Bab 3 Jirim

3.1 Apakah itu Jirim?

ITeach – Science Form 1

 Topik 3 Jirim
Apakah itu Jirim?

Jirim

Ialah bahan yang mempunyai jisim dan

memenuhi ruang.
Jirim mempunyai jisim dan isi padu.

Terdiri daripada zarah-zarah yang

kecil, terpisah dan sentiasa bergerak.

Contoh : Udara, air, tanah, haiwan,

tumbuhan.

ITeach – Sains Tingkatan 1

 Topik 3 Jirim
Apakah Jirim?
Eksperimen Untuk Menunjukkan Udara Mempunyai Jisim dan
Memenuhi Ruang

Penyedut
Dua belon minuman
seimbang Belon yang Belon yang
Pita
bocor dipenuhi
selofan Pin
X udara
X Y adalah lebih
berat Y

Pemerhatian

1. Udara di dalam belon keluar apabila belon dicucuk dengan pin.

2. Belon X menjadi lebih ringan daripada belon Y kerana belon Y masih dipenuhi udara.

Kesimpulan :
Udara mempunyai jisim dan memenuhi ruang. Udara ialah jirim.

ITeach – Sains Tingkatan 1

 Topik 3 Jirim
Apakah Jirim?
Eksperimen Untuk Menunjukkan Tanah Mempunyai Jisim dan
Memenuhi Ruang

Tanah

Skala
Penunjuk
Tanah

Pemerhatian

1. Silinder penyukat dipenuhi dengan 20 cm³ tanah.

2. Bacaan pada neraca tuas meningkat apabila tanah dituang ke dalamnya.

Kesimpulan :
Tanah ialah jirim kerana tanah mempunyai jisim dan memenuhi ruang.

ITeach – Sains Tingkatan 1

 Bab 3 Jirim

3.2 Tiga Keadaan Jirim

ITeach – Science Form 1

 Topik 3 Jirim
Keadaan Jirim

Pepejal Cecair Gas

Tiga Keadaan Jirim

Meja, kerusi, batu, Air, minyak Oksigen, nitrogen,

buku, pen, pensil karbon dioksida

ITeach – Sains Tingkatan 1

 Topik 3 Jirim
Keadaan Jirim
Teori Kinetik Jirim

Jirim terdiri daripada zarah-zarah kecil, terasing (diskret) dan sentiasa bergerak.

Sebiji belon yang dipenuhi gas Hablur kalium (VII) manganat

dibiarkan untuk seketika. dilarutkan dalam air.
Hablur kalium
(VII) Larutan
manganat kalium (VII)
manganat

Air

Belon mengempis di akhir aktiviti

Selepas 20 minit, air menjadi berwarna ungu

Penjelasan Penerangan
Gas terdiri daripada zarah-zarah yang Zarah-zarah kalium (VII) manganat
kecil yang boleh meresap dan keluar bergerak dan tersebar sama rata di antara
melalui dinding belon. zarah-zarah air.

ITeach – Sains Tingkatan 1

 Topik 3 Jirim
Keadaan Jirim
Sifat Pepejal

Bentuk Tetap

Jisim Tetap

Isipadu Tetap

Kebolehmampatan Tidak boleh dimampatkan.

ITeach – Sains Tingkatan 1

 Topik 3 Jirim
Keadaan Jirim
Sifat Cecair

Bentuk Mengikut bentuk bekas

Jisim Tetap

Isipadu Tetap

Kebolehmampatan Sukar dimampatkan.

ITeach – Sains Tingkatan 1

 Topik 3 Jirim
Keadaan Jirim
Sifat Gas

Bentuk Mengikut bentuk bekas

Jisim Tetap

Isipadu Tidak mempunyai isipadu tetap.

Kebolehmampatan Boleh dimampatkan.

ITeach – Sains Tingkatan 1

 Topik 3 Jirim
Keadaan Jirim

Perbandingan Sifat-sifat Pepejal, Cecair Dan Gas

Pepejal Cecair Gas

Bentuk tetap Mengikut bentuk bekas Mengikut bentuk bekas

Jisim tetap Jisim tetap Jisim tetap

Isipadu tetap Isipadu tetap Isipadu tidak tetap

Tidak boleh Boleh dimampatkan.

Sukar dimampatkan.
dimampatkan.

ITeach – Sains Tingkatan 1

 Topik 3 Jirim
Keadaan Jirim
Susunan Dan Pergerakan Zarah-Zarah Pepejal

Tersusun rapat dan seragam dengan sedikit ruang

Susunan Zarah kosong antara zarah-zarah

Pergerakan Zarah Bergetar pada kedudukan yang tetap

ITeach – Sains Tingkatan 1

 Topik 3 Jirim
Keadaan Jirim
Susunan Dan Pergerakan Zarah-Zarah Cecair

Tidak tersusun rapat dan kurang rapat antara zarah-

Susunan Zarah zarah

Zarah bergerak bebas dan bergelongsor antara satu

Pergerakan Zarah sama lain.

ITeach – Sains Tingkatan 1

 Topik 3 Jirim
Keadaan Jirim
Susunan Dan Pergerakan Zarah-Zarah Gas

Susunan Zarah Tidak tersusun dan berjauhan antara satu sama lain.

Pergerakan Zarah Bergerak bebas dan rawak

ITeach – Sains Tingkatan 1

 Topik 3 Jirim
Keadaan Jirim

Perbandingan Susunan dan Pergerakan Zarah-zarah Pepejal, Cecair Dan Gas

Pepejal Cecair Gas

Zarah-zarah tersusun Zarah-zarah tidak tersusun Zarah-zarah tidak tersusun

rapat dan seragam dan kurang rapat antara dan berjauhan antara
dengan sedikit ruang zarah-zarah satu sama lain.
kosong antara zarah-
zarah.
Zarah-zarah bergetar Zarah-zarah bergerak
Zarah bergerak bebas
pada kedudukan yang bebas dan bergelongsor
dan rawak.
tetap. antara satu sama lain.

ITeach – Sains Tingkatan 1

 Bab 3 Jirim

3.3 Konsep Ketumpatan

ITeach – Science Form 1

 Topik 3 Jirim
Konsep Ketumpatan

Ketumpatan
Ketumpatan

Jisim per unit isi padu bahan

Jisim ( g )
Ketumpatan 
Isi padu ( cm3 )

Unit = gcm-3

Ketumpatan objek X ialah 14.2 gcm-3. Jisim objek X dengan

ketumpatan 1 cm³ ialah 14.2 g.

ITeach – Sains Tingkatan 1

 Topik 3 Jirim
Konsep Ketumpatan

Contoh Ketumpatan Beberapa Objek

Kuprum Besi Gabus Kayu getah

Isi padu 1 cm3 1 cm3 1 cm3 1 cm3

Jisim 9g 7.9 g 0.25 g 0.53 g

Ketumpatan 9 gcm-3 7.9 gcm-3 0.25 gcm-3 0.53 gcm-3

ITeach – Sains Tingkatan 1

 Topik 3 Jirim
Konsep Ketumpatan
Hubungan Antara Ketumpatan dan Keupayaan Untuk Terapung

Objek yang
 Lebih tumpat akan tenggelam dalam cecair yang kurang tumpat
 kurang tumpat akan terapung dalam cecair yang lebih tumpat

Ketumpatan sesuatu objek boleh diubah dengan mengubah isi padu objek.

Seketul plastisin tenggelam Apabila plastisin itu diubah bentuknya

dalam air kerana plastisin
lebih tumpat daripada air
menjadi bentuk sebuah kapal, ia
boleh terapung dalam air.
Isi padu plastisin bertambah apabila
bentuknya diubah menjadi bentuk
kapal
Maka, ia sekarang kurang tumpat
daripada air.

ITeach – Sains Tingkatan 1

 Topik 3 Jirim
Konsep Ketumpatan
Mengumpul hidrogen dalam eksperimen
Hidrogen kurang tumpat daripada air. Ia boleh dikumpul
dengan kaedah sesaran air.

Kapal terapung di atas air.

Kapal mempunyai ruang yang luas yang dipenuhi
udara. Ini menyebabkan ia kurang tumpat dari air.
Menyelesaikan Belon meteorologi
Masalah Berkaitan Helium kurang tumpat daripada udara. Ini membuatkan belon
Ketumpatan terapung di udara.
Belon udara panas
Udara panas kurang tumpat daripada udara sejuk.
Apabila udara dalam belon menjadi semakin panas,
kutumpatannya semakin berkurang, belon naik ke atas
Mengangkat objek karam dari dasar laut
Hidrogen
Kelalang Helium atau udara dipam ke dalam belon yang besar.
Udara Belon itu diikat pada objek karam. Belon akan naik ke
gas
udara bersama objek karam.
Air Membunuh larva nyamuk
Minyak kurang tumpat daripada air. Apabila minyak
disembur pada permukaan air, udara tidak dapat
memasuki air lalu membunug larva nyamuk.

ITeach – Sains Tingkatan 1

 Bab 3. Jirim

3.4 Penggunaan Sifat-sifat Jirim dalam Kehidupan

Harian

ITeach – Science Form 1

 Topik 3 Jirim
Sifat-sifat Jirim dan Aplikasinya dalam Kehidupan Harian

Kegunaan Keadaan Jirim dalam Kehidupan Harian

Gas
• Gas boleh dimampatkan untuk membentuk cecair bagi memudahkan penyimpanan.

• Menyimpan gas dalam keadaan cecair boleh menjimatkan banyak ruang

• Isi padu gas yang besar boleh dimampatkan kepada isipadu cecair yang
kecil.

• Gas asli disimpan sebagai gas asli cecair (LNG). Gas memasak juga
disimpan dalam silinder dalam bentuk cecair.

Cecair

• Cecair mengikut bentuk bekas.

• Pengeluar produk kecantikan menghasilkan pelbagai jenis bentuk pewangi untuk menarik minat
pelanggan

• Pepejal
Pepejal adalah kuat dan keras.
• Besi digunakan untuk membina bangunan, jambatan dan kenderaan.

• Kayu digunakan untuk membina rumah.

ITeach – Sains Tingkatan 1

 Topik 3 Jirim
Sifat-sifat Jirim dan Aplikasinya dalam Kehidupan Harian

Mengangkut kayu balak

- Kayu balak kurang tumpat daripada air. Sungai
digunakan sebagai medium untuk mengangkut balak.

Jaring ikan
Aplikasi Konsep
- Bola plastik diikat pada jaring ikan supaya jaring
Ketumpatan
terapung dalam laut.

Belon udara panas

- Udara yang memenuhi belon menjadi kurang tumpat
daripada udara di luar belon apabila udara
dipanaskan. Udara panas menaikkan belon ke udara.

Kapal selam

- Untuk tenggelam, tangki balast dipenuhi air supaya

kapal selam menjadi lebih tumpat daripada air laut.

- Untuk terapung, tangki balast perlu dikosongkan

bagi mengurangkan ketumpatan kapal selam.

ITeach – Sains Tingkatan 1

The End

i - Teach