CHEKHOV

CẦN LƯU Ý
- Đặc điểm truyện ngắn Chekhov: Nghệ thuật xây dựng mạch ngầm văn bản
TÁC PHẨM "NGƯỜI TRONG BAO"
- Khái niệm cuộc sống trong bao (hữu hình + vô hình, bao nào có ý nghĩa quan trọng nhất)
- Xác định 2 cấp độ nhận cuộc sống trong bao
- Tổ chức không gian, thời gian
- Nghệ thuật phóng đại
- Kết cấu cốt truyện
TÁC GIẢ CHEKHOV
NGHỆ THUẬT XÂY DỰNG MẠCH NGẦM VĂN BẢN
- Mạ ch ngầ m vă n bả n: Sekhop là bậ c thầy củ a nghệ thuậ t xây dự ng mạ ch ngầ m vă n bả n, tạ o tiền
đề để Hemingway nâ ng lên thà nh nguyên lí “tả ng bă ng trô i".
- Đặ c điểm:
+ Kiệm ngô n, để nhâ n vậ t tự bộ c lộ , để cuộ c số ng tự nó i lên vớ i độ c giả hơn là đi sâ u phâ n
tích  Đá p ứ ng lố i viết cô đọ ng, khai thá c đượ c mố i liên hệ chặ t chẽ giữ a tá c giả - tá c phẩ m – bạ n
đọ c, kích thích ngườ i đọ c vậ n dụ ng nhữ ng hiểu biết củ a mình để hò a nhậ p và o tâ m trạ ng củ a nhâ n
vậ t, đồ ng thờ i cũ ng có khả nă ng lù i ra xa để suy ngẫ m về nhâ n vậ t.
+ Khô ng chú trọ ng và o nhữ ng xung độ t nổ i lên trong truyện mà thườ ng sử dụ ng nhữ ng cá i
“vặ t vã nh”, nhữ ng “điều tình cờ ” tưở ng như rờ i rạ c củ a cuộ c số ng để là m chấ t liệu  khuynh
hướ ng thủ tiêu cố t truyện. Bả n thâ n nhữ ng tín hiệu rấ t bình thườ ng này tự chú ng khô ng có ý
nghĩa biểu tượ ng, nhưng khi kết hợ p vớ i nhau, chú ng tạ o nên ý nghĩa biểu tượ ng đặ c sắ c.
+ Tín hiệu: sự lặ p đi lặ p lạ i nhữ ng điều tưở ng như rấ t thô ng thườ ng (có thể là sự việc hay
chỉ là nhữ ng â m thanh). Tuy nhiên nhữ ng sự lặ p lạ i này lạ i mang đến ý nghĩa chứ khô ng phả i lặ p
mộ t cá ch vô cớ (VD: tiếng chó sủ a “Gừ , gừ ,…gâ u, gâ u, gâ u…” và nhạ c trong nhà , ngoà i phố , đá m
cướ i ồ n à o trong “Thầy giá o dạy Vă n” là nhữ ng chi tiết mà tự bả n thâ n nó khô ng có gì đặ c biệt. Tuy
nhiên, tiếng chó sủ a và tiếng ồ n à o củ a cuộ c số ng con ngườ i lạ i kết hợ p vớ i nhau, chú ng lặ p đi lặ p
lạ i tạ o cho ngườ i đọ c ấ n tượ ng: cuộ c số ng quá nhà m chá n, bứ c bố i và cầ n phả i thay đổ i; hay trong
“Cá i chết củ a mộ t viên chứ c: hà nh độ ng xin lỗ i và thá i độ hố i lỗ i vố n là nhữ ng việc rấ t thô ng
thườ ng. Trong tá c phẩ m, chú ng đi cù ng vớ i nhau, lặ p lạ i liên tụ c và kèm theo đó là thá i độ sợ sệt,
lo â u củ a Ivan khi “bỗ ng dưng” hắ t hơi và o 1 viên tướ ng đã cho ngườ i đọ c thấy hình ả nh mộ t xã
hộ i mà ở đó , con ngườ i trở nên run sợ , khú m nú m và hèn hạ trướ c quyền lự c) → Vẫ n có chấ t đờ i
thườ ng, bên cạ nh đó , 1 lớ p nghĩa mớ i cho tá c phẩ m đượ c bổ sung.
 + Mạ ch ngầ m vă n bả n: tổ ng hò a chấ t tự sự và chấ t trữ tình: đây là nét đặ c sắ c trong truyện
ngắ n Sekhop. Mạ ch tự sự và mạ ch trữ tình hò a quyện và o nhau:

 Mạ ch ngầ m tự sự : thườ ng chỉ ra bi kịch củ a sự xa lạ giữ a ngườ i vớ i ngườ i, bi kịch củ a nhữ ng cá i

quẩ n quanh, bế tắ c, nhỏ hẹp  trớ trêu khi con ngườ i ko thự c sự đượ c là m ngườ i.

 Mạ ch ngầ m trữ tình: thườ ng là niềm khá t khao giao cả m giữ a ngườ i vớ i ngườ i, khá t vọ ng thay
đổ i cuộ c số ng tầ m thườ ng, nhỏ hẹp, vươn tớ i tự do, phó ng khoá ng để con ngườ i đượ c là ngườ i
hơn.

 Cuộ c số ng cà ng bứ c bố i, khá t vọ ng thay đổ i cà ng lớ n.

TRONG TRUYỆN NGẮN MỘT CHUYỆN ĐÙA NHỎ
Trong truyện ngắ n "Mộ t chuyện đù a nhỏ ", tưở ng chừ ng như mộ t trò chơi tình yêu củ a mộ t chà ng
trai vớ i mộ t cô gá i, nhưng nó khô ng đơn giả n như vậy!

+ Chà ng trai là ngườ i đã đứ ng tuổ i, bây giờ mớ i kể lạ i mọ i chuyện thờ i trẻ  tạ o khoả ng cá ch giữ a
ngườ i kể chuyện và câ u chuyện đượ c kể. Tuy nhiên câ u chuyện đượ c kể lạ i là hoà i niệm day dứ t,
nên khoả ng cá ch này có thể bị rú t ngắ n tù y cả m xú c ngườ i kể.
- Đầ u truyện: anh chà ng thuyết phụ c cô gá i trượ t tuyết cù ng mình (đố i vớ i chà ng trai, đây chỉ là
trò chơi, cò n vớ i cô gá i, đây là việc là m “đố i mặ t vớ i hiểm nguy”.
- Diễn biến truyện:
Lần trượt thứ 1:
TRONG LÚ C TRƯỢ T
+ 2 nhâ n vậ t cù ng 1 cả m giá c khi xe tuyết lao xuố ng: “Chiếc xe lao đi vun vú t như 1 viên đạ n… Chỉ
1 giây lá t nữ a thô i có lẽ chú ng tô i chết mấ t”
+ Chà ng trai “thì thà o nó i”: “Nadia, anh yêu em!” → điều bấ t ngờ , khó nó i ra trong đờ i thườ ng
đượ c thố t lên trong lú c 2 nhâ n vậ t cù ng nhau đố i diện vớ i hiểm nguy.

 Mạch ngầm trữ tình được thiết lập, các nhân vật có sự giao cảm với nhau.
LÚ C TRƯỢ T XONG
+ Tâ m trạ ng củ a cô gá i và chà ng trai có sự đố i lậ p, ko cò n là đồ ng cả m như lú c trướ c nữ a: cô gá i:
nhìn và o mắ t chà ng trai vớ i vẻ “dò hỏ i”: có phả i anh ta là ngườ i nó i 4 tiếng ấy, hay chỉ là “trong
tiếng gió rít nà ng nghe thấy như vậy?”; cò n chà ng trai: lấy thuố c lá ra hú t và chă m chú nhìn đô i
gă ng tay củ a mình. Trong khi cô gá i vô cù ng nghiêm tú c: “Có nhữ ng lờ i đó ko?” → câ u hỏ i củ a danh
dự vớ i sự bồ n chồ n, nô n nó ng; cò n chà ng trai lạ i đù a nghịch: “Trò gì diễn ra trên khuô n mặ t đá ng
yêu ấy?”

 Mạch ngầm trữ tình vẫn tiếp tục, nhưng chủ yếu gắn với tâm trạng day dứt, băn khoăn
của cô gái. Việc này cũng thể hiện khát vọng của cô, và cô cần câu trả lời của chàng trai.
 Lần trượt thứ 2
+ Thá i độ trá i ngượ c củ a 2 ngườ i đượ c thể hiện sau khi trượ t xong: Nadia nhìn quanh rồ i nhìn và o
mặ t chà ng trai, cò n chà ng trai nó i "thờ ơ lã nh đạ m".
Lần trượt thứ ba
+ Thá i độ trá i ngượ c ngay trong lú c trượ t: Nadia “đă m đă m nhìn lên mặ t” chà ng trai, cò n chà ng
trai che miệng đi.
+ Sau này, cô quyết định trượ t tuyết 1 mình → tự mình đố i mặ t vớ i nỗ i sợ để truy tìm tậ n cù ng: lờ i
nó i đó là tiếng lò ng củ a cô gá i gử i và o gió hay là lờ i nó i củ a chà ng trai; song cô vẫ n đưa mắ t tìm
chà ng trai (đang lẫ n và o đá m đô ng) → cố gắ ng củ a cô ko có tá c dụ ng.
Lúc họ phải chia tay
+ Mạ ch ngầ m tự sự liên kết cá c hiện tượ ng ngă n cá ch củ a vậ t chấ t – nhữ ng thứ tưở ng chừ ng ko
liên quan đến nhau và ko mang lạ i ý nghĩa gì: mù a xuâ n đến và gió ko cò n thổ i, chà ng trai chuẩ n bị
đi Peterburg; và giữ a họ cò n có hà ng rao vậ t chấ t ngă n cá ch: Tô i ngồ i trong khu vườ n nhỏ . Mộ t
hà ng rà o có đinh nhọ n ngă n cá ch khu vườ n ấy vớ i sâ n nhà Nadia”.
+ Mạ ch ngầ m trữ tình:

 Có sự giao cả m: Cô gá i đưa hai tay như muố n xin gió mang nhữ ng lờ i yêu thương đến, chà ng
trai gử i đến cô gá i lờ i yêu thương cuố i cù ng.

 Hà nh độ ng tương phả n: Nadia đưa tay đó n gió , hạ nh phú c; cò n chà ng trai trở và o thu xếp đồ
đạ c
- Đoạ n kết:
+ Mạ ch ngầ m tự sự : Nadia có chồ ng con
+ Mạ ch ngầ m trữ tình: nhữ ng kỉ niệm về lầ n trượ t tuyết cù ng nhau trà o lên, kỉ niệm ấy luô n đượ c
giữ gìn; kèm theo đó là nỗ i day dứ t củ a ngườ i kể chuyện: “vì sao tô i đã đù a như thế”.

 Mạch ngầm tự sự trong truyện chỉ ra sự trớ trêu: lời giao cảm bị biến thành lời đùa bởi
những áp lực đời thường.

 Mạch ngầm trữ tình: khát vọng vượt qua những áp lực ấy, vượt qua tất cả để đến với
nhau dù việc này chỉ được thực hiện trong tâm tưởng.
TRONG TRUYỆN NGẮN NGƯỜI TRONG BAO
- Mạ ch tự sự : nhữ ng chuyện củ a ngày thườ ng như Belicop hay thu mình trong nhữ ng cá i “bao”
củ a hắ n: đi giày cao su, lú c nà o cũ ng cầ m ô , mặ c á o bà nh tô , ở trong că n nhà chậ t hẹp, ngủ trù m
chă n kín đầ u…nhà vă n ko tả nhiều hay rườ m rà , thậ m chí cũ ng ko tả mặ t củ a nhâ n vậ t → tấ t cả
nhữ ng chi tiết rấ t đờ i thườ ng này kết hợ p vớ i nhau, tạ o cho ngườ i đọ c ấ n tượ ng về hình ả nh
Belicop: con ngườ i cẩ n thậ n, thích giấ u mặ t, luô n muố n thu mình và lẩ n trá nh mọ i thứ .
- Mạ ch trữ tình: gặ p Varenka, khen giọ ng củ a cô êm dịu, và thá nh thó t, sau đó bị ngườ i ngoà i gá n
ghép: nhữ ng ngườ i trong tỉnh này coi việc gá n ghép họ vớ i nhau như là “mụ c đích củ a cuộ c đờ i”
(→ nhữ ng ngườ i này cũ ng có cuộ c số ng vô nghĩa); Varenka cũ ng có tình cả m vớ i Belicop và hắ n
cũ ng vậy → có sự đồ ng cả m, hắ n cò n nghĩ rằ ng mình cầ n phả i lấy vợ → Belicop cũ ng có khá t vọ ng
hạ nh phú c đờ i thườ ng).
- Mạ ch ngầ m vă n bả n thể hiện rõ nhấ t ở cuộ c đố i thoạ i ở nhà Kovarenko, sau khi Belicop nhìn
thấy 2 chị em phó ng xe đạ p: Thả ng thố t, ko đi chơi nữ a mà bỏ về nhà , toà n thâ n run lên, bỏ buổ i
lên lớ p (điều chưa bao giờ có ), sau đó đến nhà Kovarenko, nó i chuyện về việc đi xe đạ p trên
đườ ng:
+ Nhắ c nhở đi xe đạ p khô ng hợ p vớ i nhà giá o
+ Khô ng có chỉ thị → Khô ng đượ c là m → Nhìn thấy Varenka hắ n phá t sợ , đà n bà đi xe đạ p quá kinh
khủ ng.
+ Lo sợ việc họ đi xe đạ p đến tai cấ p trên (hiệu trưở ng và thanh tra) → Kovarenko tỏ thá i độ bấ t
hợ p tá c, cho rằ ng việc mình là m khô ng ai có quyền xía và o → Belicop tá i mặ t, khô ng cho phép
ngườ i khá c độ ng đến cấ p trên, đến chính quyền → định bá o cá o thầy hiệu trưở ng cuộ c nó i chuyện
hô m nay.

 Tâm lý điển hình của Belicop: Sợ hãi

+ Belicop bị Kovarenko xô mạ nh, ngã nhà o xuố ng cầ u thang → Lú c đứ ng lên gặ p Varenka →
Varenka cườ i phá lên → Tiếng cườ i củ a Varenka chấ m dứ t tấ t cả : chuyện cướ i xin và cuộ c đờ i
Belicop.

 Tiếng cười Varenka là cái chết của Belicop

 Con người sống trong thế giới quẩn quanh, tù túng, không có khả năng vượt lên những
rào cản của cuộc sống để đến với cuộc đời tốt đẹp hơn (ở đó con người mới được sống làm
người đúng nghĩa).