UNIVERZITET U NOVOM SADU

FAKULTET TEHNIKIH NAUKA

Mainski odsek
ISPITNI ZADACI IZ PRENOSA TOPLOTE (06)
10. 7. 2009.
REENJE 1
1. Parovod prenika 300 mm i temperature 450oC okruen je zaklonom
prenika 400 mm. Emisivnost povrine parovoda je 0.8 a zaklona
0.82. Od spoljanje povrine zaklona toplota se odvodi zraenjem i
konvekcijom. Proseni koeficijent prelaza toplote sa zaklona na okolni vazduh je 35 W/m2K, a temperatura okolnog vazduha i okolnih
povrina je 50oC. Smatrajuci da se razmena energije zraenjem
obavlja kroz prozranu sredinu, treba:

vazduh
z

50oC
? oC

zaklon

parovod
450oC

a) izracunati temperaturu zaklona,

b) toplotu koja se razmenjuje izmeu parovoda i okoline po jednom
dunom metru parovoda (tzv. toplotne gubitke po dunom
metru).
REENJE 1 Str. 143.
Toplota koja se zraenjem predaje sa povrine cevi na cilindrini zaklon je
Q1 z =

A1 T14 Tz4

,
1
A 1
+ 1
1
e1 Az ez

(1)

Toplota koja se zraenjem sa zaklona prenosi na veliku obuhvatnu povrinu okolnih zidova (2) jeste
Qz2

Az Tz4 T24

4
4
Az
Az Tz T2
=
=
= 1 =
= Az Tz4 T24
,
A

1
A 1
1 + 0 1 1
+ z
1 2

ez A2 e2
ez

e2

(2)

Toplota koja se, pak konvekcijom razmeni izmeu zaklona o vazduha u prostoriji jeste

Qzk = Az tz to = Az Tz To .

(3)

a) U ustaljenom reimu, bilans energije za zaklon je

0 = Q1 z ( Qz2 + Qzk ) , (4)

odnosno, korienjem (1), (2) i (3)

0=

A1 T14 Tz4

1
A 1
+ 1
1
e1 Az ez

Az Tz4 T24 + Az Tz To

)) ,

(5)

to nakon delenja sa Az postaje

1

0=

T14 Tz4
A1
Tz4 T24 + Tz To
Az 1

A 1
+ 1
1
e1 Az ez

( (

)).

(6)

Odnos povrina cevi i zaklona jeste

A1
d L d1
= 1
=
,
Az
dz L dz

a prema zadatku je To=T2., te se dobija jedna jednaina za odreivanje Tz:

4
4
d1 T1 Tz
0=
Tz4 T24 + Tz To
dz 1 d1 1

+
1

e1 dz ez

( (

) ) , (7)

tj.
0=

8
4
4
3 5.67 10 (273.15 + 450) Tz
5.67 108 Tz4 (273.15 + 50)4 35 Tz (273.15 + 50)
1
3 1
4

+
1
0.8 4 0.82

Numerikim (priblinim) traenjem reenja u opsegu T1=(273.15+450)=723.15 K >Tz

>T2=(273.15+50)=323.15 K dobija se
Tz = 462.385 K=189.24oC. (8)

b)Toplota kou parovod zrai prema ekranu, to je prema bilansu isto to zaklon predaje konvekcijom i zraenjem ka prostoriji (okolini), bie sada - prema (1)
Q1 z =

(d1 L) T14 Tz4

,
1 d1 1
+
1

e1 dz ez

(9)

odnosno po dunom metru parovoda

Q1 z / L =

d1 T14 Tz4

1 d1 1
+
1

e1 dz ez

0.3 (5.67 10 8 ) (273.15 + 450)4 462.3854

1
0.3 1

+
1

0.8 0.4 0.82

)=

8603.824 W/m = 8.604 kW/m.

(10)
ISPITNI ZADACI IZ PRENOSA TOPLOTE 1. 2. 2007.
1. Izmeu loinog prostora pei i okoline nalazi se pregradni zid debljine 0.15 m. Zid ima toplotnu
provodivost 1.2 W/mK, a emisivnost njegove povrine ka okolini je 0.8. Na povrini zida ka okolini izmerena je temperatura 100oC. Slobodnoj konvekciji sa zida na okolni vazduh odgovara koeficijent prelaza tplote 20 W/m2K, a vazduh i povrine prostorije su na 25oC. Treba proceniti
temperaturu povrine zida ka loinom prostoru. Problem reiti pod sledecim pretpostavkama:
1. ustaljeni uslovi razmene toplote,
2. jednodimenzionalno provoenje kroz ravan zid,
3. razmenu toplote zraenjem izmeu spoljne povrine zida i okoline smatrati razmenom kroz
prozraan (inertan) medijum izmeu male povrine (zida) i velike povrine (upljine) na temperaturi okolnog vazduha.
2

Poznato
Temperatura na spoljnoj povrsini zida poznate debljine i provodivosti i emisivnosti

T1 T2
4
= (T 2 T ) + (T 24 T amb
).
L

T1 = 373 +

T1 = T 2 +

L
4
(T2 T ) + (T24 T amb
) .

015
.
20 (373 298) + 08
. 567
. 108 (3734 2984 ) = 625 K = 352 oC .
12
.

ISPITNI ZADACI IZ PRENOSA TOPLOTE 2.10. 2007. (10.1.2007.)

izolovano 5 cm
3. Greja u vidu diska prenika 10 cm paralelan je drugom disku, prijemniku, istog prenika na rastojanju 5 cm (vidi sliku). Snaga greT2
jaa je 300 W. Zadnje strane diskova su izolovane. Oba diska nalaze
e1,T1
se u velikoj prostoriji (upljini) sa zidovima na 350 K i inertnim medijumom (s obzirom na zraenje). Povrine diskova su sive i ne1-greja
providne, emisivnosti su 0.8. Izraunati:

To=350 K

izolovano
10 cm
2 -prijemnik

a) temperaturu grejaa i prijemnika,

b) toplotni protok zraenja ka okolnoj prostoriji,
c) toplotni protok izmeu grejaa i prijemnika.

RESENJE

E J
Q = b,1
r1
a) Iz 1
e1A1

E J
Q = b,2
r2
b) Iz 2
e2A2

c)

J
Q 3 =

i E b,1 = T14 , sledi T1

i E b,2 = T24 , sledi T2

F r Q + J
FE I Ge A
=G J =G
H K G
H
b,1

Fr
FE I Ge A
=G J =G
H K G
H
1/4

b,2

1/4

2 2

1 1

Q 2 + J

I
JJ .
JK
1/4

I
JJ .
JK
1/4

J 1 J 3J 2
+
1
1
.
A1F13
A2F 23
3

d) Q 12 = A1F12 J 1 J

g.

Poznato je:
. , r1 = 1 e1 = 1 08
. = 02
. , A1 = r 2 = 005
. 2 = m2, J
Q 1 = 300 W, e1 = 08

. 2 = m2, J
Q 2 = 0 W, e2 =... , r2 = 1 e2 = 1... =... , A2 = r 2 = 005

= ? W/m2

= ? W/m2

T3 = 350 K,

Dalje, kako je okruzenje veliko u poredjenju sa dimenzijama grejaca i prijemnika, ono se moze
smatrati crnim telom, te je e3 = 1 , r3 = 1 e3 = 1 1 = 0 , J

= E b,3 ,

E b,3 = T34 = 567

. 1083504 = W/m2

pojasnjenje:
3

Ako su povrsine izlozene velikom okruzenju, tada se okruzenje moze smatrati supljinom sa malim
otvorom u odnosu na povrsinu supljine (ovo je inace model crnog tela). Kako crno telo asporbuje
sve dozraceno, a kroz otvor difuzno emituje zracenje koje odgovara zracenju crnog tela na temperaturi supljine, to se otvori supljina (odnosno povrsina 3 na slici) mogu zameniti crnim povrsinama.
3

difuzno zracenje

Ocigledno, treba jos samo odrediti sjajeve povrsina 1 i 2. Zna se da vazi

J J 3 J 1J 2
Q 1 = 1
+
1
1
,
A1F13
A1F12

J
Q 2 =

J 1 J 2J 3 J 2J 1 J 2J 3
+
=
+
1
1
1
1
,
A2F 21
A2F 23
A1F12
A2F 23
2

Zbog geometrije i polozaja je

2
1

x
d

F 12=0.37
d/x=10/5=2

F12 = 037
. , F13 = F 23 = 1 F12 = 1 037
. = 063
. .

Zamenom poznatih velicina dobija se sistem jednacina

0=

J 1
J 2J 3
+
1
1
,
000785
.
037
.
000785
.
063
.

300 =

0 = 037
. (J

J 1J 3
J 1J 2
+
1
1
,
000785
.
0063
. .
0.00785 037
.

J 1 ) + 063
. (J

J 3)

300 / 000785
.
= 063
. (J 1 J 3 ) + 037
. (J 1 J 2 )

odakle se resavanjem dobijaju sjajevi:

J

= 45134 W/m2,

= 17234 W/m2

F r Q + J
Ge A
E I
F
=G J =G
H K G
H
1/4

Konacno: a) T1

b,1

1 1

I F 1 08. 300 + 45134I

JJ = G08. 000785
JJ = 991 K = 718
.
G
. 10
JK G
JK
H 567
1/4

1/4

C.

Fr
Ge A
E I
F
=G J =G
H K G
H
2

1/4

b) T2

b,2

2 2

Q 2 + J

I F 1... 0 + 17234I
JJ = G...000785
JJ = 743 K = 470
.
G
567
.

10
JK G
JK
H
1/4

1/4

E J 1 E b,3 J 2
Q 3 = b,3
+
= A1F13 2E b,3 J 1 J
1
1
c)
A1F13
A2F 23

C.

.
063
. b
2 851 45134 17234g
=
h= 000785
-300 W.

Provera: U ustaljenom rezimu mora da vazi bilans energije

0 = Q 1 + Q 2 + Q 3 = 300 + 0 + (300) = 0 W.

d) Q 12 = A1F12 J 1 J

.
037
. b
45134 17234g
= 81.0
g= 000785

W.

2. Pregrejana amonijna para u suprotnosmernom toplotnom raz150oC

menjivau (vidi sliku) hladi se od 150oC do stanja suvozasiene
amonijak
pare na 36.3oC, i nastavlja da se kondenzuje do stanja kljuale
(hlaenje)
amonijak
tenosti. Maseni protok pare je 0.2 kg/s, specifina entalpija na
36.3oC (kondenzacija)
ulazu je 1797.1 kJ/kg, u stanju suvozasiene pare 1488.8 kJ/kg a u
28.5oC
stanju kljuale tenosti 372.2 kJ/kg. Rashladna voda ulazi sa
voda
12oC
12oC, i moe da se zagreva samo do 28.5oC. Specifina toplota
povrina
vode je stalna u ovom opsegu i iznosi 4.184 kJ/kgK. Treba izraunati "veliinu razmenjivaa", tj. proizvod koeficijenta prolaza
toplote kroz pregradu i povrine pregrade (k A), kW/K, i to:
a) na delu gde se amonijak hladi do stanja suvozasiene pare,
b) na delu gde se amonijak kondenzuje do stanja kljuale tenosti,
c) prema preporukama za koeficijent prolaza toplote, k, kod ovakvih razmenjivaa, izabrati njegovu vrednost i proceniti potrebnu povrinu razmene toplote.
REENJE
a) sekcija hlaenja:
&1 ( h ( t1 ) h ( t1k
Qhl = m

))=

( ( )

&2c2 t2 t2 ? , odakle
m

&1
m
h t1 h ( t1 k )
&
m2 c2
,
0.2
= 28.5
( 1797.1 1488.8 ) = 24.92 oC
4.128 4.184

t2? = t2

tln,knd =

(150 28.5) (36.3 24.92)

=
(150 28.5)
46.5oC,
ln
(36.3 24.92)

Qhl = 0.2 ( 1797.1 1488.8) = 61.6 kW,

( ( )

&1 h t1 h ( t1k
Qhl = m

) = (kA ) t
hl

ln,hl

(kA)hl =

Qhl
61.6
=
=
tln,hl 46.5 1.325 kW/K.

&1 ( h ( t1k ) h ( t1k ) ) = m

&2 c2 ( t2? t2 ) , odakle
b)sekcija kondenzacije: Qknd = m

&1
m
( h ( t1 k ) h ( t1 k ) )
&2 c2
m
,
0.2
= 12.0 +
( 1488.8 372.2 ) = 24.92 oC
4.128 4.184

t2? = t2 +

tln,knd =

(36.3 24.92) (36.3 12.0)

=
(36.3 24.92)
17.03oC
ln
(36.3 12.0)

Qknd = 0.2 ( 1488.8 372.2 ) = 232.32 kW,

&1 ( h ( t1k ) h ( t1k
Qknd = m

(kA)knd =

))=

(kA )knd t ln,knd ,

Qknd
223.32
=
= 13.11 kW/K.
tln,knd
17.03

b) (kA)hl + (kA)knd = k ( Ahl + Aknd ) = 1.325+13.11= kW/K

Za kondenzatore ovakvog tipa obino je k=350 do 1160 W/m2K. Prema tome
A = ( Ahl + Aknd ) = 14.435

1.16

= m2, do A = ( Ahl + Aknd ) = 14.435

= 2
0.35 m .

Prava vrednost povrine moe da se odredi tek nakon to se razmotri konkretna realizacija razmenjivaa, kada moraju da se mnogo tanije odrede vrednosti koeficijenata prolaza za obe zone
(hlaenja i kondenzacije).
4. 7. 2008.
3. Loini prostor (loite) nekog kotla odvojen je od okruenja (prostora kotlarnice) pregradnim
zidom debljine 0.15 m. Povrina zida prema kotlarnici ima emisivnost 0.8, i temperaturu 100oC.
Zid se hladi konvekcijom prema okolnom vazduhu na 25oC i zraenjem prema okolnim zidovima takoe na 25oC. Procenjeno je da slobodnoj konvekciji sa zida na okolni vazduh odgovara
koeficijent prelaza 20 W/m2K, a povrine zidova su daleko vee u odnosu na povrine pregradnog zida prema okolini. U datim ustaljenim uslovima treba proceniti (izraunati):
a) gubitke toplote sa spoljne povrine pregradnog zida, po jedinici povrine zida,
b) temperaturu na unutranjoj povrini (prema loitu) pregradnog zida, ako je toplotna provodivost zida 1.2 W/mK.
REAVANJE
a) Sa povrine zida postoji hlaenje usled konvekcije prema okolnom vazduhu, i zraenjem
prema zidovima kotlarnice (koji su velike povrine u odnosu na povrinu pregradnog zida):
4
).
b) q = (T2 T ) + (T24 Tamb

Dakle, q = 20 (373 298) + 0.8 (5.67 10 8) (373 4 298 4)= W/m2 = 2.02 kW/m2.
6

b) Prethodno izraunati fluks u ustaljenom reimu provodi se kroz zid sa unutranje strane ka

(T1 T2) = q , gde je T1 temperatura na unutranjoj povrini zida (prema

L

spoljnoj strani. Dakle

loitu). T1 = T2 +

L
0.15
q = 373 +
2020.31 = K = 352 oC.

1.2

4. 9. 2007.
3.
Elektricni provodnik precnika 2 cm provucen je kroz cev unutrasnjeg precnika 5 cm. Provodnik i cev nisu u neposrednom kontaktu. Kroz provodnik protice struja, te se stalno generise 40 W
po duznom metru provodnika. Sva oslobodjena toplota se iskljucivo zracenjem razmenjuje sa cevi
oko provodnika. Elekticna izolacija provodnika ima emisivnost 0.8 i najvisu dopustenu temperaturu
120oC. Emisivnost unutrasnje povrsine cevi je 0.9, a temperatura 26.85 oC. Izracunati temperaturu
povrsine elektricne izolacije i uporediti sa najvisom dopustenom.
RESENJE
L
d = 0.02 m

D = 0.05 m

T1 = ? K ,

T 2 = 300 K ,

e1 = 0.8

Q&1 =

e1
A T14 J 1 .
1 e1 1

Q&1 =

J 1 = e1T14 + (1 e1 ) F11J

q1 =

Q&1
e
= 1 T14 J
Ld1 1 e1

F11 = 0 ,

).

A2J

e1
d L T14 J
1 e1 1

A1J 1 = A1e1T14 + (1 e1) A1F11J 1 + A2F21J

d2
F 21J
d1

e2 = 0.9

),

q1 =

Q&1
e
= 1 T 14 J
L d1 1 e1

= A2e2T 24 + (1 e2) A 1F 12J

).

+A 2F 22J

).

= e2T24 + (1 e2 ) 1 F12J 1 + F22J 2 ,

d2

).

F12 = 1 .

A1F12 = A2F21

F 21 =

A1
dL
d
002
.
F12 =
F12 =
F12 =
1 = 04
.
A2
DL
D
005
.

F 22 = 1 F12 = 06
.
4

5
T

J 1 = 0.8 5.67 1 + (1 0.8) 0 + 0.4J 2 ,

2

100

300
2

= 0.9 5.67
+ (1 0.9) 1J 1 + 0.6J 2 ,

100
5

q1 =

Q&1
40
0.8
T
5.67 1 J 1 .
=
=

L d1 0.02 1 0.8
100

Resenja ovog sistema jednacina su

J

= 1118.5 W/m2, J

= 481.89 W/m2, T1 = 388.65

1 , i T1 = 388.65 K. Dakle, T1 = 388.65 K, ili

t1 = 115.5 C.
o

Alternativno, sve ovo moe da se reava i korienjem gotovih obrazaca

Q12 =

T14 T24

1 1
1 2
1
+
+
1 A1 F12 A1 2 A2

Za F12 = 1 bie

= A1

Q12 = (L d1)

),

T14 = T24 +

1
T14 T24
A1
1
1 1
1+
+ 1
1
F12 2
A2
1
d
1 1
+ 1 1
1 2
d2

T14 T24

d1 1
(Q12 / L ) 1 1
+ 1 = ...
d1 1 2
d2

21. 9. 2007.
3. Elektrini provodnik prenika 2 cm provuen je kroz zatitnu cev unutranjeg prenika 5 cm.
Provodnik i cev nisu u neposrednom kontaktu. U provodniku se stalno generie 40 W po
dunom metru, i sva osloboena toplota se iskljuivo zraenjem razmenjuje sa cevi oko provodnika. Elektina izolacija provodnika ima emisivnost 0.8. Emisivnost unutranje povrine cevi je
0.9, a temperatura 27oC. Treba proveriti mogunost izbora elektrine izolacija sa najviom doputenom temperaturom od 120oC.

L
d = 0.02 m

D = 0.05 m

T1 = ? K ,

T 2 = 300 K ,

e1 = 0.8

).

Q&1 =

e1
A1 T14 J
1 e1

Q&1 =

e1
d L T14 J
1 e1 1

e2 = 0.9

),

q1 =

Q&1
e
= 1 T 14 J
L d1 1 e1

A1J 1 = A1e1T14 + (1 e1) A1F11J 1 + A2F21J

J 1 = e1T14 + (1 e1 ) F11J

d2
F 21J
d1

).

A2J

).

= A2e2T 24 + (1 e2) A 1F 12J

+A 2F 22J

).

= e2T24 + (1 e2 ) 1 F12J 1 + F22J 2 ,

d2

q1 =

Q&1
e
= 1 T 14 J
Ld1 1 e1

F11 = 0 ,

).

F12 = 1 .

A1F12 = A2F21

F 21 =

A1
dL
d
002
.
F12 =
F12 =
F12 =
1 = 04
.
A2
DL
D
005
.

F 22 = 1 F12 = 06
.
4

5
T

J 1 = 0.8 5.67 1 + (1 0.8) 0 + 0.4J

100
2

q1 =

300
2

= 0.9 5.67
+ (1 0.9) 1J 1 + 0.6J 2 ,

100
5

Q&1
40
0.8
T
5.67 1 J 1 .
=
=

L d1 0.02 1 0.8
100

Resenja ovog sistema jednacina su

J

= 1118.5 W/m2, J

= 481.89 W/m2,

T1 = 388.65

1 , i T1 = 388.65 K. Dakle, T1 = 388.65 K, ili

t1 = 115.5 C.
o

Alternativno, sve ovo moe da se reava i korienjem gotovih obrazaca

Q12 =

T14 T24

1 1
1 2
1
+
+
1 A1 F12 A1 2 A2

Za F12 = 1 bie

= A1

1
T14 T24
A1
1
1 1
1+
+ 1
1
F12 2
A2

Q12 = (L d1)

1
d
1 1
+ 1 1
1 2
d2

T14 T24

),

T14 = T24 +

d1 1
(Q12 / L ) 1 1
+ 1 = ...
d1 1 2
d2

10. 3. 2007.

1.

Lozisni prostor neke peci odvojen je od okolnog vazduha zidom debljine 0.15 m. Zid ima
toplotnu provodivost 1.2 W/mK i emisivnost povrsine 0.8. Na povrsini zida ka okolini izmerena je temperatura 100oC. Slobodnoj konvekciji sa zida na okolni vazduh odgovara koeficijent
prelaza 20 W/m2K, a vazduh je na 25oC. Treba proceniti temperaturu povrsine zida ka lozisnom prostoru. Problem resiti pod sledecim pretpostavkama:

1.

ustaljeni uslovi razmene toplote,

2.

jednodimenzionalno provodjenje kroz ravan zid,

3.

razmenu zracenjem izmedju spojne povrsine zida i okoline smatrati razmenom kroz prozracan medijum izmedju male povrsine (zida) i velike povrsine (supljine) na temperaturi
okolnog vazduha.

Poznato
9

Temperatura na spoljnoj povrsini zida poznate debljine i provodivosti i emisivnosti

T1 T2
4
= (T 2 T ) + (T 24 T amb
).
L

T1 = 373 +

T1 = T 2 +

L
4
(T2 T ) + (T24 T amb
) .

015
.
20 (373 298) + 08
. 567
. 108 (3734 2984 ) = 625 K = 352 oC .
12
.

5. 9. 2008.
3. Loini prostor (loite) nekog kotla odvojen je od okruenja (prostora kotlarnice) pregradnim
zidom debljine 0.15 m. Povrina zida prema kotlarnici ima emisivnost 0.8, i temperaturu 100oC.
Zid se hladi konvekcijom prema okolnom vazduhu na 25oC i zraenjem prema okolnim zidovima takoe na 25oC. Procenjeno je da slobodnoj konvekciji sa zida na okolni vazduh odgovara
koeficijent prelaza 20 W/m2K, a povrine zidova su daleko vee u odnosu na povrine pregradnog zida prema okolini. U datim ustaljenim uslovima treba proceniti (izraunati):
a) gubitke toplote sa spoljne povrine pregradnog zida, po jedinici povrine zida,
b) temperaturu na unutranjoj povrini (prema loitu) pregradnog zida, ako je toplotna provodivost zida 1.2 W/mK.
REAVANJE
a) Sa povrine zida postoji hlaenje usled konvekcije prema okolnom vazduhu, i zraenjem
prema zidovima kotlarnice (koji su velike povrine u odnosu na povrinu pregradnog zida):
4
).
b) q = (T2 T ) + (T24 Tamb

Dakle, q = 20 (373 298) + 0.8 (5.67 10 8) (373 4 298 4)= W/m2 = 2.02 kW/m2.
b)Prethodno izraunati fluks u ustaljenom reimu provodi se kroz zid sa unutranje strane ka
spoljnoj strani. Dakle

(T1 T2 ) = q , gde je T1 temperatura na unutranjoj povrini zida (prema loitu).

L
T1 = T2 +

L
0.15
q = 373 +
2020.31 = K = 352 oC

1.2

Ili tekst 12.5.2007. 13.4.2007. 10. 3. 2007.

4. Izmeu loinog prostora pei i okoline nalazi se pregradni zid debljine 0.15 m. Zid ima toplotnu
provodivost 1.2 W/mK, a emisivnost njegove povrine ka okolini je 0.8. Na povrini zida ka
okolini izmerena je temperatura 100oC. Slobodnoj konvekciji sa zida na okolni vazduh odgovara koeficijent prelaza toplote 20 W/m2K, a vazduh i povrine prostorije su na 25oC. Treba
proceniti temperaturu povrine zida ka loinom prostoru. Problem reiti pod sledecim pretpostavkama:
5. ustaljeni uslovi razmene toplote,
6. jednodimenzionalno provoenje kroz ravan zid,
7. razmenu toplote zraenjem izmeu spoljne povrine zida i okoline smatrati razmenom kroz
prozraan (inertan) medijum izmeu male povrine (zida) i velike povrine (upljine) na temperaturi okolnog vazduha.
12. 2. 2008.

29. 1. 2008.
10

3. Pod i plafon kockaste pei, ije su ivice 4 m duine, dre se na stalT1=1100 K, e1=1
nim temperaturama u ustaljenom reimu. Plafon i pod su crne, a sve 4 m
bone povrine su adijabatne (reradijacijske, reemitujue). Izrauaijabatno
nati:
4m
(izolovano)
a) temperaturu bonih adijabatnih povrina,
T2=550 K, e2=1

b) snagu neto toplotnog zraenja plafona,

c) potrebnu snagu hlaenja (grejanja) poda spolja da bi se odrao
zadati ustaljeni reim.
Neto toplote za svaku zonu upljine, a ima ih tri, je respektivno,
Q1 =

qb,1 qb,2
R12

qb,1 qb,3
R13

, W,(1) Q2 =

qb,2 qb,1
R21

qb,2 qb,3
R23

qb,3 qb,1

, W, (2) Q3 =

R31

qb,3 qb,2 1-greja

, W. (3)To=350 K

R32

Ovde su, prema definicijama otpora R, a imajui u vidu uslove recipronosti geometrijskih faktora,
R12 = 1/ A1F12 = 1/ A2F21 = R21 , R13 = 1/ A1F13 = 1/ A3F31 = R31 , R23 = 1/ A2F 23 = 1/ A 3F 32= R 32 .

Poto je zona 3 reemitujua bie Q3 = 0 , pa za treu zonu vai 0 =

nalazi qb,3(

q
q
1
1
+
) = b,1 + b,2 ,
R31 R32
R31 R32

qb,3 = qb,1

R32
R31
+ qb,2
.
R31 + R32
R31 + R32
T34 = T14

a)Poto su qb,i = Ti4 , iz zadnje jednaine sledi

T34 = T14

R32
R31
+ T24
.
R31 + R32
R31 + R32

qb,3 qb,1
R31

qb,3 qb,2
R32

,odakle se

(4)

R32
R31
+ T24
, odnosno
R31 + R32
R31 + R32

(5)

Dalje, poto su A1 = A2 , i F13 = F 23 (zbog geometrijske simetrije), vai R31 = R32 = R23 = R13 , pa se dobija T34 = T14

1
1 1
1
1
+ T24 = T14 + T24 , odnosno T34 = T14 + T24 = 11004 + 5504 , tj. T3 = 939.11 K.
2
2 2
2
2

b)Zamenom qb,3 iz jednaine (4) u (1) dobija se

Q1 = (qb,1 qb,2 )(

qb,1 qb,2
(T14 T24 )
1
1
+
)=
=
1
1
R12 R31 + R32
.
1

1
1
+
+

R12 R31 + R32

R12 R31 + R32

Ovde je = 5.67 108 W/m2K4,

R12 = 1/ A1 F12 = { F12 = 0.2} =

(6)

1
= 0.3125 m-2,
(4 4) 0.2

jer je, prema tablicama (ili dijagramima)

RESENJE 1
Kroz horizontalni cevovod precnika 50/57 mm tece voda brzinom 0.15 m/s, sa prosecnom temperaturom 100oC. Cev je
celicna sa toplotnom provodivoscu 46 W/moC, a izolovana je

w=0.15 m/s

d3= 89
d2= 57
d1= 50

1.

tf2=20oC
tw3= ?
tw2=?
tw1~tf1
tf1=100oC

11

2 -prije

materijalom sa toplotnom provodivoscu 0.116 W/moC. Spoljni precnik izolacije je 89 mm (slika). Izolacija je spolja izlozena prirodnoj konvekciji. Treba:
1. izracunati gubitke toplote po duznom metru cevovoda, W/m, ako je temperatura okolnog vazduha 20oC,
2. izracunati temperature na unutrasnjoj povrsini cevi, na unutrasnjoj i spoljasnjoj povrsini izolacije.RESENJE
Koeficijent prelaza toplote sa vode na cev:
.
. ,
.
106 m2/s, f1 = 0683
Za tf1 = 100 oC, su f1 = 0295
W/moC, Prf1 = 175

Ref 1 =

wd1 015
. 50 103
=
= 254
. 104 = 25400.
f1
0295
.
106

Strujanje je turbulentno i moze se koristiti

Nuf1 = 0021
.
(Ref 1 )0.8 (Prf 1 )0.43 . Nu f1 = 0021
.
254000.8 175
. 0.43 = .

Koeficijent prelaza toplote je 1 = Nu f 1

f1
d1

= 89247
.

0683
.
= W/m2C.
50 103

. (Grf 2 Prf 2 )0.25 ,

Koeficijent prelaza sa izolacije na okolni vazduh prirodnom konvekcijom: Nuf 2 = 05

Za tf 2 = 20 oC, su
.
f 2 = 1506
. 106 m2/s, f 2 = 259
. 102 W/moC, Prf 2 = 0703
,

Grf 2 Prf 2 = g f 2(d3 )3

tw3 tf 2
2

( f 2 )

Prf 2 = 981
.

f 2

1
1
=
1/K
27315
. + 20 29315
.

1
65 20
(89 103 )3
0703
.
= 33
. 106
29315
.
(1506
. 106 )2

Nu f 2 = 05
. (Grf 2 Prf 2 )0.25 = 05
. (33
. 106 )0.25 = 212
. 2 = Nu f 2

f2
d3

= 212
.

259
. 102
89 103

= 617
. W/m2C

Ukupni koeficijent prolaza toplote je:

1
1
1
d
1
d
1
=
+
ln 2 +
ln 3 +
,
kL 1d1 21 d1 2 2 d2 2d3
1
1
1
57
1
89
1
=
+
ln
+
ln
+
= 3.759 mC/W,
kL 1230 (50 103 ) 2 46 50 2 0016
.
57 618
. (89 103 )
kL =

1
= 0266
.
W/mC.
3759
.

Toplotni protok po duznom metru je

qL = kL (t1 t2 ) = 0.266 100 20 = 67 W/m.

Temperatura izolacije spolja je tw3 = tf 2 +

qL 1
67
= 20 +
= 589
. oC
2d3
617
. (89 103 )

12

Postoji razlika izmedju pretpostavljene i izracunate temperature. Ponavljanjem procedure sa ovom vrednoscu
dolazi se do
Grf 2 Prf 2 = g f 2(d3 )3

tw3 tf 2
2

( f 2 )

Prf 2 = 981
.

1
58.9 20
(89 103 )3
0703
.
= 286
. 106
29315
.
(1506
. 106 )2

Nu f 2 = 05
. (Grf 2 Prf 2 )0.25 = 05
. (286
. 106 )0.25 = 206
.

2 = Nu f 2

f2
d3

= 206
.

259
. 102
89 103

= 60
. W/m2C.

Ukupni koeficijent prolaza toplote je:

1
1
1
57
1
89
1
=
+
ln
+
ln
+
= 3.802 mC/W,
kL 1230 (50 103 ) 2 46 50 2 0016
.
57 60
. (89 103 )
kL =

1
= 0263
.
W/mC.
3.802

.
100 20 = 66 W/m.
Toplotni protok po duznom metru je qL = kL (t1 t2 ) = 0263

Temperatura izolacije spolja je tw3 = tf 2 +

qL 1
66
= 20 +
= 593
. oC
2d3
60
. (89 103 )

F12 = 0.2 .

Iz uslova da je zbir geometrijskih faktora za svaku zonu u upljini jednak 1, bie

F13 = 1 F11 F12 = 1 0 0.2= 0.8

Dalje, zbog A1 = A2 , i F13 = F23 (zbog geometrijske simetrije), vai

R32 = R31 = R13 =

Prema tome

1
1
=
= 0.078125 m-2.
A1 F13 (4 4) 0.8

Q1 =

(T14 T24 )
1

1
+

R12 R31 + R32

=
1

(5.67 108)(11004 5504)

1
1

0.3125 + 0.078125 + 0.078125

7.47 x 105 W = 747 kW.

Plafon bi tada morao spolja da ze zagreva sa ovoliko snage.

c) Zamenom (4) u (1), ureivanjem kao pod b), ili jednostavnom prenumeracijom indeksa u
Q2 = (qb,2 qb,1 )(

izrazu (6), dobija se

(T24 T14 )
1
1
+
) = ... =
1
R21 R32 + R31
1

1
+

R21 R32 + R31

(7)

Uporeivanjem sa (6), oigledno je da vai Q2 = Q1 . Dakle, sa adijabatnim bonim povrinama ove

upljine, sva toplota koja bi se dovodila plafonu, morala bi da se odvede sa poda.
13. 7. 2007.

RESENJE 1
Kroz horizontalni cevovod precnika 50/57 mm tece voda brzinom 0.15 m/s, sa prosecnom temperaturom 100oC. Cev je
celicna sa toplotnom provodivoscu 46 W/moC, a izolovana je

w=0.15 m/s

d3= 89
d2= 57
d1= 50

3.

tf2=20oC
tw3= ?
tw2=?
tw1~tf1
tf1=100 C
o

13

materijalom sa toplotnom provodivoscu 0.116 W/moC. Spoljni precnik izolacije je 89 mm (slika). Izolacija je spolja izlozena prirodnoj konvekciji. Treba:
4. izracunati gubitke toplote po duznom metru cevovoda, W/m, ako je temperatura okolnog vazduha 20oC,
5. izracunati temperature na unutrasnjoj povrsini cevi, na unutrasnjoj i spoljasnjoj povrsini izolacije.
Koeficijent prelaza toplote sa vode na cev:
.
. ,
.
106 m2/s, f1 = 0683
Za tf1 = 100 oC, su f1 = 0295
W/moC, Prf1 = 175

Ref 1 =

wd1 015
. 50 103
=
= 254
. 104 = 25400.
f1
0295
.
106

Strujanje je turbulentno i moze se koristiti

Nuf1 = 0021
.
(Ref 1 )0.8 (Prf 1 )0.43 . Nu f1 = 0021
.
254000.8 175
. 0.43 = .

Koeficijent prelaza toplote je 1 = Nuf 1

f1
d1

= 89247
.

0683
.
= W/m2C
50 103

. (Grf 2 Prf 2 )0.25 ,

Koeficijent prelaza sa izolacije na okolni vazduh prirodnom konvekcijom: Nuf 2 = 05
.
. 106 m2/s, f 2 = 259
. 102 W/moC, Prf 2 = 0703
Za tf 2 = 20 oC, su f 2 = 1506
, f 2

Grf 2 Prf 2 = g f 2(d3 )3

tw3 tf 2
2

( f 2 )

Prf 2 = 981
.

1
65 20
(89 103 )3
0703
.
= 33
. 106
29315
.
(1506
. 106 )2

Nu f 2 = 05
. (Grf 2 Prf 2 )0.25 = 05
. (33
. 106 )0.25 = 212
. 2 = Nu f 2

Ukupni koeficijent prolaza toplote je:

1
1
=
1/K
27315
. + 20 29315
.

f2
d3

= 212
.

259
. 102
89 103

= 617
. W/m2C.

1
1
1
d
1
d
1
=
+
ln 2 +
ln 3 +
,
kL 1d1 21 d1 2 2 d2 2d3

1
1
1
57
1
89
1
=
+
ln
+
ln
+
= 3.759 mC/W, kL = 1 = 0266
.
W/mC.
3
kL 1230 (50 103 ) 2 46 50 2 0016
.
57 618
. (89 10 )
3759
.

.
100 20 = 67 W/m.
Toplotni protok po duznom metru je qL = kL (t1 t2 ) = 0266

Temperatura izolacije spolja je tw3 = tf 2 +

qL 1
67
= 20 +
= 589
. oC.
2d3
617
. (89 103 )

Postoji razlika izmedju pretpostavljene i izracunate temperature. Ponavljanjem procedure sa ovom vrednoscu
dolazi se do

Grf 2 Prf 2 = g f 2(d3 )3

tw3 tf 2
2

( f 2 )

Prf 2 = 981
.

1
58.9 20
(89 103 )3
0703
.
= 286
. 106
29315
.
(1506
. 106 )2

Nu f 2 = 05
. (Grf 2 Prf 2 )0.25 = 05
. (286
. 106 )0.25 = 206
. 2 = Nu f 2

f2
d3

= 20.6

259
. 102
= 60
. W/m2C.
89 103

Ukupni koeficijent prolaza toplote je:

14

1
1
1
57
1
89
1
=
+
ln
+
ln
+
= 3.802 mC/W
3
kL 1230 (50 10 ) 2 46 50 2 0016
.
57 60
. (89 103 )

1
= 0263
.
W/mC.
3802
.

kL =

.
100 20 = 66 W/m.
Toplotni protok po duznom metru je qL = kL (t1 t2 ) = 0263

Temperatura izolacije spolja je tw3 = tf 2 +

qL 1
66
= 20 +
= 593
. oC.
2d3
60
. (89 103 )

RESENJE 2
1.

Samotni zid kotlovskog lozista oblozen je spolja celicnim

limom na oko 30 mm od spoljne povrsine zida (rastojanje je
malo u odnosu na dimenzije paralelnih povrsina. U ustaljenom
rezimu temperatura povrsine zida prema limu je 127oC a lima
50oC. Emisivnost povrsine samota je 0.8 a lima 0.6. Smatrajuci da vazdusni sloj izmedju zida i lima ne utice na razmenu
toplote zracenjem, treba izracunati, u W/m2:

127oC

50oC

e=0.8
e=0.6
30 mm

1. gubitke toplote zracenjem po jedinici povrsine zida,

2. zracenje koje emituju povrsine, i takozvani sjaj povrsina,
3. dolazece (incidentno) i reflektovano zracenje za obe povrsine, W/m2
RESENJE
Povrsine zida i lima mogu se smatrati beskonacnim paralelnim plocama izmedju kojih se nalazi transparentni
(prozracni) medijum.
q12 =

a) Za takvu situaciju razmenjena toplota je

1
567
.
Tako je q12 = 1
1
+
1
08
.
06
.

1
1
T14 T24 =
567
.
1 1
1 1
+
1
+
1
e1 e2
e1 e2

FFT I FT I I
G
J G
J J.
G
H
100K H
100KK
H
4

FF27315
. + 127I F
27315
. + 50I I
G
G
J
G
H 100 K H 100 JKJK= 435 W/m .
H
4

U ustaljenom rezimu je q21 = q12 = 435 W/m2.

T I
. + 127I
F
F27315
= 08
. 567
. G
G
J
JK= 1161 W/m ,
H
K
H
100
100
F1 e I
. + 50I
FT I
F27315
=q
+ G Jq , W/m ,
= e 567
. G J = 0.6 567
. G
= 370 W/m , q
J
He K
H
K
H
K
100
100
1 06
. I
F1 08. IJ 435 = 1340 W/m , q = 370 + F
= 1161 + G
G
H08. K
H06. JK (435) = 907 W/m ,

b) qi ,emit = ei Ti4 , W/m2, q1,emit = e1 567

.

q2,emit

q1,sjaj

i ,sjaj

2,sjaj

i ,emit

ij

c)Za dati sistem je q1,icid = q2,sjaj = 907 W/m2, q2,incd = q1,sjaj = 1342 W/m2,
. ) 907 = 181 W/m2, q2,refl = (1 e2 )q2,incd = (1 06
. ) 1340 = 537 W/m2 ..
Pa su zado q1,refl = (1 e1 )q1,incd = (1 08

POMOCNE ANALIZE ZA ZRACENJE:

RAZMENA ENERGIJE ZRACENJEM IZMEDJU TELA (POVRSINA)

15

Bilans energije za neku povrsinu A1: Q1 = A(J 1 G1 ) ,

Ovde je J 1 = e1E b1 + r1G1 ,
Eliminacijom J 1 odavde sledi da je Q1 = A(e1E b1 (1 r1 )G1 ) ,ili, ako se eliminise G1 ( G1 =
e1
E J
J 1 e1E b1

J eE
1 r1 b1
Q1 = A(J 1
) , ili Q1 = A1 J 1 1 1 b1 =
1 r1
r1
r1

A1 1 r1

1
1 r1
A1 1 r1

J 1 e1E b1
) sledi
r1

e1

E b1 J 1

1 r1

Uvek vazi a1 + r1 + p1 = 1 , te za neprozracne povrsine (p=0) sledi r1 = 1 a1(= 1 e1 ) ,

Tako za neprozracnu povrsina sada sledi J 1 = e1E b1 (1 e1 )G1 Q1 = A(e1E b1 e1G1 ) ,

Odnosno

Q1 =

1
(E J
1 1 e1 b1
A1 e1

).

Ocigledno, mora se znati Ji.

RAZMENA ENERGIJE IZMEDJU POVRSINA
Primer dve beskonacne paralelne neprozracne (p = 0) ploce.
J

= e1E b1 + (1 e1 )G1 , J

= e2E b2 + (1 e2 )G2 .

za paralelne ploce, beskonacne vazi A1 = A2 , a osim toga

A1G1 = A2J

2,

A2G2 = A1J 1 .

Zamenom u prethodno sledi

Resavanjem po nepoznatim

(1 e2 )J
J

q1 =

= e1E b1

2
2

= e2E b2

1
1
1
( E b1 +
E b2 )
e2 + e1
e
.
1
(
1) e2
e1e2
1 e2

Zamenom u bilansnu jednacinu Q1 = A

Q1 = A

(1 e1 )J

e1
( E b1 J
1 e1

sledi

1
1
T24 T14
( E b2 E b1) = A
1 1
1 1
.
1 ( + )
1 ( + )
e1 e2
e1 e2

Q1
1
1
=
E b2 E b1 =
T24 T14
1 1
A1 1 ( 1 + 1 )
.
1 ( + )
e1 e2
e1 e2

29. 6. 2007.
1. amotni zid nekog loita obloen je spolja elinim limom na oko 3 cm od povrine zida. Temperatura
povrine zida prema limenoj oblozi je 127oC a limene obloge 50oC. Emisivnost povrine amota je 0.8 a
16

lima 0.6. Smatrajui da vazduni sloj izmeu zida i obloge ne utie na razmenu toplote zraenjem, treba
izraunati, u W/m2:
1. gubitke toplote zraenjem po jedinici povrine zida,
2. sopstveno zraenje svake povrine, i tzv. sjajeve povrina,
3. dolazee (incidentno) i reflektovano zraenje za obe povrine, W/m2
4.

Samotni zid kotlovskog lozista oblozen je spolja celicnim

limom na oko 30 mm od spoljne povrsine zida (rastojanje je
malo u odnosu na dimenzije paralelnih povrsina. U ustaljenom
rezimu temperatura povrsine zida prema limu je 127oC a lima
50oC. Emisivnost povrsine samota je 0.8 a lima 0.6. Smatrajuci da vazdusni sloj izmedju zida i lima ne utice na razmenu
toplote zracenjem, treba izracunati, u W/m2:

127oC

50oC

e=0.8
e=0.6
30 mm

5. gubitke toplote zracenjem po jedinici povrsine zida,

6. zracenje koje emituju povrsine, i takozvani sjaj povrsina,
7. dolazece (incidentno) i reflektovano zracenje za obe povrsine, W/m2
Povrsine zida i lima mogu se smatrati beskonacnim paralelnim plocama izmedju kojih se nalazi transparentni
(prozracni) medijum.

a)Za takvu situaciju razmenjena toplota je

1
567
.
Tako je q12 = 1
1
+
1
08
.
06
.

q12 =

1
1
T14 T24 =
567
.
1 1
1 1
+
1
+
1
e1 e2
e1 e2

FFT I FT I I
G
J G
J J.
G
H
100K H
100KK
H
4

FF27315
. + 127I F
27315
. + 50I I
G
G
J
G
H 100 K H 100 JKJK= 435 W/m .
H
4

U ustaljenom rezimu je q21 = q12 = 435 W/m2.

T I
. + 127I
F
F27315
. G
G
J = 08. 567
H
H 100 JK= 1161 W/m ,
100K
F1 e I
. + 50I
FT I
F27315
=q
+ G Jq , W/m ,
= e 567
. G J = 0.6 567
. G
= 370 W/m , q
J
He K
H
H 100 K
100K
1 06
. I
F1 08. IJ 435 = 1340 W/m , q = 370 + F
= 1161 + G
G
H08. K
H06. JK (435) = 907 W/m ,

b) qi ,emit = ei Ti4 , W/m2, q1,emit = e1 567

.

q2,emit

q1,sjaj

i ,sjaj

i ,emit

2,sjaj

ij

q
= q1,sjaj = 1342
b) Za dati sistem je q1,icid = q2,sjaj = 907 W/m2, 2,incd
W/m2,
. ) 907 = 181 W/m2, q2,refl = (1 e2 )q2,incd = (1 06
. ) 1340 = 537 W/m2, ..
Pa su zado q1,refl = (1 e1 )q1,incd = (1 08

POMOCNE ANALIZE ZA ZRACENJE:

RAZMENA ENERGIJE ZRACENJEM IZMEDJU TELA (POVRSINA)

Bilans energije za neku povrsinu A1: Q1 = A(J 1 G1 ) ,Ovde je J 1 = e1E b1 + r1G1 ,

17

Eliminacijom J 1 odavde sledi da je Q1 = A(e1E b1 (1 r1 )G1 ) ,ili, ako se eliminise G1 ( G1 =

e1
E J
J 1 e1E b1

J 1 e1E b1 1 r1 b1
Q1 = A(J 1
) , ili Q1 = A1 J 1
=
1 r1
r1
r1

A1 1 r1

1
1 r1
A1 1 r1

J 1 e1E b1
) sledi
r1

e1

E b1 J 1

1 r1

Uvek vazi a1 + r1 + p1 = 1 , te za neprozracne povrsine (p=0) sledi r1 = 1 a1(= 1 e1 ) ,

Tako za neprozracnu povrsina sada sledi J 1 = e1E b1 (1 e1 )G1 , Q1 = A(e1E b1 e1G1 ) ,

odnosno

Q1 =

1
(E J
1 1 e1 b1
A1 e1

Ocigledno, mora se znati Ji.

RAZMENA ENERGIJE IZMEDJU POVRSINA
Primer dve beskonacne paralelne neprozracne (p = 0) ploce. J

= e1E b1 + (1 e1 )G1 , J

= e2E b2 + (1 e2 )G2 .

za paralelne ploce, beskonacne vazi A1 = A2 , a osim toga A1G1 = A2J 2 , A2G2 = A1J 1 .
Zamenom u prethodno sledi

Resavanjem po nepoznatim

(1 e2 )J
J

(1 e1 )J
1

q1 =

= e2E b2

1
1
1
( E b1 +
E b2 )
e2 + e1
e
e
.
1
2
(
1)
e1e2
1 e2

Zamenom u bilansnu jednacinu Q1 = A

Q1 = A

= e1E b1

e1
( E b1 J
1 e1

sledi

1
1
T24 T14
( E b2 E b1) = A
1 1
1 1
.
1 ( + )
1 ( + )
e1 e2
e1 e2

Q1
1
1
=
E b2 E b1 =
T24 T14
1
1
1
1
A1 1 ( + )
.
1 ( + )
e1 e2
e1 e2

22. 4. 2008.
3. Ravna neprovidna povrina ima temperaturu 300oC i emisivnost 0.8. Povrina se hladi zraenjem prema velikom okruenju na temperaturi 20oC. Proceniti toplotne gubitke zraenjem po jedinici povrine za dva sluaja:
a) povrina je neposredno izloena okruenju,
b) povrina je zaklonjena (zatiena zaklonom) paralelnim povrini, a emisivnost zaklona je
0.3.
REAVANJE

18

a)

Q1 / A1 = e1 T14 T04 = e1Cb 41 40

) ,gde su C

= 108 = 1004 = 5.667 W/m2K4,

= T /100= T /102 .

273.15 + 300 4 273.15 + 20 4

2
2
Q&/ A = 0.8 5.667

= W/m = 4.557 kW/m .Zapaziti i da isto moe i iz

100
100

relacije za dve beskonane paralelne ploe, pd uslovom da je druga ploa crna, i da ima temperaturu okruenja:
Q/ A =

1
1
1
T14 T04 = { e0 = 1} =
Cb 14 04 =
C 4 04 = e1Cb 14 04
1
1
1 1
1 b 1
,
+
1
+ 1
e1 e0
e1 1
e1

4
4

Tz
1
1
273.15 + 300
4
4

T1 T z =
5.777
100 , Q / A = ez Tz4 T04 .
b) Q / A = 1 1
1
1

100

+
1
1 (
+
)

e1 ez
0.8 0.3

Q/ A =

1
1
T14 Tz4 = ez Tz4 T04
T14 Tz4 = 0.3 Tz4 T04
1
1
1
1
,
ili
+
1
+
1
e1 ez
0.8 0.3

4
4

1
273.15 + 300 Tz

100
1
1

100

+
1
0.8 0.3

4
4

Tz
= 0.3 Tz 273.15 + 20

, X =
,

100
100
100

4
4

1
1 273.15 + 300
273.15 + 20

X
=
X

;
1
1

100
100

+
1 0.3

0.8 0.3

1
5.73154 + 2.93154
0.3
1
+ 1 0.3
5.73154 X = X 2.93154
=,
0.3
, odakle X = 0.8
1
+ 1 0.3
1
+
0.8
0.3
+ 1 0.3
0.8

T = 100X 1/4 = 100 558.31361/ 4=

K = oC.

273.15 + 20
2
2
Q&/ A = 0.3 5.667 X
= W/m = 0.824 kW/m .

100

Zapaziti takoe da se do istog rezultata dolazi i korienjem formule za dve paralelne beskonane ploe sa titom izmeu.
23. 5. 2009.

3.

uplji cilindar na slici obrazuje upljinu sa crnim povrinama. Obe baze imaju
poluprenik r=0.1 m, a visina cilindra je h=0.25 m. Donja baza je na temperaturi 550 K a gornja na 300 K. Bona povrina je adijabatna (reemitujua), i
aproksimativno ima svuda jednaku temperaturu. Treba izraunati:

19

a) toplotu koja se zraenjem emituje sa donje baze, W,

b) nepoznatu temperaturu bone adijabatne povrine, K.

20

REENJE 3

3.

uplji cilindar na slici obrazuje upljinu sa crnim povrinama. Obe baze imaju
poluprenik r=0.1 m, a visina cilindra je h=0.25 m. Donja baza je na tempera
turi 550 K a gornja na 300 K. Bona povrina je adijabatna (reemitujua), i
aproksimativno ima svuda jednaku temperaturu. Treba izraunati:
a) toplotu koja se zraenjem emituje sa donje baze, W,
b) nepoznatu temperaturu bone adijabatne povrine, K.

579/76 Postoji 9 geometrijskih faktora. Pri tome

su F11=0 i F22=0. Prema gotovim podacima iz
tablica (vidi sliku)

Bie z = 2 + (h / r)2 = ... = 8.25 , i

F12 =

1
2

( z

z 2 4 = 0.123 . Dalje,

F13 = 1 F12 = 0.877 Zbog simetrije (ili primenom

recipronosti) nalazi se F21 = F12 = 0.123 i

F23 = 1 F21 = 0.877 = F13 . Iz uslova recipronosti

A1
r 2
F13 =
F13 = ... = 0.1754 .
A3
2rh

A3 F31 = A1F13 bie F31 =

Zbog simetrije je F32 = F31 = 0.1754 , a iz

F31 + F32 + F33 = 1 ,sledi konano i
F33 = 1 (F31 + F32 ) = ... = 0.649 .

Kod upljine sa crnim zonama je

Qi = Ai Ti4

A j FjiTj4 ,
j =1

i=1,2,...,n,

a ko-

4
4
rienjem reciprociteta Qi = AiTi AiFij T j ,
j =1

i=1,2,...,n,
n

a poto je
n

Fij
j =1

=1,

i=1,2,...,n, bie

Qi = Ai Fij Ti4 T j4 ,
j =1

i=1,2,...,n.

Za konkretan sluaj, n=3, je

n

( (

Q1 = A1 F1 j T14 Tj4 = A1 F11 T14 T14 + F12 T14 T24 + F13 T14 T34
j =1

))

21

25. 10. 2008. 6.12.2008.

3. Dugaka "prazna" prizmatina upljina ima popreni presek
jednak jednakostraninom trouglu stranice 1 m (slika). Sve
stranice upljine su neprovidene, sive i difuzne: bazna stranica 500 K
e=0.5
ima emisivnost 0.8 a obe bone 0.5. U ustaljenom reimu,
2
baznoj stranici dovodi se 800 W/m toplote koja se zraenjem
prenosi na obe bone stranice na temperaturi 500 K. Treba:

500 K
e=0.5
T=? K
e=0.8
q=800 W/m2

1m

REAVANJE Poto bone povrine imaju identina zraea svojstva i na istoj su temperaturi, obe
mogu da se smatraju jednom zonom u dvozonalnoj upljini druga zona je bazna povrina. Neka
bazna povrina bude zona 1, a obe pone povrine zona 2.
Za upljinu sa dve zone lako se nalazi (ak postoje gotove fromule
Q12 =

T14 T24

1 e1
1 e2
1
+
+
A1e1
A1F12
A2e2

= A1

T14 T24

T14 T24
Q12
=
1 e1
A 1 e2 , odakle A1
1 e1
A 1 e2 Emisivnosto
1
1
+
+ 1
+
+ 1
e1
F12 A2 e2
e1
F12 A2 e2

obe zone su poznate, i =5.67x10-8 W/m2K. Poznato je i Q12/A1 = 800 W/m2, T2=500 K i
A1/A2=1/2=0.5. Zbog injenice da je bazna povr ravna bie F12=1. Tako se dobija, reavanjem po
4

Q12 1 e1
A 1 e2
1
1
T1
T
= 2 +
+
+ 1

, odnosno

8
F12 A2 e2
( 10 ) A1 e1
100
100

T1

1
1 0.5
T1
500
1 0.8 1
800
+ + 0.5
= .
100 = 100 +
8
8
1
0.5
(5.67 10 10 )

0.8

Konano between the two becomes F12 = 1 . The temperature of the base surface is determined
Q 12 =

from

(T1 4 T2 4 )
1 1
1 2
1
+
+
A1 1 A1 F12 A2 2

(5.67 10 8 W/m 2 K 4 )[( T1 ) 4 ( 500 K ) 4 ]

800 W =

T1 = 543 K
1 0 .8
1
1 0 .5
+
+
(1 m 2 )(0.8) (1 m 2 )(1) (2 m 2 )(0.5)

Note that A1 = 1 m 2 and A2 = 2 m 2 .

18. 09. 2009. Ili 26. 09. 2009.

3. Ravan solarni kolektor ima selektivnu apsorpcionu povrsinu emi-

solarno
dozracivanje

rezultujuce:
kolektor-nebo

sivnosti 0.1, i apsorptivnosti 0.95 za solarno zaracenje. Kada je solarno dozracivanje 750 W/m2, temperatura na povrsini kolektora je
konekcija
120 oC, temperatura neba 10 oC, a temperatura okolnog vazduha
30 oC. Smatrati da je prosecni koeficijent prelaza toplote usled kon1/3
vektivnog hladjenja u mirnoj atmosferi jednak 0.22(tpov tvaz )
upotrebljivo
W/m2K. Atmosferu smatrati inertnim medijumom sa stanovista zracenja. Treba izracunati:
a) snagu koja se moze odvesti za neke potrebe od kolektora po jedinici povrsine, W/m2,
b) procenat odvedene snage u odnosu na solarno dozracivanje (efikasnost kolektora),

3. Solarni kolektor ima apsorpcionu povrinu emisivnosti 0.1, i apsorptivnosti 0.95. Kada je dozrai-

vanje sa sunca 750 W/m2, temperatura na povrini kolektora je 120oC, temperatura "neba" je

22

10oC, a temperatura okolnog vazduha 30oC. Proseni koeficijent prelaza toplote konvektivnim
hlaenjem prema okolini je 0.22 (tp-to)0.33 W/m2K. Sa stanovita zraenja okolina je inertni medijum. Treba izraunati:
a) snagu koja moe da se odvede (za neke potrebe) od kolektora po jedinici povrine, W/m2,
b) udeo (u procentima, postocima) odvedene snage u odnosu na solarno dozraivanje (efikasnost kolektora),
RESENJEpretpostavke:
ustaljen rezim razmene energije
povrsina kolektora je zanemarivo mala u odnosu na "povrsinu" neba,
atmosfera je inertna sa stanovista zracenja izmedju neba i kolektora
Bilans energije za jedinicu povrsine kolektora u ustaljenom rezimu je
0 = dolazeca energija - odlazeca energija .
Ovde su

dolazeca = apsorbovani deo

= 0.95 Gsol ,
solarnog dozracenja na povrsini

solarno
dozracivanje
Gsol

0.05 Gsol

0.95 Gsol

4
4
odlazeca1 = neto razmena zracenjem = (T kol
Tneba
)
izmedju kolektora i neba

neto razmena zracenjem izmedju

male povrsine kolektora i
velike "povrsine" neba

T nebo
, T kol

odlazeca2 = razmena konvekcijom

= (tkol tvazd ) = 0.22(tkol tvazd )1/3(tkol tvazd ) = 0.22(tkol tvazd )4/3
izmedju kolektora i atmosfere

razmena konvekcijom (strujanjem)

izmedju
povrsine kolektora i
atmosferskog vazduha

tvazd

, tkol

odlazeca3 = ( potencijalno iskoristiva energija)

23

ka potrosacima energije

Prema tome: odlazeca3 (korisna) = dolazeca-(odlazeca1+odlazeca2),

4
4
Tneba
) 0.22(tkol tvazd )4/3.
odlazeca3 = 0.95 Gsol (T kol

Konkretno:

8
4
4
4/3
odlazeca3 = 0.95 750 0.1 (5.67 10 ) (273.15 + 120) (273.15 10) 0.22 (120 30)

273.15 + 120 4 273.15 10 4

4/3

0.95

750

0.1

5.67

odlazeca3 =

0.22 (120 30)
2
2

10
10

odlazeca3 = W/m2 .
potencijalno

b)efikasnost kolektora je: = upotrebljivo = odlazece3 = 515.4958 = , ili oko 69 %.

dozraceno

Gsol

750

15. 11. 2009.

3. Za merenje temperature vazduha u rashladnoj komori

velike zapremine koristi se zivin stakleni termometar.
Termometar pokazuje temperaturu od 20oC. Temperatura povrsina zidova komore je 17oC. Emisivnost termometra je t = 0.937, a prosecni koeficijent prelaza
toplote izmedju vazduha i termometra je 5 W/m2K.
Odrediti stvarnu temperaturu vazuha u rashladnoj komori, odnosno gresku pokazivanja termometra.

tz

tt

too

Q zr = Q kn .

Ako su
Tt

- pokazivanje termometra (temperatura termometra),

Too

- temperatura vazduha u komori,

Tz

- temperatura zidova rashladne komore,

stanje termometra
bez promene

RESENJE Bilans energije za termometar u ustaljenim uslovima je

tz
t1
zracenje sa zidova

konvekcija na vazduh
too

tada su su Q kn = At(Tt T ) odaje se konvekcijom, I Q zr = Att(T z4 Tt4 ) dobija se dozracivanjem od

supljine (videti osenceni dokaz na kraju).Zamenom u bilans, i svodjenjem na jedinicnu povrsinu
termometra bice

j b

t T z4 Tt4 Tt T = 0 . Odavde je Tt T =

t 4
T z Tt4 . Konkretno

24

t = Tt T =

0937
.
(567
. 108 )
0937
.
567
.
25615
. 4 25315
. 4 =
5
5

FF25615
. I F
25315
. I I
G
G
J
G
H100 K H100 JKJK= K.
H
4

.
= oC = K.
Temperatura vazduha je sada t = tt t = 20 21056

Za konveksni objekat, povrsine A1 , emisivnosti 1 , koji se odrzava na uniformnoj temperaturi T1 ,

postavljen unutar ogromne zatvorene supljine, cija je povrsina A2 , emisivnost 2 i temperature T2 ,
toplotni protok usled zracenje sa porsine 1 na povrsinu 2 je Q1 2 , i jednak je
q12 =

Q12
1
=
T14 T24
1 1
1
A1 1 2
A1
.
+
+
1
F12 A2 2

Kako je objekat 1 konveksan, bice F12 = 1 , a kako je objekat 1 mali u odnosu na 2, bice A1 / A2 0 .
Tako, jos pod pretpostavkom da je 2 0 , dobija se:
q12 =

Q12
1

T14 T24 = 1 T14 T24

1 1 1
1 2
. 108 W / m2K 4 .
A1
, W/m2K = 567
+ +0
1
1
2

25