Ltfen Microsoft Powerpoint srmlerinden

birini kullanarak annz aksi taktirde

yazlar kayabilir ve dzen bozulabilir!!!

_Matematik Tarih eridi_

NDEKLER:
Thales

klid

Pisagor

Harezmi

Arimet
Blaise
Pascal

Ali Kuu

Matrak
Nasuh

Dedekind

Gauss

Newton

Salih Zeki

Georg
Cantor

mer
Hayyam

Bernhard
Riemann

Cahit Arf

Kerim Erim

Gndz
keda

Thales

(M 624-547)

Milasl Thales, Msr matematik okulunun ilk rencisidir.

Byk bir matematik bilgini ve filozofudur. Hz. sadan nce
yaayan yedi byk bilginden en eskisi ve en nllerinden
biridir. Hayat hakknda kesin ve derin bilgiler yoktur.

 Bir daire iine gen izilmesi problemini zmlemitir. Ters

alarn eitliini dorulad sylenir. genlerin zellikleri ve
Thales bantlar, Msrdaki piramitlerin yksekliinin
bulunmasnda kullanlmtr.

 Eski Yunan matematii, retim yntemlerine pek

bal deildi. Belli okullar da yoktu. Thales, Pisagor ve
klit, bu retim yntemini ve kurallarn Yunan
matematiine getirmilerdir.

Thales Matematik-Geometri
Bulular

Thales Teoremi:
Matematik alannda rlar am birisidir. Eski Yunan
bilginlerinden Kallimakhosun aktard bir dnceye gre
denizcilere kuzey takm yldzlarndan Bykayyerine
Kkayya bakarak yn bulmalarn tlemitir. Ayn
zamandaMsrllardangeometriyi renip Yunanllara
tantmtr.

PSAGOR
(.. 596-500)

Evrenin hakimi saydr. Saylar evreni ynetiyor.

Bu szlerin sahibi Samoslu Pisagorun, sadan nce 596
yllarnda doduu tahmin ediliyor. Yunan filozofu ve
matematikisidir. lkesinde hkm sren politik basklardan
kaarak, talyann gneyindeki Kroton ehrine gelmi ve nl
okulunu burada aarak hrete kavumutur.

Geometride, aksiyomlar ve postlatlar her eyden nce

gelmelidir. Sonular bu aksiyom ve postlatlardan yararlanlarak
elde edilmelidir dncesini ilk bulan ve ilk uygulayan matematiki
Pisagordur. Matematie aksiyomatik dnceyi ve ispat fikrini
getiren yine Pisagordur. arpma cetvelinin bulunuu ve
geometriye uygulanmas, yine Pisagor tarafndan yaplmtr.

klid
(M 300)

Yunan matematikisi. Gelmi gemi matematikiler iinde ad

geometriyle en ok zdeletirilen kiidir. klid geometri
dnyasnda kaplad bu sekin yerini kendisinin byk bir
matematiki olmasndan ok geometrinin balangcndan kendi
zamanna kadar bilineni 'eler' adn verdii kitaplarnda
toplamasna borludur.

 eler dilden dile evrilmi yzlerce kez kopya edilmi

matbaann icadndan sonra da binlerce kez gzden geirilmi ve
yeniden baslmtr. klid derlemesinin tutarl bir btn olmasn
salamak iin kant gerektirmeyen apak gerekler olarak be
aksiyom ortaya koyar ve dier btn nermeleri (teoremleri) bu
aksiyomlardan karr.

Arimet
(M 287-212)

Arimet ok byk saylar temsil iin bir sistem gelitirmitir.

Geometri alannda nemli katklar vardr. Bir krenin alan ve
hacmi arasndaki orann, snrlanm dz silindirin hacim ve alan
arasndaki oranla ayn olduunu ispatlamtr. Krenin yz
lmnn 4r2ve hacminin ise 4/3r2eit olduunu
kantlamtr.

 Arimet, eri yzeylerin alanlarn bulmak iin baz yntemler

gelitirmesidir. Bir parabol kesmesini drtgenletirirken sonsuz
kkler hesabna yaklamtr. Sonsuz kkler hesab, bir alana
tasavvur edilebilecek en kk paradan daha da kk bir
paray matematiksel olarak ekleyebilmektir. Bu hesabn ok
byk bir tarihi deeri vardr. Sonradan modern matematiin
gelimesinin temelini oluturmu, Newton ve Leibniz'in bulduu
diferansiyel ve entegral hesap iin iyi bir temel oluturmutur.

 Bir krenin yzey alann dairenin alann 4 kat olduunu

gstermitir. Ayrca silindir ve kre arasndaki hacim ilikisini o
bulmutur.
Arimet parabol, hiperbolu ve kreyi bir elipsi dndrerek
incelemitir. Bunu byk ve kk eksenlerde dndrerek
yapmtr. Bu almasnn amac 3 boyutlu figrlerin paralarnn
hacmini lmekti.

Harezmi
(MS 770-840)

Harezmi ilk defa birinci ve ikinci dereceden denklemleri analitik

metotla; bir bilinmeyenli denklemleri de cebirsel ve geometrik
metotlarla zmenin kural ve yntemlerini tespit etti.
Matematikte ilk kez sfr rakamn kullanan Harezmi cebir
bilimini metodik ve sistematik olarak ortaya koydu. Kendisinden
nceki cebire ait konular yine ilk kez cebir ad altnda
sistemletirdi.

mer Hayyam
(MS 1044)

OkullardaPascal geniolarak retilen matematik

kavram aslndamer Hayyamtarafndan
oluturulmutur. Matematik astronomi konularnda
dnyann nde gelen bilim adamlarndandr. Birok
bilimsel almas olduu bilinmektedir.

mer Hayyam'n Matematik ile ilgili eserleri

mer Hayyambirok bilimde eserler vermitir aada yazl

olanlar sadece matematik ile ilgili olanlardr.

Kitabn fi'l Burhan l Shhat- Turuk l Hind. (Geometriye dair)

Risaletn fi Berahin l Cebr ve Mukabele. (Cebir ve denklemlere dair)
Mkilat'l Hisab. (Aritmetie dair)
lm-i Klliyat (Genel prensiplere dair)
Risaletn fil htiyal li Marifet. (Altn ve gmten yaplm bir cisimde
altn ve gm miktarnn bilinmesine dair. Almanya Gotha
ktphanesinde bir nshas mevcuttur.)
o Risaletn fi erhi ma Ekele min Musaderat(klid'in bir probleminin
zlmesi metoduna dair Hollanda Leiden ktphanesinde bir nshas
vardr. F. Woepcke franszcaya
o
o
o
o
o

Ulu Bey
(MS 1384-1449)

Ulu bey, Timur imparatorluunun 4. sultan olup Trk

matematiki ve gkbilimci olmutur. Sultanlk
dneminde eitli yenilikler getirmitir. Yapt
almalar sayesinde matematik ve gkbilimcilikte
rehber olmutur.

 Ulu Bey almalarnn byk bir ksmn trigonometri

ilmi zerinde geniletti. Herkes onu astronomi eseri
ile tannm olup Semerkanttaki rasathanede yapt
almalar ile bilmitir.

 Zic- Ulugi denilen cetveli bulmu olup dier

rasathanelere rnek olmutur. Grgani takvimi
olan bu takvim dnemin ilime dayanan yegane
takvimi olmutur.

Ali Kuu
(MS 1474-1525)

15. yzylda yaam olan nemli bir astronomi ve matematik

bilginidir. Babas Timur'un (1369-1405) torunu olan Ulu Bey'in
(1394-1449) doancbas idi. "Kuu" lakab buradan
gelmektedir.

Ali Kuu,Semerkand'da domu ve burada yetimitir. Burada

bulunduu sralarda,Ulu Bey de dahil olmak zere,Kadzde-i
Rmi (1337-1420) ve GysddinCemid el-Ki (?-1429) gibi
dnemin nemli bilim adamlarndan matematik ve astronomi
dersleri almtr.

Ali Kuu'nun astronomi ve matematik alannda yazm olduu iki

nemli eseri vardr. Bunlardan birisi,Otlukbeli Sava srasnda
bitirilip zaferden sonra Fatih'e sunulduu iin "Fethiye" ad
verilen astronomi kitabdr. Eser blmden olumaktadr.
Birinci blmde gezegenlerin kreleri ele alnmakta ve
gezegenlerin hareketlerinden bahsedilmektedir. kinci blm
Yer'in ekli ve yedi iklim zerinedir. Son blmde ise Ali Kuu,
Yer'e ilikin lleri ve gezegenlerin uzaklklarn vermektedir.

Matrak Nasuh:
(MS ?- 1553)

Nasuh, zellikle geometri ve matematik alanlarnda nemli bir

bilim adamyd. Uzunluk llerini gsteren cetveller hazrlam
ve bu konuda kendinden sonra gelenlere nderlik etmitir.
Matematie ilikin iki kitab Cemll-Kttb ve Kemall- Hisb
ile Umdetl-Hisb I. Selim (Yavuz) dneminde yazm ve
padiaha adamtr. Bu yaptlardan sonuncusu uzun yllar
matematikilerin elkitab olarak kullanlmtr.

Blaise Pascal
(MS 1623-1662)

Blaise Pascal, Fransz matematiki ve felsefeci. 19 Haziran 1623

Clermontda dodu, 19 Austos 1662de ld. Henz 12
yandayken, hi geometri bilgisine sahip olmad halde, daireler
ve ekenar genler izmeye balam, bir genin i alarnn
toplamnn iki dik aya eit olduunu kendi kendine bulmutur.

Dilderslerinden arta kalan zamanlarnda babasnn verdii

kitaplar okuyan Pascal, 16 yanda konikler zerine bir eser
yazmtr. Bu eserin mkemmellii karsnda Descartes, eserin
Pascal gibi gen biri tarafndan yazlm olduuna inanmakta
glk ekmitir.Pascal, 19 yanda, aritmetik ilemlerini mekanik
olarak yapan bir hesap makinesi icat etmitir.

 Di arsndan uyuyamad bir gece rulet oyunu ve

sikloid zerine dnm ve sikloid erisinin
zelliklerini kefetmitir.Pascal, Fermat ile yazarak,
olaslk teorisini kurmu ve bir binom almnda
katsaylar vermitir.

Newton
(MS 1642-1727)

Isaac Newtonn matematikte neredeyse her dalda katklar

olmutur.zellikleanalitik geometride erilerin teetleri
(diferansiyel) ve erilerin oluturduu alanlar (integral)
hesaplamada yntemler gelitirmitir.Bu iki ilemin birbirlerine
ters olduunu bulmu, eimler ile ilgili zmler gelitirmi ve
bunlara ak (fluxion) metotlar ismini vermitir nk niceliklerin
bir boyuttan dierine aktn hayal etmitir.

 NewtonMatematikte (a+b) ifadesinin stel

seriye anmn veren genel iki terimli
teoremini buldu.

Carl Friedrich Gauss

(MS 1777-1875)

Fakir bir Alman ailenin ocuu olan veMatematiin

Prensiolarak anlanGaussun (1777-1855) dehas ok erken
yalarda kendini gstermi ve konumay renmeden nce
toplama ve karma yapmay renmitir.
Gkoullaraltnda srdrd eitimini, 14 yandayken bir
asilin salad destekle gvence altna alabilmitir.

 16 yanda Eukleides Geometrisinin alternatifi olacak yeni bir

geometri tasarlam ve 18 yandayken Lagrange ve Newtonun
eserlerini incelemitir.
niversitede renciyken, sadece pergel ve cetvelkullanarak17
kenarl dzgn bir okgenin izilmesi metodunu bulmutur. Bu
buluundan ok mutlu olmu ve mezarnn zerine bu okgenin
oyulmasn istemitir. Archimedes tarafndan balatlan bu
gelenein birok matematikiyi etkiledii anlalmaktadr.

 Saylar teorisi zerine yazm olduu ilk byk eseri

Disquistiones Arithmeticae (Aritmetik Aratrmalar) ona
imdiki nnkazandrmtr.Eseri okuyan Lagrange, Gaussa
unlar yazmtr:
Eseriniz sizi bir anda birinci snf matematikiler arasna
ykseltmitir. Uzun zamandan beri yaplm en gzel analitik
kefi ihtiva eden son blm ok nemli kabul ediyorum.

Bernhard Riemann
(MS 1826-1866)

Bernhard Riemann Gttingen'de Gauss'un daha sonra Berlin'de

Jacobi ve Steiner'in renci-si oldu. Karmak deikenli
fonksiyonlar kuram tezi bu kuram tmyle altst etti. Bir
noktada, bu noktaya ulaan yola gre ok sayda deer alan
diferansiyellenebilir fonksiyonlardan yola karak ve gei
izgileriyle bal, bindirilmi dzlemlerden, yapraklardan oluan
bir Riemann yzeyi zerinde deikeni dolatrarak bu
fonksiyonlar bir biimli hale getirdi.

 Fonksiyonlar kuramyla yzeyler kuram

arasndaki balar inceleyerek topolojinin
temellerini att; Riemann'n bu bilim dalnn
yaratcs olduunu syleyebiliriz.

 Riemann erilii pozitif olan katl uzaylar zerinde,

koutsuz, klidi olmayan bir geometri gelitirdi.
Riemann hipotezi (Riemann zeta hipotezi olarak da
bilinmektedir), matematik alannda ilk kez 1859 ylnda
Bernhard Riemann tarafndan ifade edilmi fakat
gnmze kadar zlememi problemlerden biridir.

Dedekind
(MS 1831-1916)

Bir hukuk profesr olan Julius Levin Ulrich Dedekind'in drt

ocuundan en kk olan Julius Wilhelm Richard Dedekind,
Gauss'un doduu yerde, 6 Ekim 1831 gn Brunswich'te
domutur. Richard, yedi yandan on alt yana kadar doduu
kentin Gymnasium'unda okudu. Erken yalarda matematik dehas
pek grlmedi. Onun ilk aklar fizik ve kimya olmutur.
Matematie, ilimlerin hizmetisi gzyle bakyordu.

Asl yolunu bulmakta da gecikmedi. Daha on yedi yandayken,

fiziin kulland dncelerde birok sakatlklar kefetti ve
daha az eletirilere urayan matematie dnd. nk, onun
att her adm salam olmalyd. 1848 ylnda, Gauss'un Caroline
Kolejine girmitir. Bu kolejde, analitik geometri, ileri cebir,
diferansiyel ve integral hesab ve yksek mekanii rendi.

Doktorasn verdikten sonra birok konuyu renmek iin kendi

kendine iki yl alt. Halbuki bu dersler, Berlin'de Jacobi,
Steiner ve Dirichlet tarafndan parlak bir ekilde okutuluyordu.
Dedekind, 1852 ylnda yirmi bir yandayken, Euler'in
integralleri zerinde ksa bir tezle Gauss'tan doktorasn ve
nvann ald.

Georg Cantor
(MS 1845-1918)

Halk arasnda "modern matematik" olarak bilinen kmeler kuram,

19. yzyln sonlarna doru birdenbire ve ok byk bir hzla
geliti. rnein, analizin ve geometrinin deiimi uzun yllarda
hatta birka yzylda gereklemitir. Oysa kmeler kuram
birka yl iinde olaanst atlmlarda bulunmutur. Bu gelime
byk lde Georg Cantor sayesinde olmutur.

 Bitirme tezini saylar kuram zerine yazmtr; tezi Gauss'un

yarm brakt ax2 + by2 + cz2 = 0 denkleminin zmleri
zerinedir. 1879 ylnda Halle niversitesi'nde profesr olan
Cantor'un birebir eleme, kardinal saylar, saylabilme, Cantor
teoremleri ve Cantor paradoksu en nde gelen almalardr.
Saylamayan kmenin varl da yine Cantor tarafndan
gsterilmitir. Sreklilik hipotezi de nldr.

kuramndan sonra, Heine'nin etkisiyle trigonometrik sonsuz

toplamlarla ilgilenen Cantor, buradan doal olarak nokta-kme
topolojisine el atm, topolojiden de sonsuz saylara ve kmeler
kuramna sramtr. Cantor'dan nce "sonsuzluk" kavram
matematikte sadece "sonlu"nun kart olarak bilinirdi, oysa
"sonlu"nun bile tam matematiksel bir tanm yoktu. Cantor
sonsuzluk kavramna gerek boyutunu kazandrmtr:
Sonsuzluklar derecelendirmi, onlar bir nevi say olarak
grmemizi salamtr. Ancak Cantor'un matematiksel
dnceleri matematik dnyasnda genel kabul grmemi, etin
kavgalara neden olmutur.

Salih Zeki
(1864 - 1921)

lkemizin yetitirdii en byk matematikilerden biri olan Salih

Zeki, 1864 ylnda stanbul'da dodu. Boyabatl Hasan Aa adnda
fakir bir kimsenin oludur. ok kk yatayken babasn ve annesini
kaybetti. Bu nedenle, Salih Zeki'yi byk annesi bytt.

 1910 ylnda Galatasaray Lisesi Mdr, 1912 ylnda Maarif

Mstear ve bir yl sonra da Darlfnun Umum Mdr oldu.
Uzun sren idarecilii brakan Salih Zeki, bundan sonra
Darlfnunda profesrlk yapt.
Salih Zeki, Darafaka ve Mhendis Mektebinde matematik ve
fizik dersleri okutmutur. Daha sonraki almalarnn tmn
niversiteye vermitir.

Bugnk gerek niversitenin kurucusu Salih Zeki'dir.

Trkiye'ye, matematik, fizik ve fen derslerini batl
yntemleriyle ilk getiren odur. Birok gazete ve dergide kan
gzel yazlaryla Trk genliini edebiyat kadar matematie
ynelten ve matematii sevdiren yine o olmutur.

Kerim Erim
(MS 1894-1952)

Kerim Erim 1 ubat 1894 tarihinde dnyaya gelmi ve 28 Aralk

1952 tarihinde hayatn kaybetmi olan ilk doktoral Trk
matematikidir.

Kerim Erim Trkiye'de yksek matematik retiminin

yaygnlamasnda ve ada matematiin yerlemesinde etkin rol
oynamtr. Mekaniin matematik esaslara dayandrlmasna
nclk etmi olan Kerim Erim lkemizde bir matematik
doktoras yneten ilk bilim adam olmutur.

Cahit Arf
(MS 1910-1997)

Cahit Arf,cebir konusundaki almalaryla dnyaca n

kazanmtr. Sentetik geometri problemlerinin cetvel ve pergel
yardmyla zlebilirlii konusundaki yapt
almalar,cisimlerin kuadratik formlarnn snflandrlmasnda
ortaya kan deimezlere ilikin "Arf deimezi" ve "Arf
halkalar" gibi literatrde adyla anlan almalar matematik
dnyasnn nl matematikileri arasnda yer almasn salad.
Matematik literatrne "Arf Halkalar,Arf Deimezleri,Arf
Kapan" gibi kavramlarn yansra "Hasse-Arf Teoremi" ile anlan
teoremler kazandrmtr.

 Matematii bir meslek dal olarak deil,bir yaam tarz olarak

grmtr. rencilerine her zaman "Matematii ezberlemeyin
kendiniz yapn ve anlayn" demitir. Hakkndan yazlm bir yazda
yle denmitir: "...Bir zamanlar integrali bilen kimselerin
matematiki,stel fonksiyonu bilenlerin ise byk matematiki
sayld lkemizde derin matematik konularnn tartlaca
hayal bile edilemezdi. Cahit Arf,Trkiye'de matematiin o
gnlerden bu gnlere gelmesinde en byk rol oynamtr.

Gndz keda
(MS 1926-2003)

1948'deOsaka niversitesiMatematik Blm'n bitirdi.

1953'te doktor, 1955'te de doent unvanlarn ald. 1957-59
arasnda Almanya'daHamburgniversitesi'ndeHelmuth
Hasse'nin yannda aratrmalar yapt. Hasse'nin nerisi zerine
1960'ta Trkiye'ye gelerek Ege niversitesi Tp Fakltesinde
statistik dersleri vermeye balad. 1961'de ayn niversitenin
fen fakltesinde yabanc uzmanla atand.

 Japonya'da bulunduu dnemde halkalar kuram ve gruplarn

matrisle gsterimi zerine aratrmalar yapan keda,1970'lerde
cebirsel saylar kuramna ynelerek, rasyonel saylar cisminin
salt Galois grubunun otomorfizimleri ve tmellii konularnda
nemli almalar gerekletirdi. nl matematik dergisiCrelle's
Journal'da yaymlanan bir almasnda Galois grubunun ok zel
bir yapda olduunu gsterdi.

Kaynaka:

https://tr.wikipedia.org/wiki/Masatoshi_G%C3%BCnd%C3%BCz_Ikeda
http://www.renklinot.com/soru-cevap-2/thales-matematik-buluslari-nelerdir.html
https://www.msxlabs.org/forum/soru-cevap/465052-pisagorun-matematik-alaninda-yaptigicalismalar-nelerdir.html
http://www.alasayvan.net/her-telden-egitim-konulari/345814-oklid-matematige-katkilari.html
http://users.metu.edu.tr/e154678/yeni_sayfa_2.htm
http://www.bakimliyiz.com/soru-cevap/135140-harezminin-hayati-ve-matematige-kazandirdiklarikisaca.html
http://www.bakimliyiz.com/soru-cevap/98076-omer-hayyamin-matematige-kazandirdiklarinelerdir.html
http://www.harbiforum.net/konu/ali-kuscu-matematige-kazandirdiklari.131817/
http://www.vehayat.com/egitim/biyografiler/matrakci-nasuh-kimdir-matematige-nelerkazandirmistir.html
http://www.ecenindunyasi.com/blaise-pascal-matematige-katkilari
http://www.bilgilersitesi.com/newtonun-matematige-kazandirdiklari-matematik-bilimine-katkilarimatematik-alanindaki-buluslari-basarilari-ve-kesifleri.html
http://matematizm.blogcu.com/gauss/4752791
http://www.elektrikport.com/teknik-kutuphane/matematikcilerin-prensi-carl-friedrich-gauss/11564
http://www.matematikcanavari.net/2012/06/bernhard-riemann.html
http://www.filozof.net/Turkce/tarih/tarihi-kisilikler-sahsiyetler/42639-richard-dedekind-kimdir-hayatmatematige-katk-lar-eserleri-hakk-nda-bilgi.html?showall=1
http://www.alasayvan.net/bilim-adamlari/400041-georg-cantor-corc-kantor-ve-matematigekatkilari.html
http://www.frmartuklu.org/konu/salih-zeki-kimdir-salih-zekinin-matemati%C4%9Fe-kazand%C4%B1rd
%C4%B1klar%C4%B1-nelerdir.212623/

Bizi dinlediGiniz iCin teSekkUrler