Universiteti "Nënë Tereza" Shkup

Univerzitet "Majka Tereza" Skopje

University "Mother Teresa" Skopje

Flaka Dika

Kompjuterët
Mundësit dhe kufizimet

22.02.2018

1
 Çka është kompjuteri

Kompjuteri është pajisje elektronike që llogarit shpjet, saktë dhe mban në mend
shumë informata.

2
 Njësitë e kompjuterit

Te kompjuterët dallohen 4 njësi themelore:

Njësia hyrëse: tastiera, mausi (miu), lapsi optik, skaneri, ekrani, ...
Njësia dalëse: printeri (shtypësi), ploteri (vizatuesi), DVD, ...
Njësia qendrore: komponenta kryesore Procesori
Memoria

Informatat në kompjuter paraqitet në formë binare (si vargje shifrash binare 1 dhe 0)
Në formë binare paraqiten numrat, shkronjat, por edhe fotografitë.

3
 Përbërja e kompjuterit

4
 Pllaka amë (motherboard)

Komponentet që përfshihen në kompjuter lidhen në një tërësi funksionale përmes pllakës

amë.

5
 Mikroprocesori

Komponenta kryesore për llogaritje dhe komandim të punës së kompjuterit.

Në brendi të tij përfshihet numër i pafundshëm tranzistorësh (në rreth 2 cm2).
P.sh. Single-chip processor - Intel Broadwell-EP Xeon - rreth 7.2 miliard tranzistor.
Numri i tranzistorëve rritet me rritjen e memories kesh (angl. cache)
Takti i punës (shpejtësia e punës): p.sh. 3.6GHz
Pse nuk mundet më shpejt?

Aktualisht:
Prodhohen procesor me më shumë bërthama procesorike.
Brenda procesorit vendoset edhe memorie kesh.
Çdo bërthamë mund ta ketë memorien kesh, ose mund të kenë edhe kesh të
përbashkët.
6
 Memoria

Në çdo kompjuter përfshihen:

Memoria kryesore (RAM)
Memoria periferike (disku, CD, DVD, USB Stick)

Memoria kryesore ka kapacitet të kufizuar, të rangut GB.

Në memorien kryesore ruhen përkohësisht të dhënat që përpunohen (informatat hyrëse), si

dhe rezultatet.
Themi përkohësisht sepse me ndërprerjen e punës së kompjuterit memoria RAM fshihet.
Në memorien kryesore ruhen edhe programet që ekzekutohen.

Njësia elementare e memories quhet bit.

Vargu prej 8 bitësh quhet Bajt (B).
Kapaciteti i memories matet me: Kilobajt (KB), Megabajt (MB), Gigabajt (GB), Terabajt
(TB).
Këto njësi janë shumëfishet e numrit 2: 1KB=2^10, 1MB=2^20, 1GB=2^30, ose
7 1TB=2^40 .
 Memoria periferike

Në memorien periferike ruhen përgjithmon të dhënat, programet, fotografitë.

Siç u përmend më parë, si memorie periferike shfrytëzohen: disku, CD, DVD, USB Stick
(Flash memory).

Diametri i diskut (në inch): 5.25" (më herët), 3.5", 2.5"

Shpejtësia e rrotullimit (rrot/min): 4.800, 5.400, 7.200, 10.000, 15.000
Shpejtësia e transferit të të dhënave (data transfer rate): p.sh. 1 Gbit/s, ose 3 Gbit/s.
Me rëndësi prezenca e memories kesh në disk
Kapaciteti i disqeve: edhe disa TB.
Prodhuesit botëror: Seagate, Toshiba, Western Digital, Hitachi, IBM etj.
Për krahasim: libri Programimi i Orientuar në Objekte vendoset në 3MB (si 1 dhe 0)

Hard disqet zëvendësohen me disqe SSD (Solid-State Drives) - janë sikurse Flash
8 memory.
 Çka e përcakton shpejtësin e kompjuterit?

Shpejtësia e përgjithshme e kompjuterit varet nga puna e komponenteve kryesore të tij:

procesorit, memories, diskut dhe kartelës grafike (video-kartelës).
Shpejtësia e procesorit: takti i punës, numri i bërthamave.
Shpejtësia e memories dhe diskut: sa shpejtë mund të lexohen, shkruhen, ose transferohen.
Shpejtësia e kartelës grafike: sa shpejt e gjeneron fotografinë në ekran.

Gjenerimi i simboleve në ekran (p.sh. gjenerimi i shkronjës E):

Kartela grafike në veti e përmban: procesorin grafik - me frekuencë pune, memorien.

Fuqinë e kartelës grafike e përcakton edhe numri i bërthamave procesorike.
Prodhohen kartela grafike, p.sh. me 1280 bërthama procesorike.

Kartelat grafike shfrytëzohen edhe për llogaritje të ndryshme, duke i përdorur bërthamat
procesorike për llogaritje të ndryshme paralele.
Janë prodhuar kartela grafike që nuk lidhen në ekran, por shfrytëzohen vetëm për
9
llogaritje paralele.
 Hardueri dhe Softueri

Hardueri: pjesa materiale

Softueri: programet
Puna e kompjuterit udhëhiqet përmes softuerit (programeve)

Dallojmë:
Gjuhë të larta programuese - të afërta me logjikën e njeriut
Gjuhë të ulëta programuese - gjuha e mikroprocesorit (gjuha e makinës)
Shembulli i një programi në gjuhën programuese C++:
// Programi 1
// Shuma s=1+2+3+ ... +n
#include <iostream>
using namespace std;
int main()
{
int i,n;
double s;
cout << "\n\nVlera e variables n=";
cin >> n;
s=0;
for (i=1;i<=n;i++)
s=s+i;
cout << "\nShuma e kerkuar s="
<< s
<< "\n\n";
10 return 0;
}
 Pyetje - komente

Pikë kritike - disku, nëse është mekanik

Prishja e diskut, mundësit e riparimit
Sa ndikon vjetërsia e kompjuterit
Prishjet: njësia furnizuese (furnizimi me parametra jostabil)
Tensioni i lartë: çka dëmtohet?
Sa ka ndikim në punën e kompjuterit pllaka amë
Prezenca e virusëve
Shtypësit (printerët): si dëmtohen më shumë?

11
 Ju faleminderit për kujdesin

12