Koordinasyon Bileşiklerinin Adlandırılması

Sayıları günden güne artan koordinasyon bileşiklerinin formüllerinin yazılmasında ve

adlandırılmasında, herhangi bir karışıklığa imkan vermemek için, bileşiğin bileşimini ve
yapısını açık olarak temsil edecek şekilde, Uluslararası Temel ve Uygulamalı Kimya
Birliği'nin (IUPAC) belirlediği kurallar kullanılır. Bu ana kurallar aşağıda verilmiştir:
1. Bir koordinasyon bileşiğinin formülü, önce merkez atomu, sonra sırasıyla negatif
ligantlar, nötral ligantlar ve varsa pozitif ligantlar alfabetik sırayla yazılarak verilir. Alternatif
olarak, tüm ligantların alfabetik sıralaması da kullanılmaktadır. Köşeli parantez içine alınan
kompleks anyonik ise, tamamlayıcı pozitif iyon formülün başına; katyonik ise, tamamlayıcı
negatif iyon formülün sonuna yazılır. Kristal suyu gibi kristal örgü bileşenleri varsa en sona
ilave edilir.
Ligantların alfabetik sıralamasında ligantın orijinal adı esas alınır, ligantın miktarını
bildiren önekler dikkate alınmaz. Sözgelimi dimetilamin "d" ile, diamin "a" ile başlar.
Bir koordinasyon bileşiğinin adı verilirken, yükleri ne olursa olsun, önce alfabetik sırada
ligantların ismi belirtilir sonra metal atomunun ismi eklenir.

CH3
C. . . . O O CH3 CH3
.. C
O
CH .. M C C
.. . . M CH2 NH2
C O N N
C M
O CH2 NH2
CH3 O O M OH
Asetilaseton anyonu Okzalat anyonu Etilendiamin molekülü Dimetilglioksim anyonu
(iki dişli) (iki dişli) (iki dişli) (iki dişli)

* *
OOCCH2 CH2COO
* *
N CH2 CH2 N
* * OOCCH2 CH2COO
N(CH2CH2NH2)3 *
Trietilentetramin molekülü
* EDT A anyonu
(dört dişli) (altı dişli)

Bazı yaygın çok dişli ligantlar (*, verici atom)

O 2-
C O
O
2+ CH2 C
CH2 NH2 NH2 CH2 O O
CH2 Ca C O
Cu
CH2 NH2 NH2 CH2 N N CH2
CH2 CH2 CH2
C
O O
(a) (b)
Şekil 9. 4. Bazı şelat komplekslerinin yapısı, a) Etilendiamin Cu(II) kompleksi (karedüzlem), b) [Ca(EDTA)]2-
kompleksi (sekizyüzlü)

3. Negatif ligantların adının sonuna, aşağıda verildiği şekilde "-o" eki getirilir:
Bir koordinasyon bileşiğinin adı verilirken, yükleri ne olursa olsun, önce alfabetik sırada
ligantların ismi belirtilir sonra metal atomunun ismi eklenir.

CH3
C. . . . O O CH3 CH3
.. C
O
CH .. M C C
.. . . M CH2 NH2
C O N N
C M
O CH2 NH2
CH3 O O M OH
Asetilaseton anyonu Okzalat anyonu Etilendiamin molekülü Dimetilglioksim anyonu
(iki dişli) (iki dişli) (iki dişli) (iki dişli)

* *
OOCCH2 CH2COO
* *
N CH2 CH2 N
* * OOCCH2 CH2COO
N(CH2CH2NH2)3 *
Trietilentetramin molekülü
* EDT A anyonu
(dört dişli) (altı dişli)

Bazı yaygın çok dişli ligantlar (*, verici atom)

O 2-
C O
O
2+ CH2 C
CH2 NH2 NH2 CH2 O O
CH2 Ca C O
Cu
CH2 NH2 NH2 CH2 N N CH2
CH2 CH2 CH2
C
O O
(a) (b)
Bazı şelat komplekslerinin yapısı, a) Etilendiamin Cu(II) kompleksi (karedüzlem), b) [Ca(EDTA)]2- kompleksi
(sekizyüzlü)

3. Negatif ligantların adının sonuna, aşağıda verildiği şekilde "-o" eki getirilir:
Bir koordinasyon bileşiğinin adı verilirken, yükleri ne olursa olsun, önce alfabetik sırada
ligantların ismi belirtilir sonra metal atomunun ismi eklenir.
 CH3
C. . . . O O CH3 CH3
..
. C
O
CH . M C C
.. . . M CH2 NH2
C O N N
C M
O CH2 NH2
CH3 O O M OH
Asetilaseton anyonu Okzalat anyonu Etilendiamin molekülü Dimetilglioksim anyonu
(iki dişli) (iki dişli) (iki dişli) (iki dişli)

* *
OOCCH2 CH2COO
* *
N CH2 CH2 N
* * OOCCH2 CH2COO
N(CH2CH2NH2)3 *
Trietilentetramin molekülü
* EDT A anyonu
(dört dişli) (altı dişli)

Bazı yaygın çok dişli ligantlar (*, verici atom)

O 2-
C O
O
2+ CH2 C
CH2 NH2 NH2 CH2 O O
CH2 Ca C O
Cu
CH2 NH2 NH2 CH2 N N CH2
CH2 CH2 CH2
C
O O
(a) (b)

Bazı şelat komplekslerinin yapısı, a) Etilendiamin Cu(II) kompleksi (karedüzlem), b) [Ca(EDTA)]2- kompleksi
(sekizyüzlü)

3. Negatif ligantların adının sonuna, aşağıda verildiği şekilde "-o" eki getirilir: