LITERATURA I KULTURA ŚREDNIOWIECZA

SPRAWDZIAN WIADOMOŚCI GRUPA I

1. Rozszyfruj daty i określ ich znaczenie dla średniowiecza (w Polsce lub w Europie).

b) 966 r.

c) 1492 r.

2. Podaj pojęcia zdefiniowane poniżej.

— podobieństwo kultur narodowych średniowiecza; funkcjonowanie
tych samych motywów, gatunków literackich i stylów w sztuce na terenie całej średniowiecznej Europy.
........................... — podporządkowanie Bogu i religii chrześcijańskiej wszystkich dziedzin
ludzkiej aktywności i obszarów zainteresowania człowieka (spraw materialnych, zagadnień intelektualnych, norm
i wartości).
................................ — przedstawienie malarskie, wyobrażające Chrystusa na tronie
pomiędzy modlącymi się Maryją i Janem Chrzcicielem; malarskie wyobrażenie idei pośrednictwa.

3. Porównaj dwa style artystyczne średniowiecza.

SZTUKA SZTUKA GONCKA

Architektva

Malarstwo I
rzeźba
4. Porównaj średniowieczne wiersze maryjne według podanych kryteriów.
BOGURODZICA ŚWIĘTOKRZYSKI

Admsat

Cel wypowiedzi
Kmacja Maryi

5. Opisz średniowieczny wzorzec osobowy przedstawiony w Legendzie o św. Alekym.

a) Nazwij postawę reprezentowaną przez bohatera utworu.

b) Odwołując się do jego biografii, omów dwa przykłady umartwiania opisane w legendzie.

c) Opisz „świętą śmerć” Aleksego.

d) Objaśnij, na czym polega dydaktyzm utworu.

e) Nazwij typ piśn•iennictwa, do jakiego należy utwór opisujący biografie świętych.

6. Wskaż jedno podobieństwo i dwie różnice między postawami św. Aleksego i św. Franciszka.
ŚW. ALEKSY ŚW. FRANCISZEK

7. Z pierwszej zwrotki Bogurodzicy wypisz:

a) Archaizm fonetyczny.

b) Archaizm fleksyjny.
c) Archaizm leksykalny.

d) Archaizm składniowy.

e) Apostrofę.

f) Antytezę.

(fragment)
Bogurodzica dziewica, Bogiem sławiena Maryja, U Syna, Gospodzina Matko zwolena, Maryja!
Zyszczy nam, spuści nam. Kyrielejson.

8. Przeczytaj poniższy fragment utwonł, a następnie:

a) Wypisz dwa epitety o przeciwstawnym znaczeniu.

b) Określ funkcję tych epitetów.

lament świętobąski (fragment)

Ciężka moja chwila, krwawa godzina, Widzęć niewiernego Žydowina, Iż on bije,
męczy mego miłego Syna.

9. W poniższym fragmencie tekstu wskaż trzy cechy gatunkowe hymnu.

Wincenty z Kielczy, Hymn do świętego Stanisława (fragment)

O ciesz się, Matk()-Polsko, w stawne
Potomstwo Króla królów I najwyższego Pana wielkość
Uwielbiaj chwalą przynależną.
10. Opisz relacje między mężczyzną a kobietą w modelu miłości dwornej.
11. Wskaż i zinterpretuj cztery syrnboliczne gesty i zachowania w scenie śmietci Rolanda.

Pi" o Rolandzie (fragment)

Roland czuje, że śmierć go bierze całego: z gžouy zstępuje do serca. Biegnie rycerz pędem na szczyt góry, położył
się na zielonej murawie, twarzą do ziemi. Pod siebie Radzie swój miecz i róg. Obrócił głowę ku zgrai pogan; tak
czyni, chcąc, aby Karol powiedział i wszyscy jego ludzie, że umarł jako zwycięzca i jako zacny hrabia. Raz po raz
słabnącą ręką uderza się w piersi. Za grzechy swoje wyciąga ku niebu swoją rękawicę.

12. Na podstawie poprzedniego ćwiczenia i wiedzy o utworze odtwórz hierałchię wartości średniowiecznego
rycerza.

13. Przeczytaj poniższe fragmenty utworu, a następnie:

a) Nazwij motyw literacki wykorzystany w utworze.

b) Wskaż dwa zabiegi językowe, które służą uwpukleniu demokratyzmu

c) Nazwij jednym słowem zabieg służący przedstawieniu

d) Wyjaśnij, na czym polega połączenie grozy i śmieszności w wizerunku Śmierci, oraz określ funkcję takiego
połączenia.

Rozmowa Mistrza ze Śmiercią (fragrnenty)

Mors dicitl
1...] Gdy się jimę z kosą plęsać 2,
Chcę jich tysiąc pokęsać. ł. . .]
Morzę wszytko ludzskie plemię:
Morzę mądre i też wiły4 [. . J •
I chorego, i zdrowego,
Zbawię żywota każdego;
Bądź ubodzy i bogaci,
Szwyt.ki5 ma kosa potraci l . . .]
Bądź książęta albo grabie6,
Wszy't.kija pobierze k sobie7. ]
Rzemieślni.ki, kupce, oracze,
Każdy przed mą kosą skacze. l...]
I
Mors dicit — Śmierć mówi.
2
Plęsa' — tańczyć.
3
Wszytko ludzskie plemię — cały rodzaj ludzki.
4
- błazen, gupiec.
5
Szwtki — wszystkich.
6
Grabia — hrabia.
Pobierze k sobie — zabiorę do siebie.

14. Omów kompozycję Boskiej Komedii Dantego.

15. Opisz budowę dantejskiego Pielda.

16. Wymień dwóch przewodników oprowadzających Dantego po zaświatach, określ, kim byli, i wskaż ich rolę w
wędrówce poety.

17. Odszukaj i zinterpretuj alegorię wykorzystaną w pierwszych wersach poematu Dantego.

Dante, Boska Komedia

Pieśń I (fragment)
W życia wędrówce, na połowie czasu,
Straciwszy z oczu szlak niemylnej drogi,
W gębi ciemnego znalazłem się lasu.