Trung

Tran Dinh Trung

Tran Thi Lan Huong
ACAF120 3
18/04/2024
Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian
“Một áng văn chương sinh ra từ những ký ức đẹp nhất”

In Vietnamese, the word for missing someone and remembering them is the same:
nhớ. Sometimes, when you ask me over the phone, Con nhớ mẹ không? I flinch, thinking you
meant. Do you remember me? “I miss you more than I remember you.”

Sẽ chẳng có mĩ từ nào có thể miêu tả được vẻ đẹp của tác phẩm “Một thoáng ta rực rỡ ở
nhân gian”, từ bìa sách cho đến những con chữ được tác giả Ocean Vuong viết lên. Thú thực là
rất khó, quá khó để có thể nhận xét tác phẩm này bằng sự giới hạn của từ ngữ như nhất thời chỉ
có thể thốt lên “Đẹp quá”. Tiếng “Đẹp quá!” thốt lên không phải để khen ngợi, mà đúng hơn, là
sự bất lực của miêu tả, như một tiếng ú ớ bản năng. Thật mỉa mai khi mình lại dùng sự bất lực

pg. 1
 Trung

của ngôn từ để diễn tả về tác phẩm này. Với mình dùng bao nhiêu từ ngữ cũng là không đủ và
dùng bao nhiêu từ ngữ cũng là dư thừa.
Ocean Vương (tên tiếng Việt: Vương Quốc Vinh; sinh ngày 14 tháng 10 năm 1988) là một nhà
thơ, nhà tiểu luận và tiểu thuyết. Nói thêm một chút về tác giả, Vuong sinh ra ở Sài Gòn nhưng
đã nhập cư ở Mỹ từ bé cùng gia đình theo dạng tị nạn chiến tranh. Cuốn sách này là tiểu thuyết
đầu tay của tác giả và câu chuyện được kể trong tác phẩm phần lớn lấy từ câu chuyện có thật xảy
ra với gia đình anh. Cuốn sách được viết dưới dạng những lá thư rời rạc của một đứa con trai gửi
cho mẹ không biết chữ mong cho rằng nếu có kiếp sau thì bà sẽ đọc được những dòng chữ của
anh, nhưng nó cũng giống như những trang nhật ký mà từ đó hiện lên câu chuyện về hành trình
trưởng thành của tác giả bên mẹ, bà ngoại và cả người bạn trai khi bước vào tuổi mới lớn. Mặc
dù vậy nó cũng không phải chỉ là một cuốn tự truyện thông thường, nó giàu tính tự sự và hơn cả
là rất giàu chất thơ với rất nhiều những chiêm nghiệm về nhân sinh và kiếp sống vô thường. Bìa
sách "Một Thoáng Ta Rực Rỡ Ở Nhân Gian" là một bức tranh vẽ một bông hoa hướng dương
đang bùng cháy trên nền trời xanh. Bức tranh được vẽ với phong cách trừu tượng, sử dụng những
mảng màu sắc tươi sáng và rực rỡ. Bông hoa hướng dương là hình ảnh trung tâm của bức tranh,
được vẽ với kích thước lớn và nổi bật trên nền trời xanh. Hoa hướng dương là biểu tượng của sự
sống, sức mạnh và niềm hy vọng. Bông hoa đang bùng cháy tượng trưng cho những đam mê,
khát vọng và ước mơ của con người.
Cuốn sách được chia làm 3 phần và khi đọc bạn sẽ phần nào cảm nhận được trình tự tuyến tính
của nó, từ khi cậu con trai mới 6,7 tuổi cho đến khi bắt đầu bước vào tuổi trưởng thành. Tuy
nhiên, trình tự này không bao giờ thực sự rõ ràng hay được kể một cách rành mạch theo trình
thời gian, nó như những mảng ký ức khi mờ khi tỏ, cái sau gọi cái trước và có khi ký ức lại gọi
một ký ức khác xa xôi hơn. Trên nền của những mảnh ký ức ấy là lời tâm sự, đôi khi là những
dòng thơ, là những quan sát và cảm nhận rất dịu dàng và tinh tế của tác giả. Với cách viết này,
tác phẩm thu hút người đọc không phải bởi sự tò mò về diễn biến của câu chuyện mà là sự đắm
chìm vào dòng chảy của ký ức và suy nghĩ của tác giả và rồi nhận thấy sự đồng cảm từ chính
mình.
Nhà văn nổi tiếng của Việt Nam - Tô Hoài đã có lí khi cho rằng: "Nhân vật là nơi duy
nhất tập trung hết thảy, giải quyết hết thảy trong một sáng tác". Có thể nói những “thoáng rực
rỡ” của Ocean Vuong mang một nét màu chấm phá thông qua sự xuất hiện của những nhân vật.
Để nói về nhân vật thì nhân vật khiến mình xúc động nhất là những nhân vật nữ trong tác
phẩm: người mẹ và người bà. Người mẹ tên là Rose, hay là Hồng trong tiếng Việt. Bà là một
người con lai - đứa con của một người mẹ Việt Nam và một người lính Mỹ mà cả đời bà cũng
không biết là ai. Mang trong mình nước da trắng như dân Mỹ nên cả tuổi thơ bà bị những đứa trẻ
ở Việt Nam bắt nạt và hắt hủi, đến nỗi phải dầm mình xuống dưới nước để trốn tránh. Rồi đến
khi sang Mỹ, vì không biết tiếng Anh và không biết chữ, bà mãi mãi đóng vai người nhập cư xa
lạ, không được chấp nhận vì không thể hòa nhập. Không có bố và sau này thì bị người chồng bạo
hành nên bà chỉ có mẹ, chị gái và đứa con trai để bầu bạn. Sống trong nghèo khó và không thể
hòa nhập ở cả hai đất nước, cuộc đời của bà quá nhiều vất vả và nỗi buồn đến nỗi bà phải thốt
lên “những điều tốt đẹp chỉ xảy ra ở nơi khác”. Mặc dù không miêu tả rõ ràng, qua những trang
viết của Ocean Vương, người mẹ hiện lên đôi khi rất khắc nghiệt, nhưng trên tất cả vẫn là tình

pg. 2
 Trung

yêu và sự thấu hiểu, điều có thể cảm nhận qua mối quan hệ gắn bó sâu sắc giữa tác giả và người
mẹ, và trong cách anh miêu tả mẹ mình quá đỗi dịu dàng và thân yêu. Đó là khi người thanh niên
xa xứ, nhỏ bé, thơ thẩn ấy đặt bút, nói rằng: “Mẹ ơi, con viết thư này để đến gần thêm mẹ - dù
mỗi chữ con đặt xuống đây là thêm một chữ rời xa mẹ hơn.” Là khoảnh khắc anh bắt đầu viết
cho người mẹ không biết đọc. Người mẹ đánh con, người con thấu hiểu. Nét rực rỡ của cuốn
sách không nằm ở tình tiết và cốt truyện, mà nằm ở câu chữ, ở cách nó mềm mại chạm vào trong
lòng chúng ta, ở cách một cậu bé 7 tuổi nghĩ rằng mẹ mình là quái vật, nhưng là một con quái vật
quá đỗi yêu thương và khắc nghiệt, một con quái vật không xấu: “Mẹ ơi, mẹ là mẹ. Mẹ cũng là
quái vật. Nhưng con cũng vậy - đó là lý do con không thể ngoảnh mặt khỏi mẹ."
Một người mẹ với quá nhiều những nỗi buồn sâu thẳm trong quá khứ, một người phụ nữ sống đi
sống lại những hồi ức về tuổi thơ vất vả, về nỗi đau của bạo lực gia đình, của những hãi hùng về
chiến tranh, về những vết rơi bom đạn, đã dùng những hoảng loạn ấy để trút lên con mình. Để
người con ấy cảm nhận những vết rát bỏng, những đau đớn không tên của chính mình, một cách
không kiểm soát, không thể kiềm chế. Nhưng rồi, người mẹ ấy cũng dừng lại, vì đứa con suốt
bao lâu im lặng đón lấy những tổn thương từ mẹ, đã nói mẹ hãy dừng lại. Vì đứa trẻ không muốn
nhận lấy những nỗi đau, và cũng không muốn những nỗi đau ấy tái đi tái lại trong lòng người mẹ
của mình nữa.
Một nhân vật hiện lên rất đẹp nữa là người bà. Sống ở Việt Nam phần lớn cuộc đời, nên ký ức
của bà về Việt Nam, về chiến tranh, về vùng đất Gò Công nơi bà sống cũng sâu sắc và nhiều ám
ảnh hơn. Bà là người đặt cái tên Chó Con cho Vương để gọi ở nhà vì ở Việt Nam ngày xưa,
người ta gọi tên con bằng những cái tên xấu để bảo vệ nó, tránh nó bị những điều xấu, những ác
ma bắt đi mất. Bà kể cho Chó Con những câu chuyện về ngày xưa khi bà còn trẻ, những câu
chuyện đã được thay đổi ít nhiều để kể cho trẻ con và ít nhiều bị bóp méo vì sự sai lệch của ký
ức. Nhưng đôi khi, bà cũng bị lạc đi trong câu chuyện của chính mình, để thốt lên những lời bi
ai, than khóc, để tự thương xót chính mình và để trở về là một cô bé mong có ai đó dang tay bảo
vệ. Dù đã bị cuộc sống và cả cuộc chiến dập cho tả tơi, đến nỗi phải sống những năm tháng cuối
đời với chứng tâm thần phân liệt và những cơn ác mộng bị lửa thiêu cháy, bà vẫn hiện lên là
người phụ nữ mạnh mẽ, khôn ngoan và hiểu chuyện, người đã bỏ trốn khỏi cuộc hôn nhân bị áp
đặt mang theo đứa con gái, tự đặt cho mình cái tên mới là Lan - tên của một loài hoa, rồi một
thân một mình ở vùng đất xa lạ, phải bán thân cho lính Mỹ để nuôi con rồi cả đến khi sang Mỹ
cũng không thể đoàn tụ với người chồng thứ hai và cuối cùng cũng chỉ có mấy mẹ con sống cùng
nhau trong một khu nghèo khó ở Hartford.
Đến cuối cùng, khi đã mất đi, bà mới được trở về với đất mẹ, vùng đất Gò Công mà bà luôn nhớ
đến, dẫu ở đó bà đã chịu đựng biết bao đau thương. Ở một talkshow, Ocean Vương có nói rằng
anh muốn nhờ mọi người một điều, là nếu mọi người có đi qua Gò Công Đông, ở đó có một ngôi
mộ tên Lê Thị Bảy là bà ngoại anh ấy. Anh ấy mong mọi người bỏ thời gian thắp một nén nhang
cho bà.
Một người khác nữa cũng không thể không nhắc đến, là Trev, hay Trevor, bạn trai thời niên thiếu
của Vương. Trev là một cậu bé da trắng, sống với bố ở trong một xe thùng - một kiểu nhà di
động của dân nghèo ở Mỹ. Cậu gặp Vương khi cả hai cùng đi làm thêm ở một trang trại thu
hoạch thuốc lá. Hai đứa trẻ lạc lõng trong trang trại và có lẽ trong cả đất nước này, đã tìm đến

pg. 3
 Trung

nhau ban đầu như những người bạn niên thiếu và rồi một cách tự nhiên, trở thành bạn trai của
nhau. Trev hiện lên đầy khắc khoải trong trang viết của Vương, vừa dữ dội và cũng vừa dịu
dàng. Trev, cũng như bất cứ nhân vật nào trong cuốn sách này, cũng bị cuộc đời vùi dập, cũng
hiện lên là một người không toàn vẹn, nhiều niềm đau và nhiều mâu thuẫn. Cậu dường như cố
vẫy vùng nhưng cũng dường như chịu thua cuộc sống, và cậu chia sẻ với Vương những năm
tháng tuổi thiếu niên nhiều hoang mang và trăn trở về bản thân, về căn tính, về cuộc đời và biến
những năm tháng ấy thành những ký ức vừa đau thương vừa rực rỡ.
Có thể nói, sự xuất hiện của những nhân vật trong dòng hồi tưởng về kí ức, hay như tôi nói một
cách hoa mỹ là "cơn lũ của kí ức". Đã giúp cho tác phẩm của Ocean Vương trở nên đặc biệt.
Dòng thời gian trong "On earth we're briefly gorgeous" là không tuyến tính. Các mảnh ký ức đan
xen với nhau, và sự xuất hiện của các nhân vật, những người gắn liền với cuộc sống của Vương
đã xuất hiện và giúp cho tác phẩm rõ ràng hơn trong mắt người đọc. Họ cảm nhận câu chuyện
thông qua những kí ức của tác giả với mọi người xung quanh. Đó là cái hay ở tiểu thuyết của
Vương, cái chất dính khiến câu chuyện bám chặt vào tâm trí bạn: cảm giác chân thực, thân mật
như cuộc trò chuyện giữa những người bạn thân.
“Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian” là một tác phẩm thơ, nhẹ, và dịu dàng buồn. Tác
phẩm là một bức tranh của ngôn từ, của những cách chơi chữ, những gài gắm, những mô tả khiến
chúng ta choáng ngợp vì sự linh hoạt, khéo léo, và đẹp đẽ đến thế của ngôn từ, của cách diễn đạt.
Bước vào tác phẩm, là ta bước vào một cuộc phiêu lưu, nơi ta mò mẫm và ngắm nghĩa những
câu chữ ấy, chìm vào trong chúng, để hiểu chúng, để hít thở lấy cái không khí mà chúng truyền
cho ta, để chúng vươn những cánh tay cảm xúc của mình, chạm vào lòng ta. Cuốn sách mang
cho người đọc những nỗi buồn hoang hoải, những nỗi buồn được họa nét bằng những nét rực rỡ,
và những nét rực rỡ được miêu tả bằng ngòi bút đượm buồn.
Có lẽ sẽ chẳng ai có thể miêu tả cuốn sách này đúng đắn nhất cho một người khác, vì chỉ khi
thực sự cầm cuốn sách lên, chạm vào những câu chữ, đắm mình vào câu chuyện của tác giả, mỗi
chúng ta mới có thể thực sự tìm được những cảm giác riêng của mình. Với tôi, đây là một cuốn
sách đẹp với ngôn từ đẹp, cách hành văn đẹp, xứng đáng dành nhiều thời gian hơn để nghiền
ngẫm so với các cuốn tự truyện thông thường.

pg. 4
 Trung

Works Cited
Vuong, Ocean, and Khang Nguyen. Mot Thoang Ta Ruc Ro o Nhan Gian. Writers Association
Publishing House, 2022.
“Ocean Vuong.” Wikipedia, Wikimedia Foundation, 13 Nov. 2023,
vi.wikipedia.org/wiki/Ocean_V%C6%B0%C6%A1ng.
“Mot Thoang Ta Ruc Ro o Nhan Gian.” Wikipedia, Wikimedia Foundation, 3 Apr. 2024,
vi.wikipedia.org/wiki/M%E1%BB%99t_tho%C3%A1ng_ta_r%E1%BB%B1c_r%E1%BB%A1_
%E1%BB%9F_nh%C3%A2n_gian.
Nagin, Emily. “On Earth We’re Briefly Gorgeous, by Ocean Vuong.” Fiction Writers Review,
2024, fictionwritersreview.com/review/on-earth-were-briefly-gorgeous-by-ocean-vuong/.

pg. 5