Bogurodzica

Treść kolejnych strof:

I.
Prośba do Matki Boskiej o pośredniczenie w modlitwach kierowanych
do Chrystusa, pomoc w uzyskaniu łask.
II.
Zbiorowa modlitwa, przywołująca wstawiennictwo św. Jana Chrzciciela.
Zbiorowy podmiot, reprezentujący cały lud Boży, prosi o łaski w życiu
doczesnym i - po śmierci - łaskę zbawienia i życia wiecznego.

Motyw deesis –Scena ukazuje w centrum siedzącego Jezusa jako władcę I

siedzącego , Obok Maryji Jan chrzciciel,których pozy modlitewne odwzorowywują
ideę wstawiennictwa za ludzkość

Bogurodzica w kontekście "Lamentu świętokrzyskiego":

W przeciwieństwie do "Lamentu Świętokrzyskiego", podkreślającego
ludzkie cierpienie Maryi, w "Bogurodzicy" jest ona wywyższona
poprzez swe boskie macierzyństwo. Jest istotą najbliższą Bogu, ale też
bliską człowiekowi, stąd jest najlepszą pośredniczką ludzkich modlitw

Obraz matki w Bogurodzicy I Lamencie

Jasno wynika stąd, iż oblicze Maryi w obu przypadkach jest zgoła
odmienne. W "Bogurodzicy" mamy do czynienia z prawdziwą królową i
pierwiastkiem boskości, jaki tkwi w tej kobiecie. Jest ona wywyższona i
wszechmocna, ma władzę nad światem, może pośredniczyć pomiędzy
Bogiem a jego wiernymi dziećmi. Natomiast "Lament" eksponuje jej
głęboko ludzkie cierpienie i bezradność, jakich wszyscy bez wyjątku
doświadczamy. Nie ma tutaj żadnych atrybutów boskości i wszechmocy.
Sama Matka Boska szuka ukojenia, spokoju i zrozumienia.

Wzorce osobowe
Święty, Rycerz,Władca
Lament ŚwiętoKrzyski
"Lament świętokrzyski" (Posłuchajcie bracia miła) to utwór
średniowieczny. Dominuje w nim nastrój smutku, żałoby, który
związany jest z cierpieniem Maryi. Utwór ten reprezentuje jeden z
gatunków lirycznych, czyli plankt. Maryja wzywa wszystkich
odbiorców do współcierpienia. Zwraca się do odbiorców przychylnie.
Maryja zwraca się do Anioła Gabriela z wyrzutem, że zataił przed Nią
cierpienie, że obiecywał jej radość i wesele. Zwrot "Spróchniało we
mnie ciało i moje wszystki kości" podkreśla, że cierpienie Maryi jest tak
wielkie, że dotyka nie tylko Jej duszę, ale i ciało.
Ostatnim adresatem, do którego zwraca się bolejąca Maryja, są Matki.
Mówi im, by prosiły Boga o to, by nigdy nie musiały patrzeć na śmierć
swego dziecka.
Maryja ukazana jest jako prosta, zwykła kobieta. Nie jest otoczona aurą
świętości. W utworze podkreślona jest nie boska, lecz ludzka natura
Maryi. Ta kreacja Bożej Matki jest bardziej prawdziwa, bliższa nam,
ludziom.

Legenda o Św.Aleksym
Aleksy pochodził z zamożnego i znanego książęcego rodu rzymskiego.
Wyróżniał się przede wszystkim chrześcijańskimi zasadami życia,
przejętymi od rodziców. Zgodnie z ich wolą poślubił on królewnę. Nie
potrafił jednak żyć w związku, zdecydował pójść za głosem serca i już w
noc poślubną opuścił młoda małżonkę. Zabrał ze sobą bogactwa i
odpłynął okrętem. Po wyjściu na nieznany brzeg, rozdał ubogim
wszelkie kosztowności, a sam rozpoczął życie żebracze, siedząc pod
kościołem całymi dniami i nocami. Rozpoczął ascetyczny tryb życia, w
imię Boga wyrzekając się wszelkich dóbr doczesnych. Pewnego
mroźnego wieczoru zlitowała się nad nim Matka Boska i rozkazała
klucznikowi otworzenie bram kościoła. Wtedy Aleksy znalazł się w
centrum zainteresowania. Nie chciał tego, wiec opuścił miasto i
rozpoczął wieloletnią tułaczkę. Dziwnym trafem po latach trafił z
powrotem pod bramy rodzinnego domu. Jako żebrak nie został
rozpoznany przez rodzinę. Siedział więc w pomyjach i żywił się
odpadkami z ojcowskiego stołu. Tak umartwiał się przez szesnaście lat.,
narażony na ciągłe upokorzenia. Przeczuwając rychła śmierć w liście
spisał dzieje swojego życia. Kiedy zmarł w całym mieście rozdzwoniły
się dzwony. Jego odejściu do nieba towarzyszyły niezliczone cudy, a
wieść o zdarzeniu rozgłaszał mały chłopiec. Do ciała zaczęły nawet
przybywać procesje, ponieważ miało moc uzdrawiające. Przybywali
kardynałowie, biskupi, kapłani, a nawet sam cesarz. Kiedy zauważono
kartkę w jego dłoni wielu próbowało ją wyciągnąć. Powiodło się to
jednak jedynie żonie zmarłego, przez lata trwającej w czystości i
wierności wobec męża.. Wówczas dopiero świat poznał dzieje św.
Aleksego.
Legenda o św. Aleksym jest znakomitym przykładem średniowiecznej
ascezy, wpisuje się w kanon znanych i lubianych wówczas opowieści o
cudownych dziejach świętych i do dziś nie tarci swej popularności.

Św Franciszek

Święty Franciszek z Asyżu żył w latach 1182-1226. U schyłku XIII w

Włochy były w krytycznym stanie - głód, epidemie, choroby, rozpusta w
kościele. Jednym z przejawów dążenia do moralnej odnowy była
filozofia wiary głoszona przez św. Franciszka. W młodości Franciszek
prowadził bujne życie, ale miał bardzo dobre serce i zawsze był hojny
dla ubogich. Po roku spędzonym w niewoli, powrócił do dawnego trybu
życia i zachorował. W tym czasie doznał duchowej przemiany, porzucił
swój dobytek, wspierał trędowatych, spacerował po mieście. Żebrał i żył
w pokorze. Ludzie uznawali go za szalonego. Zgromadził uczniów,
którzy dali początek zakonowi franciszkanów. W ciągu całego życia
Franciszek odbył wiele misyjnych podróży po Włoszech, Egipcie i po
Ziemi Świętej. Od swoich uczniów wymagał modlitwy, pracy, ubóstwa i
pokory. Akceptował cielesność człowieka. Jego postawę cechuje
afirmacja świata - pełne miłośći zaangażowanie w świat, wyrozumiałość
i akceptacja. Zakazywał ścinać drzewa na opał - dopuszczał jedynie
ścinanie gałezi drzew. Obecnie jest patronem ekologów.

Różnica ascez franciszka I aleksego

Tu pojawia się różnica między św. Aleksym a św. Franciszkiem. Wesołek Boży
nie traktował swojego ciała jak zła koniecznego, tak jak robił to św. z Rzymu. Św.
Franciszek uczy miłości do tego, co stworzył Bóg, a Aleksy do tego, co przybliża
do Niego. Główną różnicą stanowi jednak to, jak obaj traktowali ludzi. Aleksy
odrzucił ich i wybrał życie w samotności. Nie przejmował się tym, jak zareagują
najbliżsi na jego odejście. Sprawił im ból, wzniecił tęsknotę, żal i złość. Uważam
jednak, że miał w tym zamiar. Nakładając na nich cierpienie, darował im szczęście
wieczne. Św. Franciszek natomiast starał się nie zapominać o braciach. Żył
pomagając im tak jak mógł najlepiej. Pośpieszał z pomocą najbardziej
potrzebującym. Dawał im tym samym wzór do naśladowania Chrystusa.

Mistrz Polikarp

motyw danse macabre - powstały w Francji motyw literacki i plastyczny

tańca śmierci. Śmierć przedstawiano za pomocą alegorii - obraz
rozkładającego się trupa kobiety z kosą, tańczącego z przedstawicielami
wszystkich stanów społecznych. Ośmieszenie Śmierci w średniowieczu
miało na celu ułatwienia życia w trakcie epidemii.
Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią zostałą napisana ok. 1463 r. Jest
to najdłuższy zachowany wiersz polskiego średniowiecza (prawie 500
wersów) napisany po epidemii wielkiej dżumy. Główni bohaterowie
prowadzą dialog, który jest konfrontacją dwóch mądrości. Mądrość
ziemską reprezentuje Mistrz Polikarp (jego imię z greki oznacza
'płodność', 'obfitość', oczywiście w odniesieniu do cech umysłu).
Natomist mądrość różną od ziemskiej reprezentuje Śmierć, która
również jest mistrzem, gdyż "każdy w jej szkole być musi". Jest pewna
siebie a zarazem poteżna, szydzi z reprezentanta, jednak groteskowy
obraz nadaje sytuacji komizmu.

wniosek:
Satyra społeczna to złośliwe ocenianie poszczególnych przedstawicieli
grup społecznych. Śmierć wytykając nasze wady daje nam do
zrozumienia, iż nikt z nas nie jest doskonały i każdy popełnia błędy. W
ten sposób autor utworu stara się nakłonić odbiorce do refleksji nad
włąsnym życiem i do moralnej poprawy.
Pieśń o Rollandzie

Kronika polska

Dlaczego dzieło Galla Anonima było potrzebne ludziom stojącym

wówczas na czele Polski? Skonfrontowanie faktów historycznych
(badanych na podstawie różnych źródeł) z opisami Galla pokazuje, iż
autor starał się nieco wybielić działania Bolesława Krzywoustego.
Dotyczy to zatargów na dwóch granicach – wschodniej i, co
najważniejsze, zachodniej. Gall Anonim w swojej relacji umniejszał rolę
Bolesława w prowokowaniu starć, przesuwając ten ciężar na Henryka II
(przy czym dzisiaj wiadomo, że Bolesław Krzywousty prowadził
agresywną politykę względem Niemiec).
Działanie Galla Anonima było niezwykle

Motyw deesis w literaturze oznacza przedstawianie w utworach

literackich i dziełach sztuki trzech postaci: Jezusa Chrystusa, Maryi oraz
Jana Chrzciciela.

Asceza polegała na skrajnym wyrzeczeniu się wszelkich dóbr ziemskich i

umartwieniu. W ten sposób chciano zbliżyć się do Boga.

Asceta- osoba wyrzekająca się wszyskich dóbr

Danse macabre- korowód ludzi wszystkich stanów z kościotrupem na

czele, wyrażający równość wszystkich ludzi w obliczu śmierci.

Teocentryzm -pogląd uznający Boga/bogów za przyczynę i cel istnienia

wszystkich bytów.

Hagiografia- opisywanie dziejów losów świętych

Historiografia-dziejopisarstwo chronologiczne najważniejsze
wydarzerznia z życia państwa ,instyticji organicaji łączy elementy
historyczne I fikcyji literackiej

Chanson de geeste - poezja epicka, która pojawiła się u początków

literatury francuskiej. Mianem tym określamy powstałe między XI a XIII
wiekiem poematy rycerskie mówiące o przygodach (czynach)
historycznych i legendarnych bohaterów. Początkowo funkcjonowały
one w przekazach ustnych, ale od około XII wieku zaczęto je zapisywać.
Uniwersalizm- dążenie do ujednolicenia wszystkich przejawów życia
zgodnie z określonymi zasadami
Literatura parenetyczna- utwory piśmiennicze kształtujące i
propagujące wzory postępowania związane z odgrywaniem określonych
ról społecznych.
Stabat mater dolorsa- utwór dotyczy boleści Matki Boskiej po
ukrzyżowaniu Chrystusa.
ad maiorem Dei gloriam
[łac.],
na większą chwałę Bożą — dewiza zakonu jezuitów sformułowana
przez św. Ignacego Loyolę;
umieszczana na kościołach, domach i kolegiach jezuickich; zamykała
także rękopisy lub książki pochodzenia jezuickiego.
ars moriendi-sztuka umierania
Ars bene morendi-sztuka dobrego umierania