Tâ m trạ ng Mị trướ c đêm cở i tró i + đêm cở i tró i

Để tạ o nên mộ t truyện ngắ n xuấ t sắ c, mỗ i nhà vă n lạ i lự a chọ n cho

mình nhữ ng yếu tố then chố t riêng, ngườ i chọ n tô điểm cho tình
huố ng, ngườ i chọ n nhấ n mạ nh cố t truyện và cũ ng có nhiều ngườ i
dà nh tâ m sứ c chú trọ ng xâ y dự ng hình tượ ng nhâ n vậ t, gó p phầ n tạ o
nên nhữ ng tá c phẩ m để đờ i. Tô Hoà i trong “Vợ chồ ng A Phủ ” đã xây
dự ng thà nh cô ng hình tượ ng Mị và Aphur. Từ việc phâ n tích diễn
biên staam lý, hà nh độ ng Mị trong đêm đô ng cở i tró i cho A Phủ , nhà
vă n đã gử i gắ m nhữ ng cá i nhìn mớ i mẻ củ a mình tớ i ngườ i đọ c.

Khô ng phả i là đêm tình mù a xuâ n lã ng mạ n, lầ n nà y, tâ m trạ ng, hà nh

độ ng củ a Mị đượ c đặ t trong bố i cả nh nhữ ng đêm mù a đô ng dà i và
buồ n trên nú i rừ ng Tâ y Bắ c. Mù a đô ng rét buố t như cắ t da cắ t thịt, vì
thế đêm nà o Mị cũ ng dậ y sớ m thổ i lử a để sưở i ấ m, bở i “Nếu khô ng có
bếp lử a sưở i kia thì Mị chết héo”. Trong Mị bấy giờ luô n có mộ t nỗ i
khá t khao ẩ n giấ u.
Tô Hoà i luô n đượ c biết đến là mộ t nhà vă n già u vố n từ vự ng, ở đây
ô ng dù ng phép ghép từ độ c đá o giữ a “chết” và “héo”.
“Chết” có nghĩa là mấ t khả nă ng số ng, khô ng cò n biểu hiện củ a sự
số ng, chỉ trạ ng thá i thể xác.
“Héo” là trạ ng thá i ủ rũ , khô ng tươi tắ n, thiếu sứ c số ng, vố n thườ ng
dù ng để chỉ thự c vậ t, nhưng ở đây, nhà vă n mang tên loà i hoa củ a Đấ t
Nướ c lạ i dù ng vớ i ý để chỉ trạ ng thá i tâ m hồ n củ a nhâ n vậ t.
Cù ng vớ i đó là hình ả nh “bếp lử a”, nếu khô ng có nó thì “ Mị chết héo”
nó khô ng chỉ sưở i ấ m cho cơ thể, da thịt mà cả tâ m hồ n Mị. Liệu có
phả i vì cá i rét đêm đô ng lạ nh đến thấ u xương củ a nơi miền rừ ng nú i
mà Mị tìm đến ngọ n lử a bếp ? Hay chính Mị muố n khá t khao tìm lạ i
cho mình mộ t cuộ c số ng đú ng nghĩa củ a mộ t con ngườ i, đượ c số ng
vớ i chính mình, đượ c số ng vớ i tâ m hồ n mình ? Ngọ n lử a than nồ ng
đỏ ấ y như mộ t tia sá ng trong lò ng Mị, là m bạ n vớ i Mị, nó giữ lạ i cho
Mị nhữ ng khao khá t chá y bỏ ng về mộ t cuộ c đờ i thiếu nữ đú ng nghĩa
mà bấ y lâ u nay mình đã bỏ quên nó . Ta cứ tưở ng khá t vọ ng số ng củ a
Mị đã tà n lụ i và chết hẳ n. Thế nhưng khô ng! Ngọ n lử a tình yêu cuộ c
số ng, khá t vọ ng về hạ nh phú c tự do vẫ n â m ỉ chá y trong sâ u thẳ m
tâ m hồ n Mị.
Tuy vậ y, bên cạ nh hình ả nh Mị bên bếp lử a, là A Phủ là ký ứ c về A Sử ,
chính hình ả nh về nhâ n vậ t nà y đã là m lộ ra sự vô cả m củ a Mị.
“ Có đêm A Sử chợ t về, thấ y Mị ngồ i đấy, A Sử đá nh Mị ngã ngay
xuố ng bếp. Nhưng đêm sau Mị vẫ n ra sưở i như đêm trướ c”. Bị đá nh
như vậ y, nhưng có lẽ Mị khô ng thấ y đau, cũ ng khô ng thấ y nhụ c. Bở i
vì Mị đã quá quen vớ i việc bị ngườ i ta vù i dậ p cả về thể xá c lẫ n tinh
thầ n. Khổ ? Mị đã quá quen rồ i! Đến nỗ i chai lì xú c cả m vớ i chính
mình!
Rồ i Mị vẫ n “Thả n nhiên thổ i lử a, hơ tay”, nhìn sang A Phủ “Nếu A Phủ
là cá i xá c chết đứ ng đấ y, cũ ng thế thô i, Mị vẫ n trở dậ y, vẫ n sưở i, chỉ
biết chỉ cò n ở vớ i ngọ n lử a”. Nhữ ng suy nghĩ ấ y củ a nhâ n vậ t chính
khiến ta thấ y đượ c sự dử ng dưng, khô ng mả y may xó t xa trướ c tình
cả nh củ a A Phủ . Tâ m củ a Mị như tê dạ i trướ c mọ i chuyện, tâ m củ a Mị
gầ n như chết, đến sinh mạ ng củ a mình cò n chẳ ng quan tâ m nữ a thì
sao Mị lạ i để ý chuyện củ a ngườ i khá c. Mị lạ nh lù ng vô cả m đến tà n
nhẫ n. Bở i lẽ linh hồ n Mị đã sớ m lụ i tà n, chết lặ ng trong gia đình nhà
thố ng lý rồ i. Mị thự c chấ t chỉ đang “tồ n tạ i” chứ khô ng thự c sự “số ng”.
Ngườ i ta chỉ “số ng” khi thấ y sự tồ n tạ i củ a mình có ý nghĩa, là đượ c
theo đuổ i lý tưở ng củ a riêng mình, và “số ng” để thấ y cuộ c đờ i nà y cầ n
lắ m nhữ ng yêu thương. Nhưng ở Mị đến lú c nà y ta lạ i khô ng thấ y
đượ c điều đó . Mị khô ng nhậ n đượ c yêu thương củ a ai cả , cũ ng khô ng
đượ c là m nhữ ng gì mình thích, thậ m chí nhiều lầ n cò n nghĩ đến cá i
chết “ă n lá ngó n để tự tử ”.

Việc đặ t khá t khao thầ m kín bên cạ nh sự vô cả m bị phơi bà y có lẽ là

tia hi vọ ng le ló i mà Tô Hoà i muố n gieo và o lò ng ngườ i đọ c. Phả i
chẳ ng con ngườ i Mị cò n đó , phả i chă ng nhâ n cá ch Mị cò n tồ i tạ i và
phả i chă ng tấ m lò ng Mị cò n có cơ hộ i để hồ i sinh ??
Thự c khô ng hề sai. Tô Hoà i đã khô ng là m ngườ i đọ c thấ t vọ ng. Việc
con ngườ i củ a Mị thự c sự hồ i sinh trở lạ i đượ c thể hiện ở phầ n hai.
Tâ m trạ ng Mị trong đêm cở i tró i
Tâ m hồ n củ a thiếu nữ ấ y sẽ mã i hó a đá nếu như khô ng bắ t gặ p nhữ ng
giọ t nướ c mắ t củ a A Phủ và o đêm cở i tró i. Lò ng thương ngườ i cù ng
cả nh ngộ dầ n hiện lên.
“ Lú c ấ y đã khuy. Trong nhà đã ngủ yên, thì Mị dậ y thổ i lử a. Ngọ n lử a
bậ p bù ng sá ng lên. Mị lé mắ t trô ng sang, thấ y hai mắ t A Phủ cũ ng vừ a
mở , mộ t dò ng nướ c mắ t lấ p lá nh bò xuố ng hai hõ m má đã xá m đen
lạ i” Nhìn thấ y vậ y, Mị lạ i nhớ đến tình cả nh củ a chính mình. Nướ c
mắ t gợ i nướ c mắ t. Cô cũ ng đã từ ng bị tró i, đã từ ng đâ u đớ n và bấ t lự c
“Mị cũ ng đã khó c, nướ c mắ t chả y xuố ng cổ , xuố ng cằ m khô ng biết lau
đi đượ c”. Thiếu nữ nhậ n ra rằ ng ngườ i ấ y giố ng mình về cả nh ngộ ,
mà nhữ ng ngườ i cù ng cả nh ngộ dễ đồ ng cả m cho nhau. Mị phả ng
phấ t nghĩ [ Dẫ n chứ ng ]
Mị xó t xa, thương cả m, phẫ n nộ thay cho A Phủ . Chỉ vì để hổ bắ t mấ t
mộ t con bò mà mộ t ngườ i thanh niên khỏ e mạ nh, cầ n cù , siêng nă ng
đã phả i thế mạ ng mình thay cho nó . Bọ n chú ng xấ u xa đến nỗ i Mị
phả i thố t lên “Chú ng thậ t độ c á c” Mị tự nhậ n thứ c đượ c sự tà n bạ o
củ a nhà thố ng lý. Bọ n thố ng trị ấ y coi mạ ng số ng A Phủ như cỏ rá c.
Đến đây, Mị lạ i nhớ về nhữ ng truyện lú c trướ c, rồ i trở về hiện tạ i, Mị
đau khổ cay đắ ng cho cuộ c đờ i mình [ Dẫ n chứ ng]. Có thể nhậ n thấ y
đượ c, từ nhữ ng suy nghĩ ấ y cho ta thấ y mộ t ý chí phả n khá ng lạ i giai
cấ p thố ng trị đang sụ c sô i bên trong Mị.
Tiếp theo đó , ta dễ dà ng nhậ n thấ y, trong mộ t đoạ n vă n ngắ n, từ chết
đượ c lặ p đi lặ p lạ i chính lầ n cù ng vớ i phép ẩ n dụ “rũ xương” cho ta
thấ y đượ c nỗ i sợ hã i, sự á m ả nh tộ t độ về cá i chết củ a nhậ n vậ t.
Khô ng chỉ vậ y, Mị cò n lo cho A Phủ phả i bỏ mạ ng mộ t cá ch bầ n cù ng
như thế, từ ấ y ngườ i đọ c cả m nhậ n đượ c lò ng nhâ n á o, xú c cả m dầ n
thứ c dậ y trong lò ng cô .

Mị xó t xa cho A Phủ như xó t xa cho chính bả n thâ n mình. Mị thương

cho A Phủ khô ng đá ng phả i chết. Chính tình thương ngườ i đã chiến
thắ ng đượ c nỗ i sợ cá i chết.
Vớ i hình ả nh ẩ n ý” Đá m than đã vạ c hẳ n lử a” thể hiện cho việc ngọ n
lử a vậ t lý nhương chỗ cho ngọ n lử a tâ m hồ n Mị. Chi tiết [ Dẫ n
chứ ng ]cho ta thấ y đượ c tình thương sẽ đá nh bạ i nỗ i sợ hã i, sẽ xó a
tan đi mâ y mờ phía trướ c. Tình thương lấ n á t tấ t cả. Mị sẵ n sà ng thế
mạ ng cho A Phủ . Giâ y phú t quyết định ấ y là giâ y phú t đẹp nhấ t trong
cuộ c đờ i Mị, nó biến Mị thà nh con ngườ i cao thượ ng.
Từ mộ t chố n sâ u thẳ m trong tâ m hồ n, cá i bả n chấ t nhạ y cả m, già u
yêu thương và khá t khao củ a Mị vẫ n â m ỉ số ng, cũ ng như lò ng că m
hậ n và khá t vọ ng số ng vẫ n â m thầ m chờ dịp bù ng lên. Dẫ n đến hà nh
độ ng cớ i tró i.