Mga Isyu sa

Karapatang Pantao
Aralin 10
Ano nga ba ang “karapatan”?

• Ito ay mga bagay o sitwasyon na

natural sa tao at dapat na kanyang
tinatamasa
– Hal.: Karapatang Mabuhay nang Malaya
• Tinatamasa mula pagkapanganak
hanggang sa kanyang libingan
• Tiyak, di mahihiwalay, buo, di maitatanggi
 Magkaiba ang karapatan at
pribilehiyo
Ang pribilehiyo ay espesyal
na konsiderasyon o
advantage na kaloob sa
isang tao o grupo.

Hal.: Karapatan nating

makapag-aral habang
ang mabigyan ng
scholarship ay isang
pribilehiyo.
MGA URI NG KARAPATAN
 Mga Uri ng Karapatan
Karaptang Likas o Natural
• Mga karapatang likas o
wagas para sa lahat ng tao
• Mabuhay nang puspos
• Magkaroon ng sariling
pangalan, identidad, o
pagkakakilanlan, at
dignidad
• Paunlarin ang iba’t ibang
aspekto ng pagiging tao
gaya ng pisikal, mental, at
ispiritwal
Karapatang Ayon sa Batas
• Constitutional Rights
• Mga karapatang kaloob at
pinangangalagaan o
binibigyang-proteksyon ng
Konstitusyon ng bansa
• Statutory Rights
• Mga karapatang kaloob
ng mga batas na
pinagtibay ng Kongreso o
Sangay Tagapagbatas
Kategorya ng mga Karapatan Ayon sa Batas
Karapatang Sibil Karapatang Karapatang Karapatang Mga Karapatan
o Panlipunan Pampolitika Pang-ekonomiya Pangkultura ng Akusado o
o Nasasakdal
Pangkabuhayan
-Magkaroon ng -Pagboto -Magkaroon ng -Karaptan na -karapatan sa
matiwasay at ari-arian ipakita sa iba ang innoncent until
tahimik na -Pagkandidato sa katangian ng proven guilty
pamumuhay eleksiyon -Maging kinalakihang
mayaman kultura -karapatan laban
-Kalayaan sa -Pagwewelga sa di-makataong
pagsasalita, pag- bilang bahagi ng -Gamitin ang parusa
iisip, pag- pagrereklamo sa yaman at ari-arian
oorganisa, at gobyerno sa anumang nais
pamamahayag basta’t ito ay
-Pagiging kasapi naayon sa batas
-Malayang
ng anumang
pagtitipon
partido politikal
-Pagpili ng lugar
na titirhan

-Laban sa
diskriminasyon

-Malayang
paglalakbay
 Legal na Batayan ng mga
Karapatan
• Ang Konstitusyon ng Pilipinas ang
sandigan at saligang batas ng ating
bansa.
• Article III: Bill of Rights o Katipunan ng
mga Karapatan
– Dito nakapaloob ang karapatang pantao na
dapat ay tinatamasa ng bawat mamamayan
– Pinagtibay ng UNDHR o United Nations
Declaration of Human Rights
Summary of Bill of Rights
 UNUDHR
• United Nations Universal
Declaration of Human
Rights
• Nabuo at nilagdaan noong
Disyembre 10, 1948
• Ang mga bansang kasapi ay
obligado na ipatupad ang
pagiging malaya at
pagkakapantay-pantay ng
bawat tao at pagbabawal sa
diskriminasyon
MGA HALIMBAWA NG MGA
KARAPATANG TINATAMASA
SA BANSA
 Karapatan ng mga Bata
• Kinikilala ng Article II
Section 13 ng Saligang
Batas ang kabataan bilang
mahalaga sa pagbuo ng
bansa
– Nabuo ang Child and Youth
Welfare Code
• United Nations Convention
on the Rights of a Child
– Pandaigdigang treaty na
nilagdaan ng mga bansang
kasapi ng United Nations
 Karapatan ng Kababaihan sa
Lipunang Pilipino
• Ang mga karapatan at tungkulin ng kababaihan
ay tulad din ng sa karaniwang mamamayang
Pilipino
• Republic Act No. 9710 o The Magna Carta of
Women
 Mga Karapatan ng mga Katutubo
• Katutubo o indigenous people : grupo ng mga
tao na nakabuo ng sariling kultura mula pa
noong unang panahon at kaiba sa karamihan ng
mga Pilipino sa panahong kasalukuyan
• Article II Section 22: Kinikilala ang
pagkakakilanlan ng mga katutubo
– Nabuo ang RA 8371 para sa National Commission
on Indigenous People
• Layuning igalang at mapanatili ang mga paniniwala,
kaugalian, tradisyon, at institusyon ng mga pangkat-etniko
UNDRIP o United Nations Declaration on
the Rights of Indigenous People
Part 1: Important Themes in the
Declaration
Articles 1 - 6

• The right to self-determination

• The right to cultural identity
• The right to free, prior and
informed consent
• Protection from discrimination
Part 2: Life, Liberty, Culture,
and Security
Articles 7 – 10

• Right to life, liberty, and security

• Assimilation or destruction of
culture
• Belonging to an indigenous
community or nation
• Forceful removal and relocation
Part 3: Culture, Religion, and
Language
Articles 11 – 13

• Right to culture
• Right to spiritual and religious
traditions and customs
• Right to know and use language,
histories, and oral traditions
Part 4: Education, Media, and
Employment
Articles 14 - 17

• Establishment of educational systems

and access to culturally sensitive
education
• Accurate reflection of indigenous
cultures in education
• Media
• Employment
 Part 5: Participation and
Development
Articles 18 - 24

• Participation in decision-making
• Free, prior, and informed consent for laws and
policies
• Subsistence and development
• Economic and social well-being
• Indigenous elders, women youth, children and
persons with disabilities
• Priorities and strategies for development
• Right to health
Part 6: Land and Resources
Articles 25 – 32

• Spiritual relationships with traditional land and

resources
• Right to own, use, develop and control traditional land
and resources
• Rights when lands and resources are wrongly taken
away
• Conservation and protection of the environment,
lands, and resources
• Military activities
• Cultural and intellectual property
• Land and resource development
Part 7: Self-Government and
Indigenous Laws
Articles 33 - 37

• Identity, membership and citizenship

• Distinctive institutional structures and
customs
• Individual responsibilities
• Right to maintain and develop contacts,
relations, and cooperation
• Recognition, observance and
enforcement of treaties and agreements
Part 8: Implementation

Part 9: Understanding
The Declaration
Karapatan ng mga Manggagawa
 A. Pagbuo ng Samahan
(Labour Union)
• Lahat ng manggagawa ay may karapatan magbuo ng kanilang
sariling samahan.
• Ang kasapi ng samahan (labour union) ay hindi dapat patawan ng
labis na kabayaran.
• Ang mga namumuno ng samahan ay dapat magbigay ng
kumpletong report ukol sa kaperahan ng samahan.
• Ang mga kasapi mismo ang dapat makapagpili ng kanilang
opisyales, kasama na ang mga namumuno sa national union o
pederasyon.
• Dapat makapagpasya ang mga kasapi sa mga alituntunin ng
kanilang samahan sa pamamagitan ng secret ballot.
• Hindi dapat makialam ang employer sa pagbuo ng samahan ng
kanyang mga manggagawa.
B. Ugnayan ng Management
at Labour
May karapatan ang mga manggagawa na
makilahok sa pagbuo ng mga alituntunin
ng kumpanya na nakaka-apekto sa
kanilang karapatan, benepisyo at
kaayusan. Maaring magbuo ng isang
Labour Management Council (LMC) para
sa layuning ito, kung saan ang mga
kinatawan ng mga manggagawa ay
inihalal ng karamihan ng mga empleyado.
 C. Karapatan Magwelga
• May karapatan magwelga ang mga
manggagawa pagkatapos magbigay ng 30
araw na paunawa liban lang kung
nagwewelga dahil sa pagbubuwag ng
unyon na hindi kailangan magbigay ng
paunawa.
• Bawal tanggalin sa trabaho ang mga
manggagawa dahil sa illegal na pagsasara
ng kumpanya o dahil sa welga na legal.
• Bawal hadlangan ang mapayapang welga.
 D. Pagtatalaga sa Trabaho
• Hindi maaaring tanggalin sa trabaho ang
isang manggagawa kung walang tamang
dahilan.
• Ang empleyadong tinaggal sa trabaho
kahit walang tamang dahilan ay ibabalik
sa kanyang dating puwesto kasama ang
mga seniority rights at pagbayad ng
naantalang sahod at mga benepisyo na
epekto ng kanyang pagalis sa trabaho.
 E. Kalagayan sa
Trabaho/Sweldo
• Ang karaniwang oras ng trabaho ay walo (8) bawa’t araw at limang (5) araw
bawa’t lingo. And panahon ng pagkain ay 60 minuto at hindi ito kabilang sa
walong (8) oras.
• Ang oras ng trabahong panggabi ay 10:00 ng gabi hanggang 6:00 ng
umaga. May dagdag na bayad na hindi liliit sa 10% na tinatanggap na
sahod.
• Ang sahod para sa overtime ay ang mga sumusunod: (a) regular weekdays:
+ 25%; (b) holidays/rest days: + 130% sa tinatanggap na sahod.
• Ang minimum na sahod ay itinatalaga ng Regional Tripartite Wages and
Productivity Boards.
• Ang pagbayad sa pakyao o piece work ay binabatay sa pagaaral ng DOLE
o sa bunga ng pagsangguni sa samahan ng mga manggagawa at mga
employer.
• Ang sahod ay dapat bayaran ng hindi lalampas ng kinsenas.
• Hindi dapat bawasan ang sweldo ng manggagawa liban sa (a) pagbayad ng
insurance para sa manggagawa; (b) bayad sa unyon, at (c) ibang mga
kabayaran na nakasaad sa batas o ayon sa mga utos ng DOLE.
 F. Maternity Leave
• May karapatan sa maternity leave ng 60
days para sa normal delivery at 78 days
para sa caesarean ang mga buntis na
empleyada. ***Before
• Expanded Maternity Leave
– 105 days (any form of delivery)
MGA PAGLABAG SA
KARAPATANG PANTAO
 Mga Anyo ng Paglabag sa
Karapatang Pantao

Sikolohikal at Estruktural o
Pisikal na
Emosyonal na Sistematikong
Paglabag
Paglabag Paglabag
 Pisikal na Paglabag
Pananakit at
pagpapataw ng Pagsugat sa Pagdukot o Pagbubugbog at
mabigat na katawan ng tao kidnapping hazing
parusa

Panghahalay o
Mutiliation Pagkitil ng buhay Panghihipo
rape

Pagkulong ng
Domestic
Marital rape mahigit sa 24 Torture
violence
oras

Extrajudicial
Police brutality
killings
 Sikolohikal at Emosyonal na
Paglabag

Pag-aaway ng
magkakamag- Panlalait at pang- Bullying at
anak, mag-asawa, aalipusta cyberbullying
o magkaibigan

Pamimilit na
Extortion sumapi sa
samahan
Estruktural o Sistematikong
Paglabag
Mga serbisyong
Pagkakaroon ng
hindi naipaparating
mga antas sa
sa mga malalayong
lipunan
lugar sa ating bansa

Preferential
treatment
MGA LUMALABAG SA
KARAPATANG PANTAO
 Mga kawani,
opisyal, at
pinuno
Mga kamag-
anak, kaibigan,
Mga kriminal
at ibang tao sa
paligid

Mga Mga terorista

Lumalabag at mga
Mga magulang
sa samahang
at nakatatanda
Karapatang laban sa
Pantao bansa