บทททที่ 6 กลศาสตรร์ ของไหล (Fluid mechanics)

เปป็ นการศศึกษาของไหลซศึซึ่งเปป็ นสสซึ่ งททซึ่ไมมมทรรูปรม างแนมนอน เปลทซึ่ยนแปลง

ตามสภาพแวดลล้อม มมักจะอยรูใม นรรู ปของเหลวหรรื อกกาซ แบมงเปป็ น
1. สถถิตศาสตรร์ ของไหล (Statics of fluid)
- ความหนาแนมน (Density)
- ความดมัน (Pressure)
- แรงลอยตมัว (Buoyancy)
2. พลศาสตรร์ ของไหล (Fluid Dynamics)
- การไหลของของเหลว
- สมการความตมอเนรืซึ่องและสมการเบอรร์นรูลลท
 6.1 ความหนาแนน่ น (Density ; )
และความถน่ วงจจาเพาะ (specific density ; S)
ความหนาแนน่ น () ครือ อมัตราสม วนของมวลตมอปรส มาตรของสาร
m
  หนมวย Kg/m3
V
- นนนา ททซึ่ออุณหภรูมส 4 C มทความหนาแนมน (water) 103 Kg/m3
- อากาศ 1 atm , 20 C มทความหนาแนมน (air) 1.2 Kg/m3

ความถน่ วงจจาเพาะ (S) ครือ อมัตราสม วนของความหนาแนมนของสารตมอ

ความหนาแนมนของนนนา
S 
 หนม ว ย ไมม มท
 water
 Ex ปรอท (Hg) มทความถมวงจนาเพาะ เทมากมับ 13.6 มทความหนมาแนมนเทมาไร

อาจกลน่ าวไดด้ วน่า ความหนาแนมนของปรอทมทคมา เปป็ น 13.6 เทมาของความหนาแนมนของนนนา

 6.2 ความดมันในของไหล (Pressure in a fluid)
ความดดัน (P) ครือ แรงททซึ่กระทนาในแนวตมันงฉากตมอหนมวยพรืนนททซึ่

F
P  หนมวย N/m2 หรรื อ pascal (Pa)
A

-ความดมันบรรยากาศททซึ่ระดมับนนนาทะเล (Atmospheric pressure, Pa) มทคมา

1 atmosphere (atm) = Pa = 1.013 x 105 N/m2
Ex ความดมัน 2 บรรยากาศ หมายถศึง ณ จอุดนมันนมทความดมันเปป็ น 2 เทมาของ Pa
6.3 ความดมันในของไหล (Pressure in fluid
พถิสสจนร์ : หาความดมันของเหลวททซึ่กนล้ ภาชนะ
F mg Vg hAg
P    
A A A A

Pกล้นภาชนะ = gh
หากรวมความดมันเนรืซึ่องจากความดมันบรรยากาศดล้วย กป็จะไดล้
P  Pa  gh  Pa  Pg
เรท ยก P วมา ความดดันสดั มบสรณร์ (absolute
pressure) ซศึซึ่ งครือผลบวกของความดดันเกจ (Pg =
gh) กมับ ความดดันบรรยากาศ (Pa)
 6.3 ความดมันในของไหล (Pressure in fluid)
6.3.1 เครรที่องมรอททที่ใชด้ วดดั ความดดัน
ในการศศึกษาของไหลจนาเปป็ นตล้องวมัดคมาความดมัน อาจเปป็ นความดมันสมบรูรณร์
หรรื อความดมันเกจ โดยเครรืซึ่ องมรือททซึ่นสยมใชล้ ครือ
บสดองเกจ (Bourdan gauge) ใชล้เปป็ นเครรืซึ่ องมรือวมัดความดมันเกจ เชมน
ททซึ่วดมั ลมยาง เปป็ นตล้น
แอนนถิรอยดร์ บาโรมถิเตอรร์ (Aneroid barometer) เปป็ นเครรืซึ่ องมรือวมัดสนาหรมับ
วมัดความดมันสมัมบรูรณร์ของบรรยากาศขณะนมันน
มาโนมถิเตอรร์ (Manometer) เปป็ นเครรืซึ่ องมรือสนาหรมับวมัดผลตมางของความดมัน
โดยทมัวซึ่ ไปจะเปป็ นหลอดแกล้วรรู ปตมัว U ททซึ่มทขนาดสมนซึ่าเสมอ
ภายในบรรจอุของเหลวททซึ่ทราบคมาความหนาแนมน
6.3.1 เครรที่องมรอททที่ใชด้ วดดั ความดดัน

บสดองเกจ (Bourdan gauge) ใชล้เปป็ นเครรืซึ่ องมรือวมัดความดมันเกจ เชมน

ททซึ่วดมั ลมยาง เปป็ นตล้น
แอนนถิรอยดร์ บาโรมถิเตอรร์ (Aneroid barometer) เปป็ นเครรืซึ่ องมรือวมัดสนาหรมับ
วมัดความดมันสมัมบรูรณร์ของบรรยากาศขณะนมันน
 มาโนมถิเตอรร์ (Manometer)

PA  PB  gh
Pc  Pa  gh
ททที่ ระดดับเดทยวกดันจะมทความดดันเทท่ ากดัน
Ex จงหาความดมันของกกาซในภาชนะ ดมังรรู ป โดยมทนาน อยรูใม นมาโนมสเตอรร์ และ
h = 2 m กจาหนด ความดมันบรรยากาศ มทคมาประมาณ 105 pa
Ex บารอมสเตอรร์แบบใชล้หลอดแกล้วททซึ่มทปรอทควนซึ่าอยรูใม นถาดปรอท ผลจากการวมัด
ความสรูงของปรอทในบารอมสเตอรร์วดมั ไดล้ 75.92 cm ความดมันบรรยากาศททซึ่บรส เวณนทน มท
คมากทซึ่ N/m2
กจาหนด ความหนาแนมนของปรอท 13.6 x 103 kg/m3

Ex จากรรู ปเปป็ นหลอดแกล้วบรรจอุนน า จงหาคมาผลตมางของความดมันระหวมางปลาย

หลอดแกล้วทมันงสองขล้าง
กนาหนดใหล้  water  10 kg
3
3
m
Ex จากรรู ปจงหาระดมับความสรู งนนนามมันในถมัง ถล้าความดมันเกจททซึ่จอุด A
เปป็ น 0.9 บรรยากาศ
กนาหนด นนนามมัน = 0.8 x 103 kg/m, ปรอท,Hg = 13.6 x 103 kg/m
ความดมัน 1 บรรยากาศ (atm) = 1.013 x 105 kg/m
 6.3 ความดดันในของไหล (Pressure in fluid

6.3.2 กฎของพาสคาล
กลมาววมา “ความดดันททที่เพถิมที่ ใหด้ แกน่ ของไหลระบบปถิ ด
จะถสกสน่ งไปยดังสน่ วนตน่ างๆ ในของไหลนดันั้นรวมทดันั้ง
ภาชนะททที่บรรจจดด้วย”

F1 F2
P1  P2   F2 ในททที่นทคนี้ คือ mg
A1 A2
Ex ก) ถล้าตล้องการยกรถททซึ่มทมวล 1,500 kg จะตล้องออกแรงอยมางนล้อยททซึ่สอุดเทมาใด
ใหล้ A1 = 10 cm2 และ A2 = 0.25 m2
ข) ถล้ากดลรูกสรูบดล้านซล้ายลงเปป็ นระยะ 10 cm. ลรูกสรู บดล้านขวาจะยกขศึนนไป
เทมาใดจากระดมับเดสม (hint : ปรส มาตรททซึ่ถรูกกดลง = ปรส มาตรททซึ่ถรูกยกขศึนน)
 6.4 แรงลอยตมัว (Buoyancy force) ; B
เปป็ นปรากฏการณร์ททซึ่เมรืซึ่อเราลงไปในนนนาจะรรู ล้สศึกวมาตมัวเรามทนาน หนมักลดลง เหมรือนมท
แรงมาพยอุง ซศึซึ่ งเราเรท ยกแรงนทน วาม แรงลอยตมัว นอกจากนทน เราจะพบวมา
- วมัตถอุใดมทความหนาแนมนนล้อยกวมานนนาจะลอยนนนา
- วมัตถอุใดมทความหนาแนมนมากกวมานนนาจะจมนนนา
โดยแรงลอยตดัวจะมทคท่าเทท่ ากดัน
“นจานั้ หนดักของของไหลททที่มาแทนททที่ปรถิมาตรของวดัตถจททที่อยสน่ในของไหลนดันั้น”
B = Wนนนาหนมักของเหลวททซึ่ถรูกแทนททซึ่ = mg

จาก m = V ;  แรงลอยตมัว B = gV

 ครือ ความหนาแนมนของๆไหล
V ครือ ปรส มาตรของของไหลททซึ่ถรูกแทนททซึ่หรรื อปรส มาตรของวมัตถอุททซึ่จมในของเหลว
 6.5 การไหลของของไหล (Fluid flow)
เราพสจารณาเฉพาะ ของไหลในออุดมคตส ซศึซึ่งปรส มาตรไมมเปลทซึ่ยนแปลงตามความดมัน
หรรื อความหนาแนมนคงททซึ่ไมมเปลทซึ่ยนแปลง เราแบมงลมักษณะการไหลเปป็ น 2 รรู ปแบบ
1. การไหลแบบราบเรทยบ (laminar flow) เปป็ นการไหลของของไหลททซึ่เคลรืซึ่อนททซึ่
อยมางราบเรท ยบเปป็ นระเบทยบ

รรู ป การไหลแบบราบเรท ยบ

2. การไหลแบบปดัที่นปน่ วน (turbulent motion)

เปป็ นการไหลททซึ่มทแบบอยมางททซึ่ซบมั ซล้อนและไมม
สมนซึ่าเสมอ จะเปป็ นการเคลรืซึ่อนททซึ่แบบสอุม ม
(คาดเดาไดล้ยาก)
รรู ป การไหลแบบปมัซึ่ นปม วน
 6.5 การไหลของของไหล (Fluid flow)
6.5.1 สมการความตมอเนรืซึ่อง (Continuity Equation)
พสจารณาของไหลในออุดมคตส (ความหนาแนมนเทมากมันทอุกสม วน
ไหลผมานทมอททซึ่มทเสล้นผมานศรูนยร์กลางไมมเทมากมัน
(พรืนนททซึ่หนล้าตมัดไมมเทมากมัน) พบวมา อมัตราการไหลของปรส มาตร ครือ
dv
 A1v1  A2 v2
dt
เมรืซึ่อ dv
dt ครื อ อมั
ต ราการไหลของปรส ม าตร (Volume flow rate ; m 3
/s)
อมัตราการไหลนทน มทคมาเทมากมันทอุกจอุดบนทมอ
A1 , A2 ครือ พรืนนททซึ่หนล้าตมัดของทมอ ; (m2)
v1 , v2 ครือ อมัตราเรป็ วของของไหล ; (m/s)
6.5 การไหลของของไหล (Fluid flow)
6.5.1 สมการเบอรร์ นรูลลท(Bernoulli’s Equation)
พสจารณาของไหลในออุดมคตส (ความหนาแนมนเทมากมันทอุกสม วน
ไหลผมานทมอททซึ่มทเสล้นผมานศรูนยร์กลางไมมเทมากมัน
(พรืนนททซึ่หนล้าตมัดไมมเทมากมัน) พบวมา สมการเบอรร์นรูลลท ครือ
1 1
P1  V1   gh1  P2  V22   gh2
2
 cons tan t
2 2

เมรืซึ่อ
P1 , P2 ครือ ความดมันของแตมละสม วนของทมอ ; (Pa ,N/m2)
 ครือ ความหนาแนมนของของไหล ; (kg/m3)
v1 , v2 ครือ อมัตราเรป็ วของของไหล ; (m/s)
h1 , h2 ครือ ความสรูงของทมอ ; (m)
Ex ถมังนนนาขนาดใหญมมากมทนาน บรรจอุอยรูเม ตป็ม กกอกนนนาขนาดเสล้นผมานศรูนยร์กลาง 20 cm
หมางจากจอุดสรูงสอุ ด 10 cm ถล้าปลมอยนนนาใหล้ไหลลงมาในถมังขนาด 4 x 4 x 2 m3 ตล้อง
ใชล้เวลานานเทมาไรนนนาจศึงเตป็มถมังพอดท
 พสจารณา ปท กเครรืซึ่ องบสนมทความหนาไมมมาก ดมังนมันน
ระดมับความสรูงของปท กเครรืซึ่ องบสนมทคมาใกลล้เคทยงกมัน ดมัง
สมการ h1 = h2 ดมังนมันน สมการสามารถเขทยนไดล้วาม
1 1
P1  V12   gh1  P2  V22   gh2
2 2
1
P1 - P2 
2
(
 V22 - V12 )
เนรืซึ่องจาก พรืนนททซึ่สมวนโคล้งบนปท กมทระยะโกมงมากกวมาสม วนโคล้งใตล้ปทก หรรื อลมเดสนทางไดล้
ระยะทางมากกวมาในขณะททซึ่ระยะเวลาในการเคลรืซึ่อนตมัวมทคมาเทมากมัน (v = s/t) สม งผลใหล้ v1
จะมากกวมา v2 ทนาใหล้ความดมันระหวมางบนปท กดล้านบนมทคมานล้อยกวมาความดมันดล้านลมาง เกสด
แรงยกขศึนน ซศึซึ่งหากมากกวมานนนาหนมักของเครรืซึ่ องบสน กป็จะทนาใหล้เครรืซึ่ องบสนลอยขศึนนไดล้
F แรงยกตดัวของเครรที่องบถิน มทคน่า
DP 
A
F  ADP
Ex เครรืซึ่ องบสนลนาหนศึซึ่งปท กแตมละขล้างมทพนรืนททซึ่ 25 m2 ถล้าความเรป็ วของอากาศททซึ่บรส เวณ
ใตล้ปทกวมัดไดล้ 50 m/s และความเรป็ วททซึ่บรส เวณเหนรือปท กวมัดไดล้ 65 m/s จงหานนนาหนมัก
ของเครรืซึ่ องบสน โดยสมมตสวาม เครรืซึ่ องบสน บสนในแนวระดมับดล้วยความเรป็ วคงททซึ่และ
ความหนาแนมนของอากาศมทคมา 1 kg/m3 และสมมตสวาม แรงยกทมันงหมดกระทนากมับ
ปท กทมันงสองเทมากมัน
 6.5 การไหลของของไหล (Fluid flow)
6.5.3 มาตรเวนจรูรท (venturi meter)
เปป็ นการนนาสมการแบรร์นรูลลทมาประยอุกตร์ใชล้ โดยมาตรเวนจรูรทเปป็ นเครรืซึ่ องมรือสนาหรมับวมัดอมัตราการไหล
ประกอบดล้วยทมอ 3 สม วน ดมังรรู ป

1 1
P1  V12   gh1  P2  V22   gh2  cons tan t
2 2
Ex ใชล้ทมอเวนจรูรทขนาดเสล้นผมานศรูนยร์กลาง 3 cm และคอคอดมทขนาดเสล้นผมานศรูนยร์กลาง
2 cm วมัดอมัตราการไหลของนนนามมันททซึ่มทความถมวงจนาเพาะ 0.85 ปรากฏวมาอมานความดมัน
ในทมอไดล้ 1.6 x 105 N/m2 และตรงคอคอตไดล้ 1 x 105 N/m2 จงคนานวณหาอมัตราการ
ไหลของนนนามมัน