‫امير حمزه شينواری‬

‫جوړونکی‪ :‬خالد احمد نادم‬

‫الرښود استاد‪ :‬حمید ولسي‬
‫امير حمزه خان شينواری‬
‫حمزه بابا د ملک مير باز خان زوی او په (‪ ۱۹۰۷‬لمریز کال) د لنډ ي‬
‫کوتل د خوږه خېل يا خوزه خېل نومي کلي کي زېږېدلی دی‪ .‬نوم ړو ی‬
‫‪.‬په قبيله شينواری او په شينوارو کي اشرف خېل وو‬
‫حمزه بابا يو پښتون شاعر‪ ،‬اديب‪ ،‬ډ رامه ليکوونکی‪ ،‬فلم ج ړو ونکی‪ ،‬د‬
‫راډ يو وياند او ليکوال وو‪ .‬هغه د تصوف د الري الروی وو او په دې ډ گر کي‬
‫يې هم کتابونه خپاره سوي دي‪ .‬په شعر او ادب کي د ځ ان ړگ ي سبک‬
‫‪.‬له کبله د پښتو د غزل پالر بلل کيږي‬
 ‫زده کړي‬

‫لومړ نۍ زده ړک ي يې د لو ړا گي (د لنډ ي کوتل پخوانی نوم دی) په مدرسې کي ترسره ړک ې‪ ،‬خو ويل کيږي‬
‫چي د ده په يوه ړو وکي خطا یې استاد ده ته دومره سزا ورکړ ه‪ ،‬چي د ده ړز ه د مدرسې څخه تور سو او له‬
‫‪.‬همدې له امله يې مدرسه پرېښوده‬
‫ګ‬
‫دی د اتو کالو وو‪ ،‬چي په اسالميه کالجېټ ښوونځ ي کي د زده کوونکي په توگه ومنل سو‪ ،‬م ر په نهم‬
‫ټ ولگي کي یې دا ښوونځ ی پرېښود‪ .‬که څه هم حمزه بابا خپل زده کړ ه په نهم ټ ولگي کي نيم ړگ ې‬
‫‪.‬پرېيښي وه خو د هغه پوهه او مطالعه ډ ېره وه‬
 ‫دندي‬
‫د حمزه بابا پالر په اورگاډ و کي نوکر و‪ ،‬نو حمزه بابا بيا وروسته پخپـله هم په اورگاډ و کي نوکر سو‪ .‬د اورگاډ ي دغه‬
‫نوکرۍ د هندوستان په گوټ گوټ وگرځ اوه او همداسي تر بمبیي پوري ورسېد‪ .‬هغه مهال چي نوم ړو ی بمبيي کي‬
‫وو نو ده ته په فلمونو کي د کار موقع په الس ورغله‪ ،‬څنـگه چي پخوا بې ږغه فلمونه وه نو حمزه بابا هم په (‪١٩٤٠‬‬
‫لمریز کال) په دغو بې ږغه فلمونو کي لوبگري وکړ ه‪ .‬د سلمان اغا نيکه رفيق غزنوي په (‪ ١٩٤١‬لمریز کال) کال د‬
‫لومړ ني پښتو فلم ليال مجنون د کيسې‪ ،‬سندرو او ډ يالوگونو د ج ړو ولو ړو انديز ورته و ړک او په دې توگه په پښتو ژبه‬
‫کي د لومړ ني فلم د ج ړو ولو وي ړا هم د ده په نصيب سو‪ .‬تر دې وروسته یې د يوسف خان‪ ،‬شېربانو او پېغلي فلم هم‬
‫‪ .‬ج ړو کړ‬
 ‫پښتو ادب ته مخه‬
‫حمزه شينواري د ډ ېر ماشومتوب څخه په شعر ليکلو پيل ړک ی وو‪ .‬کله چي دی په پنځ م ټ ولگي کي وو نو ارواښاد‬
‫موالنا عبدالقادر (د پښتو اک ډي مۍ بنسټ ايښودونکی او الرښود) په اتم ټ ولگي کي وو‪ .‬په دغه وخت کي به حمزه‬
‫بابا په اردو ژبه شاعري کوله او د اردو شاعرانو لکه میرزا غالب او عالمه اقبال څخه ډ ېر متاثره وو‪ .‬په پښتو ادب‬
‫کي د حمزه بابا شاعري ځ ان ړگ ی لوړ ځ ای لري‪ .‬هغه د پښتو شعر دوديزه ړز ه کالسيکه الر خپله ړک ې او بيا يې په‬
‫يوه نوي روح ورکولو سره ډگ ه ړک ې ده‪ .‬شاعر حمزه څه د پاسه ‪ ١٣٠٠‬غزلونه ليکلي او کليات يې په څلورو ټ وکو کي‬
‫خپاره سوي دي‪ .‬حمزه شينواري تر ‪ ٢٠٠‬زياتې نندارې ډ( رامې) ليکلي دي‪ ،‬چي ډ ېري يې د پېښورراډ يو له خوا‬
‫‪.‬خپرې سوي دي‪ .‬ده تر شلو ډ ېر پښتو کتابونه او د لسو په شاوخوا کي په اردو ژبه کتابونه ليکلي دي‬
 ‫تصوف ته مخه‬
‫امير حمزه شينواري په (‪ ١٩٣٠‬لمریز کال) تصوف ته مخه کړ ه‪ .‬دی د چشتي طريقت الروی وو‪ .‬د تصوف د مکتب پير يې سيد‬
‫عبدالستار شاه وو او همدغه شاه صاحب حمزه بابا ته د اردو پر ځای په پښتو کي د شاعرۍ مشوره ورکړ ې وه‪ .‬حمزه ډ ېره‬
‫ادبي مطالعه درلوده او نوم ړو ي د رحمان بابا ديوان په (‪ ١٩٣٥‬لمریز کال) کال اردو ژبي ته وژب ړا ی‪ .‬په (‪ ١٩٣٧‬لمریز کال)‬
‫جو ه سوه او دراحت زاخـېلي‪ ،‬قلندر مومند‬
‫کال پښتو ادبي ټ ولنه (بزم ادب پېښور) د سيد عبدالستار شاه تر سيوري الندي ړ‬
‫غ ي او مشران پاته سوي‪ .‬حمزه شينواري لو ړم ی ځ ل په (‪ ١٩٤٠‬لمریز کال) د‬
‫او حمزه بابا په شان ډ ېر غمي د همدې ټ ولني ړ‬
‫‪:‬خپل يو غزل په اورولو سره د غزل د بابا لقب خپل کړ‪ .‬د هماغه غزل يو بيت يې داسي دی‬
‫توري ست ګر ي مي د یار ړز ه ته په ځ ير دي‬
‫که حبشو پر کعبه تړ لی الم دئ‬
 ‫چاپ سوي اثار یې‬
‫انسان او زندگي ‪۲۱.‬‬ ‫مږې څپې ‪۱۱.‬‬ ‫د ړز ه آواز ‪۱.‬‬
‫ژباـه په اردو ‪۲۲.‬‬
‫د رحمان باـبا د دېوان ړ‬ ‫د کارل مارکس اصول د عقل په نظر ‪۱۲.‬‬ ‫يون ‪۲.‬‬
‫نظم‬ ‫د حمزه ژوندليک ‪۱۳.‬‬ ‫بهير ‪۳.‬‬
‫د عالمه اقبال د جاوېد نامې منظومه ‪۲۳.‬‬ ‫غزوني ‪۱۴.‬‬ ‫پرې وني ‪۴.‬‬
‫ژبا ه‬
‫ړ‬ ‫تجليات ‪۱۵.‬‬
‫سپرلی په آينه کي ‪۵.‬‬
‫ژبا ه ‪۲۴.‬‬
‫د ارمغان حجاـز منظومه ړ‬ ‫د خوشحال بابا يو شعر ‪۱۶.‬‬
‫د خيبر وږمې ‪۶.‬‬
‫پټ هان اور توهماـت ‪۲۵.‬‬ ‫تذکرة الستارية ‪۱۷.‬‬
‫ژوند او يون ‪۷.‬‬
‫قبايل کي رسم او رواج ‪۲۶.‬‬ ‫انساني رڼا او پوهه ‪۱۸.‬‬
‫د کابل سفرنامه ‪۸.‬‬
‫ژور فکرونه ‪۲۷.‬‬ ‫د حمزه ليکونه ‪۱۹.‬‬
‫ډ رامې ‪۲۸.‬‬ ‫غزليات (اردو) ‪۲۰.‬‬ ‫د حجاز پر لور ‪۹.‬‬
‫د حمزه کليات (پينځ ه ټ وکه) ‪۲۹.‬‬ ‫د ليال مجنون فلم او د فلم کيسه ‪۱۰.‬‬
 ‫غزل‬
‫پرېږده چي لوظونه د دروغو دي رښتیا ړک م‬
‫ګ‬
‫تهراته سبا سبا کوه زه به بې ا ړک م‬
‫توان لرمه دا چي د ماضی نه خراج واخلم‬
‫زه به پخوانی سمه ستا مینه به پخال ړک م‬
‫برند که حوادث دي د وختونو په ککو کي‬
‫زه به حوصله هم پښتنه ورته پیدا ړک م‬
‫ال ئې د سپین مخ خالونه شمېرم او ګز ار نه یم‬
‫پرېږده الواته به د سپوږمۍ په لوري بیا ړک م‬
‫ګ‬
‫ستا په انن و کي د حمزه د وینو سره دي‬
‫ته سوې د پښتو غزل ځ وان زه دې بابا ړک م‬