Ukrzyżowanie, stanowiącego środkową część ołtarza z Isenheim, a następnie wykonaj

polecenia.

1. Na obrazie Grünewalda widnieje pięć postaci. Wpisz obok każdej z nich odpowiednie
oznaczenie literowe.
Jezus Chrystus D, Jan Chrzciciel A, Matka Boska B, Jan Ewangelista C, Maria Magdalena E

BE&W/Alamy/Fine Art Images

2. Podaj kilka cech kompozycji tego dzieła. Jakie wrażenie wywiera ona na odbiorcy?
Kompozycja Deesis - nazwa kompozycji, której cechą charakterystyczną jest
przedstawienie trzech osób: Jezusa Chrystusa, Matki Boskiej i Jana Chrzciciela.

3. Czy można w kompozycji obrazu Grünewalda wyodrębnić pierwszy i drugi plan? Jakie są
tego konsekwencje dla oglądającego dzieło?
W kompozycji obrazu dokładnie widać tylko pierwszy plan, krajobraz widoczny w tle
wypełniają ciemne kolory i światłocienie, które sprawiają, że drugi plan nas nie
rozprasza i możemy skupić cała naszą uwagę na ukrzyżowanym Chrystusie, jego
cierpieniu, jak i na otaczających go postaciach.
Temat
4. Określ temat obrazu. Postaraj się wskazać dokładnie moment uchwycony przez malarza.
Zwróć uwagę na przebity bok Chrystusa.
Tematem obrazu jest ukrzyżowanie Chrystusa, musi to być kulminacyjny moment tuż
przed jego śmiercią, widać umęczone, poranione i udręczone cierpieniem ciało i twarz.
Jego wykrzywione dłonie świadczą o długim i ogromnym bólu.

Postacie
5. Uzupełnij tabele zawierające charakterystykę poszczególnych postaci przedstawionych na
obrazie.
a) Jezus Chrystus
Jak została przedstawiona Wykrzywiona w bólu twarz, zmarszczone bólem od
twarz Chrystusa? korony cierniowej czoło, otwarte usta i zamknięte od
długotrwałego cierpienia oczy.
Jak malarz ukazał ciało Poranione biczowaniem, udręczone i umęczone, z
Chrystusa? krwawiącą raną w boku od przebicia włócznią. Na całym
okaleczonym ciele widoczne są obrażenia, wielu
miejscach jest pokryte ranami kłutymi i strzępami krwi.

Jak wygląda przepaska na Biodra są owinięte częściowo podartym i mocno

biodra? postrzępionym materiałem, w przedniej części jest on
związany w supeł.
Wyciągnij wnioski z tego, Obraz reprezentuje ludzką naturę Chrystusa, ponieważ
jak malarz zobrazował pokazuje jego ogromne cierpienie i śmierć na krzyżu.
postać Chrystusa,
i napisz, którą Jego naturę tu
zaakcentował – boską czy
ludzką. Odpowiedź
uzasadnij.
b) Jan Chrzciciel
Czy Jan Chrzciciel mógł być Jan Chrzciciel nie mógł być obecny przy ukrzyżowaniu
obecny przy ukrzyżowaniu
Chrystusa? Odpowiedź
uzasadnij.
W jaki sposób Jan
Chrzciciel wyróżnia się
spośród przedstawionych
osób? Czy uczestniczy w
cierpieniu? Zwróć uwagę na
kompozycję postaci.
Jaką rolę odgrywa Jan
Chrzciciel przy krzyżu
Chrystusa? Wskazówką jest
łaciński napis umieszczony
na obrazie: Potrzeba, by On
wzrastał, a ja się umniejszał
(J 3,30)1.
Jaką funkcję pełni trzymana
przez św. Jana księga?
c) Matka Boska
Przyjrzyj się twarzy Matki
Boskiej – mimice i kolorze
cery. Co można powiedzieć
o stanie psychicznym
portretowanej?
Zinterpretuj układ ciała i
gest rąk Maryi.
1
Biblia Tysiąclecia, wyd. 5., Wydawnictwo Pallotinum, Poznań 2012.
Chrystusa, ponieważ zginał z ręki króla Heroda przed
śmiercią Jezusa.
Jan Chrzciciel nie uczestniczy w cierpieniu i jego postać
wyróżnia się spośród przedstawionych osób brakiem
bólu na twarzy i sylwetce. Palcem wskazuje on na
Chrystusa.
Jan Chrzciciel odgrywa rolę komentatora, który ma nam
dać do myślenia i skłonić do pokory, u jego stóp
stoi baranek z krzyżem, którego krew spływa do
kielicha. To symboliczne wyrażenie sensu ofiary
Chrystusa i to właśnie Jan Chrzciciel powiedział o
Chrystusie „Oto baranek boży który gładzi grzechy
świata”.
Jest to biblia, z której łaciński cytat artysta umieśćił nad
ręką świętego „Potrzeba by on wzrastał, a ja się
umniejszał”.
Twarz matki boskiej wygląda jakby odpłynęła z niej cała
krew, jest blada, ma zamknięte oczy i wygląda jakby
omdlała. Z tego widać, że jest w ogromnym cierpieniu
psychicznym.
Jej układ ciała, które jest głęboko odchylone do tyłu i
podtrzymywane przed nieuchronnym upadkiem przez
Jana Ewangelistę wskazuje, iż matka boska jest
wyczerpana i omdlała. Układ jej rąk jest milczącym
błaganiem o litość dla syn
Jakie skojarzenia budzi biała
tkanina, w którą owinięta
jest matka Jezusa? W jakich
okolicznościach zawija się
człowieka w białe płótno?
W jaki sposób malarz
realizuje w swoim dziele
motyw rozpaczającej matki?
d) Jan Ewangelista
Dlaczego Jan Ewangelista
towarzyszy Matce Boskiej
pod krzyżem? Odpowiedzi
szukaj w Ewangelii św.
Jana.
Jakie uczucia wyraża twarz
Jana Ewangelisty?
e) Maria Magdalena
Co łączy układ ciała Marii
Magdaleny z pozą, w której
została przedstawiona
Maryja?
Zwróć uwagę na strój Marii
Magdaleny (delikatny szal,
suknia w kolorze
połyskliwej łososiowej
czerwieni). Dlaczego święta
została ukazana w
zbytkownym odzieniu?
f) Baranek Boży
Białą tkaniną przykrywa się zwłoki, matka boska z
zastygłą w bólu twarzą wygląda jakby umierała wraz ze
swoim synem.
Malarz realizuje w swoim dziele motyw rozpaczającej
matki poprzez kontrast bieli jej szat i bladości jej twarzy
do innych postaci na obrazie.
Jan Ewangelista towarzyszy matce boskiej, bo tylko on
wytrwał pod krzyżem, dlatego Chrystus z krzyża
powierzył mu swoją matkę, a jej – Jana jako
przybranego syna.
Twarz Jana Ewangelisty wyraża rozpacz, smutek, ból.
Układ ciała Marii Magdaleny łączy z pozą, w której
została przedstawiona Maryja charakterystyczne
lamentacyjne wygięcie do tyłu oraz złożone w
modlitewnym geście dłonie. Jest to wyraz
współcierpienia.
Maria Magdalena została ukazana w zbytkownym
odzieniu, ponieważ była jawnogrzesznicą, Ale również
kolor i fałdy jej ubioru dodają dynamiki i
dramatyczności obrazowi.
Co symbolizuje Baranek
Boży?
W jaki sposób obecność
Baranka Bożego łagodzi
obraz Chrystusa na krzyżu?
Baranek boży symbolizuję ofiarę Jezusa, na krzyżu
który odkupił grzechy ludzkości,
Obecność baranka bożego łagodzi obraz Jezusa na
krzyżu poprzez jego symbolikę, czyli zbawczą moc
Chrystusa i oferowanie nadziei na zbawienie.

Kolorystyka
6. Wymień kolory dominujące na obrazie i określ ich funkcje w przedstawieniu tematu.
Kolory dominujące na obrazie to wyraziste barwy: czerwieni, czerni i bieli, ale także
widoczny jest światłocień. Ciemna barwa tła wywołuje w nas wrażenie przygnębiającej
ciszy poprzez użyte kolory dzieło to budzi niepokój, jest bardzo tajemnicze i potęguje
dramaturgię i dynamikę obrazu.

Funkcja
7. Ołtarz Matthiasa Grünewalda znajdował się pierwotnie w klasztorze św. Antoniego w
Isenheim, przy którym zakonnicy prowadzili szpital dla trędowatych. W jaki sposób obraz ten
mógł oddziaływać na umierających i złamanych cierpieniem pensjonariuszy leprozorium?
Na obrazie „Ukrzyżowanie”, krzyż dzieli obraz na dwie części: z lewej strony pokazane
jest ból i cierpienie, z prawej znaczenie i sens ofiary. Zwłaszcza prawa strona obrazu
mogła dawać cierpiącym i trędowatym nadzieję, że poprzez własne cierpienie, jeśli będą
głęboko wierzyć, osiągną zbawienie i życie wieczne.