ĐỀ : CHI TIẾ T LÀ BỤ I VÀ NG CỦ A TÁ C PHẨ M VĂ N HỌ C.

ANH CHỊ HÃ Y CHỨ NG MINH NHẬ N

ĐỊNH TRÊ N QUA MỘ T SỐ TÁ C PHẨ M MÌNH BIẾ T.
DIỄ N ĐẠ T HAY:
Bà i là m
Viết về nguồ n gố c củ a vă n chương, Charles DuBois đã từ ng nó i : “Vă n họ c,đó là tư tưở ng đi tìm
cá i đẹp trong á nh sá ng.” Phả i chă ng, trong quá trình sá ng tạ o nghệ thuậ t, mỗ i ngườ i nghệ sĩ
phả i tìm mộ t lố i đi riêng để tá c phẩ m củ a mình mở ra mộ t hình sắ c riêng, mộ t cả m xú c riêng về
cuộ c số ng. Điều đó khiến ta bă n khoă n tự hỏ i: Điều gì trướ c hết là m nên sứ c hấ p dẫ n củ a mộ t
tá c phẩ m? Và khi tìm gặ p ý kiến củ a Pauxtopxki, dườ ng như ta nhậ n đượ c lờ i giả i đá p cho
chính mình:“Chi tiết là m nên bụ i và ng củ a tá c phẩ m”
Để tạ o nên tá c phẩ m vă n họ c, nhờ và o nhiều yếu tố trong đó chi tiết nghệ thuậ t đó ng vai trò rấ t
quan trọ ng, tự a như mộ t hạ t cá t nhỏ bé nhưng đủ để ta hình dung về mộ t sa mạ c mênh mô ng,
như mộ t giọ t nướ c mà ta thấ y đượ c cả đạ i dương rộ ng lớ n chi tiết nghệ thuậ t tuy nhỏ bé
nhưng là m nên tá c phẩ m đặ c biệt! Vậ y chi tiết là gì? Chi tiết là mộ t trong nhữ ng yếu tố nhỏ
nhấ t, quan trọ ng nhấ t là m nên tá c phẩ m. Chi tiết nghệ thuậ t cũ ng chính là nhữ ng yếu tố nhỏ lẻ
củ a tá c phẩ m nhưng mang sứ c chứ a lớ n về cả m xú c và tư tưở ng. Và , sứ c chinh phụ c củ a hình
tượ ng nghệ thuậ t là ở sự truyền cả m gó p phầ n quyết định tạ o ra sứ c hấ p dẫ n, lô i cuố n ngườ i
đọ c là ở chi tiết. Bụ i và ng là thứ bụ i nhỏ , Mịn củ a kim loạ i và ng ( quý, hiếm) có mà u sắ c, á nh
sá ng lấ p lá nh bao phủ lên toà n bộ tá c phẩ m. Từ đó , ta nhậ n ra Pautoxki đã đá nh giá chính xá c
vai trò củ a chi tiết trong tá c phẩ m nghệ thuậ t: chi tiết gó p phầ n tạ o nên tá c phẩ m, chi tiết nghệ
thuậ t độ c đá o sẽ có vai trò truyền tả i đến ngườ i đọ c thô ng điệp củ a nhà vă n về cuộ c số ng, con
ngườ i, tư tưở ng, tình cả m, cả m xú c củ a tá c giả đến bạ n đọ c.
Vậ y tạ i sao nó i chi tiết là bụ i và ng củ a tá c phẩ m vă n họ c?Bở i lẽ chi tiết tuy tuy nhỏ bé nhưng
mang giá trị nộ i dung, tư tưở ng mạ nh mẽ củ a nhà vă n gử i gắ m đến bạ n đọ c. Vă n chương gó i
gọ n bứ c tranh cuộ c số ng trong mộ t nộ i dung có hạ n, nhà vă n lớ n phả i là ngườ i biết chưng cấ t
cả đạ i dương trong mộ t giọ t nướ c.Chi tiết chính là kết tinh củ a quá trình lao độ ng sá ng tạ o,
nhữ ng kinh nghiệm trong đờ i số ng củ a nhà vă n. Vì lẽ ấ y, chi tiết tuy bé nhỏ nhưng nó chứ a
đự ng biết bao tâ m tư, cả m xú c củ a nhà vă n khiến ta phả i tră n trở suy ngẫ m. Hơn nữ a, chi tiết
là cô ng cụ đắ c lự c củ a ngườ i nghệ sĩ, thô ng qua chi tiết, tính cá ch, tâ m trạ ng số phậ n củ a nhâ n
vậ t đượ c bộ c lộ , thú c đẩ y sự phá t triển mộ t cá ch mạ ch lạ c và logic củ a cố t truyện, tạ o nên
nhữ ng bướ c ngoặ t trong tá c phẩ m.Từ đó , mỗ i chi tiết trong tá c phẩ m quý giá như nhữ ng hạ t
bụ i và ng-nhỏ bé mà tỏ a sá ng lấ p lá nh và quý giá vô cù ng.
Là bụ i và ng củ a tá c phẩ m, chi tiết Nướ c Mắ t A Phủ phả n á nh chủ đề tư tưở ng và giá trị nhâ n
đạ o củ a truyện ngắ n Vợ chồ ng A Phủ . chi tiết ấ y nằ m ở gầ n cuố i câ u chuyện, vì sơ ý để hổ bắ t
mấ t mộ t con bò củ a thố ng lí, A Phủ bị tró i đứ ng ở giữ a sâ n, bỏ mặ c đó i rét suố t mấ y ngà y
liền.Sau mọ i nỗ lự c tự giả i cứ u mình nhưng khô ng thà nh, trong nỗ i bấ t lự c, tuyệt vọ ng đến
cù ng A Phủ đã khó c: “hai mắ t A Phủ vừ a mở , mộ t dò ng nướ c mắ t bò xuố ng hai hõ m má đã xá m
đen lạ i”... Và nếu như trong tá c phẩ m chiếc thuyền ngoà i xa, giọ t nướ c mắ t củ a ngườ i đà n bà
hà ng chà i khiến ta nhậ n ra sự tan ná t củ a trá i tim, sự đau đớ n nhụ c nhã củ a ngườ i mẹ, ngườ i
vợ khi chứ ng kiến cả nh đứ a con mình “nhả y xổ và o bố nó như mộ t con só i con”, “giằ ng đượ c
chiếc thắ t lưng, liền rướ n thẳ ng ngườ i vung chiếc khó a sắ t quậ t và o giữ a khuô n ngự c” ngườ i
chồ ng thì trong Vợ chồ ng A Phủ , ta bắ t gặ p giọ t nướ c mắ t đau đớ n đến tậ n cù ng củ a A Phủ củ a
sự tuyệt vọ ng trướ c cá i chết cậ n kề mà chẳ ng thể là m gì đượ c củ a mộ t chà ng trai ương bướ ng,
gai gó c chẳ ng biết sợ điều gì.
Qua hạ t bụ i và ng lấ p lá nh củ a chi tiết ấ y, dườ ng như bạ n đọ c đượ c chứ ng kiến cuộ c lộ i ngượ c
dò ng về ý thứ c, và cả m nhậ n đượ c vẻ đẹp tâ m hồ n mạ nh mẽ, dũ ng cả m, sứ c phả n khá ng, cù ng
vớ i mộ t trá i tim đầ y ấ m á p củ a Mị.. Bở i lẽ Chính "dò ng nướ c mắ t lấ p lá nh ấ y" đã là m tan chả y
lớ p bă ng giá lạ nh trong lò ng Mị, khiến lò ng Mị trỗ i dậ y mộ t nỗ i xó t xa, từ vô cả m chuyển sang
đồ ng cả m, từ trơ lì chuyển sang hiểu thấ u và xó t thương Lò ng Mị chợ t bồ i hồ i trướ c mộ t ngườ i
trù ng cả nh ngộ . Bở i lẽ khi chứ ng kiến hoà n cả nh bị tró i đứ ng và giọ t nướ c mắ t củ a A Phủ , Mị
từ đồ ng cả m, xó t thương chuyển sang phẫ n uấ t că m ghét và bấ t bình bở i sự tà n khố c củ a nhà
thố ng lí Pá Tra. Như nhậ n ra đượ c sự bấ t cô ng và vô lí về nhữ ng cá i chết củ a mộ t kiếp ngườ i:
rồ i A Phủ cũ ng sẽ chết chong sự đau đớ n, chết trong đó i khá t, chết trong rét buố t că m că m, A
Phủ cũ ng phả i chết trong sợ xích củ a thế lự c nhà thố ng lí. Từ đó Mị thương cả m, phẫ n uấ t và
nhìn nhậ n rĩ nhữ ng sự bấ t cô ng, chẳ ng phả i thứ bụ i và ng lấ p lá nh từ chi tiết giọ t nướ c mắ t ấ y
đã tạ o nên mộ t cuộ c lộ i ngượ c dò ng củ a ý thứ c, mộ t chuyển biến trong tâ m lí củ a Mị đó sao?
Hẳ n rằ ng, thứ bụ i và ng ó ng á nh ấ y đã soi chiếu và o nhữ ng trang vă n dạ t dà o cả m xú c, khiến ta
khô ng chỉ nhậ n ra vẻ đẹp từ sự ấ m á p đồ ng cả m, từ mộ t cuộ c lộ i ngượ c dò ng ý thứ c củ a Mị mà
ở đó ta cò n nhậ n ra vẻ đẹp tâ m hồ n dũ ng cả m, mạ nh mẽ và sứ c số ng mã nh liệt củ a nà ng. Bở i
lẽ, nếu khô ng có sự dũ ng cả m, khô ng có mộ t khao khá t số ng mộ t cuộ c đờ i đá ng số ng, khá t
khao đượ c tự do, đượ c thoá t kiếp trâ u ngự a nhà thố ng lí, là m sao Mị có thể liều lĩnh, can đả m
biến sứ c mạ nh nộ i tâ m trở thà nh hà nh độ ng? Vì nếu là trướ c đâ y, Mị khô ng mả y may quan tâ m
đến thâ n phậ n nô lệ củ a mình, mặ c kệ đờ i xô đẩ y bở i bó ng ma thầ n quên đã đè lên đô i vai nhỏ
bé ấ y khiến Mị khô ng cò n suy nghĩ giả i thoá t nữ a, Mị chỉ biết rằ ng ma nhà Thố ng Lí đã nhậ n
mặ t mình, “số ng là m ma nhà nà y, chết cũ ng là m ma nhà nà y” thì giờ đâ y lò ng thương ngườ i,
khao khá t vù ng lên củ a Mị đã lớ n hơn tấ t cả mọ i nỗ i sợ hã i, cô gá i ấ y dù ng dao cắ t lú a rú t dâ y
mâ y quấ n chặ t lấ y sự tự do củ a A Phủ Đó và cũ ng chính là sợ i dâ y tró i chặ t cuộ c đờ i mình. Như
vậ y, nếu trong đêm tình mù a xuâ n, sứ c số ng bên trong Mị đượ c đá nh thứ c bở i tiếng sá o và
tiếng gọ i bạ n tình thì giọ t nướ c mắ t củ a A Phủ đã đá nh thứ c sứ c số ng tiềm tà ng bên trong con
ngườ i Mị. Mị đã giả i cứ u A Phủ đồ ng thờ i giả i thoá t cho chính mình khỏ i cuộ c số ng đọ a đầ y,
khô ng có tự do để hướ ng đến cuộ c số ng tươi sá ng, hạ nh phú c!
Đố i vớ i A Phủ , chi tiết nà y khiến ta nhậ n ra nỗ i niềm uấ t ứ c trướ c nhữ ng nỗ lự c phả n khá ng
nhưng bấ t thà nh củ a anh trai ương bướ ng, gai gó c, chẳ ng biết sợ điều gì . Nhữ ng hạ t bụ i lấ p
lá nh ấ y đã dẫ n lỗ i cho ta thấ u hieeur đượ c nỗ i đau đớ n đến tậ n cù ng nơi trá i tim A Phủ đau
đớ n vì nhữ ng sợ i dâ y may rít và o ngườ i, đau đớ n vì tình cả nh đá ng thương củ a mình, đau đớ n
vì khô ng thể vượ t khỏ i “nhà tù ” nô lệ oan ứ c ấ y.Dò ng nướ c mắ t ấ y đượ c Tô Hoà i miêu tả trong
trang thá i lấ p lá nh, thể hiện mộ t khá t vọ ng đượ c số ng, đượ c tự do đến cù ng cự c củ a anh trai
mạ nh mẽ nà y. Bờ vự c giữ a sự số ng và cá i chết sao mà mong manh đến thế? Mộ t con ngườ i
từ ng “Trượ ng Nghĩa” sao bâ y giờ lạ i trở nên bấ t lự c trướ c cử a tử thâ nhf đến như vậ t? Dò ng
nướ c mắ t lă n dà i, mọ i thứ dườ ng như đã khép lạ i đố i vớ i anh trai ấ y khiến ta khô ng khỏ i xó t
xa, thương cả m cho số phậ n nghiệt ngã củ a anh…
Là bụ i và ng củ a tá c phẩ m, giọ t nướ c mắ t A Phủ để lạ i 1 thô ng điệp sâ u sắ c về sự khá t vọ ng
số ng sẽ khiến con ngườ i ta có thể là m đượ c nhữ ng điều phi thườ ng bở i lẽ nó đã chuyển hó a mị
từ sự dử ng dưng, thờ ơ đến dũ ng cả m mạ nh mẽ cở i tró i cho A Phủ mặ c dù biết trướ c đượ c kết
cụ c củ a bả n thâ n khi thự c hiện điều đó , khá t vọ ng ấ y đã khiến mị đứ ng lên, khô ng cò n cam
chịu, yếu ớ t mà vù ng lên như mộ t quy luậ t hiển nhiên rằ ng ở đầ u có á p bứ c ở đó sẽ có sự vù ng
dậ y đấ u tranh để chố ng lạ i nhữ ng thế lự c đã chà đạ p lên quyền số ng củ a con ngườ i, chẳ ng phả i
nếu khô ng có khá t khao chố ng lạ i nhà thố ng lí, là m sao mị có thể là m đượ c nhữ ng điều kì diệu
đến thế để có thể cù ng A Phủ thoá t khỏ i Hồ ng Ngà i và cù ng A Châ u là m cá ch mạ ng…
Quả thự c hạ t bụ i và ng ấ y đã thắ p sá ng lên á nh lử a củ a hiện thự c mà qua đó ta nhậ n ra bộ mặ t
củ a giai cấ p phong kiến xưa đã chà đạ p lên cuộ c số ng, nhâ n phẩ m, quyền số ng, quyền đượ c tự
do, đượ c hạ nh phú c củ a con ngườ i. Từ đó , nhà vă n cấ t lên tiếng nó i nhâ n đạ o là sự thô ng cả m,
đồ ng cả m sâ u sắ c vớ i bấ t hạ nh củ a con ngườ i; xó t thương cho nhữ ng số phậ n khổ đau, bấ t
hạ nh như mị, a phủ Khẳ ng định, ngợ i ca nhữ ng phẩ m chấ t tố t đẹp, nhữ ng ướ c mơ, khá t vọ ng
chính đá ng củ a con ngườ i và niềm tin củ a tá c giả và o con ngườ i, tin và o bả n chấ t, khả nă ng và
sứ c số ng củ a con ngườ i, hướ ng con ngườ i đến sự đấ u tranh để tự giả i phó ng mình.Tố cá o đến
tộ i á c củ a cha con nhà thố ng lí. Bở i lẽ sinh mạ ng củ a ngườ i lao độ ng nghèo vớ i gia đình nà y trở
nên vô cù ng nhỏ bé và rẻ mạ c, chú ng có thể tướ c đi quyền số ng củ a con ngườ i ta bấ t cứ lú c
nà o.Chi tiết ấ y cò n là đạ i diện cho nỗ i thố ng khổ mà ngườ i dâ n vù ng cao phả i chịu đự ng trướ c
khi có á nh sá ng củ a đả ng soi dọ i đèn, bở i họ chẳ ng thể tìm đượ c lố i thoá t để giả i cứ u bả n thâ n
mình. Và có quá khô ng khi nó i rằ ng chi tiết nt nà y là nố t nhạ c đầ u tiên để ngâ n lên bà i ca về
khá t vọ ng tự do củ a con ngườ i, khá t vọ ng tự do, hạ nh phú c? Bở i sá ng tá c ra tá c phẩ m nà y nă m
1953 Tô Hoà i ở thờ i điểm đó nhà vă n đã đượ c giá c ngộ lí tưở ng cá ch mạ ng, đã tin và o mộ t
điểm sá ng cuố i cù ng cho hai nhâ n vậ t kết lạ i, nên giọ t nướ c mắ t ấ y, gó p phầ n mở ra mộ t tương
lai rấ t sá ng và trà n đầ y hy vọ ng.
Vớ i sự sá ng tạ o độ c đá o củ a mình, “Bụ i và ng” từ nhữ ng giọ t nướ c mắ t trong “VCAP” đã chứ ng
minh cho tà i nă ng củ a nhà vă n Tô Hoà i. Bở i lẽ chi tiết ấ y đã tạ o nên sự hợ p lí trong xâ y dự ng
mạ ch truyện, nếu có tình huố ng để con ngườ i ta trở nên tha hó a sẽ có hoà n cả nh để con ngườ i
ta hồ i sinh đó chính là điều hợ p quy luậ t trong việc xâ y dự ng truyện, xâ y dự ng tâ m lí tâ m trạ ng
củ a nhâ n vậ t. Hơn nữ a chi tiết ấ y cò n là mộ t nú t mở , mở ra cuộ c đờ i mớ i cho mị, cho a phủ . Mở
ra mộ t con đườ ng dẫ n lố i hai ngườ i đến vớ i hoạ t độ ng cá ch mạ ng, khiến nhữ ng ngườ i nô ng
dâ n nhỏ bé tìm lạ i đượ c tình yêu cuộ c số ng, và nên duyên vợ chồ ng!
Nếu chi tiết nướ c mắ t A Phủ để lạ i nhữ ng bụ i và ng lấ p lá nh về tình ngườ i đẹp đẽ và khao khá t
đượ c số ng mã nh liệt củ a mộ t “đó a hoa” chố n Tâ y Bắ c thì chi tiết bứ c ả nh chiếc thuyền ngoà i xa
trong tá c phẩ m cù ng tên ấ y đã soi chiếu và o tâ m hồ n bạ n đọ c khiến ta có biết bao tră n trở , suy
ngẫ m. Bứ c ả nh nghệ thuậ t chính là chi tiết nà y khép lạ i tá c phẩ m. Sau khi Nhậ n lệnh đượ c điều
độ ng đi chụ p mộ t bứ c ả nh ở vù ng biển tỉnh miền Trung. Phù ng đã may mắ n tìm thấ y và kiếm
tìm trong suố t nhiều ngà y mộ t cả nh tượ ng mà cự c kì tuyệt mĩ và khô ng nơi đâ u có thể dễ dà ng
tìm thấ y đượ c. Bứ c ả nh nghệ thuậ t ấ y Trướ c hết đó là mộ t bứ c ả nh thuầ n nghệ thuậ t dà nh cho
nhữ ng nhà sà nh nghệ thuậ t: Mộ t bứ c ả nh mang vẻ đẹp toà n mĩ, vố n là mộ t cả nh đắ t trờ i cho,
kết tinh cô ng phu và sự may mắ n củ a ngườ i nghệ sĩ (sau hà ng tuầ n mai phụ c, Phù ng đã chộ p
đượ c). Mộ t bứ c ả nh về con thuyền đượ c chụ p từ ngoà i xa vớ i vẻ đẹp hà i hò a giữ a con ngườ i và
cả nh vậ t. Mộ t cả nh đẹp đượ c ghi lạ i bằ ng mộ t ấ n tượ ng thuầ n tuý nghệ thuậ t. Mộ t bứ c ả nh
khô ng chỉ đem đến mộ t niềm hạ nh phú c cho ngườ i sá ng tạ o mà cò n đủ sứ c thuyết phụ c vớ i cả
nhữ ng nhà sà nh nghệ thuậ t và có sứ c số ng lâ u bền “mã i mã i về sau”…
Chi tiết bứ c tranh ấ y là m nổ i bậ t lên tính cá ch đá ng yêu, đá ng mến củ a nhâ n vậ t Phù ng. Bụ i
và ng củ a tá c phẩ m chiếc thuyền ngoà i xa đã thà nh cô ng chứ ng minh sự kiên trì, tình yêu đố i
vớ i nghệ thuậ t củ a Phù ng, bở i lẽ để bắ t gặ p đượ c khoả nh khắ c “ thế kỉ” ấ y Phù ng đã khô ng
ngạ i ă n sương nằ m gió ngoà i biển khơi suố t mấ y tuầ n trờ i. Dườ ng như khoả nh khắ c bắ t gặ p
mộ t hình ả nh vô cù ng đẹp, con thuyền “lướ i vó ” có mộ t mà u sương vô cù ng tuyệt mĩ bao xung
quanh chính mó n quà mà thiên nhiên ban tặ ng cho anh-mộ t ngườ i nghệ sĩ hết mình vì nghệ
thuậ t....Hẳ n rằ ng, từ chi tiết ấ y, ta khô ng chỉ cả m nhậ n đượ c mộ t niềm đam mê chá y bỏ ng củ a
ngườ i nghệ sĩ mà ở đó ta cò n nhậ n ra sự sá ng tạ o trong cô ng việc nghệ thuậ t củ a Phù ng bở i lẽ,
khi đượ c giao nhiệm vụ chỉ chụ p mộ t bứ c ả nh biển vắ ng khô ng ngườ i củ a trưở ng phò ng, anh
lạ i chụ p bứ c ả nh vớ i gia đình hà ng chà i… và tình cờ tạ o nên mộ t kiệt tá c hoà n mĩ như thế!
Và có lẽ để tạ o nên bứ c ả nh để đờ i ấ y Phù ng khô ng chỉ say mê, kiên trì hay sá ng tạ o mà cò n
cầ n có sự thuậ t nghiêm tú c trong lao độ ng nghệ thuậ t. Nếu như trong tá c phẩ m “chiếc lá cuố i
cù ng”, kiệt tá c nghệ thuậ t củ a cụ Bơ-men gieo và o lò ng Giô n-xi niềm hy vọ ng và sứ c mạ nh
vượ t lên cá i chết, khiến cho cô gá i ấ y có thể chiến thắ ng că n bệnh hiểm nghèo thì vớ i Phù ng,
bứ c trang nghệ thuậ t củ a chính mình gieo và o lò ng anh sự tră n trở , suy về nhữ ng điều đằ ng
sau tấ m ả nh , nhữ ng hình ả nh khá c. Đó là hình ả nh củ a nhữ ng con ngườ i khố n khổ . Vớ i anh
"mỗ i lầ n ngắ m kĩ", nghĩa là anh đã hơn mộ t lầ n ngắ m kĩ, rồ i lạ i "nhìn lâ u hơn". Phả i chă ng đó là
nỗ i bă n khoan day dứ t hay sự ngưỡ ng mộ đến chua xó t cho đứ c hy sinh cao cả , cho mẫ u tử
thiêng liêng củ a ngườ i đà n bà hà ng chà i. Thậ t khó để ta có thể phâ n định đượ c, nhưng mộ t
điều chú ng ta- nhữ ng ngườ i giả i mã tá c phẩ m chắ c chắ n đượ c rằ ng đó chính là phẩ m chấ t cao
quý củ a mộ t ngườ i nghệ sĩ có trá ch nhiệm, lương tâ m, luô n cà y xớ i, lậ t lạ i, đà o sâ u hơn và o
chính bứ c ả nh củ a mình, chính thứ nghệ thuậ t tưở ng như đã hoà n mĩ củ a mình!
Từ đó , bụ i và ng ấ y đã thự c sự tạ o nên sự kết nố i kì diệu vớ i trá i tim bạ n đọ c, khiến ta nhậ n ra
vẻ đẹp đá ng quý củ a Phù ng nhà vă n thể hiện mộ t trá i tim tră n trở vớ i cuộ c số ng và sự tha hó a
củ a con ngườ i. Khá m phá đượ c cá i khoả nh khắ c “trong ngầ n củ a tâ m hồ n” tương phả n vớ i nó
là sự tà n bạ o và man rợ . Chi tiết nà y đã gieo ra mộ t tình huố ng tự nhậ n thứ c mà ở đó ngườ i ta
thấ y rõ hơn về nhâ n vậ t Phù ng: Phù ng khô ng phả i tìm kiếm ở đâ u mà anh đang cà y xớ i, lậ t lạ i,
đà o sâ u hơn và o chính bứ c ả nh củ a mình, chính thứ nghệ thuậ t tưở ng như đã hoà n mĩ củ a
mình. Khô ng ai bắ t anh là m thế và khô ng ai biết anh là m thế, nhưng vớ i trá ch nhiệm, lương
tâ m củ a mộ t nghệ sĩ châ n chính buộ c anh phả i liên tụ c tră n trở như vậ y. Con ngườ i Phù ng hay
cũ ng chính là hình ả nh tá c giả bở i nhà vă n đã từ ng đặ t mệnh lệnh cho mình: Khô ng có quyền
miêu tả cuộ c số ng mộ t cá ch hờ i hợ t.
Quả thự c từ Bứ c trang nghệ thuậ t củ a Phù ng, “thứ bụ i và ng” diệu kì ấ y đã thà nh cô ng truyền
cho bạ n 1 thô ng điệp sâ u sắ c về nghệ thuậ t rằ ng Nghệ thuậ t cấ t lên từ cuộ c số ng nhưng giữ a
cá i đẹp củ a nghệ thuậ t và cuộ c số ng luô n có khoả ng cá ch. Nếu khô ng cẩ n thậ n cá i đẹp thuầ n
tuý nghệ thuậ t lạ i trở thà nh cá i đẹp giả dố i... và đố i vớ i ngườ i nghệ sĩ họ Cầ n phả i nhìn thẳ ng
và o cuộ c số ng dù nó khô ng phả i thơ mộ ng như chú ng ta muố n.Cầ n phả i kéo gầ n khoả ng cá ch
giữ a nghệ thuậ t và cuộ c số ng, muố n phả n á nh trung thự c cuộ c số ng ngườ i nghệ sĩ phả i đi đến
vớ i cuộ c đờ i. Tá c phẩ m khép lạ i vớ i cả m xú c củ a ngườ i nghệ sĩ trướ c tá c phẩ m củ a mình, đó là
mộ t sự xá c nhậ n sứ c số ng lâ u bền củ a mộ t tá c phẩ m nghệ thuậ t có giá trị cao. Hơn thế nữ a, chỉ
ngườ i nghệ sĩ dá m sá ng tạ o, dấ n thâ n và o sá ng tạ o và trung thự c, nghiêm khắ c vớ i bả n thâ n
mớ i đặ t cuộ c số ng cao hơn nghệ thuậ t. như chính nhà vă n Nguyễn minh Châ u đã từ ng tâ m
niệm “Vă n họ c và đờ i số ng là hai vò ng trò n đồ ng tâ m mà tâ m điểm là con ngườ i”.
Hẳ n rằ ng, thô ng qua chi tiết nghệ thuậ t ấ y, Nguyễn Minh Châ u đã cấ t lên tiếng nó i nhâ n đạ o
khiến ta phả i tră n trở suy ngẫ m. Bở i lẽ, từ việc miêu tả hình ả nh ngườ i đà n bà hà ng chà i bướ c
ra khỏ i bứ c tranh và hò a mình và o dò ng ngườ i,nhà vă n đã cấ t lên tiếng lò ng cả m thô ng, xó t xa
khi nhậ n ra hạ nh phú c giả n dị, nhỏ nhoi củ a ngườ i phụ nữ . Qua đó thấ u hiểu nỗ i vấ t vả củ a
ngườ i lao độ ng và ca ngợ i đứ c hy sinh, tình yêu thương cao quý củ a họ vớ i gia đình
Là bụ i và ng củ a tá c phẩ m vă n họ c, chi tiết bứ c ả nh chứ ng minh cho tà i nă ng xâ y dự ng truyện
củ a nhà vă n Nguyễn Minh Châ u. Đó chính là Nghệ thuậ t tương phả n đượ c sử dụ ng mộ t cá ch
triệt để ( hình ả nh ngườ i đà n bà hà ng chà i bướ c ra khỏ i bứ c tranh bướ c nhữ ng bướ c chậ m rã i
hò a mình và o đá m đô ng trong tưở ng tượ ng củ a Phù ng so vớ i hiện thự c cuộ c số ng củ a bà ) Phả i
chă ng đó là quá trình rấ t dũ ng cả m củ a nhiếp ả nh gia Phù ng khi dá m thay đổ i gó c nhìn vì cuộ c
số ng nà y phả i nhìn nhậ n mộ t cá ch đa điện, nhiều chiều. bở i đô i khi sự thậ t về cuộ c sô ng nó trở
nên thô rá p trầ n trụ i vì thế ngườ i nghệ sĩ cầ n phả i đủ nhạ y cả m, nhìn sâ u và o bên trong cs,
trong hiện thự c xã hộ i để đố i mặ t vớ i nó . Chi tiết nt nà y tự a như dấ u chấ m hết khép lạ i tp,
nhưng mở ra trong tâ m trí bạ n đọ c nhữ ng suy tư tră n trở về ngườ i nghệ sĩ châ n chính, về cá ch
đó n nhậ n mộ t tá c phẩ m nghệ thuậ t. Từ đó Nguyễn Minh Châ u đã thà nh cô ng phá t huy tố i đa
qua quá trình sá ng tạ o củ a độ c giả vớ i nhà vă n khiến ta trả i qua biết bao nhiêu xú c cả m, và
nhà vă n đã thự c sự in sâ u và o trá i tim bạ n đọ c ấ n tượ ng về mộ t ngườ i nghệ sĩ
Hai tá c phẩ m ra đờ i ở hai thờ i điểm khá c nhau, khô ng cù ng tá c giả nhưng tấ t cả đều hướ ng về
nhâ n sinh,về nhữ ng điều tố t đẹp dẫ u xã hộ i ngoà i kia có bấ t cô ng ra sao. Bở i “xét đến cù ng ý
nghĩa thậ t sự củ a vă nhọ c là nhâ n đạ o hó a con ngườ i” nên dù cố t truyện, tình huố ng truyện, chi
tiết truyện có ra sao đi chă ng nữ a, tá c giả vẫ n luô n muố n gử i gắ m đến bạ n đọ c nhữ ng “cuộ c đố i
thoạ i” về đờ i. Chi tiết nhỏ thế thô i,nhưng nó lạ i mang trong mình khô ng chỉ là giá trị nghệ
thuậ t độ c đá o mà cò n là cả mộ t “vù ng trờ i” tư tưở ng củ a ngườ i cầ m bú t, là bướ c ngoặ t thay đổ i
cả số phậ n củ a mộ t nhâ n vậ t, là điểm sá ng thẩ m mĩ, là m nên sứ c số ng, thô i và o cá i hồ n và là m
nên chiều sâ u cho tá c phẩ m. Qủ a khô ng sai khi ví chi tiết nhỏ như “bụ i và ng” củ a tá c phẩ m, vì
chú ng khô ng quan trọ ng ở mặ t kích thướ c, cố t yếu quý giá củ a chú ng nằ m ở nộ i dung mà chi
tiết đó mang theo
Từ đó , để mỗ i chi tiết đều như mộ t “bụ i và ng” trong tá c phẩ m vă n chương mỗ i nhà vă n phả i
Ngườ i nghệ sĩ cầ n phả i số ng sâ u vớ i đờ i, thâ m nhậ p và o cuộ c số ng để có nhữ ng phá t hiện mớ i
mẻ, độ c đá o, như nhà vă n Tô hoà i tâ m niệm: “ muố n viết vă n điều quan trọ ng nhấ t là chi tiết.
Mà chi tiết thì khô ng thể phịa ra đượ c. Phả i chịu quan sá t, ghi chép, đọ c và tiếp xú c cà ng nhiều
cà ng tố t”. Từ đó , ta nhậ n ra nhà vă n phả i dồ n tâ m lự c, để sá ng tạ o nên nhữ ng chi tiết nghệ
thuậ t đặ c sắ c. Và , nhà vă n sẽ khô ng là m nên tên tuổ i nếu tá c phẩ m củ a anh khô ng bắ t đầ u từ
nhữ ng chi tiết như mộ t lẽ hiển nhiên rằ ng “ chi tiết nhỏ là m nên nhà vă n lớ n”.Hơn nữ a Nhà vă n
phả i hó a thâ n, thâ m nhậ p và o nộ i tâ m củ a nhâ n vậ t, số ng nhiều số phậ n, nhiều cuộ c đờ i để có
hiểu biết sâ u sắ c về con ngườ i để có thể dồ n nén tấ t cả và o từ ng chi tiết và là m nên bụ i và ng
củ a tá c phẩ m vă n chương
Đố i vớ i nhữ ng ngườ i giả i mã tá c phẩ m,chú ng ta cầ n nhậ n ra rằ ng khi cả m nhậ n nhữ ng chi tiết
nghệ thuậ t đặ c biệt là chi tiết đặ c sắ c là mở nhữ ng cá nh cử a đầ u tiên để đi và o thế giớ i nghệ
thuậ t củ a tá c phẩ m vă n họ c. Mỗ i chi tiết nghệ thuậ t là mộ t sá ng tạ o riêng củ a nhà vă n nhưng
đồ ng thờ i cũ ng kết tinh từ nhữ ng gì thu lượ m đượ c trong đờ i số ng sâ u và rộ ng củ a ngườ i viết.
Như giọ t nướ c kết tinh cá i mặ n mò i củ a biển, chi tiết đồ ng thờ i cho thấ y vố n số ng củ a ngườ i
cầ m bú t.Từ đó , ta cầ n trau dồ i vố n số ng để có khả nă ng giả i mã nhữ ng chi tiết mà tá c giả gử i
gắ m và có nhữ ng phá t hiện mớ i mẻ và cá ch lí giả i độ c đá o cho nhữ ng chi tiết nghệ thuậ t. Đồ ng
thờ i, khi phâ n tích, bình giả ng tá c phẩ m phả i đặ t cá c chi tiết nghệ thuậ t trong chỉnh thế nghệ
thuậ t. Và , bạ n đọ c sẽ chẳ ng thể nố i đượ c nhịp cầ u tri â m vớ i tá c giả nếu khô ng thô ng qua tp từ
nhữ ng chi tiết nhỏ nhấ t. Bở i lẽ, châ n lí trong sá ng tạ o nghệ thuậ t luô n là : “chi tiết nhỏ là m nên
nhà vă n lớ n”!
Lê-ô -nố p Lê-ô -nít từ ng viết “ Nếu tình huố ng tạ o ra bướ c ngoặ t củ a tá c phẩ m thì chi tiết nghệ
thuậ t là bá nh bẻ lá i trên đườ ng cua tuyệt diệu ấ y” Muố n tá c phẩ m có mộ t đờ i số ng thự c thụ ,
chi tiết nghệ thuậ t phả i già u tính nghệ thuậ t, phả i đượ c xuấ t hiện đú ng lú c, đú ng chỗ , mộ t cá ch
hợ p tình hợ p lí. Để rồ i khi gấ p lạ i tá c phẩ m, bạ n đọ c chú ng ta vẫ n thấ y đâ u đó mộ t tiếng nứ c nở
tuyệt vọ ng, sự chua chá t củ a số phậ n, hay niềm vui hâ n hoan. Từ đó , nhữ ng chi tiết nghệ thuậ t
ấ y sẽ mang sứ c mạ nh kì diệu, chẳ ng nhữ ng tỏ a sá ng sắ c và ng đẹp đẽ, ló ng lá nh mà cò n khiến
tá c phẩ m chiến thắ ng quy luậ t bă ng hoạ i nghiệt ngã củ a thờ i gian và số ng mã i trong trá i tim
bạ n đọ c…Đú ng như lờ i bình luậ n: “ Vă n họ c nằ m ngoà i mọ i sự bă ng hoạ i. Chỉ riêng mình nó
khô ng chấ p nhậ n quy luậ t củ a cá i chết.