S = So (1+ t)

U = Q

T [ K ] t[ o C ] 273,15

S = So t

T [ K ] t[ o C ]
t[ F ] 9 / 5 t[ C ] 32
o

l = l0 t
l = lo (1+ t)

V = Vo (1+ t)

V = Vo t
0

1 t

U
Q

( t 2 t1 ) t

C
Q

m m( t 2 t 1 )

Q = U = mc(t2 t1)

Qt
qt
m

Qt
qt
m

Idealan gas

Idealan gas predstavlja skup molekula zanemarljivo malih

dimenzija koji meusobno ne interaguju.

Idealan gas je teorijski model koji opisuje ponaanja realnih

gasova male gustine na visokim temperaturama.

Stanje idelanog gasa opisuje se sledeim makroskopskim

parametrima:
R univerzalna gasna
konstanta

T temperatura
V zapremina
p pritisak
n broj molova

J
R 8,314
mol K

pV nRT
pV = kBNT

kB Bolcmanova konstanta

k B 1,38 10

N broj molekula

N nN A

NA Avogadrov broj

1
N A 6,02 10
mol
23

23

J
K

Stanje idelanog gasa moe se menjati i to tako da se

menjaju najmanje dva parametra stanja.

uzmimo da se ne menja
koliina gasa + jo jedan od parametara stanja

Izotermski proces
n = const.

pV = const.

T= const.

izoterma

V
1
p
V

p1V1 = p2V2

Bojl - Mariotov zakon

p
T2 T1
2
1
V

Zadatak: Zapremina odreene koliine gasa se smanji pri stalnoj

temperaturi na 80 % poetne vrednosti. Da li je vrednost pritiska
nakon te promene zapremine manja ili vea u odnosu na poetnu
vrednost? Koliko puta?
Reenje:
V2 = 0,80 V1
p2 = ?
V1
V1
p1
p1
p1V1 = p2V2 p 2
0,80V1
V2

p2 = 1,25p1

Izohorski proces
n = const

V= const

p
const.
T

p
izo

ra
o
h

V
p1 p 2

T1 T2

T
arlov zakon

p
ra
o
h
izo

t
p = po (1 + t)
po pritisak gasa na tempareturi 0 oC

1
273,15 o C

termiki koeficijent porasta pritiska

Zadatak: Koliko puta se povea pritisak gasa u sijalici ako se

nakon paljenja temperatura u njoj povea od 27 oC do 300 oC?
Reenje:
t1 = 27 oC , T1 = 300 K
t2 = 300 oC , T2 = 573K
p2
?
p1
p 2 T2 573K
p1 p 2

p1 T1 300K
T1 T2

p2
1,91
p1

Izobarski proces
n = const

p= const

V
const.
T

V
izo

ra
a
b

T
V1 V2

T1 T2

T
Gej-Lisakov zakon

V
ra
a
b
izo

t
V = Vo (1 + t)
Vo zapremina gasa na tempareturi 0 oC

1
273,15 oC

koeficijent termikog irenja gasova

Realan gas
Gas koji se nalazi na niskim temperaturama, bliskom
temperaturi kondenzacije i visokim pritiscima tako da su
rastojanja izmeu molekula mala te se interakcije izmeu njih
ne mogu zanematiri, ne moe se opisati jednainom stanja
idealnog gas.

Vre Vid nb

n 2a
p re p id 2
V

Vid Vre nb
2

n a
p id p re 2
V

p id Vid nRT

jednaina stanja realnog gasa

n 2a
Vre nb p re 2 nRT
V

pre i Vre pritisak i zapremina

n 2a
V nb p 2 nRT
V

Van der Valsova jednaina

koje merimo instrumentima (realne

vrednosti)
ako izostavimo indekse u njihovim
oznakama prethodni izraz dobija sledei
oblik

(x10-5 m3/mol)

vazduh

a
(J m /mol2)
.1358

3.64

Pc
(MPa)
3.77

Tc
(K)
133 K

Ugljen dioksid (CO2)

.3643

4.27

7.39

304.2 K

Azot (N2)

.1361

3.85

3.39

126.2 K

Vodonik (H2)

.0247

2.65

1.30

33.2 K

Vodena para (H2O)

.5507

3.04

22.09

647.3 K

Ammonijak (NH3)

.4233

3.73

11.28

406 K

Helijum (He)

.00341

2.34

0.23

Freon (CCl2F2)

1.078

9.98

4.12

gas

Na primer
K
Ako385uzmemo
1 mol gasa
N2
na 1 bar i 20 C
Relativne greke su:
5.2 K

nb
0.16%
V

n 2a
0.25%
2
pV

n a
V nb nRT
2
V
2

nRT
an 2
p
2
V nb V

2
3

nRT
an
abn
V 3 nb
V
0
V 2
p
p
p

Kritina taka

Eksperimenti na ovom podruju pokazuju

kondenzaciju, tenost + gas

0
nb

Kritina taka na Van der Valsovoj izotermi

Vk 3nb

1 a
pk
27 b2

8 a
Tk
27 R b

substance

Vazduh

H2

He

N2

CO2

H20

TC (K)

133

33.2

5.2

126

304

647

tC (oC)

-140.14

-239,94

-267.94

-147.14

30,86

373.86

pC (MPa)

3.77

1.3

0.23

3.4

7.39

22.1

Van der Valsova jednaina daje dobre rezultate za

temperature neto vee od kritine.