Unitate didaktikoaren defentsa

1. Materia eta haren propietateak

Aurkibidea

1. Sarrera, justifikazioa eta denboralizazioa

2. Oinarrizko gaitasunak
3. Helburu didaktikoak (Ikaskuntza helburuak)
4. Edukiak
5. Metodologia
6. Irakaskuntza-ikaskuntza jarduerak
7. Baliabideak
8. Ebaluazioa
9. Aniztasunari arreta
10. Erreferentzia bibliografikoak
 1. Sarrera, justifikazioa eta denboralizazioa
▶ 9 unitateetatik 1. unitatea
▶ Justifikazioa:
▶ Araudia:
● EAE (Hezkuntza Saila): 236/2015 DEKRETUA, abenduaren 22koa
▶ Ikasleen interesa:
● Higidura eguneroko bizitzan
● Etorkizuneko ikasketekin lotura

▶ Egutegia:
● 1. hiruhilekoa
● Datak: irailaren 18tik urriaren 13ra
● Saio kopurua: 12
 2. Oinarrizko gaitasunak
▶ Oinarrizko gaitasun guztiak landuko dira DIZIPLINA BARRUKO OINARRIZKO KONPETENTZIAK
(DBOK)
OINARRIZKO ZEHAR KONPETENTZIAK (OZK)
DBOK1 Hizkuntza- eta literatura- komunikaziorako
OZK1 Hitzez, hitzik gabe eta modu digitalean
konpetentzia
komunikatzeko konpetentzia
DBOK2 Matematikarako konpetentzia
OZK2 Ikasten eta pentsatzen ikasteko
DBOK3 Zientziarako konpetentzia
konpetentzia
DBOK4 Teknologiarako konpetentzia
OZK3 Elkarbizitzarako konpetentzia
DBOK5 Gizarterako eta herritartasunerako
OZK4 Ekimenerako eta ekiteko espiriturako
konpetentzia
konpetentzia
DBOK6 Arterako konpetentzia
OZK5 Izaten ikasteko konpetentzia
DBOK7 Konpetentzia motorra
 OZK1 Hitzez, hitzik gabe eta modu digitalean komunikatzeko
konpetentzia

▶ Ikasle-irakasle komunikazioa

▶ Ikasleen arteko komunikazioa, taldeko lanetan

▶ Hizkuntza zientifikoa: magnitudeen letrak, unitateak

▶ Txosten idatziak

▶ Azterketak: azalpenak ematea azpimarratu

▶ Materiaren neurketak egiteko simulatzaileak

 OZK 2 Ikasten eta pentsatzen ikasteko konpetentzia

▶ Formulak ikasteko ariketen errepikapena

▶ Eskemen erabilera higidura motak sailkatu beren ezaugarrien

arabera

Masaren neurketa zuzena

Bolumenaren neurketa
▶ Esperimentazioa Zeharkako neurketak (dentsitatea)
Simulatzaileak

▶ Konplexutasuna handitzen joatea

▶ Egoera desberdinen lanketa

OZK3 Elkarbizitzarako konpetentzia

▶ Egunero klasekideekin

▶ Taldekako lanak

▶ Irakaslearekiko komunikazioa

OZK4 Ekimenerako eta ekiteko espiriturako konpetentzia

▶ Banakako lanak; etxerako lanak

▶ Froga eta azterketak

OZK5 Izaten ikasteko konpetentzia

▶ Zorroztasuna, jarrera autokritikoa, erabakiak hartzeko jarrera eta

berrikuntzen aldeko jarrera

 DBOK1 Hizkuntza- eta literatura- komunikaziorako konpetentzia

▶ Ikasle irakasle komunikazioa

▶ Ikasleen arteko komunikazioa, taldeko lanetan

▶ Beste hizkuntzak: informazioa bilatzean, bideo bat ikustean...

▶ Hizkuntza zientifikoa: magnitudeen letrak, unitateak

▶ Testu zientifikoak
 DBOK 2 Matematikarako gaitasuna

▶ Formula matematikoen erabilera

▶ Ekuazio matematikoen askapena

▶ Grafikoen erabilera: interpretazioa eta elaborazioa

 DBOK3 Zientziarako konpetentzia

▶ Landuko den gaitasun nagusia

▶ Jarduera guztietan presente zeharka edo zuzenean

▶ Ikasitakoak aurrerapen teknologikoetan duen eragina

▶ Esperimentu praktikoak
DBOK4 Teknologiarako konpetentzia
▶ Ikasitakoak aurrerapen teknologikoetan duen eragina

DBOK5 Gizarterako eta herritartasunerako konpetentzia

▶ Egunero klasekideekin

▶ Taldekako lanak

▶ Irakaslearekiko komunikazioa

▶ Kontsumo-jarrera arduratsuak sustatzen ditu

DBOK6 Arterako konpetentzia

▶ Irudimena eta sormena, lanak, txostenak, eskemak eta krokisak egiteko garaian.

DBOK7 Konpetentzia motorra

▶ Psikomotrizitate fina eta eskuen erabilera trebea
 3. Helburu didaktikoak (ikaskuntza helburuak)

1. Fisikak eta kimikak aztergai dituzten edukiak bereizten ikastea.

2. Metodo zientifikoa fenomeno errazen behaketan erabiltzeko gai izatea.
3. Materia zer den eta zer propietate bereizgarri dituen jakitea.
4. Nazioarteko unitate-sistema ezagutzea, eta unitate-aldaketa egiten jakitea, multiplo eta
azpimultiploekin.
5. Masa, edukiera, denbora, luzera, azalera eta bolumena neurtzen jakitea, eta neurri horien arteko
erlazioak ulertzea.
6. Neurri bat unitate batean baino gehiagotan adierazten jakitea.
7. Zenbait neurketa-tresna ezagutzea eta nola erabiltzen diren jakitea.
8. Zuzeneko eta zeharkako neurketak egiten jakitea.
 4. Edukiak

► Fisikaren eta kimikaren aztergaia.

► Metodo zientifikoaren hastapenak eta etapak.

► Materia eta haren propietateak.

► Nazioarteko unitate-sistema.

► Unitateen bihurketa-faktoreak.

► Oinarrizko magnitudeak eta magnitude eratorriak.

► Neurketa-tresnak.

► Zeharkako neurketak.
 5. Metodologia
▶ Ikasle bakoitza → ikaskuntzaren subjektu JARDUERA MOTAK
aktiboa
► Hasierako fasean
INDAGAZIOAN OINARRITUTAKO METODOLOGIA ➜ Interesa piztekoak
➜ Aurre-ezagutzak ezagutzekoak
1. Arazo edo testuinguruaren definizioa ► Garapen fasean
➜ Irakasleaen azalpenak
2. Planifikazioa.
➜ Ikasitakoa garatzekoak
3. Hipotesien baieztapenerako esperimentazioa ➜ Ikasitakoa finkatzekoak
► Aplikazio eta komunikazio fasean
egitea.
➜ Zabaltze eta laguntza jarduerak
4. Ondorioak (emaitzaren ebaluazioa). ➜ Esperimentazio jarduerak
➜ Lan monografikoa
5. Ikerketaren komunikazioa.
➜ Aurkezpenak
 6. Irakaskuntza-ikaskuntza jarduerak

Ikasgaia eta materia eta haren propietateei buruzko aurre ezagutzak. (Hasierako fasea)

► Saio 1

► Ikasgelan, proiektorea, arbel digitala eta testu liburuarekin.

► Galderak erantzun ostean erantzun zuzenak zein ziren azalduko zaie eta noiz eta nola
landuko diren azalduko zaie.
 1.1.- Fisika eta kimika (8.orri.)
Zerez eginda dago ura?

H2O
 Kimika:
Materiaren eraketa eta izaera.
• Konposizioa. Hidrogenoa
• Egitura. eta oxigenoa
• Propietateak. H2O
• Erreakzio kimikoak.
 Fisika:
materiak bere barne izaera aldatu
gabe jasaten dituen aldaketak.
Beste adibide batzuk:
 Ariketak:
1.- Irakurri 8. orrialdea eta kimika eta fisika zer diren definitu.
1-2. ariketak
 Zuzenketa
1.ariketa: 8.orrialdea 2.ariketa 8.orrialdea
a.- Fisika. a.- Fisikak.
b.- Kimika. b.- Kimikak.
c.- Kimika. c.- Kimikak.
d.- Fisika. d.- Fisikak.
e.- Fisika
 1.2.- Materia eta haren propietateak
(9.orri.)
Materia , espazioan toki bat hartzen duen eta
masa duen guztia da.
 Ariketak
1.- 9.orrialdea irakurri eta materia, gorputza eta
sistema materiala definitu.
2.- 9.orrildeko 3 eta 4 ariketak egin.
3.Ariketa
a.- Bai Zuzenketa
b.- Ez
c.- Ez 4.Ariketa
d.- Bai a.- Gorutza
e.- Ez b.- Sistema materiala
f.- Bai c.- Gorutza
g.- Bai d.- Gorputza
h.- Ez e.- sistema materiala
i.- Bai f.- Gorutza
j.- Bai g.- Sistema materiala
h.- Sistema materiala
i.- Gorutza
j.- Gorutza
Kurtsoan zehar erabiliko dugun metodo zientifikoari azalpen sarrera. (Hasierako fasea)

► Saio erdia
► Ikasgelan, proiektorea eta arbel digitala.
► Bideoaren ostean hausnarketa talde txikitan.
► Talde handian amankomunean jarri.
Irakaslearen azalpenak eta ariketak testu liburuaren laguntzaz. (Hasierako fasea)

▶ Saio ugaritan erabiliko dira. (1,5 saio)

▶ Kontzeptu berriak azaltzen diren bakoitzean erabiliko da.

▶ Ikasgelan, proiektorea eta arbel digitalarekin.

▶ Liburuko irudiak erakutsiko dira diapositibetan.

▶ Ikasleen parte hartzea bultzatu: galderak, zalantzak...

▶ 15 minututik behera segidan ariketak eta problemak

 1.2.1.- Materiaren propietateak

Materiaren propietateak
Balorazioaren arabera Neurriaren arabera Identifikatzeko balio
Kuantitatiboa Kualitatiboa Estentsiboak Intentsiboak Orokorrak Bereizgarriak
(zenbaki bitartez) (hitzen bitartez) (neurriaren menpe) (ez daude neurriaren (materia identifikatzeko (materia identifikatzeko balio dute)
menpe) ez dute balio)
- Masa - Xaflakorra - Masa - Tenperatura - Masa - Dentsitatea
- Tenperatura - Gogortasuna - Bolumena - Dentsitatea - Bolumena - Urtze- tenperatura
- Bolumena - Harikorra - Luzera - Kolorea - Tenperatura - Irakite-tenperatura
- Kolorea - Disolbagarritasuna
 Ariketak
1.- 10.orrialdea irakurri eta ondorengo taula
bete:

2.- 10.orrildeko 5. eta 6. ariketak egin.

 Ariketak
5.Ariketa
Olioa disolbaezina den likido hori bat da.
Olioaren dentsitatea (0,9 g/cm3 ) urarena (1
g/cm3) baino txikiagoa denez, uraren gainean
flotatzen du. 150 cm3 ur dituen edalontzi batean
10 cm3 olio jarri ditugu, eta nahastearen
tenperatura 20oC da.
 6.Ariketa
Materiaren propietateak

Kuantitatiboa Kualitatiboa Estentsiboak Intentsiboak Orokorrak Bereizgarriak

Disolbagarritasuna Disolbagarritasuna Disolbagarritasuna

Kolorea Kolorea Kolorea
Dentsitatea Dentsitatea Dentsitatea
Bolumena Bolumena Bolumena
Tenperatura Tenperatura Tenperatura
1.2.1.- Materiaren propietateak (10.orri.)
Materia identifikatzeko balio dutenak

MATERIA

OROKORRAK (ez dute BEREIZGARRIAK (materiak

materia bereizteko balio) bereizteko balioa dute)

• MASA • DENTSITATEA
• BOLUMENA • URTZE-TENPERATURA
• TENPERATURA • IRAKITE -TENPERATURA
• EROANKORTASUN TERMIKOA
• EROANKORTASUN ELEKTRIKOA
• URETAKO DISOLBAGARRITASUNA
• GOGORTASUNA
Propietate bereizgarriak
 Urtze tenperatura
Substantzia bat solido egoeratik likido egoerara
bihurtzeko behar duen tenperatura.
 Irakite tenperatura
Substantzia bat likido egoeratik gas egoerara
bihurtzeko behar duen tenperatura.
Uretan disolbagarritasuna
Gogortasuna
Eroankortasun termikoa
Eroankortasun elektrikoa
Arazo egoera, “Zergatik hondoratzen dira gorputzak?”

A. Hasierako fasea

► Arazoa planteatu

► Saio bat

► Talde txikian, planteatutakoari buruzko hipotesia bota. Gorputzak zein propietateren arabera
hondoratzen diren erabaki.

► Talde handian, eta irakaslearen gidari dutela, propietate horiek amankomunean jarri.
Arazo egoera, “Zergatik hondoratzen dira gorputzak?”

B. Garapen-fasea:

► Saio 2

► Gorputzen koloreak eta formak duten eragina aztertzeko jarduerak. Banaka.

► Gorputzen bolumenak edukiko duen eragina aztertzeko jarduerak. Banaka.

► Masak duen eragina aztertzeko jarduerak. Banaka.

Arazo egoera, “Zergatik hondoratzen dira gorputzak?”

C. Aplikazio- eta komunikazio-fasea:

► Esperimentazio jarduerak (2 saio)

➔ Laborategian (3-4 pertsonako taldeak):

✓ Masaren neurketa zuzena

✓ Bolumenaren neurketa

✓ Txostena: helburuak, materialak, marko teorikoa, prozedura, emaitzak eta

ondorioak

► Gorputzen flotagarritasuna zein propietateren menpe dagoen erabakitzeko jarduerak. (saio 1)

► Masa eta bolumenaren arteko erlazioa probatzeko ariketak.

Arazo egoera, “Zergatik hondoratzen dira gorputzak?”

D. Orokortzea eta transferentzia: (ikasleengan interesa nabaritzen bada soilik)

► Gasekin gauza bera gertatzen ote den jabetzeko jarduerak.

► Frogatutako propietate eta legeak gauza gehiago esplikatzeko balio dutela ikusteko jarduerak
(Densimetroa, urpekuntzia…)

► Ikasitakoaren emaitzen presentazioa. (Saio erdia)

Ikasitakoa finkatzeko jarduerak.
(eskemak, simulazioak...) (Aplikazio eta
komunikazio fasea)

► Saio erdia

► Ikasgelan, eskola 2.0-ko ordenagailu

eramangarriekin.

► Binaka

➔ http://concurso.cnice.mec.es/cnice2005/93_iniciacion_interactiva_materia/curso/materiales/propiedades/densidad.htm
Zabaltze eta laguntze jarduerak. (Aplikazio eta komunikazio fasea)

► Saio 1

► Behar bereziak dituztenei zuzenduak

► Aniztasunari egiten zaion arretaren barruan

 Ariketak
Enuntziatuak kopiatu gabe, 23.orrialdeko 33,34,
35, 36, 37 eta 39.
 7. Baliabideak
▶ Ikasgela

➜ Proiektorea

➜ Arbela

➜ Ikasleek: ikasliburua, koadernoa eta kalkulagailua

▶ IKT gela

➜ Ordenagailuak: simulazioak, informazio bilketa,

txosten eta diapositiben prestaketa

▶ Laborategia
 8. Ebaluazioa

► LANDUKO DIREN EBALUAZIO IRIZPIDEAK

► EBALUAZIO ADIERAZLEAK ETA TRESNAK

► KALIFIKAZIOA

► BERRESKURAPENA
LANDUKO DIREN EBALUAZIO IRIZPIDEAK

1. Gidoi bat oinarri hartuta, ikerketak, laborategiko praktikak edo landa-azterketak egitea, lan
zientifikoaren berezko metodologia eta estrategiak aplikatuz, eta haien garapena balioetsi eta
emaitzak interpretatzea.
2. Hiztegi zientifikoa zuzen erabiltzea, bere mailarako egokia den testuinguru zehatz batean
adierazpenak egitean.
3. Bere iritzia eratzea, adierazpenak zehaztasunez egitea, eta problema-egoerei buruzko argudioak
ematea, informazio zientifikoa bilatuz, hautatuz eta interpretatuz.
4. Laborategiko oinarrizko materiala hautatzea eta sailkatzea, eta behar bezala erabiltzea.
5. Ideia zientifikoak aurrerapen teknologikoekin eta beste arlo batzuekin lotzea, eta bizi-kalitatearen
hobekuntza dakartela ohartzea.

6. Materiaren propietate orokorrak eta espezifikoak identifikatzea eta deskribatzea, haren

nolakotasunarekin eta aplikazioekin lotuz, materiaren propietateei buruzko esperimentu soilak
EBALUAZIO ADIERAZLEAK ETA TRESNAK

ADIERAZLEAK EBAL. TRESNA GUTXIENEKOA

Materiaren propietate orokorrak eta espezifikoak bereizten ditu, eta (3) ✔

azken horiek erabiltzen ditu substantzien ezaugarriak adierazteko.

Egindako neurketak unitateen nazioarteko sisteman adierazten ditu. (3) ✔

Inguruneko baliabideen propietateak eta haien erabilera lotzen ditu. (2)(3) ✔

Esperimentu bidez zehazten du solido baten bolumena eta masa, eta (6) ✔
haren dentsitatea lortzen du.
KALIFIKAZIOA

% 15 Behaketa (partehartzea, autonomia, interesa...)

%10 Prozedura jarduerak (lanak, quiz-ak...)
➔ Etxeko lanak

➔ Problema edo ariketa zorroa

%25 Ikerketa proiektuak (Laborategia, eraikuntza, aurkezpena...)

➔ Masaren neurketa zuzena
➔ Bolumenaren neurketa
➔ Zeharkako neurketa edo kalkuluak (dentsitatea)
➔ Emaitzen analisia
➔ Txostena eta posterra
%50 Edukiak (testak, azterketa objetiboak...)

► 1. ebaluaketaren lehenengo unitatea da hau

► Frogaren simulazioa (autoebaluazioa) unitatearen erdikaldean
➜ Ordenagailuz edo paperean
➜ Bukaeran zuzenketa
➜ Indartu beharreko atalak azpimarratuko dira
► Azterketa
➜ Unitatean zehar landutakoa bakarrik sartuko da.
➜ Galdera sorta anitza: ariketak eta problemak
➜ Irudi eta grafikoen erabilera azpimarratu
➜ Azalpenak ematea eskatuko da
BERRESKURAPENA

► Ebaluazio bukaeran ikasleari aukera emango zaio

gainditu gabekoa gainditzeko irakasleak
proposatuko dizkion froga edo lanen bitartez.

➜ Gutxieneko edukiak eskatuko dira

➜ Kurtso bukaeran, ohiko eta ez-ohiko

ebaluazioa egingo dira.
 9. Aniztasunari arreta

▶ Ohiko erritmoa jarraitzeko arazoak dituztenak:

ARAZOA ESKU-HARTZEA

Akatsak ekuazioak askatzean Material gehigarria aspektu hori lantzeko

Arazoak grafiken erabileran Simulazioen erabilera bultzatu

Akatsak bektoreen eragiketetan Simulazioen erabilera bultzatu

Akatsak unitate aldaketetan Material gehigarria

▶ Bestelako arrazoiak dituzten ikasleak:

ARAZOA ESKU-HARTZEA

Interes falta Interesgarriak iruditu dakizkiokeen gaiak proposatu

Zailtasun handiagoko ariketak proposatu

Motibazio falta
Hurrengo kurtsoko zenbait material eskaini

➔ Curriculuma moldatzeko aukerak

➔ Antolakuntzan moldaketak egiteko aukerak

▶ Trataera bateratua (saio bat unitateko)

✓ Lehen frogetan lorturiko emaitzen arabera bikoteak osatu

✓ Klase guztiak parte hartuko du
✓ Bikoteen funtzionamendua gainbegiratu
✓ Emaitzen hobekuntza ematen den egiaztatu
✓ Bikoteak aldatu unitatero
 10. Erreferentzia bibliografikoak
LIBURUAK
▶ Fisika eta Kimika (DBH 2) Santillana Zubia (EGITEN JAKIN Proiektua)

ARTIKULUAK
▶ COMISIÓN DE EDUCACIÓN ANQUE (2005): “La enseñanza de la física y la química”, Revista Eureka
sobre Enseñanza y Divulgación de las Ciencias, 2, 1, 101-106.

WEB ORRIAK

▶ SIMULAZIOAK:

▶ http://concurso.cnice.mec.es/cnice2005/93_iniciacion_interactiva_materia/curso/materiales/p
ropiedades/densidad.htm

▶ https://phet.colorado.edu/es/