Karta pracy

Francesco Petrarka Sonet 132

1. Przeanalizuj wiersz i uzupełnij tabelę podstawowymi informacjami na jego temat.

Element analizy Charakterystyka Uzasadnienie odpowiedzi

rodzaj liryki

podmiot liryczny

sytuacja liryczna

2. Nazwij składniowy środek stylistyczny dominujący w pierwszej części utworu i określ jego
funkcję.
a) środek stylistyczny – ................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

b) funkcja – ..................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

3. a) W dwóch pierwszych strofach większość wersów zawiera

A. antytezę.
B. oksymoron.
C. parafrazę.
D. eufemizm.
b) Sformułuj definicję środka stylistycznego.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

c) W kontekście tematu wiersza wyjaśnij, jaką rolę odgrywa środek stylistyczny wskazany w
punkcie a).
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

4. Odszukaj w wierszu anaforę i napisz, jaki cel został osiągnięty dzięki jej zastosowaniu.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
5. Nazwij dwa środki stylistyczne występujące w wersie 7.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

6. Z kim utożsamia się podmiot mówiący w trzeciej strofie? Uzasadnij sens tego porównania.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

7. Przy każdym cytacie napisz, jak Petrarka charakteryzuje doznawane przez siebie uczucie.

Cytat Opis uczucia

Jeśli nie miłość, cóż jest to, co czuję?
A jeśli miłość, jaka
[...] dlaczego,
jeżeli dobra, tak gorzko smakuje?
Jeśli występna, cóż w bólu słodkiego?
O śmierci żywa, rozkoszna rozpaczy
skąd bez mej zgody swoją bierzesz władzę?
po pełnym morzu bez steru żegluję [...]
że sam już nie wiem, jaki cel mnie zwodzi

*8. Czy w Sonecie 132 występuje klasyczny podział tematyczny dwóch części utworu?
Uzasadnij swoją odpowiedź.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Propozycje odpowiedzi do karty pracy

1.
Element analizy Charakterystyka Uzasadnienie odpowiedzi
rodzaj liryki bezpośrednia klasyczny monolog liryczny,
w którym podmiot mówiący
pisze o swoich uczuciach
(zwroty typu czuję, płaczę)
podmiot liryczny mężczyzna przeżywający miłosne Jeśli nie miłość, cóż jest to,
rozterki co czuję?
sytuacja liryczna zakochany podmiot liryczny Jeśli nie miłość, cóż jest to,
analizuje sprzeczne uczucia, które co czuję?
nim targają; próbuje zdefiniować sam już nie wiem, jaki cel
to, co czuje mnie zwodzi

2. a) pytanie retoryczne
b) Liczne pytania retoryczne podkreślają skomplikowany charakter emocji, których
doświadcza podmiot liryczny, niemożność zdefiniowania miłości – uczucia
niejednoznacznego, wewnętrznie sprzecznego i dostarczającego skrajnie odmiennych
przeżyć.
3. a) A.
b) Wypowiedź złożona z opozycyjnych znaczeniowo, przeciwstawnych twierdzeń.
c) Miłość to uczucie wewnętrznie sprzeczne. Jest czymś dobrym, pozytywnym w życiu
ludzkim, a jednak przynosi ból, cierpienie, gorycz. Rozpala namiętności i powoduje, że
człowiek staje się bezwolny, traci nad sobą kontrolę.
4. W wierszu zostaje powtórzona anafora jeśli, która koncentruje uwagę czytelnika na
nieokreślonym charakterze miłości. Podkreśla mnogość wewnętrznych sprzeczności
tkwiących w tym uczuciu, zwątpienie podmiotu lirycznego co do istoty przeżywanego
uczucia.
5. apostrofa, oksymoron
6. Podmiot mówiący utożsamia się z żeglarzem w łodzi, która jest pozbawiona steru i dryfuje
na wzburzonym morzu, narażona na wichry i łatwą wywrotkę – a w konsekwencji zatopienie.
Człowiek zakochany nie posługuje się rozumem, określanym właśnie mianem steru, ale daje
się ponosić skrajnie silnym emocjom, które rzucają nim jak wicher dryfującą łódką.
7.
Cytat Opis uczucia
Jeśli nie miłość, cóż jest to, co czuję? Podmiotowi lirycznemu trudno jest
A jeśli miłość, jaka sprecyzować, co czuje; skłania się ku
przyznaniu, że uczucie to można nazwać
miłością, ale nie potrafi powiedzieć, jaka ona
jest.
[...] dlaczego, Jeśli miłość jest dobrym, pozytywnym
jeżeli dobra, tak gorzko smakuje? uczuciem w życiu człowieka, to dlaczego
przynosi mu ona tyle cierpienia, goryczy.
Jeśli występna, cóż w bólu słodkiego? Jeśli jest to miłość występna, zakazana i
pełna bólu, dlaczego przynosi tak wiele
rozkoszy.
O śmierci żywa, rozkoszna rozpaczy Miłość zostaje porównana do skrajnie
negatywnych stanów: śmierci i rozpaczy –
ale jednocześnie poeta opatruje ją
kontrastującymi epitetami: żywa i rozkoszna.
Trudność ze zdefiniowaniem uczuć
towarzyszących miłości, samookreśleniem,
jest tu posunięta do ostateczności: miłość
zawiera w sobie najskrajniejsze przeżycia i
stany.
skąd bez mej zgody swoją bierzesz władzę? Uczucie totalnie zawładnęło podmiotem
lirycznym, niezależnie albo nawet wbrew
jego woli – to człowiek staje się bezwolny w
jego rękach.
po pełnym morzu bez steru żegluję [...] Miłość opisywana w sonecie to uczucie,
że sam już nie wiem, jaki cel mnie zwodzi którym podmiot liryczny nie jest w stanie
sterować i którego celu jest nieświadomy –
nie wie, dokąd ona go zaprowadzi.

8. W Sonecie 132 brak klasycznego podziału tematycznego, który zakłada budowę: pierwsza
część narracyjna lub opisowa, druga część refleksyjna. W wierszu Petrarki dwie pierwsze
strofy zawierają serię pytań i już one odzwierciedlają stan psychiczny podmiotu oraz myśli,
jakie nachodzą go w związku z przeżywanymi uczuciami. Początek części drugiej nawiązuje
stylistycznie do części pierwszej, a w trzeciej zwrotce znajduje się metafora o charakterze
opisowym.