Ekonomika okolia

Ekoloki problemi dananjice

ovjek poinje shvatati da priroda nije neiscrpan
izvor ve da ima ograniene resurse
Svijest o ogranienosti resursa je nastala na
praktinom iskustvu ljudi
Zatita prirode i okolia nije usmjerena protiv napretka,
ve je to borba protiv stihijskog i neplaniranog razvoja
koji je suprotan ekolokim i ljudskim zakonima
Razvoj ne treba suprostavljati zatiti prirode i okolia,
ve treba smanjiti agresiju na prirodu i traiti naine
rjeavanja ekolokih i razvojnih problema u budunosti

Pojam okolia i prirode

Definicija i nastanak ekolokih

problema
Ekoloki problemi imaju svoje duboke korijene u
cjelokupnom nainu ivota savremene epohe:
dinamika proizvodnje
demografsko poveanje stanovnitva

Poremeaji koje je izazvala ekoloka kriza se ogledaju

kroz poremeaj ravnotee izmeu ljudskog drutva i
prirodnog okolia sa katastrofalnom perspektivom
Mnoge ekonomske promjene su ubrzale ekoloke
probleme
Npr. Rudni i energetski resursi su se iskoritavali na
ekoloki neprihvatljiv nain samo da bi se zadovoljile sve
vee potrebe ovjeanstva

 Definicija ekolokog problema:

Negativna promjena stanja u fizikom okoliu
do koje dolazi kada ljudi naruavaju stanje u
okoliu, a ima uinke koje drutvo dri
neprihvatljivim po prihvaenim ekolokim
normama (standardima)

Definicija kvaliteta ivota

Razliita u razliitim zemljama
Zavisi od subjektivne procjene vanosti koju
pojedinci pridaju pojedinim podrujima ivota
Postoje svjetski standardi u tom podruju

Uzroci oneienja

Uzroci oneienja

Stanovnitvo ima presudan uticaj na drutveno-ekonomski

razvoj, naroito na stanje okolia
Gustoa naseljenosti pritisak na okoli
Dva su faktora bitna za stvaranje pritiska na okoli:
1) nagli rast stanovnitva i
2) nagli razvoj nauke i tehnike.

Uzroci oneienja

Za opi napredak ovjeanstva presudna je energija koja

predstavlja krvotok gospodarstva i glavni je pokreta razvoja
ljudske civilizacije
Upotreba energije uzrokuje globalno, regionalno i lokalno
oneienje, a cijena energije rijetko obuhvata ekoloke trokove
I pored oekivanog porasta ekoloki istih energenata, njihovo
uee u ukupnoj svjetskoj potronji e biti relativno malo.

Rast proizvodnje
problem OTPADA
Komunalni
nastaje u
domainstvima i
javnim
institucijama

Tehnoloki
nastaje u
proizvodnim
procesima

Otpad je odbaena tvar, proizvod ili materijal koji se

vie ne koristi, nepotreban je i nije vie upotrebljiv u
svom izvornom obliku
Primjer zbrinjavanja komunalnog
otpada u EU:
-58 % odlae neobraeno,
-21% se termiki obradi,
-9% bioloki obradi,
-12 % se skuplja odvojeno i reciklira.

Komisija EU je 1996 godine predloila strategiju EU za

upravljanje otpadom: naelo etiri R

Otpadom treba tako upravljati da se izbjegne ekoloka kriza koju

moe izazvati nekontrolisana proizvodnja i odlaganje otpada
Otpadom treba gospodariti kako bi se iskoristio njegov eventualni
potencijal

Bitna pretpostavka ekonomskog razvoja

Osnovna funkcija prometa je povezivanje s drugim dravama
Negativna funkcija se ogleda u velikim drutvenim trokovima
(ekoloke tete)
Izduvni gasovi
Buka (posebno u gradovima)

Razvoj poljoprivrede i negativan

uticaj na okoli

Razvoj poljoprivrede i tzv. zelena revolucijaiz 80ih godina prolog vijeka

Rastue potrebe za hranom poljoprivreda je morala
zadovoljiti na bazi poveanja produktivnosti jer je
najvei dio poljoprivrednih povrina ve u upotrebi
Agrotehnikim mjerama i upotrebom vjetakih
gnojiva, upravljanjem genetskim osobinama biljaka
i ivotinja, upotrebom vjetakih hormona u uzgoju
stoke i dr. ugroeno je zdravlje ljudi, oneieno je
tlo i podzemne pitke vode

Prirodni uzronici
zagaenja okolia
Ravnoteu u okoliu mogu poremetiti
razliite prirodne pojave
Elementarne nepogode su ranije bile
izazvane evolucijom zemlje, a danas
su uglavnom posljedica ljudskih
aktivnosti

 Prirodni uzronici zagaenja okolia

Erozija tla
Pod uticajem prirodnih faktora
Posljedica ljudskih aktivnosti
Poplave
nastaju kao posljedica jakih i dugotrajnih
padavina ili naglog topljenja snijega
u pravilu se mogu predvidjeti
poseban problem su poplave npr. iz
akumulacionih jezera zbog ruenja brana i sl.
Potres (javlja se iznenada)

 Vulkanske erupcije
esto se ponavljaju, a mogu imati veliki uticaj
na na klimatske promjene.

Poari
najee nastaju kao posljedica ljudske
nepanje ili namjernog paljenja i unitavanja
okolia
mogu prerasti u prirodne katastrofe

Sue, orkanski vjetrovi, tajfuni su

prirodni uzronici ekolokih problema ali
su oni posljedica promjena klime.

Ostali uzronici oneienja

Ekoloka svijest

Ograniene naune, tehnike i

tehnoloke mogunosti drutva

Ograniene materijalne mogunosti

drutva
Ratovi

Nauno- teoretske osnove

ekonomike okolia
U cilju stvaranja jedinstvene ekonomske
i ekoloke politike moraju se realizirati
dva meusobna povezana procesa i to:
odrediti prava vrijednost prirodnih dobara
ukljuivanje te vrijednosti u raunovodstvo,
tj. interne trokove preduzea

To znai da menaderi preduzea u

ostvarivanju ciljeva poslovanja moraju
znati i novane obaveze prema okoliu

 Vrijednost obaveze e zavisiti od:

tanosti mjerenja smanjenja prirodnog
bogatstva
ekoloke politike

Odreivanje vrijednosti okolia je znaajan

i sloen proces jer:
Ne postoje tane metode za procjenu
vrijednosti okolia
Omoguava sudovima da izriu ekoloke
kazne, zabrane i sl.
Pomae u spreavanju buduih ekolokih teta
Pomae u zatiti postojeih ekosistema

Definicija i sadraj ekonomike okolia

Mlada grana ekonomije koja prouava

ekonomske zakonitosti u:
koritenju prirodnih resursa
zatiti okolia

Ona istrauje optimalan odnos izmeu:

trokova i

koristi ulaganja u okoli

 Ekonomika okolia prouava:

Razloge koji su doveli do pogoranja stanja okolia
Ekonomske posljedice oneienja i degradacije
okolia na cjelokupan ivi i neivi svijet
Postupke koji bi se mogli primjeniti u spreavanju
degradacije okolia i uz koju cijenu (trokove)
Razliite pristupe spreavanju oneienja u
pojedinim dravama i preduzeima
Koristi koje se mogu ostvariti s obzirom na uloena
sredstva u zatitu okolia
Meuzavisnost ekonomskog razvoja i zatite okolia
Ekonomske instrumente zatite okolia
Naine i postupke gospodarenja prirodnim
resursima

 Ekonomika okolia zadire u podruje:

mikroekonomije (prouava ponaanje preduzea)
makroekonomije (prouava uticaj pojedinih
privrednih djelatnosti ili cijele privrede na okoli)
Ekonomika okolia je nauna disciplina koja se bavi
ekonomisanjem u procesu zatite ovjekove okoline,
odnosno pitanjem kako u procesu zatite okolia
minimizirati individualne i/ili ukupne
drutvene trokove, a maksimalizirati
individualne ili drutvene koristi

Ciljevi ekonomike okolia

utvrivanje ekonomskih posljedica degradacije okolia
traenje ekonomskih uzroka te degradacije
davanje ekonomskih poticaja kako bi se ta degradacija
usporila, zaustavila ili usmjerila drugim pravcem

Zanima je ope blagostanje ljudi

ali ne samo materijalno i financijsko, nego i:
zdravstveno
psihiko
rekreacijsko....

Odnos sa drugim disciplinama

Ekonomika okolia je interdisciplinarna nauka i
odnosi se na iroko polje ekonomskih aktivnosti
ukljuuje i spoznaje prirodnih nauka, prije
svega ekologije, ekonomike prostora, ekoloke
ekonomije, ekonomike prirodnih resursa i dr.
Ekonomika okolia koristi metodu analize
trokova i koristi u rjeavanju problema koji se
odnose na zatitu okolia