Karta pracy

Bogurodzica

1. Sformułuj definicję archaizmu.

Wyrazy lub związki wyrazowe, które wyszły z powszechnego użycia.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

2. Uzupełnij tabelę archaizmów obecnych w Bogurodzicy.

Archaizm Rodzaj archaizmu Znaczenie

Bogurodzica Słowotwórczy Matka Boga
Bogiem sławiena Składniowy Przez Boga chwalona
Gospodzina Leksykalny Pana, władcy
zwolena Leksykalny Wybrana
zyszczy Fleksyjny Pozyskaj
spuści Fleksyjny Ześlij
dziela Leksykalny Dla
Krzciciela Fonetyczny Chrzciciela
Bożycze Słowotwórczy Syn Boga
napełń Fleksyjny Napełnij
słysz Fleksyjny Usłysz, wysłuchaj
jąż Leksykalny Którą
raczy Fleksyjny Racz
jegoż Leksykalny Czego
zbożny Leksykalny Pomyślny, szczęśliwy
przebyt Leksykalny Istnienie

3. Scharakteryzuj wymienione elementy wiersza.

Elementy
Charakterystyka Cytat
wiersza
rodzaj liryki Liryka inwokacyjna – zwraca „Bogurodzica dziewica, Bogiem
się do kogoś lub czegoś sławienia Maryja”

podmiot liryczny Zbiorowy - pokorni „U twego syna Gospodzina

chrześcijanie, wielbiący
Maryję, zwracając się do niej,
proszą Chrystusa o życie
wieczne.
adresaci utworu W pierwszej strofie jest nim
Matka Boska, zaś w drugiej jest
nim Chrystus.
matko zwolena, Maryja!
Zyszczy nam, spuści nam.”
„Bogurodzica dziewica”
„Twego dziela Krzciciela,
bożycze”

temat wiersza W słowach pieśni „U twego syna Gospodzina

"Bogurodzica" zawarta jest matko zwolena, Maryja!
 modlitwa wiernych do Matki
Boskiej z prośbą o
wstawiennictwo u Chrystusa.
Proszą Chrystusa, aby
wysłuchał modlitwy.
Zyszczy nam, spuści nam.”
„Usłysz głosy, napełń myśli
człowiecze.
Słysz modlitwę, jąż nosimy”

4. Wypisz postacie, o których mowa w utworze. Określ rodzaj kompozycji ukazującej te trzy
osoby.

…………………………………………………………………………………………………
W utworze występują następujące postacie: Bóg, Maryja, Jan Chrzciciel.
Kompozycja ukazująca te trzy osoby jest nazywana Deesis.
…………………………………………………………………………………………………

5. Nazwij środki stylistyczne.

Cytat Rodzaj środka stylistycznego

bożycze/człowiecze Rymy (dokładnie są one typu AA, BB)
nosimy/prosimy
pobyt/przebyt

Bogurodzica/dziewica Apostrofa (zwrot do adresata)

syna/Gospodzina
dziela/Krzciciela

Bogurodzica dziewica, Bogiem Archaizmy (leksykalne, składniowe, fleksyjne,

sławiena Maryja,
słowotwórcze)
[...] matko zwolena, Maryja!

Bogurodzica dziewica [...], Epitet

U twego syna Gospodzina

6. Opisz, jak została przedstawiona Matka Boska w pierwszej strofie pieśni.

…………………………………………………………………………………………………
Matka Boska w pierwszej zwrotce została przedstawiona jako dostojna
…………………………………………………………………………………………………
pośredniczka ludzi z Bogiem.
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

7. Odpowiedz, o co prosi podmiot zbiorowy.

a) w pierwszej zwrotce
 Podmiot liryczny prosi o wstawiennictwo u jej syna, aby odpuścił ludziom grzechy
(„U twego syna Gospodzina matko zwolena, Maryja!”).

b) w drugiej zwrotce

Podmiot liryczny zwraca się do Chrystusa, aby przez wzgląd na Jana Chrzciciela
(„Twego dziela Krziciela, bożycze”) wysłuchał ludzkiej modlitwy-błagania („Usłysz
głosy, napełń myśli człowiecze”)