BAROK – Praca domowa

Zadanie 1. (2 punkty)
Podkreśl te określenia, które najlepiej oddają nastroje panujące w dobie baroku.

niepewność radość harmonia nietrwałość dysharmonia

humanizm
zagubienie jedność stałość chwilowość aktywność
jednorodność
metafizyczna tęsknota zwątpienie w autorytety świadomość przemijania

Zadanie 2. (2 punkty)
Oceń, które informacje dotyczące baroku są prawdziwe, a które – fałszywe. Wstaw znak
X we właściwych rubrykach tabeli.
Zdanie Prawda Fałsz

Znaczenie pochodzącego z języka portugalskiego słowa barocco, od

którego powstała nazwa epoki, podkreślało jej charakterystyczne
cechy.
Podstawowym przejawem barokowego stylu było częste używanie
paradoksów.
Osiągnięcia doby baroku zostały w pełni docenione dopiero w XX
w.

Twórcy epoki baroku szukali inspiracji przede wszystkim w sztuce

średniowiecznej.
Sztukę barokową cechowała stylistyczna jednorodność i wierność
zasadzie mimesis.
Charakter polskiego baroku związany był przede wszystkim z
sytuacją polityczną Rzeczypospolitej.

Zadanie 3. (2 punkty)
Wyjaśnij, jaki wpływ na barokową kulturę miała kontrreformacja. Podaj dwa
konkretne przykłady.
Zadanie 4. (2 punkty)
Oceń, które informacje dotyczące poniższego sonetu są prawdziwe, a które – fałszywe.
Wstaw znak X we właściwych rubrykach tabeli.

Mikołaj Sęp Szarzyński, Sonet IV

Pokój – szczęśliwość, ale bojowanie
Byt nasz podniebny. On srogi ciemności
Hetman i świata łakome marności
O nasze pilno czynią zepsowanie.

Nie dosyć na tym, o nasz możny Panie!

Ten nasz dom – ciało, dla zbiegłych lubości
Niebacznie zajźrząc duchowi zwierzchności,
Upaść na wieki żądać nie przestanie.

Cóż będę czynił w tak straszliwym boju,

Wątły, niebaczny, rozdwojony w sobie?
Królu powszechny, prawdziwy pokoju,

Zbawienia mego jest nadzieja w tobie!

Ty mnie przy sobie postaw, a przezpiecznie
Będę wojował i wygram statecznie.

Zdanie Prawda Fałsz

Utwór stanowi przykład poezji erotycznej

W utworze został wykorzystany kontrast podkreślający

antynomie rządzące światem.
Określenie srogi ciemności hetman to peryfraza, jeden ze
środków charakterystycznych dla barokowej literatury.
W utworze zarysowuje się opozycja między sferą sacrum i
profanum.
Zadanie 5. (4 punkty)
Daniel Naborowski, Marność
Świat hołduje marności
I wszytkie ziemskie włości;
To na wieki nie minie,
Że marna marność słynie.
Miłujmy i żartujmy,
Żartujmy i miłujmy,
Lecz pobożnie, uczciwie,
A co czyste, właściwie.
Nad wszytko bać się Boga –
Tak fraszką śmierć i trwoga.
a) Scharakteryzuj wizję świata wyłaniającą się z wiersza

b) Podaj nazwy dwóch charakterystycznych dla kultury barokowej motywów, które

są obecne w wierszu.

Zadanie 6. (3 punkty)
Zapoznaj się z utworem Do trupa i wykonaj polecenia.

Jan Andrzej Morsztyn, Do trupa (fragment)

Leżysz zabity i jam też zabity,
Ty – strzałą śmierci, ja – strzałą miłości,
Ty krwie, ja w sobie nie mam rumianości,
Ty jawne świece, ja mam płomień skryty […].

a) Wykaż, że powyższy utwór wykorzystuje modny w baroku koncept.

 b) Zaznacz środek artystycznego wyrazu, który dominuje w powyższym tekście.

A. peryfraza
B. parafraza
C. antyteza
D. oksymoron

Zadanie 7. (2 punkty)

Wyjaśnij, czemu literatura metafizyczna zdobyła tak wielką popularność w dobie

baroku. Podaj co najmniej trzy charakterystyczne tematy / motywy utworów należących
do tego nurtu.

Zadanie 8. (2 punkty)

Zdecyduj, czy sarmatyzm miał jedynie negatywny wpływ na polską kulturę. Swoje
stanowisko poprzyj jednym argumentem, w którym odwołasz się do konkretnych cech
doby baroku.

Zadanie 9. (2 punkty)

Zapoznaj się z fragmentem tekstu Leszka Ziątkowskiego Sarmatyzm. Zdecyduj, które

informacje dotyczące tekstu są prawdziwe, a które – fałszywe.

W XVIII w. zaczęto szukać przyczyn odmienności rozwoju Rzeczpospolitej i trudności w

zastosowaniu modeli postępu proponowanych przez reformatorów zachodnich. Sarmatyzm
znalazł się w ogniu krytyki, w której na plan pierwszy wysuwano cechy uznawane za
negatywne. Były nimi przykładowo: tradycjonalizm prowadzący do konserwatyzmu,
bezkrytyczna, często wręcz dogmatyczna wiara w pewne „prawdy”, skrajny indywidualizm,
pogarda dla pracy,

L. Ziątkowski, Sarmatyzm, [w:] O genezie mitu sarmackiego, red. R. Krzywy, Warszawa 1998, s. 31.
 Zdanie Prawda Fałsz
Autor wyraża pogląd, że sarmatyzm był krytykowany
jeszcze w baroku.
Jedną z konsekwencji funkcjonowania w
Rzeczypospolitej ideologii sarmackiej była trudność
we wprowadzeniu postępowych reform popularnych
na zachodzie Europy
Sarmatyzm miał zdaniem autora tekstu niewielki
wpływ na odmienny rozwój Rzeczypospolitej w
porównaniu do innych kultur w tamtym okresie
Rozpolitykowanie i politykierstwo to zdaniem autora
synonimy słowa polityka.

Zadanie 10. (3 punkty)

Przy każdym utworze podaj nazwę środka stylistycznego często wykorzystywanego
przez twórców baroku oraz krótkie wyjaśnienie, jak autor go zastosował. Fragmenty, na
które należy zwrócić uwagę, zostały podkreślone.
a) Nie oczy, lecz pochodnie dwie nielitościwe,
Które palą na popiół serca nieszczęśliwe.
Nie pochodnie, lecz gwiazdy, których jasne zorze
Błagają nagłym wiatrem rozgniewane morze.
Nie gwiazdy, ale słońca, pałające różno
Których blask śmiertelnemu oku pojąć próżno
Nie słońca, ale nieba…
Daniel Naborowski, Na oczy królewny angielskiej

b) I nie miłować ciężko, i miłować

Nędzna pociecha, gdy żądzą zwiedzione
Myśli cukrują nazbyt rzeczy one,
Które i mienić, i muszą się psować.
Mikołaj Sęp Szarzyński, O nietrwałej miłości rzeczy świata tego

c) Z czasem wszytko przemija, z czasem bieżą lata,

Z czasem państw koniec idzie, z czasem tego świata
Daniel Naborowski, Do Anny