9-10 HAFTA

Titrimetrik Yöntemler; Çöktürme Titrimetrisi

(Klasik Analiz Yöntemleri)
VolumetrikTitrimetride Kullanılan Bazı Terimler
Standart Çözeltiler
Volumetrik Hesaplamalar
GravimetrikTitrimetri
Titrimetrik Yöntemlerde Titrasyon Eğrileri
Çöktürme Titrimetrisi
İndikatör Çözeltilerinin Derişiminin Hesaplanması
TİTRİMETRİK YÖNTEMLER
ÇÖKTÜRME TİTRİMETRİSİ
 Bir titrasyon, standart
çözeltinin
bir büretten veya sıvı
akıtmaya yarayan başka bir
aletten, analit çözeltisine ikisi
arasındaki reaksiyonun
tamamlandığı anlaşılıncaya
kadar yavaş yavaş ilave
edilmesiyle yapılır.

HCl + NaOH  NaCl +H2O

Titrimetri, derişimi
bilinen bir çözeltinin
analit ile reaksiyona
giren miktarının
ölçümüne dayanan
nicel bir metottur.
Bir diğer değişik tanımı ise;
Titrimetri, analit ile tamamen
reaksiyona girmesi için
gerekli bilinen derişimdeki
reaktifin miktarını tayin
etmeye dayanan bir grup
analitik metodu kapsar.
Reaktif, derişimi bilinen bir
çözelti olabileceği gibi,
miktarı bilinen standart bir
elektrik akımı da olabilir.
 T it r im e t r i

V o lu m e t r ik T it r im e t r i G r a v im e t r ik T it r im e t r i K u lo m e t r ik T it r im e t r i
 Titrimetrik metotlar;
hızlı,
uygun,
doğru oldukları ve
kolaylıkla otomatik hale
getirilebildikleri için rutin analizlerde
çok yaygın olarak kullanılırlar
VOLUMETRİK TİTRİMETRİNİN BAZI
GENEL ÖZELLİKLERİ
Bazı Terimlerin tanımları
Standart çözelti, bir titrimetrik
analizde kullanılan ve derişimi
tam olarak bilinen bir reaktiftir.

Eklenen titrantın miktarı,

kimyasal olarak numunedeki
analit miktarına eşdeğer
olduğu anda, titrasyon
eşdeğerlik noktasına
ulaşılmış olur.
HCl + NaOH  NaCl + H2O
 Eklenen titrantın miktarı, kimyasal olarak
numunedeki analit miktarına eşdeğer olduğu
anda, titrasyon eşdeğerlik noktasına ulaşılmış
olur.

NaCl + AgNO3  AgCl + NaNO3

1 mol 1 mol

H2SO4 + 2NaOH  Na2SO4 + H2O

1 mol 2 mol
Geri titrasyon; analit çözeltisine standart
çözeltinin fazlası eklenir.
 Eşdeğerlik noktası ve Dönüm noktası

Eşdeğerlik noktası, bir titrasyonda eklenen

standart reaktif miktarının analit miktarına
kimyasal olarak eşit olduğu noktadır.

dönüm noktası (tanım)

Bir titrasyonun eşdeğerlik noktası, deneysel
olarak tayin edilemiyen teorik bir noktadır.
Bu noktanın yerini eşdeğerlik şartı ile ilgili bir
fiziksel değişimi gözleyerek bulabiliriz.
Bu değişme noktasına dönüm noktası denir.
 Eşdeğerlik noktasında veya yakınında
gözlenebilir bir fiziksel değişim meydana
getirmek için analit çözeltisine genellikle bir
indikatör eklenir.
 PRİMER STANDARTLAR

Primer standart, volumetrik ve

titrimetrik metotlarda referans madde
olarak kullanılan ve saflığı çok yüksek
olan bir maddedir.
 Bir primer standardın önemli
özellikleri şunlardır:
 Yüksek saflıkta olmalı.
 Havada kararlı olmalı.
 Hidrat suyu içermemeli.
 Ucuz fiyatta ve kolay bulunabilir olmalı.
 Titrasyon ortamında yeteri kadar
çözünmeli .
 Mkütlesi yüksek olmalı.
Bir standart çözelti primer standart
olarak kabul edilebilen bir maddeden
yola çıkarak hazırlanır.
 Standart çözelti; Bir titrimetrik
analizde kullanılan ve derişimi tam
olarak bilinen bir reaktiftir.
 Standart Çözeltilerin Konsantrsyonunu
Belirleme Metotları
İki metot vardır.
 Doğrudan metot
 Ayarlama metodu
Standart Çözeltilerin Derişimlerini İfade
Etme yolları

Standart çözeltilerin derişimleri, genellikle

1) Molarite (CM)
2) Normalite (CN)
ile ifade edilir.
 Molar Konsantrasyon

Molarite, bir litre çözeltide çözünen maddenin

mol sayısı veya
bir mililitre çözeltide çözünen maddenin milimol
sayısıdır.
 Bazı Kullanışlı Cebirsel İlişkiler
A'nın kütlesi, g
A'nın miktarı (mmol) =
A'nın milimol kütlesi, g/mol

A'nın kütlesi, g
A'nın miktarı (mol) =
A'nın mol kütlesi, g/mol

 mmol 
A'nın miktarı (mmol) = V  mL  × CA  
 mL 

 mol 
A'nın miktarı (mol) = V  mL  × CA  
 mL 
 Örnek
0,0100 M Na+ ’nın standart çözeltisi,
sodyumun alev fotometrik metotla tayininde
kalibrasyon çözeltisi için gerekiyor. Bu
çözeltinin 500 mL’si primer standart olan
Na2CO3’ten nasıl hazırlanır?
1 mol Na2CO3 105,99 g Na2CO3
1 mol Na2CO3 2 mol Na+1
TİTRASYON VERİLERİNİN İŞLENMESİ

İki çeşit volumetrik hesaplamadan

bahsedeceğiz.
1) Ayarlama verilerinden molarite hesaplanması
2) Titrasyon verilerinden analit miktarının
hesaplanması
1) Ayarlama verilerinden molarite hesaplanması
Primer standarda veya başka bir standart
çözeltiye karşı ayarlanan bir çözeltinin
molaritesinin hesaplanması
Titrasyon verilerinden analit miktarının
2)
hesaplanması
Numunede bulunan analit titrasyonu ile elde
edilen verilerden analit miktarının
hesaplanması
 GRAVİMETRİK TİTRİMETRİ

Ağırlık veya gravimetrik titrimetri, volumetrik

titrimetriden hacim ölçülmesi yerine titrantın
kütlesinin ölçülmesiyle ayrılır. Bu nedenle, büret
yerine bir terazi ve çözelti dağıtıcısı kullanılır.

Gravimetrik titrimetri

Daha çok cihaz gerektirir

Analiz zordur
Zaman alıcıdır
 TİTRİMETRİK YÖNTEMLER
TİTRASYON EĞRİLERİ

Titrasyon eğrileri, konsantrasyonla ilgili bir

değişkenin reaktif hacmine karşı çizilen
grafiklerdir.
Bir titrasyonun eşdeğerlik noktası yakınında
meydana gelen fiziksel değişimin gözlendiği
noktaya dönüm noktası denir.
Çok kullanılan iki dönüm noktası:
1. Reaktifin, analitin veya indikatörün renk
değiştirmesi,
2. Reaktifin veya analitin konsantrasyonuna duyarlı
bir elektrodun potansiyelinin değişmesi ile
ilgilidir.
 13E-1 Titrasyon Eğrilerinin Tipleri
Titrimetrik metotlarda iki türlü titrasyon eğrisi ile
karşılaşılır.
 Sigmoidal eğri,
 Doğrusal-kısımlı eğri
 ÇÖKTÜRME TİTRİMETRİSİ

Sınırlı çözünürlüğe sahip iyonik bileşiklerin oluştuğu

reaksiyonlara dayanan çöktürme titrimetrisi, en eski
analitik tekniklerden biridir.
Gümüş nitrata dayanan titrimetrik yöntemlere bazen
arjentometrik yöntemler denir.
Burada çöktürme titrimetrisiyle ilgili olarak sadece
arjentometrik yöntemler üzerinde durulacaktır.
 Sulu çözeltilerin halojen iyonu derişiminin belirlenmesi
için en yaygın yöntem, çözeltinin standart gümüş nitrat
ile titrasyonudur.
Bu yöntem için titrasyon eğrisi genellikle, ilave edilen gümüş
nitrat hacmine karşı pAg grafiğidir.
Titrasyon eğrilerini türetmek için, üç tip hesaplama yapmak
gerekir. Bu hesaplamanın her biri, reaksiyonun farklı bir
aşamasına karşı gelir:
(1) eşdeğerlik öncesi,
(2) eşdeğerlik ve
(3) eşdeğerlik sonrası.
Arjentometrik Titrasyonlar İçin
İndikatörler
Gümüş nitratla titrasyonlarda, dönüm
noktaları üç şekilde belirlenir:
(1) Kimyasal,
(2) potansiyometrik ve
(3) Amperometrik