Triumf dobra.

Zygmunt Krasiॉski Nie-Boska komedia

Triumf dobra
Zygmunt Krasiॉski Nie-Boska komedia
KARTA A
Przeczytaj uwa ৵ nie tekst, wykonaj zwi.zane z nim polecenia. Odpowiadaj tylko na podstawie tekstu i tylko
wjasnymi sjowami, chyba ৵ e w zadaniu polecono inaczej.

Maria Janion

Rewolucja totalna (fragmenty)

Na nieustannym napięciu między prawem bożym a prawami historycznego świata ludzi oparta jest
struktura ideowa Nie-Boskiej komedii. Nowatorstwo Krasińskiego polega na tym, że ów nie-boski
świat ludzki umiał ująć w kategoriach nowożytnego historyzmu.
Centralnym problemem owego świata stała się dla Krasińskiego rewolucja. Nie idzie tutaj
nawet o charakter klasowy rewolucji przedstawionej w Nie-Boskiej komedii, wynikający między
innymi ze składu jej uczestników. Zauważono już, że rewolucja ma tu przede wszystkim rysy
antyfeudalne (na co wskazuje ostro zarysowany konfl ikt między chłopami a panami), ale także
już i antykapitalistyczne (epizod z rzemieślnikiem z fabryki jedwabiu). […]
Nowatorstwo Nie-Boskiej Komedii – i to nie tylko na gruncie polskim – polega jednak przede
wszystkim na uderzająco nowożytnym rozumieniu rewolucji. To nie seditio (rokosz, powstanie),
rebellio (bunt), walka in tyrannos (przeciw tyranom), nie średniowieczna renovatio (dążenie do
odnowy), nie zamieszki wśród czerni i przewrót pałacowy; to właśnie – autentyczna rewolucja.
[…]
Krasiński widział jedynie burzące działanie rewolucji, natomiast całkowicie nie był w stanie
zdać sobie sprawy z jej twórczego, konstruktywnego charakteru. Świadomość nadchodzącego
przewrotu i jednocześnie jego siły niszczącej grała tu decydującą rolę. […] W tekście dramatu
został zaakcentowany zwłaszcza fakt, że rewolucja jest tak całkowitym zaprzeczeniem wszystkich
dawnych wartości, iż stwarza nawet swoją własną religię. W ujęciu Krasińskiego mieszają się w
niej elementy ideologii Oświecenia i państwowego kultu religijnego wprowadzonego przez
Wielką Rewolucję Francuską („ludzkość” i „postęp” stanowią ulubione hasła Pankracego i
Leonarda). […]. Wielokrotnie powraca Krasiński do niszczącej wizji tej nowej religii. Para
kapłańska […] stoi „na rozwalinach starych kształtów, starego Boga”. „Członki” dawnego bóstwa
zostały rozerwane przez „nowych ludzi”. Upajają się oni deptaniem „świątyni zmarłego Boga”. W
miejscu zburzonych pomników rycerskiej i chrześcijańskiej przeszłości „nowi ludzie” pragną
wznieść swoją świątynię […]. Ta religia „ludzi nowych” miała być według Krasińskiego
najjaskrawszym i najbardziej przerażającym dowodem ich zezwierzęcenia i całkowitego zerwania
z wszystkimi tradycjami ludzkości. […]

68
 ROMANTYZM

W sposób łatwo widoczny wysuwa się w utworze Krasińskiego na plan pierwszy ujęte
dychotomicznie1 i ostro przeciwstawne zróżnicowanie na „bogatych” i „biednych”, „sytych” i
„głodnych”. […]
Zwrot o „biednych i głodnych” powraca jeszcze w tekście kilka razy, powtarzany dosłownie lub
lekko modyfi kowany. Pankracy „obiecuje im chleb i zarobek”. Wołanie o chleb – to jedno ze
stale powtarzających się haseł zrewolucjonizowanego tłumu. Czasem przybiera ono charakter
uderzająco konkretny: „Chleba, zarobku, drzewa na opał w zimie, odpoczynku w lecie!”.
Niezwykła jaskrawość stylistycznego sformułowania owej dychotomii w widzeniu społeczeństwa
występuje w retorycznych wezwaniach Pankracego: „Zgrzybiali, robaczywi, pełni napoju i jadła,
ustąpcie młodym, zgłodniałym i silnym!”.
Jest to jeden z nielicznych wypadków w tekście Nie-Boskiej, kiedy strona przeciwstawna
obozowi rewolucji została tak dosadnie scharakteryzowana; niewątpliwie przyczynił się do tego
fakt, że Krasiński cytowane słowa włożył w usta Pankracego. Wprawdzie hrabia Henryk również
robi wyrzuty swoim stronnikom za ucisk poddanych, ale w gruncie rzeczy najbardziej boli go ich
podłe tchórzostwo w walce i oportunizm. Osądza on swoją klasę według „rycerskich” kryteriów
moralnych – inaczej niż Pankracy i jego zwolennicy. Obcość w stosunku do tych ostatnich
akcentuje Krasiński, używając stale zaimka „oni” – jest to najczęstszy w tekście dramatu synonim
„biednych i głodnych”.
Maria Janion, Wstęp do: Zygmunt Krasiński, Nie-Boska komedia, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław
1965.

1
dychotomia – podział na dwie części, dwudzielność.

1. Tekst skjada si< z sze ঋ ciu akapitów. Zatytujuj ka ৵ dy z nich, we৳ pod uwag< zawarto ঋࣀ tre ঋ ciow.
ka ৵ dego akapitu.

2. W akapicie 3. autorka wykorzystuje terminy w j<zyku jaciॉskim. W jakim celu to robi?

69
 Triumf dobra. Zygmunt Krasiॉski Nie-Boska komedia

3. Z czego wynika klasowy charakter rewolucji pokazanej w Nie-Boskiej komedii?

4. Wymieॉ dwie przyczyny, które spowodowajy, ৵ e Krasiॉski widziaj jedynie niszcz.c. sij< rewolucji.

5. Jakiego aspektu rewolucji nie uwzgl<dnij Krasiॉski?

6. Jakie dwa odniesienia historyczne wykorzystaj Krasiॉski przy kre ঋ leniu obrazu rewolucji?

Odniesienie do:

Odniesienie do:

7. Dokoॉcz zdanie zgodnie z wymow. akapitu 4.

Nowa religia wprowadzona przez rewolucj< jest wedjug Krasiॉskiego dowodem

8. Zapisz elementy dwóch przeciwstawieॉ pokazanych w dramacie Krasiॉskiego.

9. O jakich dwóch zarzutach hrabiego Henryka wobec arystokracji jest mowa w ostatnim akapicie tekstu?

Zarzut 1.: Zarzut

2.:

10. Na jakim kodeksie moralnym opiera si< hrabia Henryk, kiedy os.dza swoj. klas<?

11. Na podstawie tekstu o dramacie Krasi ॉskiego uzupejnij tabel< – dobierz do ka ৵ dej funkcji sformujowanie
zapewniaj.ce spójno ঋࣀ wywodu. Wpisz odpowiednie numery do tabeli.

70
 ROMANTYZM

Funkcja w tek ঋ cie Numer sformujowania

A. Sygnalizuje przeciwstawienie

B. Sygnalizuje rozj.czno ঋࣀ tre ঋ ci

C. Sygnalizuje wyeksponowanie znaczenia

1) zwjaszcza… 2) tote ৵… 3) Ale… 4) jednak… 5) tak ৵ e…

12. Czy na ka ৵ de z poni ৵ szych pytaॉ mo ৵ na znale৳ࣀ odpowied৳ w 4. akapicie tekstu Marii Janion? Zaznacz
TAK, je ঋ li mo ৵ na znale৳ࣀ odpowied৳, albo NIE – je ঋ li nie mo ৵ na.

1. Jaki fakt w odniesieniu do rewolucji zostaj zaakcentowany w dramacie Krasiॉskiego? TAK NIE

2. Jakie s. ulubione hasja Pankracego i Leonarda? TAK NIE

3. Jakie sijy przeciwstawiaj. si< sobie w rewolucji pokazanej w Nie-Boskiej komedii? TAK NIE

13. Dokoॉcz zdanie. Wybierz odpowied৳ A albo B i odnosz.ce si< do niej uzasadnienie – 1, 2 albo 3.

W wypowiedzeniu:

„[…] Przyczynij si< do tego fakt, ৵ e Krasiॉski cytowane sjowa wjo ৵ yj w usta Pankracego” podkre ঋ lona

jego cz<ঋࣀ to

uzasadnienia przyczyny zdarzenia ze

1.
A. zdanie podrz<dne przydawkowe zdania nadrz<dnego.

dookre ঋ lenia rzeczownika ze zdania

u ৵ yte w celu 2.
nadrz<dnego.
B. zdanie podrz<dne okolicznikowe przeciwstawienia tre ঋ ci zdania
3.
nadrz<dnego.
14. Formy gramatyczne czasownika ust.pcie to
a) 2. os. l. poj. trybu oznajmuj.cego.
b) 2. os. l. poj. trybu rozkazuj.cego.
c) 2. os. l. mn. trybu oznajmuj.cego.
d) 2. os. l. mn. trybu rozkazuj.cego.

Odpowied৳

15. Podkre ঋ lona cz<ঋࣀ w podanym wypowiedzeniu:

„[…] Ust.pcie mjodym, zgjodniajym i silnym!” to
a) metafora.
b) anafora.

71
 Triumf dobra. Zygmunt Krasiॉski Nie-Boska komedia

c) wyliczenie.
d) apostrofa. Odpowied৳

KARTA B
1. Hrabia Henryk zostaj przedstawiony w dramacie Nie-Boska komedia Zygmunta Krasiॉskiego w czterech rolach
spojecznych. Nazwij je.
HRABIA
HENRYK

2. Odwojuj.c si< do utworu, ustal, jaka poezja jest „prawdziwa”, a jaka „fajszywa”.
Poezja prawdziwa Poezja fajszywa

3. Odtwórz argumenty hrabiego Henryka i Pankracego z ich dyskusji o starym i o nowym ঋ wiecie.
Hrabia Henryk Pankracy

72
 ROMANTYZM

4. Podziel bohaterów Nie-Boskiej komedii na dwie grupy: rewolucjonistów i arystokratów.

Arystokraci

Rewolucjoni ঋ ci

5. Ustal, mi<dzy jakimi warto ঋ ciami musiaj dokonaࣀ wyboru hrabia Henryk w ৵ yciu prywatnym i spojecznym.
W ৵ yciu prywatnym

albo albo

W ৵ yciu spojecznym

albo albo

6. Udowodnij, ৵ e Nie-Boska komedia jest dramatem romantycznym. Wypisz z tekstu utworu przykjady
wskazanych cech.
Par ঞ e narracyjne:

Synkretyzm
Par ঞ e liryczne:

Sceny realistyczne:

Mieszanie si< realizmu z

fantastyk. Sceny fantastyczne:

Lu৳na konstrukcja

73
 Triumf dobra. Zygmunt Krasiॉski Nie-Boska komedia

Wielo ঋࣀ miejsc akcji

Bohater – jednostka
nieprzeci<tna

Tragizm jednostki

74