietrzu wyrażona w gramach na metr sześcienny (g/m3).
33
Rozpoznaj strefy klimatyczne zaznaczone na
fragmencie mapy za pomocą strzałek. Zapisz
nazwy tych stref.

ILONMPDILQQJHMH Grupa A | strona 8 z 10

34 Poniższy opis cech klimatu górskiego został sporządzony na potrzeby wyprawy
na Kilimandżaro. Wybierz jego właściwe uzupełnienia.
Przygotowując się na wycieczkę na Kilimandżaro, należy pamiętać o warunkach panujących we wszystkich
górach świata. Przede wszystkim im wyżej będziemy wchodzić, tym wyższa / niższa będzie temperatura
powietrza. Niech nikogo nie zmyli las deszczowy i drzewiaste paprocie! Przecież w ciągu kilku dni
dojdziemy do miejsc,
które pokrywa lodowiec. Innym zagrożeniem jest zmniejszające się / rosnące wraz z wysokością ciśnienie
atmosferyczne. Wprawdzie zaplanowano wejście aklimatyzacyjne, jednak choroba górska będąca skutkiem
tej zmiany może się pojawić u każdego.
35 Dopasuj do każdego z wymienionych miast wartość średniej rocznej temperatury powietrza. Następnie
wybierz odpowiedni czynnik, który wpływa na te wartości.
1. 9,8°C 2. 6,5°C 3. 3,5°C
Tromsö (69°N, 19°E) – ____,
Sztokholm (59°N, 18°E) – ____,
Brno (49°N, 17°E) – ____
Czynnik, który wpływa na wartość średniej rocznej temperatury powietrza w tych miastach, to
A. długość geograficzna. B. szerokość geograficzna. C. wysokość n.p.m.
36 Uzupełnij definicje odpowiednimi pojęciami.
A. Poziomy ruch mas powietrza wywołany różnicą ciśnienia atmosferycznego to ________________ .
B. Układ zamkniętych izobar, w którym wartość ciśnienia atmosferycznego rośnie w kierunku środka układu,
to ________________.
C. Ciśnienie atmosferyczne mierzymy za pomocą przyrządu pomiarowego o nazwie ______________. Na
mapach przedstawiamy je za pomocą linii jednakowych ciśnień, czyli ______________. Jednostką pomiaru
ciśnienia atmosferycznego jest _______.
37 Zaznacz w każdym podpunkcie właściwe określenia tak, aby informacje na temat wpływu sąsiedztwa
dużego kompleksu leśnego na klimat były zgodne z prawdą.
A. Temperatura powietrza jest niższa / wyższa niż poza lasem.
B. Wilgotność powietrza jest niższa / wyższa w lesie niż poza lasem.
38 Zaznacz odpowiednie określenia tak, aby opis typu klimatu morskiego był zgodny z prawdą.
Ten klimat cechuje się dużymi / niewielkimi opadami atmosferycznymi, rozłożonymi równomiernie /
nierównomiernie w ciągu roku. Charakterystyczne dla niego są też
duże / niewielkie amplitudy temperatury w ciągu roku.
39 Rozpoznaj masy powietrza na podstawie opisów, następnie zapisz ich nazwy.
A. Te masy napływają nad Polskę od północy. Są zimne, a ponieważ napływają znad oceanu, przynoszą
obfite opady, głównie śniegu. To one wywołują wiosną ochłodzenia określane mianem „zimnych
ogrodników”.
B. Gdy te masy zaczynają napływać nad obszar Polski zimą, wiadomo, że będzie bardzo mroźno, ponieważ
kontynent azjatycki zimą bardzo silnie się wychładza. Gdy te masy napływają latem, powietrze jest suche i
gorące. Powodem jest fakt, że latem ląd bardzo mocno się nagrzewa, a napływające znad kontynentu masy
powietrza nie przynoszą opadów.
40 Rozwiń skróty i zapisz pełne nazwy mas powietrza.
PZ – ____________________________ PPm – ____________________________
41 Zaznacz poprawne uzupełnienia zdań.
A. Wyż Azorski jest całorocznym / sezonowym układem barycznym występującym nad Oceanem Indyjskim /
Oceanem Atlantyckim.
B. W okolicy zwrotników obniżone / podwyższone ciśnienie utrzymuje się przez cały rok.
C. Wokół Antarktydy przez cały rok utrzymuje się strefa obniżonego / podwyższonego ciśnienia.
D. Nad lądami zimą tworzą się układy wysokiego / niskiego ciśnienia.

ILONMPDILQQJHMH Grupa A | strona 9 z 10

42 Przeanalizuj roczne amplitudy temperatury powietrza i pozostałe dane dotyczące europejskich miast,
które zostały wymienione w tabeli. Następnie zaznacz właściwe dokończenia zdań.
Greenwich
Miasto Berlin (Niemcy) Pińsk (Białoruś)
(Wielka Brytania)
Współrzędne geograficzne 51°28’N, 0°00’E 52°29’N, 13°24’E 52°07’N, 26°08’E
Amplituda temperatury 12,2°C 18,7°C 23,8°C
A. Miasta, których dane zamieszczono w tabeli, leżą na zbliżonych szerokościach / długościach
geograficznych, a zmienia się ich szerokość / długość geograficzna.
B. Amplitudy temperatury powietrza w tych miastach wraz ze wzrostem długości / szerokości geograficznej
rosną. Głównym czynnikiem wpływającym na amplitudę temperatury powietrza w tych miastach jest
odległość od oceanu / szerokość geograficzna.

ILONMPDILQQJHMH Grupa A | strona 10 z 10

Grupa B Klasa ....................
Imię ..................................................................................

1 Rozpoznaj, jakie masy powietrza wpłynęły na opisaną zmianę pogody. Następnie zaznacz poprawne
dokończenie zdania.
Obawialiśmy się, że pogoda w ferie zimowe będzie fatalna, bo od dłuższego czasu
było ciepło, padał deszcz, a nawet zakwitły wierzby. Jednak w ostatnim dniu szkoły zmienił się wiatr, a nad
Polskę napłynęły masy powietrza z północy. Śnieg padał wielkimi płatami przez cały weekend, a ponieważ
temperatura obniżyła się o kilka stopni, można było wyruszyć na narty.
Zmianę pogody wywołały masy powietrza
A. polarnego kontynentalnego. C. polarnego morskiego.
B. zwrotnikowego. D. arktycznego.
2 Wybierz na podstawie tekstu czynnik klimatotwórczy, który wpływa na klimat
w opisanym miejscu.
Gdy przyjrzymy się rozkładowi opadów w Australii, w pasie zbliżonym do przebiegu zwrotnika Koziorożca,
zauważymy, że większa część kontynentu jest pustynna. Wyjątek stanowi wschodnie wybrzeże. Tam roczne
opady mają wartość ponad 1200 mm, czyli tyle, ile na przykład w polskich Tatrach.
Czynnik, który obok szerokości geograficznej ma największy wpływ na klimat Australii, to
A. położenie w głębi lądu. C. sąsiedztwo ciepłego prądu morskiego.
B. wysokość bezwzględna. D. sąsiedztwo chłodnego prądu morskiego.
3 Rozpoznaj klimatogram, na którym są dane przedstawiające klimat podrównikowy. Zaznacz
odpowiednią literę.
A. B. C.

4 Przyporządkuj opisy stref klimatycznych właściwym nazwom.

1. Lata są ciepłe i deszczowe, zwłaszcza w klimacie A. Podzwrotnikowy morski.
morskim. Zimy są zazwyczaj dość łagodne, do kilku
stopni poniżej zera. Opady są równomiernie
rozłożone w ciągu roku, a amplituda rocznych
temperatur wzrasta wraz ze wzrostem
kontynentalizmu.
2. Średnia roczna wartość temperatury powietrza B. Równikowy i podrównikowy suchy.
wynosi około 15°C. Lata są gorące i suche, a zimy –
łagodne i deszczowe.
C. Umiarkowany ciepły.
1. _____ 2. _____

ILONMPDILQQJHMH Grupa B | strona 1 z 9

5 Na podstawie mapy synoptycznej oceń, czy podane stwierdzeni są zgodne z prawdą. Zapisz literę P,
jeśli zdanie jest prawdziwe, lub literę F – jeśli jest fałszywe.

1. Najwyższe ciśnienie atmosferyczne notuje się na zachód od Płw. Iberyjskiego. P F

2. Burze z opadami występują jedynie w okolicy Moskwy. P F
3. W Wiedniu niebo jest bezchmurne. P F
4. W północnej części kontynentu przeważa wiatr północny. P F

6 Opisz na podstawie mapy pogodę w Lyonie.

Temperatura powietrza: ___°C Zachmurzenie: ____________________

Kierunek i siła wiatru: ____________________ Opady: ______________
Ciśnienie atmosferyczne:_________________________

ILONMPDILQQJHMH Grupa B | strona 2 z 9

7
Oceń, które z podanych informacji można
odczytać z zamieszczonego poniżej
wykresu lipcowych opadów
atmosferycznych w Warszawie. Obok
informacji, które da się odczytać, zaznacz
literę T (tak),
a obok tych, których odczytać się
nie da, zaznacz literę N (nie)

Największe opady dobowe wynosiły blisko 15 mm. T / N

Zarówno w Warszawie, jak i nad morzem, najlepsze warunki do plażowania wystąpiły w połowie lipca.
T/N
W lipcu opady powyżej 1 mm występowały przez 17 dni. T / N
Największe opady wystąpiły13 i 28 lipca. T / N
8 Ustal na podstawie informacji zamieszczonych w tabeli, czy podane stwierdzenia dotyczące opadów są
zgodne z prawdą. Zaznacz literę T (tak), jeśli zdanie jest prawdziwe, lub literę N (nie) – jeśli jest
nieprawdziwe.
SZCZECIN opady [mm]

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

39 34 41 35 52 62 67 60 44 39 43 43

Najmniejsze opady występują latem, od czerwca do sierpnia. T / N

Zimą występują bardzo duże opady, dzięki temu można jeździć na nartach. T / N
Największe opady występują jesienią i są nazywane jesiennymi szarugami. T / N
9
Wybierz i dopisz do podanych na mapie miejsc te spośród
wymienionych czynników, które powodują różnice w wartości
średniej sumy opadów.
cyrkulacja powietrza, wysokość nad poziomem morza, odległość
od mórz i oceanów, prądy morskie
A. Łeba i Bydgoszcz –
B. Lutowiska i Przemyśl –

10 Zaznacz na podstawie tekstu właściwe dokończenia zdania.

Gdy porównamy średnią roczną temperaturę powietrza w Nowym Jorku i w Rzymie,
to okaże się, że w Rzymie ta temperatura jest dużo wyższa: wynosi 15,7°C,
a w Nowym Jorku ma wartość 12,1°C. Miasta leżą na podobnej szerokości geograficznej (Nowy Jork
40°42’N, a Rzym 41°53’N) i podobnej wysokości n.p.m.
Nowy Jork jest miejscem chłodniejszym, ponieważ na temperaturę wpływa
A. zimny prąd morski – Prąd Labradorski, 1. ochładza przylegające obszary.
który
B. ciepły prąd morski – Prąd Labradorski, 2. ociepla przylegające obszary.

ILONMPDILQQJHMH Grupa B | strona 3 z 9

11 Uzupełnij zdania na podstawie danych z tabeli.
RZESZÓW opady [mm]

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

31 29 37 47 81 83 91 69 69 43 37 38

A. Średnia roczna suma opadów w Rzeszowie wynosi ________ mm.

B. Najwyższe opady notuje się w ________, a najniższe – w ________.
C. W porównaniu ze średnimi opadami rocznymi dla Polski, które wynoszą
około 600 mm, średnie opady w Rzeszowie są ________.
12 Uporządkuj etapy powstawania pasatów. Wpisz brakujące cyfry w odpowiednich miejscach.
1. Masy powietrza silnie się nagrzewają z powodu dużego kąta padania promieni słonecznych.
__ Pozbawione wilgoci powietrze przemieszcza się ku zwrotnikom.
__ W rejonie zwrotników powstają ośrodki wysokiego ciśnienia, a suche i chłodne powietrze opada ku
powierzchni Ziemi.
__ Nagrzane powietrze unosi się do pewnej wysokości, a podczas unoszenia powietrza para wodna się
skrapla i występują opady. Są to deszcze zenitalne.
5. Masy powietrza przemieszczają się od wyżów zwrotnikowych do niżu równikowego. Są to pasaty.
13
Opisz na podstawie klimatogramu przebieg temperatury
powietrza i opadów. Następnie rozpoznaj strefę klimatyczną,
której dotyczą
te dane.
A. Temperatura powietrza: _____________________
B. Opady atmosferyczne: _____________________
C. Strefa klimatyczna: _____________________

14
Na mapie południowej części Afryki została przedstawiona
wielkość opadów w dwóch miastach położonych na
wybrzeżu, w pobliżu zwrotnika Koziorożca.
Podaj nazwę czynnika, który sprawił, że w Walvis Bay
opady są dużo niższe niż w Maputo.

15 Zaznacz wiersz, w którym poprawnie podano kolejność trzech pierwszych stref klimatycznych, które
się przekracza, przemieszczając się od stacji polarnej w Arktyce w kierunku Ameryki Środkowej.
A. okołobiegunowa – podzwrotnikowa – umiarkowana
B. okołobiegunowa – umiarkowana – zwrotnikowa
C. okołobiegunowa – umiarkowana – podzwrotnikowa
D. okołobiegunowa – podzwrotnikowa – zwrotnikowa

ILONMPDILQQJHMH Grupa B | strona 4 z 9

16 Wskaż na podstawie tekstu czynnik, który wpływa na różnice w wysokości występowania pięter
roślinnych na przeciwległych stokach doliny.
„Przed nami rozciągała się głęboka górska dolina o przebiegu wschód – zachód. Zauważyliśmy, że na jednym
ze stoków wszystkie piętra roślinne: pola uprawne, lasy, kosówki i hale, przebiegały wyżej niż po drugiej
stronie doliny. Zastanawialiśmy się nad przyczyną różnicy na obu stokach”.
a) Piętra roślinności wyżej przebiegały na stokach o wystawie
A. południowej, B. północnej,
a niżej – na stokach
C. południowych. D. północnych.
b) Czynnikiem wpływającym na różnice w rozmieszczeniu roślinności jest
A. wysokość nad poziomem morza. B. ekspozycja stoków.
17 Oblicz amplitudy temperatury powietrza i zapisz wyniki w tabeli.

Średnia temperatura Średnia temperatura Amplituda

w styczniu (°C) w lipcu (°C) temperatury (°C)

Pekin (Chiny) ‒4,3 25,9

Barcelona
8,8 22,9
(Hiszpania)

18 Oblicz na podstawie danych z pomiarów średnią dobową temperaturę powietrza. Wpisz wartości w
odpowiednich miejscach tabeli.

Temperatura powietrza (°C)

Data
7:00 13:00 19:00 1:00 średnia dobowa

21.03 ‒1 6 4 3

22.06 12 19 15 14

19 Oceń, czy podane stwierdzenia są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub
literę F – jeśli jest fałszywe.
1. Wiatr wieje z powodu odmiennej temperatury powietrza w różnych miejscach. P F
2. W strefie zwrotnikowej występuje najwyższe ciśnienie atmosferyczne. P F
3. Ciśnienie atmosferyczne to ciężar słupa powietrza na jednostkę powierzchni. P F
4. Wyżom atmosferycznym najczęściej towarzyszą opady. P F
5. Pasat jest wiatrem stałym, a fen występuje w górach. P F

20 Oceń, czy podane stwierdzenia są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub
literę F – jeśli jest fałszywe.
1. Pogoda to stan atmosfery w danym miejscu i czasie. P F
Typy klimatu obejmują pięć ułożonych równoleżnikowo pasów
2. P F
wyodrębnionych na podstawie rocznego przebiegu temperatury oraz opadów.
3. Klimat monsunowy nie występuje w jednej strefie klimatycznej. P F

ILONMPDILQQJHMH Grupa B | strona 5 z 9

21 Oceń, czy podane stwierdzenia dotyczące pomiarów meteorologicznych są zgodne z prawdą. Zaznacz
literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub literę F – jeśli jest fałszywe.
1. Stacje meteorologiczne nie zajmują się układaniem prognoz. P F
Mapy synoptyczne przedstawiają stan pogody w danej chwili. Na ich
2. podstawie można prognozować dalszy rozwój sytuacji pogodowej na danym P F
terenie.
Prognozowanie pogody obejmuje przewidywanie możliwości występowania
3. P F
zjawisk ekstremalnych.

22 Zaznacz stwierdzenia, które opisują front ciepły nasuwający się nad dane terytorium.
A. Nasuwają się masy powietrza cieplejsze niż te, które znajdowały się na danym terytorium.
B. Temperatura powietrza się obniża.
C. Towarzyszą mu długotrwałe opady.
23 Oceń, czy podane informacje są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub
literę F – jeśli jest fałszywe.
Mimo ujemnej temperatury powietrza, pranie wywieszone na zewnątrz
1. P F
wysycha. Taki proces nazywa się sublimacją.
2. Para wodna musi ulec kondensacji, by była widoczna i utworzyła chmury. P F
3. Topnienie lodu na przykład na stoku narciarskim to proces krystalizacji. P F
W stacjach meteorologicznych wielkość opadu mierzy się za pomocą
4. P F
barometru.

24 Oceń, czy podane informacje dotyczące rozkładu opadów na kuli ziemskiej

są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub literę F –
jeśli jest fałszywe.
W okolicach równika opady są niskie przez cały rok, zgodnie z przebiegiem
1. P F
niżów atmosferycznych.
W okolicach zwrotników występują obszary z bardzo niskimi opadami, których
2. P F
przyczyną jest działanie wyżów zwrotnikowych.
Najwyższe na świecie opady notuje się w południowo-wschodniej Azji,
3. P F
ponieważ jest to rejon występowania monsunów.
W okolicach biegunów występują bardzo małe opady, głównie w postaci
4. P F
śniegu.

25 Oceń, czy podane informacje są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub
literę F – jeśli jest fałszywe.
W Polsce przeważają wiatry zachodnie, co jest zgodne z ogólną
1. P F
cyrkulacjąatmosfery i ukształtowaniem powierzchni Europy.
Częste zmiany w pogodzie są w Polsce spowodowane przez kierunek wiatru.
2. Gdy wieje on z wyżu do niżu występują opady, a gdy z niżu do wyżu – pogoda P F
jest słoneczna.
3. W Polsce nie występują feny, występują zaś tajfuny. P F

ILONMPDILQQJHMH Grupa B | strona 6 z 9

26 Oceń, czy podane informacje są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub
literę F – jeśli jest fałszywe.
Polarnikom wędrującym do bieguna południowego podróż utrudniają silne
1. P F
wiatry wiejące w stronę bieguna.
Żeglarzom płynącym z Ameryki Południowej do Afryki pokonywanie
2. P F
odległości utrudnia pasat.
3. Halny to suchy, ciepły i porywisty wiatr występujący w Tatrach. P F

27 Oceń, czy podane informacje są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub
literę F – jeśli jest fałszywe.
Na atlantyckim wybrzeżu Ameryki Północnej średnia roczna temperatura
1. powietrza jest niższa niż na podobnej szerokości geograficznej na wybrzeżu P F
Europy, ponieważ temperaturę obniża zimny prąd morski – Prąd Labradorski.
Największe roczne amplitudy temperatury powietrza notuje się w okolicach
2. P F
równika – około 60°C.
3. Najwyższą temperaturę na świecie zanotowano w Dolinie Śmierci (56,7°C). P F

28 Wykonaj polecenia na podstawie podanych diagramów, które przedstawiają klimat dwóch miejsc
leżących w tej samej strefie klimatycznej.
A. Podaj nazwę strefy klimatycznej. _________________________________

B. Porównaj cechy klimatu panującego w miejscach, dla których sporządzono klimatogramy.

Następnie uzupełnij tabelę.
Podobieństwa Różnice

29 Dopasuj do każdego z wymienionych miast wartość średniej rocznej temperatury powietrza. Następnie
wybierz odpowiedni czynnik, który wpływa na te wartości.
1. 5,8°C 2. 16,4°C 3. –6,1°C
Ushuaia Aero (55°S, 68°W) – ____,
Rio Cuarto (33°S, 64°W) – ____,
Yacuiba (22°S, 64°W) – ____
Czynnik, który wpływa na wartość średniej rocznej temperatury powietrza w tych miastach, to
A. długość geograficzna. B. szerokość geograficzna. C. wysokość n.p.m.
30 Rozpoznaj opisane elementy pogody i zapisz ich nazwy.
A. Do określenia wielkości tego elementu pogody używa się jedynie własnego wzroku. Najwyższy stopień
(8) oznacza, że nie zobaczymy ani jednego fragmentu błękitnego nieba.
B. To przemieszczanie się mas powietrza. W opisie tego elementu podaje się między innymi kierunek, z
którego przychodzi (na przykład zachodni – z zachodu).
C. Ten element pogody określa stan cieplny atmosfery. Najczęściej mierzy się go
w stopniach Celsjusza (°C), ale także w kelwinach (K) lub w stopniach Farenheita (°F).
D. To zawartość pary wodnej w powietrzu, wyrażona w procentach (%).

ILONMPDILQQJHMH Grupa B | strona 7 z 9

31
Rozpoznaj strefy klimatyczne zaznaczone na
fragmencie mapy za pomocą strzałek. Zapisz
nazwy tych stref.

32 Poniższy opis cech klimatu górskiego został sporządzony na potrzeby wyprawy

na Mont Blanc. Wybierz jego właściwe uzupełnienia.
Przygotowując się na wycieczkę na Mont Blanc, należy pamiętać o warunkach panujących we wszystkich
górach świata. Przede wszystkim im wyżej będziemy wchodzić, tym wyższa / niższa będzie temperatura
powietrza. Niech nikogo nie zmyli wspaniała wakacyjna pogoda w Chamonix! Przecież w ciągu dwóch dni
dojdziemy do miejsc, które pokrywa lodowiec. Innym zagrożeniem jest zmniejszające się / rosnące wraz z
wysokością ciśnienie atmosferyczne. Wprawdzie zaplanowano wejście aklimatyzacyjne, jednak choroba
górska będąca skutkiem tej zmiany może się pojawić
u każdego.
33 Uzupełnij definicje odpowiednimi pojęciami.
A. Ciśnienie atmosferyczne mierzymy za pomocą przyrządu pomiarowego o nazwie ______________. Na
mapach przedstawiamy je za pomocą linii jednakowych ciśnień, czyli ______________. Jednostką pomiaru
ciśnienia atmosferycznego jest _______.
B. Poziomy ruch mas powietrza wywołany różnicą ciśnienia atmosferycznego to ________________.
C. Układ zamkniętych izobar, w którym wartości ciśnienia atmosferycznego maleją w kierunku środka
układu, to ________________.
34 Zaznacz w każdym podpunkcie właściwe określenia tak, aby informacje o wpływie zabudowy miejskiej
na klimat były zgodne z prawdą.
A. Temperatura powietrza jest niższa / wyższa niż poza miastem.
B. Wysokość opadów jest niższa / wyższa niż poza miastem.
35 Zaznacz odpowiednie określenia tak, aby opis typu klimatu kontynentalnego był zgodny z prawdą.
Ten klimat cechuje się dużymi / niewielkimi opadami atmosferycznymi. Charakterystyczne są dla niego duże /
niewielkie amplitudy temperatury w ciągu roku wywołane przez szybkie / powolne nagrzewanie się i
wychładzanie lądu w porównaniu z powierzchnią mórz i oceanów
36 Rozpoznaj masy powietrza na podstawie opisów, następnie zapisz ich nazwy.
A. Te masy powietrza napływają nad terytorium Polski rzadko, ponieważ są ograniczane przez pasma górskie
położone na południu Europy. Ale kiedy już się przedostaną,
a najczęściej ma to miejsce jesienią, temperatury osiągają bardzo przyjemną dla ludzi wartość i nie występują
opady. Taki czas jest określany mianem „złotej polskiej jesieni”.
B. Te masy powietrza dostają się nad terytorium Polski najczęściej, ponieważ w naszych szerokościach
geograficznych przeważają wiatry zachodnie. Zimą można się po nich spodziewać ocieplenia z opadami
deszczu lub deszczu ze śniegiem, a latem po ich napływie będzie chłodniej i będzie padał deszcz.
37 Rozwiń skróty i zapisz pełne nazwy mas powietrza.
PA – ____________________________ PPk – ____________________________
38 Zaznacz poprawne uzupełnienia zdań.
A. Wyż Azjatycki jest całorocznym / sezonowym układem barycznym występującym nad Oceanem Indyjskim
/ Azją.
B. W okolicy równika obniżone / podwyższone ciśnienie utrzymuje się przez cały rok.
C. Nad lądami latem tworzą się układy wysokiego / niskiego ciśnienia.
D. Wokół Antarktydy przez cały rok utrzymuje się strefa obniżonego / podwyższonego ciśnienia.

ILONMPDILQQJHMH Grupa B | strona 8 z 9

39 Przeanalizuj roczne amplitudy temperatury powietrza i pozostałe dane dotyczące europejskich miast,
które zostały wymienione w tabeli. Następnie zaznacz właściwe dokończenia zdań.

Miasto Valentia (Irlandia) Hanower (Niemcy) Kursk (Rosja)

Współrzędne geograficzne 51°56’N, 10°15’W 52°28’N, 9°42’E 51°41’N, 36°08’E

Amplituda temperatury 7,9°C 16,7°C 29,2°C

A. Miasta, których dane zamieszczono w tabeli, leżą na zbliżonych szerokościach / długościach
geograficznych, a zmienia się ich szerokość / długość geograficzna.
B. Amplitudy temperatury powietrza w tych miastach wraz ze wzrostem długości / szerokości geograficznej
rosną. Głównym czynnikiem wpływającym na amplitudę temperatury powietrza w tych miastach jest
odległość od oceanu / szerokość geograficzna.

ILONMPDILQQJHMH Grupa B | strona 9 z 9