TEKNOLOGI ELEKTRIK 1

BBP 10203

Bab 7 : Hukum Ohm

 HUKUM OHM

Hukum Ohm ialah hukum yang paling asas dan penting

dalam teori elektrik. Dengan menggunakan hukum
Ohm, kita boleh tentukan nilai rintangan, arus dan
kuasa dalam litar AT.

R
=
I
V
=
=
TAKRIFAN HUKUM OHM

Hukum Ohm menyatakan bahawa arus (I) yang

mengalir melalui beban berkadar terus dengan
voltan (V) yang merentasi beban dan berkadar
songsang dengan rintangan (R) beban tersebut
dengan syarat suhu tetap.

Dr. George Simon Ohm

 GRAF – VOLTAN LAWAN ARUS

Rajah menunjukkan hubungan voltan lawan

arus. Hubungan V, I dan R dinyatakan oleh
formula di bawah :

V R

I
V=IxR
 V
I R
V= I X R
 V
I R
I= V
R
 V
I R
R= V
I
 CONTOH 1

Berapakah bacaan pada Ammeter

dalam litar AT di atas?
 PENYELESAIAN 1

Diberi : Vs = 3V dan R = 15

Diketahui bahawa, I = V
R

= 3
15

= 0.2A
 CONTOH 2

Hitung nilai susut voltan yang merentasi beban

jika perintang yang digunakan bernilai 470 dan
arus yang mengalir bersamaan 35mA?
 PENYELESAIAN 2

Hitung nilai susut voltan yang merentasi beban jika

perintang yang digunakan bernilai 470 dan arus yang
mengalir bersamaan 35mA?

Diberi : I = 25 x 10 ‾³ A dan R = 470

Diketahui bahawa,

Vs = I x R

(25 x 10 ‾³) x 470 = 11.75 V

Oleh kerana Vs = V, maka susut voltan ialah

=11.75V
 KUASA DALAM LITAR

1) Apabila litar perintang dibekalkan

dengan voltan punca, medan elektrik yang
terbentuk akan menyebabkan pergerakan elektron.

2) Seterusnya, berlaku perlanggaran antara elektron

dengan atom bahan perintang lalu menghasilkan
haba.

3) Tenaga haba merupakan kuasa yang terlesap pada

perintang dan diberi simbol P.
4) Keterangan ini dijelaskan oleh persamaan berikut
:

P=IXV

5) Dengan P ialah kuasa, I ialah arus dan V adalah

voltan.

6) Dengan menggunakan hukum Ohm, persamaan

di atas boleh diterbitkan seperti berikut:
P = I X V……. ………………...(1.1)
P=IXV

V= I X I=V R=V
R R I
Gantikan nilai V daripada terbitan di atas ke dalam
persamaan 1.1, didapati

P = I X IR

Maka, ……………...(1.2)
P = I² X R

Gantikan nilai I daripada terbitan di atas ke dalam

persamaan 1.1, didapati

P=VxV
R

Maka, P = V………….….(1.3)
P = V²
R R
P=IXV

P = I² X R

P = V²
R
 CONTOH 3

R = 470

I = 0.025A
Vs = 11.75V

Merujuk kepada litar di atas, hitung kuasa yang

dilesapkan oleh perintang dengan menggunakan
ketiga-tiga persamaan yang anda pelajari di atas.
 PENYELESAIAN

Diberi: R = 470, I = 0.025A dan Vs=11.75V

Diketahui bahawa,

P = I x Vs = 0.025 x 11.75 = 0.294W

P= I² x R = (0.025) ² x 470 = 0.294W

P= Vs² = (11.75) ² = 0.294W

R 470
Litar Siri dan Litar Selari
 Dalam satu litar lengkap, apabila suatu
elektrik mengalir akan wujud 3 faktor :
i. Beza upaya (V) melintangi pengalir yang
menyebabkan arus mengalir.
ii. Penentangan oleh rintangan pengalir (R).
iii. Arus (I) yang dikekalkan didalam pengalir.
 Pada asasnya terdapat 2 cara sambungan
litar iaitu:
i. Litar Siri
ii. Litar Selari
Litar Siri
• Jumlah Rintangan,

RT = R1 + R2 + R3

• Jumlah Arus yang mengalir,

I = I1= I2 = I3

•Jumlah Voltan Susut

VT = V1 + V2 + V3

• Jumlah Kuasa

PT = I2R1 + I2R2 + I2R3 Nota : Arus dalam litar siri adalah sama
manakala voltannya pula bergantung
PT = P1 + P2 + P3 kepada nilai rintangan dalam litar
Contoh

 Di beri R1=8, R2=2 , R3=3 & R4=4.

Manakala Voltan bekalan ialah 10V. Bagi
litar di atas kirakan:
(a) Jumlah rintangan.
(b) Jumlah arus.
(c) Susut voltan pada V1,V2 dan V3.
(d) Jumlah kuasa yang dikeluarkan dari bekalan.
Hukum Pembahagi Voltan dalam Litar Siri

 Untuk mendapatkan nilai V1,

V2, dan V3 dalam bentuk
voltan. Diketahui arus dalam
litar siri adalah sama.

IT = V / RT
 Voltan pada :

V1 =(R1/R1+R2+R3)VT
V2 =(R2/R1+R2+R3) VT
V3 =(R3/R1+R2+R3) VT
Contoh

Di beri R1=8, R2=2 , R3=3 & R4=4.

Manakala Voltan bekalan ialah 10V. Bagi litar
di atas, kirakan voltan susut pada R1 dengan
menggunakan Hukum Pembahagi Voltan.
 IT

Contoh I1 I2 I3

 Di beri R1=5, R2=15 & R3=10.

Manakala Voltan bekalan ialah 20V. Bagi
litar di atas kirakan:
(a) Jumlah rintangan.
(b) Jumlah arus.
(c) Susut voltan pada V1,V2 dan V3.
(d) Jumlah kuasa yang dikeluarkan dari bekalan.
Hukum Pembahagi Arus dalam Litar Selari

 Dalam litar selari voltan adalah

sama.
IT
V = ITRT
I1 I2
 Arus pada : V

I1 =(R2/R1+R2) IT
I2 =(R1/R1+R2) IT

Nota : Bagi litar lebih daripada 2 perintang

selari, kurangkan kepada 2 perintang
sebelum menggunakan kaedah ini.
Contoh
IT

I1 I2 I3

Di beri R1=5, R2=15 & R3=10. Manakala

Voltan bekalan ialah 20V. Bagi litar di atas,
kirakan arus yang mengalir pada cabang R2
dengan menggunakan Hukum Pembahagi
Arus.
Litar Siri Selari
 Litar siri-selari adalah •Jumlah Rintangan,
gabungan di antara litar
siri dan litar selari. RT = (R1 // R2 )+ R3

• Jumlah Arus yang mengalir,

 Merujuk litar di bawah :
IT = I1 + I2

•Jumlah Voltan Susut

IT R3

V1 = V2
I1 I2
VT = V1 + V3 = V2 + V3
+ R1 R2
E
-
Contoh

Cari jumlah rintangan dan susutan voltan pada

perintang 15 Ω di dalam rajah litar di bawah:

20Ω
25Ω 15Ω
40Ω

30V
Litar Tetimbang

 Litar tetimbang merupakan instrumen untuk

mengukur nilai perbandingan dan digunakan
secara meluas untuk mengukur rintangan,
aruhan, kemuatan, dan galangan (Z).
 Litar Tetimbang Wheatstone
Pengenalan
•Tetimbang Wheatstone
yang biasanya digunakan
dalam pengukuran
Samuel Hunter Christie
rintangan direka dan
diperkenalkan pada tahun
1833 oleh Samuel Christie.

•Kemudiannya, pada
tahun 1847 Charles
Wheatstone memperbaiki
keupayaannya untuk Charles Wheatstone
kegunaan komersal.
Binaan Tetimbang Wheatstone
 Terdapat empat buah
perintang yang disusun
seperti dalam rajah di
sebelah.
 Sumber bekalan kepada
litar tetimbang
disambung antara punca
d dan c iaitu bekalan
kuasa arus terus (E).

 Metergalvano
disambung diantara
punca a dan b.
Arus yang mengalir di
galvanometer ialah Ig=0.
 Oleh itu, tetimbang
diseimbangkan yang
bermaksud voltan di R3
= voltan di R4.
 Prinsip Keseimbangan Tetimbang
Wheatstone
V3 = V4
I3R3 = I4R4 (1)

Pada ketika titian keseimbangan, voltan susutan di R1 = R2

I1R1 = I2R2 (2)

Oleh sebab tiada pengaliran arus di galvanometer pada ketika

keseimbangan,
I1 = I2 Dan I2 = I4

Gantikan I1 = I3 dan I2 = I4 dalam (1):

I1R3 = I2R4 (3)

Persamaan (2) dibahagi dengan (3):

R1/R3 = R2/R4
R 1R 4 = R 2R 3 (4)
Persamaan (4) ialah persamaan bagi tetimbang dalam keseimbangan .
Contoh
Cari nilai rintangan Rx. Anggap Ig = 0.
Diberi R1 = 800 ohm
R2 = 900 ohm
R3 = 1k ohm

Penyelesaian
RxR1 = R2R3
Rx = R2R3/R1
= 900x1000 / 800
= 1125 ohm
Sekian Terima Kasih