SINIR BEYLİĞİNDEN

İMPARATORLUĞA
1354-1402
 Osmanlı devleti 1350’lerde bir ara sınır beyliği
olmaktan öte bir şey değildi. Ancak, 1352
sonrası olayları Osmanlıların üstünlüğünü
öylesine sağlam olarak belirledi ki, öteki
beylikler otuz yıl içinde Osmanlılara bağımlı
oldular.
 Kilit olay ( başarma nedenleri); Osmanlıların
Balkanlar’da, batıya doğru sonsuz genişleme
olanakları sunan bir köprübaşı kazanmalarıydı.
 Gelibolu Yarımadası ve Boğazlar Hıristiyanların
kontrolünde olduğundan Osmanlılar’ın Trakya’ya
çıkaracakları bir birlik Bizanslılarca bozguna
uğratılabilirdi. Sorunu Osmanlılardan yana olan
Çanakkale boğazının doğu yakasındaki Karesi beyliği
çözdü.
Osmanlı başarısını bir dizi olay hazırlamıştır;
Karesi tahtı için bir çekişme,1345’te Orhan’ın bu
beyliği topraklarına katma fırsatı verdi. Osmanlı
hizmetine girmiş olan Kareseli gaziler, Çanakkale
Boğazı ötesine bir sefer yapılmasını istiyorlardı. Batı
sınırını yöneten Orhan oğlu Süleyman sefer için
hazırlık yapıldı. Orhan 1346’da , Bizans tahtında hak
iddia eden İoannis Kantakuzenos ile bir ittifak
yapmış, kızı Theodora’yla da evlenmişti. Böylelikle
de Osmanlıların Bizansın içine girme fırsatı verdi.
 Süleyman, Sırp ve Bulgar
güçlerine karşı Kantakuzenos ‘a
yardım için 1352’de Edirne’ye
gittiğinde, Gelibolu kıstağının
doğu kıyısındaki Çimpe’de
(Omurbeyli) yerleşti.1354
martının 1’sini 2’sine bağlayan
gece meydana gelen bir
deprem, gelibolu’nun ve
yöredeki öteki kalelerin
duvarlarını yıktı. Süleyman’ ın
adamları hemen yıkılmış yeri
işgal etti. Kaleler onarılıp Orhan oğlu süleyman gazi
anadolu askerleri ile doldurup
osmanlıların avrupa toprağına
kesin olarak yerleşmelerini
sağladı.
 Avrupa , kudüs’ü geri almak için değilde,
kostantiniye’yi Osmanlılar dan kurtarmak için
bir haçlı seferi planlanıyor, Latin ve yunan
kiliselerinin birleşmeleri projesi artan bir şevkle
yeniden ele alınıyordu. Gelibolunun fethinde
sonra ele geçirilen Selanik paşpiskoposu
Griporyos Palamas Osmanlıların ona iyi
davrandığını İslamiyeti’nin doğru din olduğunu
ve tanrının onlara yardım ettiğini söylediklerini
bildirir. Süleyman, Avrupa’daki ileri mevzilerini
güçlendirmek için Anadolu dan Avrupa ya
Müslüman göçebeleri taşıyordu. Yeni Türk
köyleri kurulmuş sınır bölgeleri de Süleyman’ın
genel komutasında her biri gazi yönetiminde
kurulmuştur. Osmanlı’nın işgal alanı her geçen
gün büyüyordu.
 Gelibolu sınır komutanı Murat ve
savaşçılığa baş koymuş Lala Şahin,
Edirne’nin alınmasını amaçlayan bir
saldırı başlattılar. İki yıl, Meriç
Vadisi’ndeki ve İstanbul Edirne yolu
üzerindeki kaleleri ele geçirerek
kentin askeri yardım ve gerekli ihtiyaç
maddeleri yollarını kestiler. 1361’de
savunma güçlerinin son yarma
hareketi de başarısızlıkla sonuçlandı Komutan lala şahin
(Sazlıdere savaşı) ve Trakya başkenti
Edirne aynı yıl içinde teslim oldu.
Devam eden Türk göç ve yerleşme
hareketi, Trakya’daki fetihlerin hemen
ardından Avrupa‘da Osmanlı’nı
yayılmasına sağlam bir temel
olmuştur.
 Balkanlarda Osmanlı fetihlerini coğrafya
koşulları da belirlemiştir. Makedonya ve
Arnavutluk ta yerel beyler Osmanlı egemenliğini
kabul etti. Selanik liman ve kentinin 1387’de
düşmesiyle Teselya’ya doğru ikinci bir ilerleme
yolu açıldı. Bir üçüncüsü de İstanbul Begrat
yolunu takip ediyordu. 1365’te az bir karşı
direnişten sonra Meriç vadisi Osmanlı denetimine
girdi. 1385’te balkan geçitleri yoluyla Sofya ve
niş üzerinden Morava vadisi ne girildi. ertesi yıl
Sırp krallığı Osmanlı hakimiyetini tanıdı.
 Osmanlılar artık balkan yarımadasındaki başlıca
yolların denetimlerini tutuyorlardı.
Anadolu’dan güçlü Yörük grupları
da olan göçebeler getirip
anayollar boyunca dağlık
bölgelere yerleştirdiler.
Trakya’nın sınır bölgeleriyle
Meriç ve tunca vadileri‘nde
yoğun nüfuslu Türk yerleşimleri
kuruldu. Balkanlardaki sınırdaş
yerel beyleri Osmanlının
egemenliğini kabul ettiler.
Osmanlılar Trakya’ya 1346ve
1352 arasında kantakuzenosun
müttefiki olarak girmişlerdi;
1365-1366 yıllarında , Bizanslılar,
Macarlar ve Eflaklılarca
sıkıştırılan Bulgaristan kralına
Osmanlılar müttefikleri takviye
göndermiştir
 Papanın, Ortodoks Klisesi’nin roma
ile birleşmesi koşuluyla Bizans’ı
kurtarmak için haçlı seferi
düzenleme çabasının semeresiz
kalması ve Sırp beylerinin 1371’de
Çimen’de bozguna uğraması
üzerine, balkan beyleri birer birer
Osmanlı hakimiyetini Kabul ettiler.
Papanın Osmanlılara karşı haçlı
seferi ilan eden 25 aralık 1366
tarihli bağıtına karşın, Avrupalı bir
haçlı ordusu , gerçekten Osmanlıyı
durdurabilirdi. O vakitler
Osmanlının en güçlü rakibi Macar
Krallıgı idi. Başlıca Osmanlı zaafı
ise deniz gücü yokluğu idi. Rumeli
ile Anadolu arasında geçiş noktası
olan Çanakkale boğazının denetimi
hıristiyan devletlerin elindeydi.
Osmanlını yayılması, balkanlarda
politik koşulların olduğu kadar
toplumsal koşulların da yardımını
görmüştür.
Osmanlılar, 14. yüzyıl ortalarında
Balkanlar’da fetih yoluna girdiklerinde
Anadolu da Ankara’dan Çanakkale
Boğazına uzanan güçlü bir devlet
kurmuş bulunuyorlardı. 1350’lerde
Stefan Duşan’ın Sırbıstan
imparatorluğu ile Bulgaristan
krallığının dağılmalarından sonra güç
ve büyüklük bakımından hiçbir balkan
devleti Osmanlı devleti ile
karşılaştırılamazdı. Osmanlıların
Avrupa’daki ilerlemesi Asya’daki
toprakların genişlemesiyle her zaman
koşut olmuştur. 14.yüzyıl da Anadolu
‘da Osmanlılara rakip iki güçlü devlet
vardı: Sivas’ı başkent edinmiş Eratna
Beyliği ve başkenti Konya’yı içeren
Karaman Beyliği.
 Dönemin Ortadoğu kaynakları, bu
sultanı bütün ucbeyliklerinin beyi
olarak betimler. Osmanlılar bu
nedenle Germiyan Beyliğinin
başkenti Kütahya’yı ve güneydeki
Hamidili’ni elde etmekte zorluk
çekmedi. Murat, 1387’deki
Karamanlı saldırısını, Bizans
imparatoru, Sırp despotu ve öteki
Sırp beyleri hıristiyan
haraçgüzerlerin ve genellikle aşiret
müslümanlarla rakibini kesin bir
yenilgiye uğrattı. Bu yenilgiden
sonra birçok bağımsız hükümdaralar
Osmanlı hükümdarını kendi
efendileri olarak tanıdılar. Sivas’ta
Eretna hanedanın yerine geçen kadı
Burhaneddin Osmanlılara karşı
koyarak ipek yolunda önemli bir
kent olan Amasya’ya doğru
yayılmasını engelledi.
 Murat’ıAnadolu sorunları meşgul ederken
Balkanlar’da , Sırbistan, Bulgaristan ve Bosna
kendisine karşı birleşmiş, 27 ağustos 1388’de
bir Osmanlı ordusu Ploçnik’te yenilmişti.
Fakat aynı yılın kışında yıldırım gibi bir sefer
tuna Bulgaristan’ını boyun eğmeye zorladı.
Ertesi bahar, bağımlı beylerin katkısı yardımcı
güçlerle Avrupa’ya geçen Murat, 15 haziran
(doğu hıristiyan takviminde 20 haziran)
1389’da birleşik Sırp ve Bosna ordularını
Kosava Ovası’nda zorlu bir savaşta yendi. Bu
zafer Osmanlı hakimiyetini balkanlarda iyice
yerleşmesini sağlamıştır.
 1389 yılında gelindiğinde ,
Osmanlılar balkanlarda
geniş bir imparatorluk kurmuştu.
Fatih döneminde beylikleri
eyalete çevirmek zorunda kaldı
Osmanlı. Kosova savaşında bir
Sırp Knezinin Murat’ı öldürdüğü
söylentisi yayılınca, Anadolu’daki
beylik hanedanları başkaldırdı.
Yeni sultan 1. Beyazit (1389-
1402) 1389’la 1392 arasında
Anadolu beylikleri arasında ilhak
ederek bu bölgelerin
yönetimlerine kendi adamlarını
yerleştirdi.
 Bayazit Anadolu’yla meşgulken balkanlardaki yetkisi
azalmıştı. Eflak beyi Mirçea da Dobruca ile Silistre’yi
işgal etmişti. Osmanlı bu tehlikelere karşı koyabilmek
için yeterli değildi. Osmanlı sultanı, balkanlara gelip
1393’te tuna Bulgaristan’ı yönetimi altına aldı.
Mirçea’yı ve Dobrucayı Silistre den sürüp attı. 1
Murat’ın ölümü, paleologları Bizans ve Mora’da
yüreklendirmişti. Onlar iki klisenin birleşeceği sözü
verip papayı haçlı seferi yapması için ikna yolları
arıyorlardı. Bayazit, 1399’da Anadolu’ya döndü ve
karaman ve kadı Burhanneddinin topraklarını ihlak
ederek merkezi bir imparatorluk yarattı. Bu
imparatorluğun doğal merkezi olacak Kostantineyi ele
geçirmek kentin ablukasını kuvvetlendirdi. Bu aralarda
Timur orta Asya ve İran’da güçlü bir imparatorluk
kurmuştu. Osmanlı sultanı Timur’a meydan okumuş, 28
temmuz 1402’de Ankara savaşında bozguna uğrayıp
tutsak düşmüştü. Bayazit’in merkezi imparatorluk
girişimi başarısızlıkla sonuçlandı.
 KalanOsmanlı toprakları, Timur’un egemenliğini
kabul eden oğulları, çelebiler arasında bölüşüldü.
Bunlar, Timur’un ölümü üzerine, Osmanlı
ülkesinin bütününü denetimlerine almak için
amansız bir iç savaşa tutuşulur.
Osmanlı sultanı Timur’a
meydan
okumuş,………………’de
Ankara’da bozguna uğrayıp
tutsak düşmüştür.
Cümlesinde boş bırakılan
yere aşağıdakilerden hangisi
gelmelidir?
A)28 Aralık 1353
B)28 Aralık 1402
C)28 Temmuz 1402
D)26 Temmuz 1402

Cevap: C
25 Aralık 1366 yıllarında
Osmanlı devletinin en
güçlü karşısında duran
devlet hangisidir?

A)Macar krallığı
B)Eflaklılar
C)Bizanslar
D)Eretna

Cevap : A
BİZANSLILAR, MACARLAR VE
EFLAKLILARLA ETRAFI
SIKIŞTIRILAN ………………
OSMANLILAR MÜTTEFİKLERİ
TAKVİYE GÖNDERMİŞTİR.
CÜMLESİNDE BOŞ BIRAKILAN
YERE AŞĞIDAKİLERDEN HANGİSİ
GEMELİDİR?
A)Karamanlara
B)Eretna
C)Bulgaristan kralına
D)Timur devletine

Cevap: C