OPTİK FİBER SENSÖRLER

• Optik fiberler elektriksel bakımdan tehlikeli ortamlarda kullanım için büyük ilgi
uyandırmıştır. Bu ortamlarda sıvı seviyesi, akış hızı, konum,sıcaklık ve basınç gibi
parametrelerin hassas ölçümüne gerek vardır ve bu işlem optik fiber sistemlerde
kolaylaştırılabilir.
• İki ana gruba ayrılır; içte veya aktif ve dışta veya pasif . Eğer direkt olarak
ölçülecek etki fibere uygulanıyorsa AKTİF,sadece ışığı taşıyıcı olarak kullanıyorsa
pasiftir. Diğer aktif kabul edilen ise sönen alanlı(evanescant) sensördür.
• Aktif sensörlerden gönderilen ışınların kutuplama durumu,genliği,fazı kontrol
edilebilir. Ayrıca çok modlu fiberlerde modbağlaşımını,faz yada kutuplama
modülasyonunun kullanılmasını önler. Aktif modlularda hemen hemen her zaman
genlik modülasyonu kullanılır. Tek modlularda ise faz ve genlik modülasyonunun
her ikisi de mümkündür.
• Faz modülasyonu yüksek duyarlılık sunabilen interferometrik sensörlerin
kullanılmasına imkan sağlar.
• NOT: interferometrik nedir?
Yüksek hassasiyet için kullanılan ışın bölücüye
interferometer denir.
• Burada da üç tip sensörün şematik gösterimi
• A) ortadaki madde ışığı modüle ederek ışıkta bir farklılık oluşturuyor ve böylece farklılığa
göre algılama yapılabiliyor.
• B) moire saçak modülüyle yer değiştirme ölçümü yapılıyor.
• C) çevre etmenlerden etkilenen ışığın değişiminden algılama yapılıyor.
Mesela; ısı
Pasif Sensörler.
• Optik fiberler bilgiyi sadece kaynaktan algılayıcıya veya algılayıcıdan kaynağa
taşımada kullanılır.
• Modülasyon doğrudan yada dolaydı yapılabilir.
• Moire saçak modülatörü, yer değiştirmenin dijital bir ölçüsünü verir ve bu da
optik kaynağın karakteristiklerinden bağımsızdır.
• Moire saçakları sayesinde fotoelastik Sensörler yapılabilir. Bu sensörler sayesinde
basınç ölçümü mümkündür. Araya izotropik malzeme konur ve basınç sırasında
malzeme an izotropik hale gelir. Bu teknik çift kırılma olarak bilinir. Bu tekniğin
avantajı mekanik zorlamaya gerek olmaksızın, baskı, basınçla doğrudan
indüklenebilir.
• GaAs gibi malzemelerin sıcaklıkla artrığında dalga boyunun düştüğü
bir malzemeyle sıcaklık sensörü yapılabilir.
• Bir fiber kablonun arasına GaAs konulup dalgaboyu değişimi
gözlenirse basit bir ısı sensörü yapmış oluruz.
Sönen Alanlı
• Sensörler ve detektörlerin yapımında fiziksel veya kimyasal bir değişim
kullanılır.
• Tek modlu optik fiberde yayılan ışığın tamamı öz bölgesinde yol almaz.
Bir kısmı yelek bölgesine girer. Bu olay tek modlu fiberoptik yönlü
çiftelemelerin algılanmasında kullanılır.
• Akustik bir dalga veya sıcaklık uygulandığında ışın ikinci fiberde
çevresel olarak indüklenen genlik değişimi bir detektörle algılanabilir.
• Uygulama alanları ; kimyasal reaksiyonlar, kimyasal birleşimler ve ph
algılaması yapılabilir.
Aktif veya İçte Etkileşimli Sensörler
• Böyle sensörlerde ışığın modülasyonu tamamen fiberin içinde
meydana gelir. Oluşan modülasyonlar sayesinde algılama işlemi
yapılabilir.
• Algılama çeşitlerimiz; Faz modülasyonu, fiber optik jiroskop,
polarimetrik sensörler, kutuplama sensörü, mikro-bükülme sensörü
Faz modülasyonu
• Delta(fi)=2*pi*(L*delta(n)+n*delta(L))/lambda
• Faz değişimini ölçmenin tek yolu giren ve faz değişimine uğramış çıkış
sinyalini karşılaştırmaktır.
• Faz kayması olduğunda dalganın cosinüsünün şekli değişir.
Fiber optik jiroskop
• Düşük İletim Kayıplarına Sahip optik Fiberlerin Yapımıyla Beraber
1976 da vali ve shorthill sagnac interferometre duyarlılığının çok
turlu bir optik fiber ile büyük oranda arttırılabileceğini gösterdiler
1981 de stanford üniversitesinde interferometrik fiber optik jiraskopu
(FOG)
gerçekleştirildi.
• FİBER OPTİK JİROSKOPUN ÜSTÜNLÜKLERİ
.Hiçbir hareketli parçasının Olmaması.
.uzun ömürlü olması,Düşük Enerji tüketimi
.Yüksek Güvenilirlik.
.Hızlı okuma zamanı,Isınma olmaması .
.Küçük boyutları ve düşük fiyatları,
.Darbe ve titreşimlerden etkilenmemesi,
.Düşük ivme Duyarlılığı
• Jiroskopta ise aynalar yerine kendi içinde R yarıçaplı
sarılmış bir fiber kablo bulunur.
• Işın bu eksen etrafında döndüğünde faz kayması
meydana gelir. Bu faz kayma miktarı:
• Delta(fi)=8*pi*ohm*A*N/(lambda0*c) ; A=pi*R^2
Polarimetrik Sensörler