‫دﻫﻤﯿﻦﻫﻤﺎﯾﺶ ﻣﻠﯽ زﻣﯿﻦ ﺷﻨﺎﺳﯽ داﻧﺸﮕﺎه ﭘﯿﺎم ﻧﻮر‪6-7،‬اردﯾﺒﻬﺸﺖ ‪1396‬‬

‫‪The 10th, National Geology Conference of Payame Noor University‬‬

‫)‪(26-27Apr, 2017‬‬

‫ﺗﺒﺮﯾﺰ ‪Tabriz -‬‬

‫ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﮑﺴﺘﮕﯿﻬﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺳﻨﮓ ﻣﺨﺰن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻻگ ﻫﺎي‬

‫ﺗﺼﻮﯾﺮﮔﺮ ‪ FMS‬و ‪ FMI‬در ﻣﯿﺪان ﺳﺮاﺟﻪ‬

‫‪*1،‬‬
‫روح اﻟﻪ ﺣﻖ زاده‬

‫‪-*،1‬ﮔﺮوه زﻣﯿﻦ ﺷﻨﺎﺳﯽ‪،‬داﻧﺸﮑﺪه ﻋﻠﻮم‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﭘﯿﺎم ﻧﻮر‪ ،‬ﺷﺎﻫﯿﻦ دژ‪ ،‬اﯾﺮان‪،‬‬
‫‪rhaghzadeh@pnu.ac.ir‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪﻩ‬
‫اﺑﺰارﻫﺎي ﺗﺼﻮﯾﺮﮔﺮ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻣﺠﺎزي ﺑﺎ ﻗﺪرت ﺗﻔﮑﯿﮏ ﺑﺎﻻ در ﺣﺪ ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ از دﯾﻮاره ﭼﺎه ﺛﺒﺖ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬زﻣﯿﻦ‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻗﺎدر ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺟﺰﯾﯿﺎت دﻗﯿﻖ ﺗﺮي از ﺷﺒﮑﻪ ﻫﺎي ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﺳﺎﺧﺘﺎري را ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺮاي آﻧﺎﻟﯿﺰﻫﺎي ﭼﯿﻨﻪ ﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎري و ﺑﻬﺒﻮد ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻣﺨﺰﻧﯽ ﺿﺮوري ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دﻫﺎﻧﻪ ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﻫﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎز‪،‬‬
‫ﺑﺴﺘﻪ ﯾﺎ ﭘﺮ ﺷﺪه ﺑﺎ ﮐﺎﻧﯿﻬﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ رﺳﻬﺎ‪ ،‬ﮐﻠﺴﯿﺖ‪ ،‬اﻧﯿﺪرﯾﺖ‪ ،‬ﭘﯿﺮﯾﺖ و ﻏﯿﺮه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ از ﻻﮔﻬﺎي ﺗﺼﻮﯾﺮﮔﺮ ‪ FMI‬و‬
‫‪ ،FMS‬ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ اﻧﻮاع ﺷﮑﺴﺘﮕﯿﻬﺎي دﯾﻮاره ﭼﺎه ﺷﻤﺎره ‪ 9‬ﺳﺮاﺟﻪ ﻗﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدﯾﺪ و ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻞ ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻻگ‬
‫ﻫﺎي ﭼﺎه ﺑﺎز ﻣﻮرد ﺗﻄﺒﯿﻖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺸﺎﻫﺪات و ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺗﺼﺎوﯾﺮ در ﻣﺤﺪوده ﻋﻤﻖ ‪ 2925‬ﺗﺎ ‪ 2980‬ﻣﺘﺮي ﺑﺨﺶ‬
‫ﺣﻔﺎري ﺷﺪه ﺳﺎزﻧﺪ ﻗﻢ‪ ،‬ﯾﮏ ﻣﻮرد ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎ اﻣﺘﺪاد ‪ ،N23E-S23W‬ﺟﻬﺖ ﺷﯿﺐ ‪ S67E‬و زاوﯾﻪ ﺷﯿﺐ ‪ 70‬درﺟﻪ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﺳﻪ ﻣﻮرد ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﺑﺎز ﺑﺎ ﺟﻬﺖ ﺷﯿﺐ ‪ S46E ,N28E ,S84E‬ﺑﺎ ﻣﺤﺪوده زاوﯾﻪ ﺷﯿﺐ ‪ 70-64‬درﺟﻪ‬
‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ آﻣﺎري اﯾﻦ ﺑﺨﺶ از ﺳﺎزﻧﺪ ﻗﻢ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﻫﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮐﻤﯽ دارﻧﺪ و دﻟﯿﻞ اﯾﻦ اﻣﺮ‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺧﺎﺻﯿﺖ ﭘﻼﺳﺘﯿﮑﯽ ﺟﻨﺲ ﺳﻨﮓ ﻣﺨﺰن ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺗﺮاواﯾﯽ ﺳﻨﮓ ﻣﺨﺰن ﺿﻌﯿﻒ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد و در‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻫﯿﺪروﮐﺮﺑﻦ از ﭼﺎه ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﻨﻔﯽ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬

‫واژﮔﺎن ﮐﻠﯿﺪي‪ :‬ﻻگ ﻫﺎي ﺗﺼﻮﯾﺮﮔﺮ‪ ،‬ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﻫﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ‪ ،‬ﺳﺮاﺟﻪ ﻗﻢ‪.‬‬

‫‪Natural Fractures analysis of reservoir rock using FMI and FMS‬‬

‫‪image Logs in Sarajeh field‬‬
‫‪Abstract‬‬
‫‪Electric imaging tools record vast amounts of high-resolution data within the borehole‬‬
‫‪wall. This enables the geoscientists to describe in detail the structural fracture networks‬‬
‫‪very essential for stratigraphic and structural analysis and improved reservoir‬‬

‫‪ ۱‬ﻭ *‪-‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﻣﺴﺌﻮﻝ‪ :‬ﺩﺭﺟﻪ ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬ﻣﻘﻄﻊ ﺗﺤﺼیﻠیﻮ ﺭﺷﺘﻪ ﺗﺨﺼﺼﻲ‪ ،‬ﺩﺍﻧﺸﮑﺪﻩ ﻭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﻣﺤﻞ ﺗﺤﺼیﻞ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﺍﻭﻝ ) ‪B‬‬
‫‪ ،١١Nazaninpt.‬ﺭﺍﺳﺖ ﭼﻴﻦ(‬

‫‪1‬‬
 ‫دﻫﻤﯿﻦﻫﻤﺎﯾﺶ ﻣﻠﯽ زﻣﯿﻦ ﺷﻨﺎﺳﯽ داﻧﺸﮕﺎه ﭘﯿﺎم ﻧﻮر‪6-7،‬اردﯾﺒﻬﺸﺖ ‪1396‬‬
‫‪The 10th, National Geology Conference of Payame Noor University‬‬
‫)‪(26-27Apr, 2017‬‬

‫ﺗﺒﺮﯾﺰ ‪Tabriz -‬‬

‫‪characterization. Their aperture may be open, tight (closed) or filled with some minerals‬‬
‫‪like clays, calcite, anhydrite, pyrite and etc.The main objective of running FMS was to‬‬
‫‪determine structural dip and characterize probable fractures intersected by the well.The‬‬
‫‪images were interpreted in conjunction with open hole logs so that a certain correlation‬‬
‫‪could be established between fracture occurrences observed in the FMS images and logs‬‬
‫‪response (recorded by Schlumberger-Wireline as well). Discussion on various fracture‬‬
‫‪attributes is given in the following:Based on observations and interpretation of the images‬‬
‫‪from 2925m to 2980m, the only closed fracture, has N23E-S23W strike and 70 degrees‬‬
‫‪inclination to S67E and the three open fractures in directions S46E, N28E and S84E with‬‬
‫‪dips of 64 and 70. Fracturing is observed rarely in the studied interval. The plastic nature‬‬
‫‪of the formation could be the reason for least development of fractures in the drilled‬‬
‫‪section of Qum. Thus permeability of reservoir rock is weak and result production of‬‬
‫‪hydrocarbon is low.‬‬

‫‪Keywords: Imaging Logs, Natural Fractures, Sarajeh Field.‬‬

‫‪ -۱‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺷﮑﺴﺘﮕﯿﻬﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ ﮐﻮﭼﮏ ﻣﻘﯿﺎس اﻃﺮاف ﭼﺎه‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ روﺷﻬﺎ ﻧﻈﯿﺮ ﻻگ ﻫﺎي ژﺋﻮﻓﯿﺰﯾﮑﯽ‪ ،‬آزﻣﺎﯾﺶ ﭼﺎه و‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﻫﺮزروي ﮔﻞ ﺣﻔﺎري‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻗﺪرت ﺗﻔﮑﯿﮏ ﭘﺎﯾﯿﻦ از دﻗﺖ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻻگ ﻫﺎي ﺗﺼﻮﯾﺮﮔﺮ‪FMS/FMI1‬‬
‫ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻣﺠﺎزي ﺑﺎ ﻗﺪرت ﺗﻔﮑﯿﮏ ﺑﺎﻻ در ﺣﺪ ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ از دﯾﻮاره ﭼﺎه اراﺋﻪ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاﺳﺎس وﯾﮋﮔﯿﻬﺎي ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ دﯾﻮاره ﭼﺎه ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻻگ ﻫﺎي ﺗﺼﻮﯾﺮﮔﺮ ﺑﺮاي زﻣﯿﻦ ﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﺨﺰن اﯾﻦ اﻣﮑﺎن را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﭘﺪﯾﺪه ﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ‬
‫ﻣﻘﯿﺎس در ﻣﺤﺪوده دﯾﻮاره ﭼﺎه را ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﮐﺎرﺑﺮد ﻻگ ﻫﺎي ﺗﺼﻮﯾﺮﮔﺮ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ اﻧﻮاع ﺷﮑﺴﺘﮕﯿﻬﺎ و وﯾﮋﮔﯿﻬﺎي‬
‫آﻧﻬﺎ از ﺟﻤﻠﻪ ) ﻧﻮع‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﮔﯿﺮي‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﺑﺎزﺷﺪﮔﯽ و ‪ (...‬در ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﮑﺴﺘﮕﯿﻬﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﻨﺶ ﻫﺎي ﺗﮑﺘﻮﻧﯿﮑﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬زون ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ داراي ﺷﮑﺴﺘﮕﯿﻬﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ اﻧﺪ داراي اﻫﻤﯿﺖ‬
‫ﺑﻮده و در ﺳﻨﮓ ﻫﺎي ﻣﺨﺰن ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ زﻫﮑﺸﯽ ﻓﻮق اﻟﻌﺎده و اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ اي ﮐﻪ در ﺗﺮاواﯾﯽ اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻣﯽ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﺷﮑﺴﺘﮕﯿﻬﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻋﻤﺪه اي ﺑﺮ ﺗﺮاواﯾﯽ ﮐﻞ ﺳﺎزﻧﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ وﻟﯽ اﺛﺮ ﺑﺴﯿﺎر اﻧﺪﮐﯽ ﺑﺮ ﻣﯿﺰان ﺗﺨﻠﺨﻞ‪،‬‬
‫اﺷﺒﺎع ﺷﺪﮔﯽ ﺳﯿﺎل و ﺳﺎﯾﺮ ﺧﻮاص ﭘﺘﺮوﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﺳﻨﮓ دارﻧﺪ‪ .‬وﯾﮋﮔﯿﻬﺎي ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از )رﺿﺎﯾﯽ‪:(1385 ،‬‬
‫‪ .1‬ﺷﮑﺴﺘﮕﯿﻬﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺮ ﺷﯿﺐ ﻻﯾﻪ ﻋﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﯿﺰان و ﮔﺴﺘﺮش ﺷﮑﺴﺘﮕﯿﻬﺎي اﻓﻘﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﺘﺮ از ﺷﮑﺴﺘﮕﯿﻬﺎي‬
‫ﻗﺎﺋﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .2‬اﻣﺘﺪاد ﻏﺎﻟﺐ اﻧﻬﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺎ ﺟﻬﺖ ﮔﯿﺮي ﮔﺴﻞ ﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻧﻄﺒﺎق دارد‪.‬‬
‫‪ .3‬ﺷﮑﺴﺘﮕﯿﻬﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﻣﻘﺎدﯾﺮ اﻧﺪﮐﯽ از دﯾﻮاره ﭼﺎه در ﺣﯿﻦ ﺣﻔﺎري ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﻣﺘﻪ ﺣﻔﺎري ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺷﺪه و‬
‫رﯾﺰش ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .4‬ﺷﮑﺴﺘﮕﯿﻬﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ در ﺳﻨﮓ ﻫﺎي ﻓﺸﺮده و ﻣﺤﮑﻢ دﯾﺪه ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻨﮓ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﺻﻮرت ﻋﺪم وﺟﻮد ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ در‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﺣﻔﺎري‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﻗﻄﺮ ﭼﺎه و ﻗﻄﺮ ﻣﺘﻪ ﯾﮑﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .5‬از ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ ﺗﻮﻟﯿﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺷﮑﺴﺘﮕﯿﻬﺎي ﮐﻪ ﺑﺎز ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻔﯿﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪Formation Microscanner/Imager‬‬

‫‪2‬‬
 ‫دﻫﻤﯿﻦﻫﻤﺎﯾﺶ ﻣﻠﯽ زﻣﯿﻦ ﺷﻨﺎﺳﯽ داﻧﺸﮕﺎه ﭘﯿﺎم ﻧﻮر‪6-7،‬اردﯾﺒﻬﺸﺖ ‪1396‬‬
‫‪The 10th, National Geology Conference of Payame Noor University‬‬
‫)‪(26-27Apr, 2017‬‬

‫ﺗﺒﺮﯾﺰ ‪Tabriz -‬‬

‫در ﻣﻮرد ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﻫﺎي ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ‪ ،‬دﯾﻮاره ﭼﺎه ﻫﻤﻮاره ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺗﻨﺸﻬﺎي اﻓﻘﯽ و آﺳﯿﺐ دﯾﺪﮔﯿﻬﺎي ﻧﺎﺷﯽ از ﺣﻔﺎري اﺳﺖ‪،‬‬
‫دو دﺳﺘﻪ ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﺑﻪ ﻧﺎﻣﻬﺎي رﯾﺰش دﯾﻮاره ﭼﺎه ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﻨﺸﻬﺎي ﺑﺮﺷﯽ‪ 1‬و ﯾﺎ ﺷﮑﺴﺘﮕﯿﻬﺎي ﻫﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‪ 2‬ﻧﺎﺷﯽ از‬
‫آﺳﯿﺐ دﯾﺪﮔﯽ ﻫﺎي ﺣﯿﻦ ﺣﻔﺎري ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ )‪ (Movahed, 2007‬ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﻧﻤﯽ‬
‫ﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫‪ -2‬ﺑﺤﺚ‬
‫‪ -2-1‬ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ زﻣﯿﻦ ﺷﻨﺎﺳﯽ‬
‫ﭼﺎه ﺷﻤﺎره ‪ 9‬ﻣﯿﺪان ﺳﺮاﺟﻪ در ‪ 45‬ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮي ﺟﻨﻮب ﺷﺮق ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻗﻢ در ﭘﻬﻨﻪ اﯾﺮان ﻣﺮﮐﺰي ﻗﺮار دارد‪ .‬اﯾﻦ ﭼﺎه در‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﻏﺮﺑﯽ ﻣﯿﺪان ﺳﺮاﺟﻪ در ﻧﺰدﯾﮏ راس ﺗﺎﻗﺪﯾﺲ ﺣﻔﺎري ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﺳﺎزﻧﺪ ﻣﻮرد ﻫﺪف ﭼﺎه‪ ،‬ﺳﺎزﻧﺪ ﻗﻢ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺘﻪ ‪ 5.8‬اﯾﻨﭽﯽ‬
‫ﺣﻔﺎري ﺷﺪ‪ .‬ﻻگ ﮔﯿﺮي ‪ FMS‬و ‪ FMI‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻻگ ﻫﺎي ﭼﺎه ﺑﺎز )ﻧﻮﺗﺮون‪ ،‬ﭼﮕﺎﻟﯽ‪ ،‬ﭘﺮﺗﻮ ﮔﺎﻣﺎ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ( ﺑﺮاي درك‬
‫ﺑﻬﺘﺮ وﯾﮋﮔﯿﻬﺎي ﺳﺎﺧﺘﺎري ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻠﯽ ﻧﻔﺖ اﯾﺮان اﻧﺠﺎم ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬

‫‪ -2-2‬روش ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ از ﻻﮔﻬﺎي ﺗﺼﻮﯾﺮﮔﺮ ‪ FMI‬و ‪ ،FMS‬ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ اﻧﻮاع ﺷﮑﺴﺘﮕﯿﻬﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ دﯾﻮاره ﭼﺎه ﺷﻤﺎره ‪ 9‬ﺳﺮاﺟﻪ‬
‫ﻗﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدﯾﺪ و ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻞ ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻻگ ﻫﺎي ﭼﺎه ﺑﺎز ﻣﻮرد ﺗﻄﺒﯿﻖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﺗﺮاﮐﻢ‪ ،‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺟﻬﺖ‬
‫ﮔﯿﺮي و ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺷﮑﺴﺘﮕﯿﻬﺎ در ﺗﺮاواﯾﯽ ﺑﺨﺶ ‪ e‬ﺳﺎزﻧﺪ ﻗﻢ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ -2-3‬ﻻﮔﻬﺎي ﺗﺼﻮﯾﺮﮔﺮ ‪FMS/FMI‬‬

‫ﻻگ ﻫﺎي ﺗﺼﻮﯾﺮﮔﺮ‪ ،‬ﺗﺼﻮﯾﺮي اﺳﺘﻮاﻧﻪ اي ﺷﮑﻞ و ﻣﺠﺎزي از دﯾﻮاره ﭼﺎه ﺑﺎ ﻗﺪرت ﺗﻔﮑﯿﮑﯽ ﺑﺎﻻ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻗﺎدرﻧﺪ ﭘﺪﯾﺪه ﻫﺎي‬
‫ﻇﺮﯾﻒ دﯾﻮاره را ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﺳﺎﺧﺖ ﺻﻔﺤﻪ اي ﺷﮑﻞ ﻧﻈﯿﺮ ﻻﯾﻪ ﺑﻨﺪي و ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﮐﻪ ﭼﺎه را ﺑﺼﻮرت ﺣﺪواﺳﻂ ﻗﺎﺋﻢ و اﻓﻘﯽ‬
‫ﻗﻄﻊ ﮐﻨﺪ‪ ،‬در اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﭼﺎه ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺑﯿﻀﯽ دﯾﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ اﺳﺘﻮاﻧﻪ در اﻣﺘﺪاد ﻣﺤﻮرش ﺑﺮﯾﺪه و ﺑﺎز ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﺷﮑﻠﯽ‬
‫ﮐﻪ در ﻻگ ﺗﺼﻮﯾﺮﮔﺮ ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﯾﺎ ﻻﯾﻪ ﺑﻨﺪي ﺑﺼﻮرت ﯾﮏ ﻣﻮج ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در ﻻگ‬
‫ﺗﺼﻮﯾﺮﮔﺮ‪ ،‬ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﻗﺎﺋﻢ )ﻣﻮازي ﻣﺤﻮر ﭼﺎه( ﺑﺼﻮرت ﺧﻄﻮط ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﻗﺎﺋﻢ و ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﻫﺎي اﻓﻘﯽ )ﻋﻤﻮد ﺑﺮ ﻣﺤﻮر ﭼﺎه( ﺑﺼﻮرت‬
‫ﺧﻄﻮط ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ اﻓﻘﯽ دﯾﺪه ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﺰار ‪ FMI‬ﻧﺴﻞ ﺟﺪﯾﺪي از اﺑﺰارﻫﺎي ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺑﺮداري اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ‪ FMS‬داراي ﭘﻮﺷﺶ دﯾﻮاره اي دو ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‪FMI .‬‬
‫ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ﭼﻬﺎر ﺑﺎزوي ﮐﺎﻟﯿﭙﺮ ﻋﻤﻮدي اﺳﺖ‪ .‬در اﻧﺘﻬﺎي ﻫﺮ ﺑﺎزو ﮔﺮوﻫﯽ ﭘﺪ و ﻓﻠﭗ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺪﻫﺎ و ﻓﻠﭗ ﻫﺎ ﺣﺎوي ﺗﻌﺪادي ﺳﻨﺴﻮر رﯾﺰ‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺘﯽ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ )ﻣﻌﻤﻮﻻ ‪ 24‬ﻋﺪد ﺑﺮاي ﻫﺮ ﭘﺪ و ﻓﻠﭗ( ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺳﺒﺐ اﯾﺠﺎد ﺣﺪ ﺗﻔﮑﯿﮏ ﺑﺎﻻ‪3‬در ﺣﺪود ‪ 0/3‬اﯾﻨﭻ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬داده ﻫﺎ از‬
‫ﺳﻨﺴﻮرﻫﺎ ﺑﺮاي ﭘﺮدازش و اﯾﺠﺎد ﯾﮏ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﮐﻪ ﺑﺮاﺳﺎس اﺧﺘﻼف در ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ دﯾﻮراه ﭼﺎه ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪه‪ ،‬ﺑﮑﺎر ﻣﯽ رود ) ‪Ekstrom,‬‬
‫‪ .(1987‬در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻻگ ‪ 4 FMS‬ﭘﺪ و ‪ 16‬ﺳﻨﺴﻮر ﺑﺮ روي ﻫﺮ ﭘﺪ دارد‪.‬‬
‫اﺑﺰار ‪ FMI‬و ‪ FMS‬درﺑﺎره ﺷﮑﻞ ﻣﻘﻄﻊ ﭼﺎه و ﻫﻨﺪﺳﻪ ﭼﺎه ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺟﻤﻊ آوري ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﮐﻠﯽ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﺗﺼﻮﯾﺮﮔﺮ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺷﮑﺴﺘﮕﯿﻬﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ و ﺷﮑﺴﺘﮕﯿﻬﺎي ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﺑﮑﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫ﺷﯿﺐ و اﻣﺘﺪاد ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ و ﺳﻄﻮح ﻻﯾﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬‫‪Borehole Breakout‬‬
‫‪2‬‬‫‪Induced Fracture‬‬
‫‪3Resolution‬‬

‫‪3‬‬
 ‫دﻫﻤﯿﻦﻫﻤﺎﯾﺶ ﻣﻠﯽ زﻣﯿﻦ ﺷﻨﺎﺳﯽ داﻧﺸﮕﺎه ﭘﯿﺎم ﻧﻮر‪6-7،‬اردﯾﺒﻬﺸﺖ ‪1396‬‬
‫‪The 10th, National Geology Conference of Payame Noor University‬‬
‫)‪(26-27Apr, 2017‬‬

‫ﺗﺒﺮﯾﺰ ‪Tabriz -‬‬

‫‪ -2-4‬ﺗﺼﺤﯿﺢ و ﭘﺮدازش ﻻگ ﻫﺎي ﺗﺼﻮﯾﺮﮔﺮ‪FMS/FMI‬‬

‫داده ﻫﺎي ﺧﺎﻣﯽ ﮐﻪ از ﭼﺎه ﻫﺎي ﻧﻔﺖ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﭘﺲ از ﭘﺮدازش و اﻋﻤﺎل ﺗﺼﺤﯿﺤﺎﺗﯽ ﺑﺮ روي آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻔﺴﯿﺮ‬
‫ﻣﯽ رﺳﻨﺪ‪ .‬ﭘﺮدازش ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﺗﺼﻮﯾﺮي ﺷﺎﻣﻞ ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺣﺬف ﺑﺮﺧﯽ از ﺧﻄﺎﻫﺎ و اﻓﺰاﯾﺶ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺮدازش ﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺑﺮ روي ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪:‬اﻟﻒ( ﺗﺼﺤﯿﺤﺎت اﺳﺎﺳﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﺗﺼﻮﯾﺮي‬
‫اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺿﺮوري ﺑﻮده و ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺼﺤﯿﺢ ﻋﻤﻖ‪ ،‬ﺗﺼﺤﯿﺢ ﺳﺮﻋﺖ‪ ،‬ﺗﺼﺤﯿﺢ ﭘﺪﻫﺎي ﺧﺮاب و از ﮐﺎر اﻓﺘﺎده و ﻏﯿﺮه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬ب(‬
‫ﭘﺮدازش ﺑﻬﺒﻮد ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﮐﻪ از اﯾﻦ دﺳﺘﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﯾﮑﺴﺎن ﺳﺎزي ﺗﺼﺤﯿﺢ‪ 1‬و ﺑﻬﻨﺠﺎرﺳﺎزي‪ 2‬ﺗﺼﺤﯿﺢ را ﻧﺎم ﺑﺮد ) ‪Serra,‬‬
‫‪.(1989‬‬
‫در ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﺗﺼﻮﯾﺮي در ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻮاﻗﻊ ﺑﺎرﯾﮑﻪ ﻫﺎي ﺗﺼﻮﯾﺮ داراي روﺷﻨﯽ و ﺗﺎرﯾﮑﯽ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ‬
‫دﻟﯿﻞ اﻧﺤﻨﺎي ﭘﺪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽ آﯾﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺼﺤﯿﺢ ﭘﺎﺳﺦ دﮐﻤﻪ ﻫﺎ‪ ،‬از روش ﺑﻬﻨﺠﺎرﺳﺎزي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪،‬‬
‫ﺑﺮاي ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺳﺎزي ﻋﻨﺎﺻﺮ و ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي زﻣﯿﻦ ﺷﻨﺎﺳﯽ در ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﺗﺼﻮﯾﺮي‪ ،‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ﯾﮑﺴﺎن ﺳﺎزي ﺗﺼﺤﯿﺢ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ رود‪ .‬در‬
‫ﭘﺎﯾﺎن اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ‪ ،‬دو ﺗﺼﻮﯾﺮ اﺳﺘﺎﺗﯿﮏ و دﯾﻨﺎﻣﯿﮏ اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ از ﺗﺼﻮﯾﺮ اﺳﺘﺎﺗﯿﮏ ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻻﯾﻪ ﺑﻨﺪي و ﺗﻐﯿﯿﺮ‬
‫ﺳﻨﮓ ﺷﻨﺎﺳﯽ و از ﺗﺼﻮﯾﺮ دﯾﻨﺎﻣﯿﮏ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺷﮑﺴﺘﮕﯿﻬﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ و ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد )‪.(Serra, 1989‬‬

‫‪ -2-5‬ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺷﮑﺴﺘﮕﯿﻬﺎ در ﺳﻨﮓ ﻣﺨﺰن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻻگ ‪FMI‬‬

‫ﻻﮔﻬﺎي ‪ FMI‬ﺑﺮاي ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻫﻨﺪﺳﻪ ﺷﮑﺴﺘﮕﯿﻬﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺷﮑﺴﺘﮕﯿﻬﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﺮ روي ﻻﮔﻬﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ داراي ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﯾﺎ رﺳﺎﻧﺎي اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ )‪.(Barton, 1995‬‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس ﻇﺎﻫﺮ ﺷﮑﺴﺘﮕﯿﻬﺎ‪ ،‬دو ﻧﻮع ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﺑﺮ روي ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻻگ ‪ FMI‬ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﻫﺎي ﺑﺎز ﺑﺮاﺣﺘﯽ ﺳﯿﺎل را‬
‫ﻋﺒﻮر ﻣﯽ دﻫﻨﺪ وﻟﯽ ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﻫﺎي ﺑﺴﺘﻪ ﻣﺎﻧﻊ از ﺟﺮﯾﺎن ﺳﺮﯾﻊ ﺳﯿﺎل ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫دﻫﺎﻧﻪ ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﻫﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎز‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪ ﯾﺎ ﭘﺮ ﺷﺪه ﺑﺎ ﮐﺎﻧﯿﻬﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ رﺳﻬﺎ‪ ،‬ﮐﻠﺴﯿﺖ‪ ،‬اﻧﯿﺪرﯾﺖ‪ ،‬ﭘﯿﺮﯾﺖ و ‪ ...‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮ روي‬
‫ﺗﺼﺎوﯾﺮ ‪ FMI/FMS‬ﺷﮑﺴﺘﮕﯿﻬﺎ ﺗﻤﺎﯾﻞ دارﻧﺪ ﺑﺼﻮرت ﺧﻄﯽ ﮐﻪ ﻋﻤﻮﻣﺎ ﯾﮏ ﺷﯿﺐ ﺗﻨﺪﺗﺮي از ﺷﯿﺐ ﻻﯾﻪ ﺑﻨﺪي دارد‪ ،‬رخ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﮑﺴﺘﮕﯿﻬﺎي ﺑﺎز در ﯾﮏ ﺳﺎزﻧﺪ ﺗﻤﯿﺰ ﻋﺎري از رس‪ ،‬ﯾﮏ ﻇﺎﻫﺮ رﺳﺎﻧﺎﯾﯽ ﺑﺮ روي ﺗﺼﺎوﯾﺮ دارﻧﺪ‪ .‬ﮐﻪ اﯾﻦ در اﺛﺮ ﻧﻔﻮذ ﮔﻞ ﺣﻔﺎري رﺳﺎﻧﺎ‬
‫ﺑﻪ دﻫﺎﻧﻪ ﺷﮑﺴﺘﮕﯿﻬﺎ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺷﮑﺴﺘﮕﯿﻬﺎي ﺑﺴﺘﻪ ﯾﺎ ﭘﺮ ﺷﺪه ﺑﺎ ﮐﺎﻧﯿﻬﺎي ﮐﻠﺴﯿﺖ و اﻧﯿﺪرﯾﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻘﺎوم‬
‫اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺷﮑﺴﺘﮕﯿﻬﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﭘﺮ ﺷﺪﮔﯽ رس و ﭘﯿﺮﯾﺖ ﭘﺎﺳﺦ رﺳﺎﻧﺎﯾﯽ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ ﮐﺮدن‬
‫رﺳﺎﻧﺎﯾﯽ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺣﺎﺻﻞ از ﭘﺮ ﺷﺪﮔﯽ ﮔﻞ ﺣﻔﺎري ﺑﺎ ﭘﺮ ﺷﺪﮔﯽ ﺣﺎﺻﻞ از رس و ﭘﯿﺮﯾﺖ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت رﺳﻮﺑﮕﺬاري و ﺗﺮﺗﯿﺐ ﭼﯿﻨﻪ‬
‫ﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺿﺮوري ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻻگ ﻫﺎي ﭼﺎه ﺑﺎز ﻫﻢ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻮارد در ﺗﺸﺨﯿﺺ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻔﺎوت‬
‫ﻫﺎﯾﯽ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ )‪.(Schlumberger, 2005‬‬

‫‪ -2-6‬ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﺷﮑﺴﺘﮕﯿﻬﺎ در ﭼﺎه ﺷﻤﺎره ‪9‬‬

‫ﺗﺼﺎوﯾﺮ ‪ FMS‬و ‪ FMI‬ﻓﻘﻂ ﭼﻬﺎر ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ در ﺳﺎزﻧﺪ ﻗﻢ آﺷﮑﺎر ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﮑﺴﺘﮕﯿﻬﺎ ﻇﺎﻫﺮ ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ ﻧﺪارﻧﺪ ﺑﻌﻀﯽ از آﻧﻬﺎ‬
‫ﻣﻘﺎوم و ﺑﻌﻀﯽ رﺳﺎﻧﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﻣﻮرد ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﺗﻨﮓ ﺑﺎ ﻇﺎﻫﺮي ﻣﻘﺎوم وﺟﻮد داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﻌﻨﻮان ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﺑﺴﺘﻪ ﮔﺮوه ﺑﻨﺪي ﻣﯽ‬
‫ﺷﻮد )ﺷﮑﻞ ‪ (1‬و ﻫﻤﻪ ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﺛﺮات رﺳﺎﻧﺎﯾﯽ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ و ﯾﺎ ﻧﺎﭘﯿﻮﺳﺘﻪ دارﻧﺪ ﺑﻌﻨﻮان ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﻫﺎي ﺑﺎز ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ‬
‫ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬دﻟﯿﻞ رﺳﺎﻧﺎﯾﯽ اﯾﻦ ﺷﮑﺴﺘﮕﯿﻬﺎ ﻧﺎﺷﯽ از ﻧﻔﻮذ ﮔﻞ ﺣﻔﺎري ﺑﻪ درون ﺑﺨﺸﻬﺎي ﺑﺎز ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻌﺪ ﺷﮑﺴﺘﮕﯿﻬﺎي ﺑﺎز‬

‫‪1Equalize‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪Normalize‬‬

‫‪4‬‬
 ‫دﻫﻤﯿﻦﻫﻤﺎﯾﺶ ﻣﻠﯽ زﻣﯿﻦ ﺷﻨﺎﺳﯽ داﻧﺸﮕﺎه ﭘﯿﺎم ﻧﻮر‪6-7،‬اردﯾﺒﻬﺸﺖ ‪1396‬‬
‫‪The 10th, National Geology Conference of Payame Noor University‬‬
‫)‪(26-27Apr, 2017‬‬

‫ﺗﺒﺮﯾﺰ ‪Tabriz -‬‬

‫ﺑﺮاﺳﺎس ﻇﺎﻫﺮ و ﺗﺪاوم ﺟﺎﻧﺒﯽ در ﺣﻔﺮه ﭼﺎه ﺑﻪ ﮔﺮوﻫﻬﺎي ﺑﯿﺸﺘﺮي ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﻨﺪي ﻣﯽ ﺷﻮد )ﺷﮑﻞ ‪ .(2‬وﯾﮋﮔﯿﻬﺎي ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﻫﺎي ﺑﺎز‬
‫و ﺑﺴﺘﻪ و زﯾﺮﮔﺮوﻫﻬﺎ در ﺟﺪول ‪ 1‬و ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻓﻀﺎﯾﯽ اﻧﻮاع ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ اﻋﻢ از ﺑﺴﺘﻪ و ﺑﺎز از ﻟﺤﺎظ ﺟﻬﺖ ﺷﯿﺐ‪ ،‬اﻣﺘﺪاد و زاوﯾﻪ ﺷﯿﺐ‬
‫در ﺟﺪول ‪ 2‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ‪ :1‬ﺷﯿﺐ ﻻﯾﻪ ﺑﻨﺪي ﺑﺎ اﻃﻤﯿﻨﺎن زﯾﺎد و ﮐﻢ وﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﯾﮏ ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﺑﺴﺘﻪ ﻧﺎﭘﯿﻮﺳﺘﻪ در ﺑﺨﺶ ‪ 2925‬ﺗﺎ ‪ 2980‬ﻣﺘﺮي ﺳﺎزﻧﺪ ﻗﻢ‬

‫ﺟﺪول )‪ :(1‬ﮔﺮوه ﺑﻨﺪي ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﻫﺎ‬

‫ﺷﻤﺎره‬ ‫ﺗﻌﺪاد‬ ‫ﺗﺼﺎوﯾﺮ دﯾﺪه‬ ‫ﻇﺎﻫﺮ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ‬ ‫زﯾﺮﮔﺮوه ﻫﺎي‬ ‫اﻧﻮع اﺻﻠﯽ‬
‫ﺗﻮﺿﯿﺤﺎت‬
‫ﺗﺼﺎوﯾﺮ‬ ‫ﺷﮑﺴﺘﮕﯿﻬﺎ‬ ‫ﺷﺪه ﺑﺎ‬ ‫ﺗﺼﺎوﯾﺮ‬ ‫ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ‬ ‫ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ‬
‫اﺛﺮﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﻧﺎﭘﯿﻮﺳﺘﻪ اﺳﺖ و ﻣﻤﮑﻦ ﯾﺎ‬
‫ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﻫﺎي‬
‫ﻏﯿﺮ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ روي ﻣﺮز ﻻﯾﻪ ﻫﺎ‬ ‫‪10‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪ 4-3‬ﭘﺪ‬ ‫ﻣﻘﺎوم‬ ‫ﺑﺴﺘﻪ ﻧﺎﭘﯿﻮﺳﺘﻪ‬
‫ﺑﺴﺘﻪ‬
‫ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫اﺛﺮات ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﻇﺎﻫﺮي رﺳﺎﻧﺎ داﺷﺘﻪ و‬
‫‪12‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ 3-2‬ﭘﺪ‬ ‫رﺳﺎﻧﺎ‬ ‫ﻧﺎﭘﯿﻮﺳﺘﻪ‬
‫ﺣﻔﺮه ﭼﺎه را ﻗﻄﻊ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﮑﺴﺘﮕﯿﻬﺎي ﺑﺎز‬
‫اﺛﺮات ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﻇﺎﻫﺮي رﺳﺎﻧﺎ داﺷﺘﻪ و‬
‫‪12‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪ 4‬ﭘﺪ‬ ‫رﺳﺎﻧﺎ‬ ‫ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ‬
‫ﺣﻔﺮه ﭼﺎه را ﻗﻄﻊ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪5‬‬
 ‫دﻫﻤﯿﻦﻫﻤﺎﯾﺶ ﻣﻠﯽ زﻣﯿﻦ ﺷﻨﺎﺳﯽ داﻧﺸﮕﺎه ﭘﯿﺎم ﻧﻮر‪6-7،‬اردﯾﺒﻬﺸﺖ ‪1396‬‬
‫‪The 10th, National Geology Conference of Payame Noor University‬‬
‫)‪(26-27Apr, 2017‬‬

‫ﺗﺒﺮﯾﺰ ‪Tabriz -‬‬

‫ﺟﺪول)‪ :(2‬اﻣﺘﺪاد و ﺷﯿﺐ ﺷﮑﺴﺘﮕﯿﻬﺎ‬

‫ﻣﺤﺪوده زاوﯾﻪ‬ ‫زاوﯾﻪ ﺷﯿﺐ‬ ‫اﻧﻮاع اﺻﻠﯽ‬
‫اﻣﺘﺪاد ﺷﮑﺴﺘﮕﯿﻬﺎ‬ ‫ﺟﻬﺖ ﺷﯿﺐ اﺻﻠﯽ‬
‫ﺷﯿﺐ‬ ‫اﺻﻠﯽ‬ ‫ﺷﮑﺴﺘﮕﯿﻬﺎ‬
‫‪70‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪N23E-S23W‬‬ ‫‪S67E‬‬ ‫ﺑﺴﺘﻪ‬
‫‪N44E-S44W‬‬ ‫‪S46E‬‬
‫‪70-64‬‬ ‫‪70-64‬‬ ‫‪N62W-S62E‬‬ ‫‪N28E‬‬ ‫ﺑﺎز‬
‫‪N06E-S06W‬‬ ‫‪S84E‬‬

‫‪ -2-7‬وﻗﻮع و رﺧﺪاد ﺷﮑﺴﺘﮕﯿﻬﺎ‬

‫داده ﻫﺎي ﻻگ ﭼﺎه ﺑﺎز ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﺳﻨﮓ ﺷﻨﺎﺳﯽ اﺻﻠﯽ ﻣﺨﺰن آﻫﮏ آرژﯾﻠﯿﺘﯽ ﯾﺎ ﻣﺎرن اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺴﻤﺖ ﺣﻔﺎري ﺷﺪه ﺳﺎزﻧﺪ‬
‫ﻗﻢ از ‪ 2980-2925‬ﻣﺘﺮي ‪،‬ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ را دارد و اﯾﻦ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﭘﻼﺳﺘﯿﮑﯽ ﺳﺎزﻧﺪ ﻗﻢ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻨﺸﻬﺎي‬
‫ﺗﮑﺘﻮﻧﯿﮑﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در اﯾﻦ ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﺷﮑﺴﺘﮕﯿﻬﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ زﯾﺎد ﻧﺒﻮده و ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺷﺪه ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :2‬ﺳﻪ ﻣﻮرد ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ در ﺑﺨﺶ ﺣﻔﺎري ﺷﺪه ﺳﺎزﻧﺪ ﻗﻢ ﮐﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﺑﺎز ﻧﺎﭘﯿﻮﺳﺘﻪ دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -٣‬ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺸﺎﻫﺪات و ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺗﺼﺎوﯾﺮ از ﻋﻤﻖ ‪ 2925‬ﺗﺎ ‪ 2980‬ﻣﺘﺮي ﺳﺎزﻧﺪ ﻗﻢ ﻧﮑﺎت ﻣﻬﻢ زﯾﺮ ﺑﻪ ﺷﺮح زﯾﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪ .1‬داده ﻫﺎي ﻻگ ﭼﺎه ﺑﺎز ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ ﻟﯿﺘﻮﻟﻮژي اﺻﻠﯽ ﺳﻨﮓ ﻣﺨﺰن آﻫﮏ آرژﯾﻠﯿﺘﯽ ﯾﺎ ﻣﺎرن اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪6‬‬
 ‫دﻫﻤﯿﻦﻫﻤﺎﯾﺶ ﻣﻠﯽ زﻣﯿﻦ ﺷﻨﺎﺳﯽ داﻧﺸﮕﺎه ﭘﯿﺎم ﻧﻮر‪6-7،‬اردﯾﺒﻬﺸﺖ ‪1396‬‬
‫‪The 10th, National Geology Conference of Payame Noor University‬‬
‫)‪(26-27Apr, 2017‬‬

‫ﺗﺒﺮﯾﺰ ‪Tabriz -‬‬

‫در ﺑﺨﺶ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،‬ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﻧﺪرت ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﯾﮏ ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﺑﺴﺘﻪ‪ ،‬دو ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﺑﺎز ﻧﺎﭘﯿﻮﺳﺘﻪ و‬ ‫‪.2‬‬
‫ﯾﮏ ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﺑﺎز ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ از روي ﻻﮔﻬﺎي ﺗﺼﻮﯾﺮﮔﺮ ‪ FMS‬و ‪ FMI‬ﺗﺸﺨﯿﺺ داده ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮏ ﻣﻮرد ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎ ﺟﻬﺖ ﺷﯿﺐ ‪ S67E‬و زاوﯾﻪ ﺷﯿﺐ ‪ 70‬درﺟﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬ ‫‪.3‬‬
‫ﺳﻪ ﻣﻮرد ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﺑﺎز ﺑﺎ ﺟﻬﺖ ﺷﯿﺐ ‪ S46E ,N28E ,S84E‬ﺑﺎ ﻣﺤﺪوده زاوﯾﻪ ﺷﯿﺐ ‪ 70-64‬درﺟﻪ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪.4‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ آﻣﺎري اﯾﻦ ﺑﺨﺶ از ﺳﺎزﻧﺪ ﻗﻢ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﻫﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮐﻤﯽ دارﻧﺪ و دﻟﯿﻞ اﯾﻦ اﻣﺮ اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺑﺨﺎﻃﺮ‬ ‫‪.5‬‬
‫ﺧﺎﺻﯿﺖ ﭘﻼﺳﺘﯿﮑﯽ ﺟﻨﺲ ﺳﻨﮓ ﻣﺨﺰن ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺗﺮاواﯾﯽ ﺳﻨﮓ ﻣﺨﺰن ﺿﻌﯿﻒ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد و در ﺗﻮﻟﯿﺪ‬
‫ﻫﯿﺪروﮐﺮﺑﻦ از ﭼﺎه ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﻨﻔﯽ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬

‫‪ -4‬ﺗﺸﮑﺮ و ﻗﺪرداﻧﯽ‬
‫اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺎ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﺎﻟﯽ و ﺗﺨﺼﺼﯽ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﻔﺖ اﯾﺮان اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺪﯾﻨﻮﺳﯿﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺗﺸﮑﺮ و‬
‫ﻗﺪرداﻧﯽ ﺧﻮد را از اﯾﻦ ﺷﺮﮐﺖ اﻋﻼم ﻣﯽ دارم‪.‬‬

‫‪ -5‬ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻣﺮاﺟﻊ‬
‫]‪ [1‬رﺿﺎﯾﯽ‪ ،‬م‪ ،.‬ﭼﻬﺮازي‪،‬ع‪ " ،(1385) ،.‬اﺻﻮل ﺑﺮداﺷﺖ و ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻧﮕﺎرﻫﺎي ﭼﺎه ﭘﯿﻤﺎﯾﯽ "‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‪ 699 ،‬ﺻﻔﺤﻪ‪.‬‬

‫‪[1] Barton, C.A., Zoback, M.D. and Moos, D., (1995), Fluid flow along potentially active faults in crystalline‬‬
‫‪rock. Geology 23 (8), 683–686.‬‬
‫‪[2] Ekstrom, M.P., Dahan, C.A., Chen, M.Y., Lloyd, P.M. and Rossi, D.J., (1987), Formation imaging with‬‬
‫‪microelectrical scanning arrays. Log Anal. 28, 294–306.‬‬
‫‪[3] Movahed, Z., (2007), Fractures study in Asmari Formation, Schlumberger Well Services, 5.‬‬
‫‪[4] Schlumberger and ICOFC well services, (2005), Schlumberger Method, Geological Evaluation of FMS, Well‬‬
‫‪of SJ-9, Sarajeh Field.‬‬
‫‪[5] Serra, O., (1989), Formation micro scanner image interpretation, 2nd ed., Schlumberger educational services,‬‬
‫‪117p.‬‬

‫‪7‬‬