PANITIKANG

PANRELIHIYON,
PANITIKANG PAMBANSA :
MAGKABUKOD AT
MAGKARUGTONG
 BIENVENIDO LUMBERA

• BORN: ABRIL 11,1932

• TAGAPUNA, DRAMATIST, AT ISKOLAR NG PILIPINAS NA MAY MARAMING NAPANALUNAN.
• PAMBANSANG ALAGAD NG SINING NG PILIPINAS AT NAKATANGGAP NG GAWAD RAMON
MAGSAYSAY PARA SA PAMAMAHAYAG, PANITIKAN AT MALIKHAING KOMUNIKASYON.
• “KANON” – TAGALOG, INGLES, AT ESPANYOL
• PANRELIHIYON- PRINSIPAL NA BISA AY ANG PANLOOB NA
PANINGING NAGPAPALALIM AT NAGPAPATIBAY SA PAG-UGAT NG
MGA AKDA SA TRADISYUNAL NA KULTURA NG REHIYON.
• PAMBANSA – PALABRAS NA PANINGING NAKABUKAS SA IBANG
KULTURA, KATUTUBO MAN AT DAYUHAN, NA NAGPAPALAWAK SA
REPERTORY NG KAISIPAN AT PAMAMARAAN NA MAGAGAMIT NG
MANUNULAT.
 “ ANG DALUMAT NG PANAHON AT ESPASYO SA
DUYAY NGA TRAKING DULANGAN MANOBO” NI
ROSARIO LUCERO
• ANG SANAYSAY NA ITO’Y ISANG PANIMULANG PAG-AARAL SA PANGKAT ETNIKONG
DULANGAN MANOBO SA KANILANG PAGDALUMAT NG PANAHON AT ESPASYO, NA
MAKAKIKITA SA KANILANG PANITIKAN.
• ISINAALANG-ALANG ANG MGA PANLOOB NA SALIK AT ANG PANLABAS NA KALIGIRAN,
GAYUNDIN ANG KASAYSAYAN AT KASALUKUYANG KALAGAYAN NG PANGKAT NA ITO.
• DALAWANG LUGAR NA PINAGSALIKSIKAN : BAYAN NG KULAMAN AT BARANGAY TODOG
• NOONG OKTUBRE 2002 AT MAYO 2003 PINAKINGGAN AT ITINALA SA BAYAN NG KULAMAN
ANG MGA DUYUY NGA TRAKI NG ISANG DATU AT MANUGDUYUY NA SI BAHA LAMBAY
BELIYAN.
 ROSARIO LUCERO

• TAGA NEGROS
• ACCOUNTANT ANG AMA
• HABANG ANG KANYANG MGA KAKLASE AY NAGBABAKASYON SA SPANYA, SI LUCERO AY
NASA BAHAY LANG AT NAGSUSULAT NG MGA BUHAY NG MGA TAGA NEGROS.
• BINIBISITA NIYA ANG MGA LUGAR SA NEGROS PARA MAS MAKAKUHA NG IMPORMASYON.
• LA INDIA OR ISLAND OF THE DISAPPEARED
• MANOBO – PANGNGALANG PAMBALANA AT HENERIKO, NA NANGANGAHULUGANG TAO
• “NITIBU” – GAMIT NG ILANG TRIBUNG MANOBO ; MULA SA KASTILANG NATIVO O NATIVE SA INGLES.
• “LUMAD” – MULA SA MGA MIGRANTENG BISAYA, KAPAG TINUTUKOY NILA ANG MGA KATUTUBONG
MINDANAO.
• “MANOBO” – TAWAG NG MGA AKADEMIKO, MANANALIKSIK AT ISKOLAR SA TRIBUNG MANOBO
• MAAARI RING TAGURIAN ANG MGA PARTICULAR NA PANGKAT MANOBO AYON SA MUNISIYPONG
KANILIANG TINITIRHAN
HALIMBAWA: DULANGAN MANOBO – NAKATIRA SA MUNISIPYO NG LEBAK AY TINAGURIAN DING “LEBAK
MANOBO”
• TRI-PEOPLE CONSORTIUM OF PEACE, PROGRESS, AND DEVELOPMENT OF MINDANAO (TRICOM) – NGO NA
TUMUTULONG SA MGA DULANGAN MANOBO, NANATILI PA RIN SA KAMALAYAN NG MGA LEBAK MANOBO
ANG SUMUSUNOD NA MGA DIWATA: NAMULA, BUSAO, SINA BABAE PONGALUBING, BABAENG
BUGKOGLUKOS, AT KEBINGEBENGI, BUOY BAYA, DATU PANGADING.
SA KULAMAN MANOBO NAMAN AY NATATANDAAN PA NG ILANG NAKATATANDANG KULAMAN MANOBO
ANG LUGAR NG KALUWALHATIAN NA TINAGURIAN NILANG “BAYA” AT ANG LUGAR NG KAPARUSAHAN, MOYAR
KLING O AFITAN.
 MGA TRAKI:
• KUNG PAANO NILIKHA ANG MUNDO
• KUNG BAKIT NAGDURUSA ANG MGA MANOBO: SI INE TOMIG’L AT SI BEBANG TULOS
• ANG PINAGMULAN NG MARAMING TRIBU
• SI BEBANG TULOS NA TUSO AT ANG SANHI NG SAKIT AT KAMATAYAN
• SI TAGANE
• SI LANGAG IDUNG, NAMA LAWA AT TAGINE
• SAAN NAGMULA ANG MGA MUSLIM
• KULAMAN
• BUNDOK ILIYAN
• PAGSUKAT NG PANAHON
• PAGDATING NG MILKANO
• SI HARRY HAL’N, ANG UNANG MILKANO
 “ THE MUSIC OF PESTLE-ON-MORTAR “ NI ROSARIO
LUCERO
• IPINAPAKITA NG TEKSTONG “THE MUSIC OF PESTLE-ON MORTAR” ANG MGA LOCAL NA EPIKO
NG PILIPINAS NA MAARING IHAMBING SA NAKASANAYANG MGA ISTORYA NATING HABANG
TAYO’Y LUMALAKI.
• NAIS NG MAY AKDA NA MAGBIGAY IMPORMASYON SA TEKSTO NGUNIT GINAWA NIYA ITO
SA ISANG KAKAIBANG PARAAN, KUNG SAAN NAGPAPALIWANAG ANG AWTOR NG MGA
KONSEPTO TUNGKOL SA PAGKAKAIBA AT PAGKAKATULAD NG MGA EPIKO SA MGA
PAMBATANG ISTORYA HABANG ITO AY KANYANG BINIBIGYANG PALIWANAG AT
PAGPAPATUNAY; UPANG MAISATAWID ANG MGA IDEYA SA MGA MAMBABASA PATI NA RIN
ANG PAGTAWAG NG ATENSYON NG MGA MAMBABASA NA TANGKILIKIN ANG MGA LOCAL
NA ARTIKULONG ITO.
• TINALAKAY DIN NG AWTOR ANG PAGIGING MALIKHAIN NG MGA SINAUNANG PILIPINO
SAPAGKAT NAKAGAGAWA SILA NG MGA KUWENTO MULA SA SARILING IMAHINASYON NA
MAYROON LAMANG KAUNTI O HALOS WALNG IMPLUWENSYA NA NAGMUMULA SA MGA
PANLABAS NA SALIK.
 “THE ‘NATION’ IN THE LITERARY IMAGINATION OF
VICENTE SOTTO: A STUDY OF THIRTEEN SHORT
STORIES” NI ROSARIO LUCERO
• REGIONAL LITERATURE - THE CRITIC MUST LAY DOWN DETAILS OF BASIC
INFORMATION, SUCH AS THE LITERARY TRADITION OF THE GENRE UNDER
STUDY, HISTORICAL BACKGROUND, MILIEU, AUTHORIAL INFORMATION, NOT TO
SPEAK OF THE AESTHETICS OF THAT LITERARY TRADITION- ALL THOSE
CULTURAL CODES WHICH ORIGINATE IN THE COLLECTIVE VOICE OF A SOCIETY
THAT HAS BEEN FORMED BY THE SPECIFICITIES OF ITS LOCAL EXPERIENCE.
• CRITIC OF LITERATURE IN FILIPINO OR ENGLISH – CAN SAFELY START FROM
TACIT ASSUMPTIONS CONCERNING AESTHETICS, LITERARY HISTORY AND
TRADITION, DEBATES, AND ISSUES ON THE SUBJECT, AND SO FORTH, BECAUSE
IT IS ASSUMED THAT SHE AND HER READER DRAW UPON A COMMON FRAME
OF REFERENCE, DISSEMINATED BY AND EDUCATIONAL SYSTEM THAT
PROMOTES A BILINGUAL LITERARY CANON.
 VICENTE SOTTO

• (18 ABRIL 1877 – 28 MAY 1950)

• KONTROBERSIYAL NA MANUNULAT, PERYODISTA, AT POLITICO
• “AMA NG WIKA AT PANITIKANG SEBWANO”
• MARCELINO SOTTO AT PASCUALA YAP
VICENTE SOTTO’S THIRTEEN STORIES
“LOVE THEMES”
1. LOVE FOR COUNTRY OR PATRIOTISM
• “LOVE FOR THE NATIVE LAND” (GUGMA SA YUTANG NATAWHAN)
• “A SOLDIER’S MOTHER” (ANG INAHAN SA SUNDALO)
• “THE ORPHANS” (ANG MGA ILO)

2. MATERNAL LOVE
• “A CHEAT IN LOVE” (PANIKAS SA GUGMA)
• “A MOTHER’S LOVE”
• “TERESA’S SECRET” (TINAGOAN NI TERESA)
3. PATERNAL LOVE
• “FATHER AND SON” (AMAHAN UG ANAK)
• “WHERE IS JUSTICE” (HAIN ANG HUSTISYA)
4. MARITAL LOVE
• “DON BENIGNO”
5. ROMANTIC OR EROTIC LOVE
• “ THE MIRROR” (ANG SALAMIN)
• “GOODNESS” (ANG KABUOTAN)
• “DONATO”
• “THE MARK” (ANG TANDA)
“MAMING” – UNANG MAIKLING KWENTO SA WIKANG SEBWANO
“HIGUGMA SA YUTANG NATAWHAN” – NASULAT BAGO ANG “MAMING”