СЕМИНАРСКА РАБОТА

по предметот Регионална автономија и локална самоуправа

тема: Регионална политика на ЕУ

Ментор: Изработил:

Проф.др.Зоран Шапуриќ Башова Кристина ID 889

Скопје, март 2015 година

1
Содржина:

1. ВОВЕД______________________________________________3 стр
2. Регионалната политика на ЕУ___________________________4 стр
3. Начела на регионалната политика________________________6 стр
4. РЕГИОНАЛНАТА ПОЛИТИКА НА ЕВРОПСКАТА УНИЈА ПОСТ
2013ГОДИНА___________________________________________8 стр
5. Политики за храбрење на регионалните и локалните
иницијативи___________________________________________10стр
6. Фокусирање на Лисабонските приоритети____________________12 стр
7. Заклучок_______________________________________________13 стр
8. Користена литература_____________________________________15 стр

2
 ВОВЕД

Европската Унија е еден од најбогатите делови од светот, но сепак постојат

внатрешни несогласувања во приходот и можноста помеѓу регионите. Преку
регионалната политика, ЕУ пренесува ресурси од побогатите во сиромашните
региони. Целта е да се модернизираат заостанатите региони за да можат да се
усогласат со останатиот дел од Унијата.

Регионалната политика претставува инструмент на финансиска

солидарност и моќна сила за кохезија и економска интерграција. Солидарноста
бара да се носат бенефции на граѓаните и регионите кои се во добра состојба.
Кохезијата го подвлекува принципот дека сите имаат бенефиции од зголемување
на пирходот и добрата во европскиот регион.

Огромната разлика во напредокот постои и кај земјите кои се дел од ЕУ и

од кои не се . Најпросперитивните региони во БПД од човек се сите урбани места-
Лондон, Брисел, и Хамбург. Најбогатата земја, Луксембург, е повеќе од седум пати
побагата од Романиа и Бугарија, најсиромашните и најновите членки на ЕУ.

Динамичниот ефект кај членките на ЕУ, кои е добиен со силна и таргетна

регионална политика, и истата донесува резултати. Случајот со Ирска е е
всушност доказ. Нејзиниот ГДП, кој беше 64% кога се придружи на ЕУ во 1973, а
сега е еден од највисоките во Унијата. Еден од приоритети на регионалната
политика е да го зголемува животниот стандард во земјите кои се придружија во
ЕУ од 2004 година.1

1
http://europa.eu

3
 2. Регионалната политика на Европска Унија

Регионалната политика на ЕУ, уште од самиот почеток во 1958 година

претставува еден од најважните инструменти на ЕУ. Во сите документи на ЕУ
посебно се апострофира значењето на политиката на рамномерен регионален
развој. Во Преамбулата на Договорот од Рим (1958) зацртано е следното:
„Државите- членки на Европската Заедница ќе се стремат да обезбедат
рамномерен развој преку намалување на разликите што постојат во степенот на
развиеност на од редени региони и заостанатоста на помалку привилегираните
региони.“ Во подоцнежните документи, Европската Заедница само ги
продлабочува веќе дефинираните цели.1 Педесет години подоцна, фокусот на ЕУ
и понатаму е ставен на регионалните нееднаквости. Ова е сосема јасно, ако се
има предвид фактот дека варијациите во БДП и невработеноста се и натаму многу
големи (EC, Working for the Regions, стр. 6) По проширувањето на ЕУ, овој јаз е
уште поголем (Kazlauskiene, 2008). Една од најголемите опасности која е
забележана од самиот поче ток на европските интеграции, претставуваат
регионалните диспро порции, кои може да ја загрозат целокупната структура.

Развивањето на посебна рeгионална политика на ниво на ЕУ е важно од следните

причини: 1) прво, развиените држави имаат интерес да се подобри економ ската
состојба во помалку развиените држави-членки. Интегрираноста на економијата
на ЕУ, посебно на ЕУ-152 е сé поголема. Сé посилен е т.н. ефект на прелевање
(spill-over effect). Од друга страна, слабиот еко номски придонес на една држава
сигурно негативно ќе влијае на заед ничкиот пазар на ЕУ. Гледано од овој агол,
регионалната политика на ЕУ би можела да се дефинира како механизам кој
дозволува една државачленка да ја стимулира економската активност на друга
држава-членка. 2

2
Европска Комисија, Разбирање на проширувањето (Политика за проширување на
Европската Унија), Генерален директорат за проширување, Брисел, 2007:14-16.

4
Доколку регионалните нееднаквости би биле помали, сите ефекти од
интеграцијата поправедно и порамномерно би се распределиле меѓу регионите и
државите-членки. Истовремено, посиромашните др жави-членки со
зголемувањето на својата ефикасност, би можеле, пре ку даноци, повеќе да
придонесат во буџетот на ЕУ. Нивните подобри економски резултати исто така, би
го намалиле целокупното ниво на инфлација и на тој начин би ги олеснале
урбанистичките и проблемите со населението во големите градови на ЕУ,
предизвикани од миграцијата. Крајните ефекти за сите граѓани на ЕУ би биле
позитивни. 2) втората причина за постоењето на регионална политика е чисто
економска. Тука во прв ред треба да се има предвид фактот дека сите држави
членки (како и нивните региони) се разликуваат во својата економска развиеност.
Некои земји (како на пример-Грција, Португалија, или поголемиот број од
новопримените држави), кои ва жат за економски помалку развиени земји во
рамките на ЕУ, имаат по голем број посиромашни и помалку развиени региони, во
споредба со други држави-членки (како што се Данска и Холандија, на пример) кои
имаат релативно помали проблеми со развиеноста на своите региони. На овие
земји би им било тешко сами да ги финансираат своите сиромашни региони,
посебно ако треба строго да ги контролираат своите јавни финансии како што тоа
го бараат критериумите за конвергенција на ЕМУ (Европската Монетарна Унија).3
Неопходните средства се собираат од побогатите региони на некои држави-
членки (како што се Германија и Франција) и им се доделуваат на најзаостанатите
региони на ЕУ. 3) третата причина е дека заедничката регионална политика ја уна
предува поголемата политичка кохезија и „духот на заедницата.“ На овој начин
сиромашните држави немаат чувство дека се напуштени. Ова е многу важно
бидејќи иако причините за заостанатост се различни, постои добро утврден јаз
„центар-периферија” помеѓу богатите и си ромашните региони. Поголемиот дел од
најзаостанатите региони, по правило, е групиран на периферијата.

3.Начела на регионалната политика

5
Причини за нееднаковост

Регионалните нееднаквости доаѓаат од различни причини. Тие можат да

резултираат од долготрајни хендикепи наметнати од географската подвижност
или од неодамнешните социолошки или економски промени, или комбинација на
двете. Ударот од овие нееднаквости очигледен е во социјалниот губиток, односно
неквалитетни школи, висока невработеност и неадекватни структури. Во случај на
некои држави од Еу, дел од хендикепот е остатокот од нивните поранешни
централно планирани економски системи. 3

Цената на успех

Регионалната политика се работи за истражување на луѓето.Европската

Унија го користеше влезот на тие земји за да ги реорганизираат и реструктуираат
нивните регионални трошења. Во периодот од 2007 до 2013, регионалното
трошење ќе се состои од 36% од буџетот на ЕУ. Во парични термини, ова
репрезентативно трошење за рок од седум години ќе биде близу 350 милијарди
евра. Трудот се фокусира на три објективи: одредување цел, компетитивност и
кооперација, кои се сега групирани во терминот наречен Кохезивна политика.

Приоритетниот фокус е на централните и источните Европски членки плус

регионите на другите земји членки кои имаат специјални потреби. Дванаесете
земји кои се приклучени од 2004 година ќе примаат 51% од тоталното регионално
трошење од 2007 и 2013, иако претставуваат помалку од една четвртина од
тоталната популација на Европската Унија.

3
Регионалната политика и проширувањето - Движење со полна брзина преку
претпристапното финансирање, Европска Унија, Регионална политика, Inforegio Panorama
бр.27, Белгија, 2008

6
 Парите доаѓаат од најразлични извори, според природата на потребата и
типот на бенефицијата:

- Европскиот Регионален Фонд за Развој (ЕРДФ)ја покрива прогатамата која

вклучува генерално инфраструктура, иновација и инвестиции. Парите од
фондот се достапни на најсиромашните региони низ ЕУ
- Европскито Социјален Фонд(ЕСФ) плаќа за работни тренинг проекти и друга
работодавна помош, и за оние кои креираат работни места. Како и ЕРДФ,
сите земји од Европската Унија се достапни за помош
- Кохезивниот фонд ја покрива општата и транспортната инфрастуктура и
проектите како и за развивање на обновлива енергија. Добивање на
енергија од овој извор е за оние земји чии стандардни се 90% помали од
просечните стандарди на ЕУ. Овде значи спаѓаат дека 12-те нови земји
плус Португалија и Грција. Шпанија, која бенефицираше од раниот
Кохезивен фонд, не се смета овде.

Како ќе се троши

Масивноста на регионалното трошење е резервирано за региони чие ГДП е

под 75% на просекот на Унијата кои се користи за да се подобри
инфраструктурата и да се развие нивниот економски и човечки потенцијал. Ова
опфаќа 17 од 27 членки на ЕУ. Од друга страна, сите 27 се способни за
фундирање за подршка на иновациајта и истражувањето, постепениот развој, и
обуката за на работа, и во нивните помалку напредни фондови. Мала сума оди на
низ граничните и интер регионалните кооперациски проекти. 4

4
http://www.epc.eu
- http://www.lga.gov.uk

7
Креирање на раст и работа

Идеата за регионалната политика е да се следи таканаречената политика

на ЕУ- Лисабонската агенда со промоција на раст и работни места со тоа што

- ги прави земјите и регионите поатрактивни за инвестирање со подобрување

на достапноста, квалитетни услуги и презентирање на општествен
потенцијал
- Охрабрување на иновации, превземање на иновации и познавање на
економијата преку развој на информациски и комуникациски технологии

Креирањето на повеќе и подобри работи со привлеквуање на повеќе луѓе

кон вработување, подобрување на вработените и нивната способност и
зголемување на инвестициите во човечкиот капитал.

Регионалната политика на Европската Унија бара да се намалат

структуралните несогласности помеѓу ЕУ регионите, воспитуваат балансиран
развој низ Европската Унија и промовираат реална еднаква можност за сите.
Базирано на концептот на солидарност и економоска и социјална кохезија, ги
постигнува практичните термини со потреби на варијации на финансиски
5
операции, првенствено низ Структуралниот фонд и Кохезискиот фонд.

За периодот од 2007 до 2013 година регионалната политика на Европската

Унија е втор предмет по големина на буџетот, со алокација близо 348 милијарди
евра. Целта на економската и социјалната кохезија беше претставена во 1986
година со прифаќање на Единствениот Европски Акт. Политиката конечно беше
вментава во ЕЕ Актот со Мајстрискиот договор од 1993 година.

4.РЕГИОНАЛНАТА ПОЛИТИКА НА ЕВРОПСКАТА УНИЈА ПОСТ 2013 ГОДИНА

5
European Commission, IPA (Instrument for Pre-Accession Assistance), A new focus to EU
assistance for enlargement, Luxembourg: Office for Official Publications of the European
Communities, 2009.

8
 Најсиромашните Европски региони кои бенефицираат највеќе од
кохезивната политика забележуваат поголем економски раст од останатите
членки на ЕУ, но со континуиран регионален раст, се создава потпора за
понатамошна структурална промена. Данута Хубнер, Европски Комисионер за
Регионалната политика, се согласува со истото. Новата кохезивна политика
нагласува дека треба да се базира секое место на треба да има пристап на раст и
зголемување на работните места, со користење на локалното знаење и
одговарајќи на локалните потреби, и да се фокусира на унапредување на
иновациите, умешноста и едукацијата кои се добри за развој.

Според Данута Хубнер, „Петиот извештај за прогрес на економскаа и

социјалната кохезија покажа структурална промена, и силен раст во научните,
високот технолошки сектори, преку кои се намали разликата помеѓу старите
богати членки на ЕУ и новите региони низ последните пет години. Пер капита ГДП
е 50% побрз во регионите каде е дадена помош за разлика од останатите делови
на ЕУ, и невработеноста таму падна за 3%.

Повеќе или помалку, регионалниот раст сеуште е нееднаков, и

регионалните социо економски разлики остануваат. Сепак, има основа за
понатамошни структурални сили за да се спречи ова.

За да се обликува идната кохезивна политика, мора да ја разбереме

причината за моментните социјални економски и територијални разлики, и
истражувањето предлага дека интеграцијата во Европската Унија и глобализација
произведуваат различна концентрација на губитници и победници.

Некои научници дека тоа е цена која треба да се плати за висок економски
раст на макро економско ниво. Но, госпоѓа Хубнер вели дека таа се согласува со
научниците кои вводат дебата дека нееднаквиот регионален раст доаѓа од
различни фактори, како на пример недостигот на природни ресурси, неадекватни
сили, недостапност, или низок капацитет на иновативни сили или асимилирани
иновации.

9
 Целта на модерната кохезивна политика е да се овозможат јавни добра и
подобрување на вештините, иновативниот капацитет, вработеноста и
достапноста, како и други придонеси, за да сите Европски земји ги реализираат
своите полни потенцијали. Во споредба со тоа колку земјата на Европа е мала во
глобални термини, не смее да се потроши „сентиметар квадратен“.

5. Политики за храбрење на регионалните и локалните иницијативи

Новата политика за 2007-2013 е создадена да ги прифати овие предизвици,

и дава акцент на местата кои се базирани на растот и пронаоѓањето на нови
работни места, со користење на локално знаење и кои одговараат на локалните
барања.

Новиот буџет овозможува три пати поголемо фундирање за истражување и

иновација од претходната алокација.

Сега има 450 програми кои користат социо-економски и територијални аспетки да

развијат локални и регионални капацитети: 30% се опремени со проекти за
средината, 25% за иновацијата и 14’ за човечкиот капитал и слични поврзани
активности. Сите вклучуваат силен фокус на развивањето на научно базирана
економија.

Комисијата исто така почна да се рефлектира на тоа какви политики ќе требаат во

2020, земајќи сметка за „хоризонаталните“ предизвици.

Глобализацијата не е апстрактен процес, но има конкретен удар врз

Европските територии, и предизвикува притисок кој има асиметричен удар на
регионите, поготово на оние кои доминираат со секторските активности.

Потребен е и континуитет и промена, со што новите политики го

истакнуваат партнерството и повеќе степенското раководство, од кога

10
глобализираниот свет- регионално и локалните нивоа најдобро се пласирани за
да земат предност на глобалните процеси.

Многу важни фунцкионери истакнаа дека Лисабонскиот договор ќе ја продолжи

употребата на субсидитарност во локалното и регионалното ниво со капацитетот
на владите и економските активности затоа што локалните бизниси „ ги знаат
своите сили и слабости“.6

Фокусирање на Лисабонските приоритети

2007-2013 буџетот на реиогналнта политика ќе изнесува 348 милијарди евра, со

додатни 160 милијарди евра од јавните и приватните национални богатсва.

Главно фокусот ќе биде на четирите приоритети на Лисабонската страгетија:

- инвестирање повеќе во науката и иновацијата

- лоцирање на бизнис потенијал
- подобар менаџмент на енергетските ресурси
- подобрување на вработеноста низ флексибилност

Инвестирање во науката и иновацијата

Кохезивната прогарама инвестира 85 милијарди во науката и иновацијата, со цел

да се подобри иновативниот капацитет на бизнисот и вештините, да се користи и
дизајнира технологоја, да се креира бизниз и да се промовира пофлексбилни
работни места.

6
European Commission, IPA (Instrument for Pre-Accession Assistance), A new focus to EU
assistance for enlargement, Luxembourg: Office for Official Publications of the European
Communities, 2009.

11
Во ова поле битно е да се изврши истражување на регионалните и националните
капацитети, да се извлече максимумот од постоечкиот потенцијал.

Лоцирање на бизнис потенцијал

Кохезивната политика им помага на помалите и средните претпријатија да

инвестираат во човечкиот капитал, да се вметнат соодветни менаџерски системи,
да се понуди добра работна атмосфера, да се учествува во економската промена
и да се намали административните формалитети.

За 2007-2013, речиси 19 милијарди евра се алоцирани да се употребат за помош

на малите и средните претпријатија, и да се подобри нивната компетитивност на
светскиот пазар.

Подобрување на вработеноста низ флексибилност

Периодот од 2007-2013, околу 50 милијарди евра од регионалната политика ќе се

користат за разни аспект на флексбилиност. Целта на новите програми е да се
подобри вработеноста со помагање на бизниси да развијат човекови ресурси и
стратегии и за попродуктивни работни методи и да се олесни транзициониот
процес кој резултира од реструктуирањето. Подршката на одредените региони за
рефомира на едукација и тренинг систем ќе се зголеми за 25 милијарди евра. 7

Подобар менаџмент на енергетските ресурси

7
European Commission, IPA (Instrument for Pre-Accession Assistance), A new focus to EU
assistance for enlargement, Luxembourg: Office for Official Publications of the European
Communities, 2009.

12
Новите програми даваат поголема важност на подобрувањето на менаџментот на
енергетските ресурси и движењето напред кон интегрирана и важна енергетска
политика. Спореденео со периодот 2000-2006, инвестициите во обновливите
енргии и енергетските добивки ќе бидат 5 пати поголеми на загрозените места и
седум пати поголеми на Регионалните објективи.8

Заклучок

8
http://europa.eu
- http://www.epc.eu
- http://www.lga.gov.uk

13
 Комисијата прави нови иницијални извештаи за резултатите од
преговарањата за новата генерација на кохезивните програми и стратегии. Се
смета на нивната улога која тие можат да ја играат во Лисабонската стратегија.

Оваа Комуникација е дел од пакетот кој ја дефинира акција спроведена од

Европската Унија за да се постигнат Лисабонските објективи 2008-2011. Се
однесува на прогресот направен според објективите од периодот на 2005-2007
година.

Одкога е формирана во 2006 година, кохезивната политика се фокусрира на

исполнување на приоритетит на Лисабонската стратегија за периодото од 2007-
2013 година, односно создавање на територија на ЕУ атрактвина за инвестирање
и работа, храбрење на инвестиции, создавање на повеќе и подобри работни
места.

Реформираната кохезивна политка донесе децентрализација на одговорности на

локалните и регионалните партнери, создавање на подобро знаење и ресурси, и
развивање на стратегии пристојни за локални и регионални нивоа.

Напорите за да се постигнат Лисабонските објективи, мора да продолжат, земајќи

ја во предвид на тешкотиите со кои се соочува секоја земја. Исто така, секоја земја
членка е должна да овозможи средства за акција за да се постигнат тие цели и
структуралната реформа решена во Националанта Реформска програма (НРП).

Користена литература:

14
- http://europa.eu
- http://www.epc.eu
- http://www.lga.gov.uk
- European Commission, IPA (Instrument for Pre-Accession Assistance), A new
focus to EU assistance for enlargement, Luxembourg: Office for Official
Publications of the European Communities, 2009.
- Европска Комисија, Разбирање на проширувањето (Политика за
проширување на Европската Унија), Генерален директорат за
проширување, Брисел, 2007:14-16.
- Регионалната политика и проширувањето - Движење со полна брзина преку
претпристапното финансирање, Европска Унија, Регионална политика,
Inforegio Panorama бр.27, Белгија, 2008

15