Imię i nazwisko ………………………………………………………………… Klasa ……………

OŚWIECENIE
Wersja A

Zadanie 1. (1 punkt)
Wyjaśnij, dlaczego oświecenie określano mianem epoki rozumu.

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 2. (2 punkty)
Zdecyduj, które informacje dotyczące epoki oświecenie są prawdziwe, a które – fałszywe.

Zdanie Prawda Fałsz

W epoce oświecenia doszło do osłabienia autorytetu Kościoła, który uznano
za źródło przestarzałego porządku kulturowego.
Oświecenie to epoka, w której rozwijała się przede wszystkim twórczość
poetycka.
Nazwa epoki – oświecenie – zawiera metaforę światła.
Jednym z przejawów kulturowej działalności polskich elit były obiady
czwartkowe organizowane przez Ignacego Krasickiego.
Do najważniejszych dzieł epoki oświecenia należy Wielka Encyklopedia
Francuska, której inicjatorem był Denis Diderot.
Największe osiągnięcia polskiego oświecenia przypadają na czasy
panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego.

Zadanie 3. (3 punkty)
Omów rolę oświeceniowej publicystyki w walce o ocalenie Rzeczypospolitej. Wymień tytuły
dwóch wydawanych wówczas czasopism.
…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

Materiały do serii „Sztuka wyrazu” pobrane ze strony www.gwo.pl

Zadanie 4. (6 punktów)
Znajdujące się poniżej cechy charakterystyczne umieść w tabeli, wpisując odpowiednio litery od A
do H. Podaj po jednym tytule wybranym spośród polskich oświeceniowych dzieł literackich
reprezentujących dany kierunek.
A. emocjonalne poznawanie świata
B. sztuka dekoracji wnętrz, w tym stylizowanych saloników, pełnych ornamentów i dekoracji
C. asymetria kompozycji, lekkość oraz delikatność formy
D. nawiązania do antycznych wzorców tworzenia dzieł
E. miłość jednym z głównych tematów literackich
F. harmonia, ład, proporcje
G. dydaktyczna oraz utylitarna funkcja tekstów literackich

Kierunek Cechy Utwór polskiego autora

klasycyzm

rokoko

sentymentalizm

Zadanie 5. (2 punkty)
Zapoznaj się z fragmentem satyry. Oceń prawdziwość zdań podanych w tabeli.

Ignacy Krasicki, Świat zepsuty (fragment)

Wolno szaleć młodzieży, wolno starym zwodzić, Zdanie Prawd Fałsz

a
Wolno się na czas1 żenić, wolno i rozwodzić,
Satyrę Świat zepsuty
Godzi się kraść ojczyznę łatwą i powolną;
należy zaliczyć do liryki.
A mnie sarkać na takie bezprawia nie wolno?
Krasicki krytykuje
Niech się miota złość na cię i chytrość bezczelna konkretne osoby
– oraz ich zachowanie.
Ty mów prawdę, mów śmiało, satyro rzetelna. Utwór zbudowano
Gdzieżeś, cnoto? gdzieś, prawdo? na zasadzie kontrastu,
przeciwstawiając
gdzieście się podziały? negatywnie postrzeganą
Tuście niegdyś najmilsze przytulenie miały. współczesność czasom
dawnym, ocenianym
Czciły was dobre nasze ojcy i pradziady, pozytywnie.
A synowie, co w bite wstąpać mieli ślady,
Pojawiające się w satyrze
Szydząc z świętej poczciwych swych Krasickiego pytania
przodków prostoty, retoryczne mają
podkreślać upadek
Za blask czczego poloru2 zamienili cnoty. wartości, który zauważa
osoba mówiąca.
na czas – czasowo, na jakiś okres
2
polor – pozorna ogłada, elegancja

Materiały do serii „Sztuka wyrazu” pobrane ze strony www.gwo.pl

Zadanie 6. (2 punkty)
Podaj dwa powody popularności satyr w dobie oświecenia.

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 7. (4 punkty)
Przedstaw, jaką postawę wobec sarmatyzmu przyjmowali oświeceniowi pisarze. Wymień tytuły
dwóch tekstów, w których podjęto ten temat, i omów ich problematykę we wskazanym aspekcie.

Tytuł – ………………………………………………………………………………………………

Postawa wobec sarmatyzmu – ………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

Tytuł – ………………………………………………………………………………………………

Postawa wobec sarmatyzmu – ………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 8. (1 punkt)
Zakreśl tę cechę, której nie ma komedia molierowska.

□ A. Były to przede wszystkim komedie charakterów koncentrujące się na przedstawieniu

przejaskrawionych wad pojawiających się w nich postaci.
□ B. Funkcja dydaktyczna w utworach została wyparta przez funkcję rozrywkową.
□ C. Utwory nawiązywały do wzorców klasycznych; autorowi obcy był dramat szekspirowski.
□ D. Zawierały elementy satyry obyczajowej.

Zadanie 9. (4 punkty)
Udowodnij, że zarówno twórczości Moliera, jak i Ignacego Krasickiego przyświecała
zasada ,,bawiąc, uczyć”. Odnieś się do konkretnych przykładów z utworów obu pisarzy.

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

Materiały do serii „Sztuka wyrazu” pobrane ze strony www.gwo.pl