Субрегионална

соработка во
Југоисточна
Европа
 • Засилената мултилатерална
соработка може да им помогне на
Субрегионална земјите во Југоисточна Европа да
соработка во одговорат на предизвиците што со
себе ги носат политичките
ЈИЕ промени, да го забрзаат
економскиот развој, да ги
надвладаат конфликтите и
полесно да се интегрираат во
европското семејство
Заедничка Балканска мултилатерална соработка

соработка Покрај неповолните услови од Студената војна,

министрите за надворешни работи на 6 балкански
држави се сретнаа заедно во Белград во февруари 1988

на земјите Цел: да се надминат проблемите во регионот со нов

приод кон меѓународните и безбедносни односи врз
темел на Хелсиншкиот финален акт
во ЈИЕ- Резултат: Успех во собирањето на сите балкански држави
што имаа различни општествени, политички и економски
Примарни системи

обиди Статус: Иницијативата траеше кратко и се смета за

производ на Студената војна
 Централноевропската иницијатива 1989

Цели: подобрување на политичката атмосфера во

Европа, зајаквување на процесот на КЕБС (подоцна
ОБСЕ) и залагање за поголемо единство во Европа

Функција: превенција од создавање нови линии на

раздвојување во Европа.

Регионални
иницијативи Функционирање: Зајакнување на соработката помеѓу
нејзините членки во поле на меѓугранична соработка,
борба против организираниот криминал, почитување
на човековите права, екологија)

Членки: Албанија, Австрија, Белорусија, БиХ, Бугарија,

Хрватска, Чешка, Унгарија, Италија, Македонија,
Молдавија, Полска, Романија, Словачка, Словенија и
Украина

Статус: постстуденовоена иницијатива водена од

консензусот за пазарно ориентиран систем, активна
Централноевропската иницијатива е најголемиот и најстар форум за
регионална
Соработка во Централна, Источна и Југоисточна Европа. Почетоците на ЦЕИ се
поставени со формирањето на Квадрагоналната иницијатива во Будимпешта
1989, а основачи се Италија, Австрија, Унгарија и СФРЈ. Подоцна со
пристапувањето на нови држави истата е преформулирана во Пентагонална
(Чехословачка) и последователно Хексагонална (Полска). Своето име ЦЕИ го
добива по пристапот на Македонија, БиХ, Хрватска и Словенија. Подоцна се
приклучуваат Албанија, Белорусија, Бугариа, Молдавија Романија и Украина,
Србија и Црнагора
Мисија:
 Области на соработка:
 Кон општество базирано на знаење (истражувања, иновации, едукација и
тренинг)
 Кон одржлив економски развој (транспорт, логистика и достапност,
обновливи енергетски извори, климатски прашања и рурален развој)
 Кон инклузивно општество ( интеркултуролошка соработка, медиуми,
Структура:
• Годишни состаноци на шефови на влади- ЦЕИ самит
• Годишни состаноци на Министри за надворешни работи – МНР средби
• Редовни состаноци на комитетот на ЦЕИ на Националните координатори-
тело одговорно за менаџирањето на централноевропската соработка и
имплементацијата на проектите и програмите. Министерски и
експертски состаноци
• Работни тела (Мрежа на Фокални Точки) одредени за специфични
сектори на владите од 18те членки
• Извршен секретаријат (единствено перманентно тело во Трст) кое
овозможува административна и концептуална подршка во донесувањето
на одлуки и оперативни структури на ЦЕИ
• Секретаријатот за ЦЕИ проектите
 Црноморската економска соработка BSEC 1992

Цел: модел на развивање економска соработка и

преземање чекори за соработка во полето на
транспортот, комуникациите, информациите, енергијата,
Регионални животната средина, туризам и др.

иницијативи
Членки: Албанија, Азербејџан, Грузија, Молдавија,
Русија, Турција, Ермеија, Бугарија, Грција, Романија,
Србија и Украина

Статус: институционализирана регионална иницијатива

со потпишување декларација на Самитот во Истанбул
1992
• дејствување во духот на пријателство и
добрососедство и зајакнување на меѓусебното
почитување и доверба, дијалог и соработка меѓу
земјите-членки;

• развивање и диверзификација на билатералната и

мултилатералната соработка врз основа на
принципите и правилата на меѓународното право;

• подобрување на деловното опкружување и

промовирање на индивидуална и колективна
иницијатива на претпријатијата и компаниите кои се
директно вклучени во процесот на економска
соработка;

• развивае економска соработка без нарушување на

меѓународните обврски на земјите-членки

• разбирање на специфичните економски услови и

интереси на земјите-членки;

• поттикнување на учеството во БСЕЦ процесот на

економска соработка на други заинтересирани
држави, меѓународни економски и финансиски
институции, како и претпријатија и компании.
Статутарни документи-Договори

• Повелба
• Додатни протоколи за привилегиите и
имунитетот на организацијата БСЕЦ
• Договор за седиште
• Правила на процедура (министерски
совет, состаноци)
• Регулативи за Секторски дијалог и
партнерски статус
• Финансиски Регулативи и Процедури
• Регулативи за вработени
• Договор меѓу владите на БСЕЦ за
соработка за борба против
организиран криминал
• Додатен протокол за борба против
тероризмот кон претходното
• Договор меѓу владите на БСЕЦ за
соработка во помош и асистенција
при катастрофи
• Додатен протокол кон претходното
 Процесот за стабилност и добрососедство во ЈИЕ – Ројамондски
процес

Почеток: состанок одржан на маргините на Мировната

конференција за БиХ, Париз 14-15 Декември 1995

Цели: примена на идеите промовирани од Пактот за стабилност

на Европа во регионот на Југоисточна Европа

Субрегионални Трансформација: Ројамондскиот процес во Иницијатива на ЕУ за

унапредување на соработката меѓу земјите од ЈИЕ
иницијативи за
соработка Цел: зајакнување на добрососедските односи

Механизми: назначување координатор за супервизија на

имплементацијата на проектите и координација со другите
регионални иницијативи за соработка (Истанбул 27 Октомври
1997)

Членки: Европска Комисија, Албанија, БиХ, Бугарија, Хрватска, СР

Југославија, Македонија, Унгарија, Романија, Словенија и Турција
 • Иницијатива за
соработка во
Југоисточна Европа
( покровителство на
САД)Декември 1996
 Цел: обезбедување
на регионална
стабилност и
промоција на мир во
земјите на ЈИЕ по пат
на соработка и
интеграција во
Европа, зајакнување
на економијата и
демократските
вредности
 Креирање на
Субрегионални Регионален совет за
соработка (2009)
иницијативи за
соработка
 Субрегионални иницијативи за
соработка
• Процесот за соработка во Југоисточна Европа –
Балканска Конференција, 1996 на
иницијатива на Бугарија
• Цели: зајакнување на стабилностста,
безбедноста и мултилатералната
економска соработка на хуманитарно,
општествено и општествено поле како и
борба против криминалот,
криумчарењето дрога и тероризмот
• Механизми: одржување на состаноци
• ПРВА ФОРМА НА СОРАБОТКА НА СВОЈА
ИНИЦИЈАТИВА
•Процесот за соработка во ЈИЕ е регионален неинституционализиран процес
координиран од страна на државата претседавач.Претседателството трае
една година и ротира помеѓу членките. Земјата претседавач го застапува и
презентира процесот на меѓународни средби и одржува годишен состанок со
претседателите на државите или нивните влади, средби на министрите за
надворешни работи и бројни средби со други политички челници. Во
зависност од ситуацијата државата претседавач може да одржи вонредна
средба (Скопје 2000, Скопје 2001)
 • Иницијативата на НАТО за Југоисточна Европа –
лансирана на маргините на Вашингтонскиот самит,
април 1999
 Иницијативата се темели на формирање Консултативен
Субрегионални форум за безбедносните проблеми во ЈИЕ,
промовирање регионална соработка во ЈИЕ преку
иницијативи за активности под покровителство на ЕАПС, користење на
механизмите на ПзМ и програми за соработка во
соработка 
областа на безбедноста меѓу земјите во регионот
Цел: обезбедување транспарентност во одбранбеното
планирање, кризниот менаџмент и раководењето со
одбраната
 Активности: за постигнување на целта се спроведуваат
работилници на теми што се интересни за регионот
 Со Документот за заедничка процена на регионалните
безбедносни предизвици и можности на земјите од ЈИЕ
се дава согласност дека “не постои директна опасност
од воена агресија за националниот суверенитет,
територијален интегритет или политичка независност”
 • Процесот за соработка на
министрите за одбрана од
Југоисточна Европа
• Цел: зголемена соработка
на министрите за одбрана
на земјите од регионот,
посебно во сферата на
интероперативноста со
силите на Алијансата
• Формирање:
• Мултинационални
Мировни сили на ЈИЕ
операционализирани во
Бригада на ЈИЕ што ќе
учествува во мировни
операции предводени од
НАТО и ЕУ со мандат на

Субрегионални ООН или ОБСЕ

иницијативи за
соработка
 • Пактот за стабилност за
Југоисточна Европа
 Пактот за стабилност беше
институција која се стремеше
за зацврстување на мирот,
Субрегионални демократијата, човековите
иницијативи за права и економијата во
земјите на ЈИЕ од 1999 до
соработка 2008
 Во 2008 е заменет со
Регионалниот Совет за
Соработка
Пактот за стабилност за ЈИЕ
Членки:
Албанија
БиХ
Бугарија
Хрватска
Македонија
Молдавија
Црна Гора
Романија
Србија
Набљудувач:
Украина
Партнери:
Јапонија
Норвешка
Русија
Турција
Швајцарија
САД
ЕУ
 • Инициран од ЕУ- 10 Јуни 1999 во Келн
со присуство на сите земји од регионот
освен ФР Југославија и Молдавија
 Во основачкиот документ повеќе од 40
субјекти (ООН, УНХЦР, НАТО,ИМФ...) ја
изразија својата подготвеност за
Пактот за поддршка на земјите во ЈИЕ “во
стабилност нивниот обид да го унапредат мирот,
демократијата, почитувањето на
за ЈИЕ човековите права и економскиот
просперитет со цел стабилизирање на
целиот регион”
 Со Самитот во Сараево Пактот е свечено
промовиран
Пактот за стабилност за ЈИЕ