MAKABAYANG PILIPINO

NG
BANSANG PILIPINAS
DR. JOSE PROTACIO MERCADO
RIZAL ALONZO Y REALONDA
Si Jose Protasio Rizal ay
ang Pambansang Bayani
ng Pilipinas. Siya ay
isinilang sa Calamba,
Laguna noong Hunyo 19,
1861.
MGA MAHAHALAGANG TALA SA BUHAY NI RIZAL
 PADRE RUFINO
COLLANTES
- Kura paroko na
nagbinyag kay Jose Rizal
na isang Batangueno.
Napuna din niya ang
malaking ulo ni Jose
Rizal at sinabi “alagaan
ninyo ang batang ito,
balang araw ay
magiging dakila siya”.
Hunto 22, 1861 siya
bininyagan

Ang kanyang
ninong ay si Padre
Pedo Casana na
taga- Calamba at
kaibigang matalik ng
mag-anak na Rizal.
Ang pangalang “Jose”
ay pinili ng kanyang
ina na deboto kay San
Jose.
PAMILYA NI DR. JOSE RIZAL
DON FRANCISCO ENGRACIO RIZAL
MERCADO Y ALEJANDRA ii

• Pinanganak noong
Mayo 11, 1818 sa
Binan, Laguna

• Bunso nila Cirila

Alejandro at Juan
Mercado
DON FRANCISCO ENGRACIO RIZAL
MERCADO Y ALEJANDRA ii

• Isa siya sa ika apat

na henerasyon ng
Chinese immigrant
noong 1600s na
nangngangalang
Domingo Lamco
DON FRANCISCO ENGRACIO RIZAL
MERCADO Y ALEJANDRA ii

• Siya ay isang
nangungupahan at
isang may - ari
lupain ng estado ng
dominikano sa
Calamba, Laguna
DON FRANCISCO ENGRACIO RIZAL
MERCADO Y ALEJANDRA ii
• Namatay siya noong
Enero 5, 1898 sa
bahay ng kanyang
anak na si Narcisa
ilang sandali lamang
bago ang
pagpapatupad ng
kamatayan kay Rizal.
DONA TEODORA MORALES ALONZO
REALONDA Y QUINTOS
• Isinilang sa Meisk,
Manila noong
Nobyembre 9, 1827 .

• Siya ay isang strikto,

mapagmahal ,mabait at
isang masipag na ina
DONA TEODORA MORALES ALONZO
REALONDA Y QUINTOS
• Siya at binansagan ni
Pepe na pambihirang
ina
• Ipinakita niya kung
pano maging malakas at
matatag ang mga
pamilya sa kabila ng
pangugulo ng mga
espanyol.
DONA TEODORA MORALES ALONZO
REALONDA Y QUINTOS
• Ipinakita niya kung
pano maging malakas
at matatag ang mga
pamilya sa kabila ng
pangugulo ng mga
espanyol
• Siya at namatay
noong 1913 sa maynila
 MGA KAPATID NI RIZAL
SATURNINA RIZAL MERCADO DE HIDALGO
• Kilala sa palayaw na
“Neneng”
• Ikinasal kay Manuel
Hidalgo
• Nag – aral sa La
Concordia College
• Namatay noong
1913 sa edad na 63
(1850 –1913)
 MGA KAPATID NI RIZAL
PACIANO RIZAL
• Nag – iisang kapatid na
lalaki ni Rizal at pangalawa sa
panganay ng magkakapatid
• Nag – aral sa San Jose
College sa Manila
• Naging magsasaka at
kinalaunan ay naging Henral 1851 - 1930
ng Rebolusyunaryong
Pilipino
NARCISA ALONSO RIZAL (MERCADO)
• Kilala sa palayaw na
“SISA”
• Siya lang ang naniniwala
sa kakayang ni pepe na
magsulat ng mga tula
• Ikinasal sa isang guro na
musikero na
nagngangalang Antonio
Lopez (1852 – 1939)
OLIMPIA ALONSO RIZAL
(MERCADO)

• Kilala bilang “YPIA”

• Ikinasal kay Silvestro

Ubaldo

(1855 – 1887)
Maria Mercado Realonda Cruz

• Ikinasal kay Daniel

Faustino Cruz

• Nagkaroon ng 10 anak

• Namatay noong 1945 sa

eda na 86
(1859-1945)
Luica Alonso Rizal Realonda
Herbosa
• Pang lima sa
magkakapatid

•Ikinasal kay Matriano

Herbosa

(1857 – 1919)
Concepcion Alonso Rizal Realonda
Mercado
• Kilala sa tawag na Concha

• Namatay siya sa sakit noong ika 3 taong gulang

pa lamang

• Ang kamatayan niya ang unang kalungkutan ni

Rizal sa buhay niya.
Josefa Alonso Rizal Realonda Mercado

• May palayaw na
“PANGGOY” sa
kanilang pamilya

• Isang matandang
katulong na namatay
sa edad na 80
(1865-1945)
TRINIDAD RIZAL
• Katulad ng kanyang
kapatid na babae
namatay siyang
matandang katulong
sa edad na 83

• Itinago niya ang

sinulat ni rizal na
“Mi ultimo Adios”
 Soledad Mercado Realonda
Quintero
• Pinakabata sa
magkakapatid

• Ikinasal kay
Pantaleon Quintero
• Noong 1731, ginait
niya ang apelyidong
Mercado dahil sa
kanyang pagiging
komersyante.

• Naging anak nila si

Francisco Mercado na
napangasawa naman si
Cirila Bernacho.
PINAGMULANG LAHI
Ang kanyang nuno sa
ama ay si Domingo
Lamco, isang Intsik na
dumating sa Maynila
noong 1690 mula sa
Fukien City ng Chang
Chow.• Napangasawa
niya si Ines dela Rosa
 MGA ALALA NOO
KABATAAN

• Nagsimulang
mag-aral ng
abakada sa gulang
na tatlong taon.
• Tahimik at
lubhang
mapagmasid si
Rizal
 MGA ALALA NOO
KABATAAN

Mahilig siya sa
pagbabasa at
pakikinig sa usapan
ng kanyang mga
nakatatandang
kapatid.
 MGA ALALA NOO
KABATAAN

• Kinatutuwaan
niya ang pagpipinta,
pagsulat at
paglililok.
• Mahusay din siya
sa pagsusulat
 Walong taong gulang
siya nang kanyang isulat
ang kanyang unang tula
na pinamagatang
“Sa Aking Mga
Kababata”.
Sumulat din siya ng
dula na may himig
katatawanan at
itinanghal sa isang
pistang bayan sa
Kalamba.
Nagustuhan ito ng
gobernadorcillo ng
Paete at binayaran
ang manuskrito ng
dalawang piso
Apat na taong gulang siya
noon nang unang
makaranas ng kasiphayuan
sa buhay ang batang si Rizal
dahil sa pagkamatay ng
kanyang nakababatang
kapatid na si Concha
Sinundan ito nang siya’y
sampung taong gulang
nang mabilanggo ang
kanyang ina dahil sa
bintang na pakikiisa sa
tangkang paglason sa
asawa ng kanyang
kapatid na si Jose
Alberto.
Nakalaya ang
 

kanyang ina sa
pagkakabilanggo
matapos ang
dalawang taon at
kalahati sa tulong ng
na sina
Don Francisco de Mercado

at Don Manuel Manzano

at dahil na rin sa
kahusayan ng maliit niyang
kapatid na babae na
kinatuwaan ng gobernador
Don Francisco de Mercado
Lalo pa niyang
napatunayan ang
kawalang katarungan ng
lipunan nang masaksihan
niya ang pagbitay sa
tatlong paring Pilipino na
sina
Padre Mariano Gomez, Jose
Burgos, Jacinto Zamora
noong Pebrero 17,1872.
• Maagang natutunan ng
batang si Rizal ang
pagdarasal, pagrorosaryo
at pagsisimba.
ANG PAG AARAL AT
PAGLALAKBAY
Ang unang naging guro ng batang si
Rizal ay ang kanyang INA.
• Una niyang natutunan dito ang
pagbabasa at pagdarasal.
• Unang napansin ng kanyang ina ang
kanyang angking katalinuhan nang
makapagsulat siya ng tula. Naging guro
din niya si Maestro Celestino at Maestro
Lucas Padua.
ANG PAG AARAL AT
PAGLALAKBAY
• Ang nagturo sa kanya ng Kastila at Latin
ay si Ginoong Leon Monroy, isang matalik
na kaibigan ng kanyang ama.

•Unang pumasok siya sa paaralan ng

Binan sa pagtuturo ni Justiniano
Aquino Cruz.
 
Justiniano Aquino Cruz
 ANG PAG AARAL AT PAGLALAKBAY
• Ang batang si Rizal ay hindi likas na
palaaway subali’t hindi siya umuurong sa
labanan kahit na maliit lamang siya noon at
kapag alam niyang siya’y nasa katwiran
Naging guro din niya si Maestro Celestino
at Maestro Lucas Padua.

• Ang nagturo sa kanya ng Kastila at Latin

ay si Ginoong Leon Monroy, isang matalik
na kaibigan ng kanyang ama
 Labing-isang taong gulang si Rizal nang mag-
aral siya sa Ateneo de Manila.
 • Bantulot ang paaralan na siya ay tanggapin
sa dalawang dahilan:
 • Una, dahil nahuli siya sa pagpapatala
 • Pangalawa ay dahil maliit siya at mukha
siyang masasakitin.
• Siya ay napiling emperor sa klase nila
dahil siya ang pinakamarunong sa kanilang
lahat.
Natamo ni Rizal ang pinakamataas na
karangalan nang matapos niya ang kursong
“Bachiller de Artes” noong, sa gulang na
16 Marso 23,1877na taon.
• Ang tulang “Sa Aking Inspirasyon” na
inihandog niya sa kanyang ina ang unang
tula na naisulat niya bilang mag-aaral sa
Ateneo
 UNIBERSIDAD NG
SANTO TOMAS

Nakita niya sa Unibersidad ng Santo

Tomas ang kawalang paggalang sa mga
mag-aaral na Pilipino kung kaya’t labis-
labis ang kanyang pagkadismaya sa pag-
aaral niya rito kaya nagpasya siyang
magpatuloy na lamang ng
 UNIBERSIDAD NG
SANTO TOMAS

-ng kanyang pag-aaral sa ibang bansa.

• Lalong nagtiim ang kanyang desisyong
mangibang bansa nang minsang
pagpaluin siya ng isang gwardya sibil
dahil nakalimutan niyang magbigay-
galang dito.
 UNIBERSIDAD NG
SANTO TOMAS

• Nagsumbong siya kay Heneral Primo

de Rivera ngunit di siya pinansin.
Sa Espanya• Noong Mayo 3,1880,
lingid sa kaalaman ng kanyang mga
magulang at ng pamahalaan, siya ay
palihim na umalis ng bansa. Ginamit
niya ang pangalang Jose Mercado.
Labis na kalungkutan ang kanyang dinanas
nang siya’y nasa Espanya. Kumalat ang sakit
na cholera na hindi nagawan pigilan ng
pamahalaan. Maliban dito ay labis niyang
dinamdam ang kalungkutan at pamamayat
ni Leonor Rivera na kanyang kasintahan
Leonor Rivera
 • Ang paghihirap ng kanyang
pamilya ay labis din niyang dinamdam
• Tinaasan ng buwis ang lupang
kanilang sinasaka sa dahilang nagalit
ang isang Dominikong pari na bigyan
siya ng isang pabo.
Noong Hunyo 21,1884, natapos ng kursong
Medisina si Rizal sa Unibersidad Central de
Madrid. Hindi niya nakuha ang kanyang
diploma sa dahilang di niya naisinumite ang
kanyang tisis at sa di niya pagbabayad sa
kaukulang halaga para sa pagtatapos.
Noong sumunod na taon ay natapos
din niya ang kursong Pilosopiya sa
paaralan ding iyon noong 1885
 OSPITAL NG HEIDELBERG

Nagtungo rin si Rizal sa Paris at

Germany upang magpakadalubhasa sa
panggagamot ng mga mata at malaki
ang kanyang natutuhan kay Dr. Louis
Wecker.
 OSPITAL NG HEIDELBERG

Nagtrabaho din si Rizal sa isang ospital

sa Heidelberg sa pamamahal ni
“Dr. Otto Becker”
Dr. Otto Becker
Sa Berlin• Isa sa mga lugar na
hinangahan ni Rizal ang Berlin.• Minsan
ay nahirang siyang tagapanayam sa
isang Unibersidad.
Inilahad niya ang “Tatlong Metrical Art”
na hinahangaan ng lahat at nailathala
ito na umani naman ng maraming
papuri.• Maraming kaugaliang Aleman
ang pinuri ni Rizal.
Ang paghahanda ng Christmas Tree na
yari sa karayom na may sabit na parol at
ilaw-ilawan.
Sa London• Pagkagaling sa Amerika ay
pinili ni Rizal na tumungo sa London sa
dahilang:• 1) upang mapahusay ang
kanyang pagsasalita ng Ingles
2) upang pag-aralan ang mga aklat ni
Morga Luna, ang “Sucesos de las Islas
Filipinas”
“Sucesos de las Islas Filipinas”
3) Sa bansang ito ay sinikap niyang
maisakatuparan ang pagtuligsa sa mga Kastilang
nasa kanyang bayan. Sumulat siya ng mga artikulo
na pawang tumutuligsa sa mga Prayleng Kastila
dahil sa kanilang pagmamalabis at pang-aabuso
na inilathala niya sa pahayagang La Solidaridad
 Mga Balita sa Kanyang
Bayan na Labis niyang
Ikinabahala
1. Ang pagkakabilanggo ng
800 Pilipino na lumagda sa
petisyong inilahad ni
Doroteo Cortes at sinulat ni
M.H. del Pilar. Hinihingi ng
petisyon na paalisin ang mga
prayle sa Pilipinas dahil sa
labis nitong pagsasamantala
sa kanilang tungkulin
2. Pagpapakulong sa
ilang mga taga-
Kalamba kasama
ang ilang kaanak ni
Rizal dahil sa
petisyon ng mga ito
sa pamamalakad
ng mga lupang
pansakahan.
3. Ang pagtuligsa sa kanya nina
Senador Salamanca at Vida
sa hukuman at nina
Wenceslao Retana at Pablo
Feced sa mga pahayagang
Kastila
4.Si Manuel T. Hidalgo, asawa ni
Saturnina ay ipinatapon ni
Gobernador-Heneral Weyler
sa Bohol.
• Ang pagkakulong ng kaibigan
ni Laureano Viado, isang
kamag-aral sa UST dahil sa
pagtatago nito ng sipi ng
Noli Me Tangere
sa kanyang tahanan.
• Nabuo ang aklat na
karugtong ng Noli Me
Tangere dahil sa
pagtulong ni Valentin
Ventura.

• Sa kakulangan ng
salapi ay muntik na niya
itong hindi napalimbag
• Lubhang naging abala
si Rizal sa pagsulat. Ang
pagsulat niya ng
“La Vision de Fray
Rodriguez” ay isang
sagot sa pagbatikos sa
kanyang nobelang Noli
Me Tangere
Sa Paris• Noong Marso 19,1889,
hinikayat ni Rizal ang kanyang
mga kababayang nasa Paris na
magtatag ng isang samahan na
ngangalanang KIDLAT CLUB
• Nakuha niya ang suporta ni
Ferdinand Blumentritt at
itinatag niya ang isang
samahang tinawag na
“International Association of
Filipinologist”
• Lumipad ng Belgium si
Rizal upang magtipid•
Sinimulan niya sa bansang
ito ang pagsulat niya ng
kanyang nobelang El
• Maraming artikulo ang kanyang
kanyang isinulat na ipinalathala
niya sa pahayagang La Solidaridad:
Ang La Solidaridad ay ang
pahayagang inilunsad ni Graciano
Lopez Jaena noong 1889. Ito ay
pahayagan sa samahang Asociation
La Solidaridad na siyang naglalatha
ng mga artikulong sinulat ni Rizal.
taga – Pagsangjan,
Laguna. Sinuyo siya
ni Rizal sa
pamamagitan ng
mga liham na
inbisibol na tinta.
Ang tintang ito ay
ginawa niya sa
pamamagitan ng
paghalo ng asin at
tubig. Mababasa
Leonor Rivera Siya
ang itinuring na
tunay na pag –ibig
ni Rizal. Ang dalawa
ay naging
magkasintahan at
sa mga liham ay
itinatago ng dalaga
ang sarili sa
pangalang “Taimis”.
Consuelo Ortega y Rey
Nahalina si Rizal sa babaeng
Espanyola dahil sa
kalungkutan. Inalayan niya ito
ng tula na may pamagat na
“A La Señorita C.O.y R”. Hindi
yumabong ang pag –iibigan
nila dahil ayaw niyang
magtaksil kay Leonora at labis
na umiibig ang kaibigan
Natuklasan nila ang
pagkakatulad ng
kanilang hilig at
mga pangarap sa
buhay. Naging
“interpreter” niya
ang dalaga at
tinuruan diya ito sa
pagsasalita ng
Niponggo.
Isang dalagang
 

taga – Belgium na
umakit kay Rizal
sa panahong siya
ay nangungulila
kay Leonora
Rivera. Nellie
Boustead. Ang
dalagang taga –
Madrid na iniibig ni
Dumating ang
dalaga sa
panahong
nagdurusa si
Rizal sa
pagkamatay ni
Leonora Rivera.
Ang dalaga ay
kasama ng
tiyuhing nitong si
Dahilan sa pagbalik sa Pilipinas

Operahan ang mata ng

kanyang ina - matulungan ang
kanyang kababayan na matagal
ng inaapi - makita ang
ibinunga ng kanyang Noli sa
bayan at pamahalaang Kastila -
upang alamin ang dahilan ng
hindi pagsulat ni Leonor
Rivera.
Ika – 14 ng
Hulyo,1892 isinakay
sa barkong (Kapitan
Ricardo Carcinero)
papuntang Dapitan.•
Apat na taon siyang
namalagi.• Hunyo
31,1896, natapos
ang kanyang
pananatili at bumalik
siya kasama ang
Paglilitis at Kamatayan
• Jose Taviel de Andrade
tagapagbantay at matalik
na kaibigan niRizal.
• Tinyente Luis Taviel de
Andrade ibinigay at piniling
tagapagtanggol ni Rizalsa
paglilitis.
HULING LAKAD NI RIZAL BAGO SIYA
BARILIN
• Noong Disyembre 30,
1896, binaril si Dr. Jose P.
Rizal sa Bagumbayan (na
ngayon ay Luneta) sa oras
na7:03 ng umaga.

• Humiling siya na barilin

siyang nakaharap ngunit
hindi ito pinahintulutan.
 Presented By:
Jean Claire T. Saniel
Grade VI-SSES
Salama
t !